شرف‌الدین خراسانی
شرف‌الدین خراسانی ملقب به شرف (زادهٔ ۱۲ اسفند ۱۳۰۶ در همدان — درگذشتهٔ ۱۴ آبان ۱۳۸۲ در تهران) پژوهشگر فلسفه و از برجسته‌ترین استادان فلسفهٔ یونانی در ایران بود. مهمترین اثر تألیفی وی با عنوان نخستین فیلسوفان یونان برای نخستین بار در سال ۱۳۵۰ چاپ شده‌است. وی به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسه، عربی و یونانی باستان مسلط بود.[۱]
زندگی و فعالیت‌ها[ویرایش]
شرف دکترای فلسفه خود را در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی از دانشگاه کمبریج اخذ کرد و در آنجا به تدریس ادبیات فارسی و فلسفه پرداخت. حوالی سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و در دانشگاه ملی (شهید بهشتی بعدی) به تدریس پرداخت. دو سال بعد گروه فلسفه دانشگاه ملی را بنیاد نهاد و از سال ۱۳۴۶ تا بهمن ۱۳۵۷ مدیر این گروه بود.
پس از کودتای ۲۸ مرداد زندانی شد. در خلال سه سال زندانی بودنش به روشنفکران زندانی اساطیر یونان می‌آموخت. شرف اولین کسی بود که به گونه‌ای تفصیلی و مدون در زبان فارسی به فیلسوفان پیش از سقراط پرداخت. حاصل تلاش او کتابی به نام نخستین فیلسوفان یونان نام گرفت که یکی از معتبرترین آثار موجود در این زمینه به زبان فارسی به‌شمار می‌رود. آثار فلسفی و ترجمه‌های بزرگی از او به یادگار مانده‌است؛ از جمله ترجمه متافیزیک ارسطو که آن را مستقیماً از زبان یونانی باستان ترجمه کرد. مهمترین جنبهٔ مطالعات فلسفی او که خود ریشه در باورمندی راسخ او به کارل مارکس دارد، توجه ویژه‌اش به برآمدن و شکل‌گیری هر فلسفه، بر بنیادهای اقتصادی-اجتماعی دوران مورد بررسی است و بر این بنیاد است که در پژوهش‌های فلسفی او، همواره طرحی از تاریخ دوران مورد مطالعه، بر بررسی فلسفهٔ آن دوران پیشی می‌یابد. خصلت دیگرِ مطالعات او، بیان مصطلحات اصلی و بنیادین هر فلسفه، در زبان اصلی خودش بود.
او در سال‌های بعد از انقلاب فرهنگی، از تدریس در دانشگاه منع شد. البته گویا اولیای امور در سال‌های بعد به دلجویی از او پرداخته بودند، ولی شرف در آن سال‌ها بازنشسته شده بود و با عنوان عضو شورای عالی علمی، در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به کار مشغول شده بود. وی در اثر حمله قلبی در تنهایی از دنیا رفت و جنازهٔ او را دوستان، روز پس از مرگ، در خانه‌اش پیدا کردند.
در سال ۱۳۴۹ کتاب شعر «واژه‌ها» را منتشر کرد که در همان سال برنده جایزه شد. «پژواک» در سال ۱۳۳۷ و «متافیزیک عشق و مجموعه اشعار» در سال ۱۳۸۰ هم حاصل تلاش‌های دیگر شرف در عرصه شاعری پارسی بودند.[۲]
کتاب‌شناسی[ویرایش]
- نخستین فیلسوفان یونان، شرف‌الدین شرف خراسانی، ناشر اولیه: فرانکلین، ۱۳۵۴
- فلسفه معاصر اروپایی، اینوسنتیوس بوخنسکی، ترجمه از آلمانی، با ضمیمه‌ای از شرف الدین خراسانی دربارۀ مکتب فرانکفورت (هورکهایمر، آدورنو، هابرماس، مارکوزه)، نومارکسیستها (لوکاچ، بلوخ)، سارتر، استروکتورالیسم، ویتگنشتاینِ مرحلۀ دوم، پوپر و راسیونالیسم انتقادی، ناشر اولیه: دانشگاه ملی
- از برونو تا هگل، تهران: ناشر: دانشگاه ملی، ۱۳۵۴ (صورت دیگری از این اثر، با حذف فصل‌های مربوط به فیخته، شلینگ و هگل و مفصلتر کردن فصل مربوط به کانت از سوی شرف، با عنوان جدیدِ «از برونو تا کانت» در سال ۱۳۷۶ به توسط انتشارات علمی و فرهنگی صورت گرفت)
- سوگنامه‌ها و ترانه‌ها، راینرماریا ریلکه، شرف الدین شرف خراسانی (مترجم)، ناشر: هرمس
- متافیزیک (مابعدالطبیعه)، ارسطو، شرف الدین شرف خراسانی (مترجم)، ناشر: حکمت
- بنیاد هستی شناختی، نیکلای هارتمان، شرف الدین خراسانی (مترجم)، ناشر: هرمس
- از سقراط تا ارسطو، تهران: ناشر: دانشگاه ملی، ۱۳۵۲
- جهان و انسان در فلسفه، تهران: ناشر: دانشگاه ملی، ۱۳۵۷
- اسلام: پژوهشی تاریخی و فرهنگی، گروه مؤلفان، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
- بوعلی سینا: شیخ الرئیس ابوعلی حسین بن عبدالله فیلسوف و پزشک نامدار ایرانی، تقی بینش، شرف الدین خراسانی، فتح‌الله مجتبایی، علیرضا جعفری نائینی، کاظم موسوی بجنوردی (زیرنظر)، ناشر: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا
- یاد آر ز شمع مرده، یاد آر (مجموعه مقالات)، گروه مؤلفان، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
- واژه‌ها (مجموعه شعر)، تهران: فرمند، ۱۳۴۹
- پژواک (مجموعه شعر)، ۱۳۳۷
- متافیزیک عشق (غزالان و غزلها): شعرهای گزیده، شرف‌الدین خراسانی، تهران: شهاب ثاقب، ۱۳۷۹
- دیالکتیک عشق، در دست چاپ
- اشک و آه، اهواز: کتابفروشی صافی، ۱۳۲۵
- دیوار چین، فرانتس کافکا، ترجمه شرف‌الدین خراسانی و مسعود رجب‌نیا و اسفندیار سپهری، تهران: طهوری، ۱۳۳۷
منابع[ویرایش]
برای مطالعهٔ بیشتر[ویرایش]
- شرف‌نامه: یادنامه استاد دکتر شرف‌الدین خراسانی شرف، حسن سیدعرب، ناشر: هرمس - ۱۳۸۳
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به شرف‌الدین خراسانی در ویکیگفتاورد موجود است. |