گورخر ایرانی
| گورخر ایرانی | |
|---|---|
| |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پستانداران |
| راسته: | تک‌سمان |
| تیره: | اسبان |
| سرده: | اسب‌ها |
| گونه: | گورخر آسیایی |
| زیرگونه: | E. h. onager |
| نام سه‌بخشی | |
| Equus hemionus onager | |
گورخر ایرانی یا گور (نام علمی: Equus hemionus onager)، زیرگونه‌ای از گورخر آسیایی است که در معرض خطر انقراض قرار دارد . در ایران بیشترین تعداد آن در منطقه حفاظت شده بهرام گور شهرستان نی‌ریز استان فارس با ۱.۲۳۶ رأس در مردادماه ۱۴۰۳ [۲] شمارش شده است و این تعداد جمعیت آن در این منطقه به پایداری رسیده است.
پراکندگی
[ویرایش]گور آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشته اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض‌شده و از زیرگونهٔ ایرانی تنها یک جمعیت پایدار در منطقه حفاظت‌شده بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس و دو جمعیت کوچک در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران شاهرود و منطقه حفاظت‌شده کالمند شهرستان مهریز استان یزد حفاظت می شوند. همچنین حدود ۳۰ رأس از این جانور در مراکز تحقیقاتی در آمریکای شمالی نگهداری می‌شوند.
بیشترین گورخر ایران در مرداد ماه سال ۱۴۰۳ تعداد ۱,۲۳۶ رأس گور در منطقه حفاظت شده بهرام گور و پارک ملی قطرویه نی ریز سرشماری شد و جمعیت آن در استان فارس به پایداری رسیده است . در سال ۱۳۹۵ این تعداد ۵۳۶ رأس بوده‌است.[۳]
ویژگی‌ها
[ویرایش]گور ایرانی از خر کمی بزرگ‌تر است، در حدود ۶۰۰ کیلوگرم وزن دارد و درازای بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به خر شباهت بیشتری به اسب دارد. این جانور نسبت به اسب، پاهای کوتاه‌تری دارد و رنگش در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند. در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد. گورها حدود ۴۰ سال عمر می‌کنند.[۴]
از گور ایرانی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده می‌کردند.
وضعیت
[ویرایش]نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال ۱۳۹۳ تنها در دو استان فارس و سمنان دیده شده‌اند. به همین دلیل گورها تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و شکار یا زنده‌گیری آن‌ها ممنوع بوده و جریمه سنگینی در پی دارد. همچنین برخی از سازمان‌های بین‌المللی جهت مقابله با انقراض این جانور فعالیت‌هایی انجام می‌دهند و اقدام به تکثیر آن در اسارت و سپس رهاسازی در زیستگاه‌های تاریخی یا تازه می‌کنند. به عنوان مثال در کشورهای عربستان، اسرائیل و اوکراین گورهای ایرانی تکثیر شده در اسارت در زیستگاه‌های سابق گورر سوری رهاسازی شده‌اند.
در سال ۱۹۶۸ میلادی تعداد ۱۱ گور ایرانی و گور ترکمنی با اسرائیل در برابر تعدادی غزال اسرائیلی مبادله شدند. این گورها در اسراییل تکثیر شد و گورهای دورگه حاصل شده در منطقه نگب رهاسازی شدند. امروزه جمعیتی پایدار شامل ۲۰۰ رأس از زاده‌های آن گورها در اسرائیل زندگی می‌کنند.[۵]
تهدیدها
[ویرایش]مهم‌ترین تهدیدات علیه جمعیت گورها، شامل شکار، خشک‌سالی و رقابت با سایر جانوران می‌باشد.[۶] شکارگرهای طبیعی این حیوان پلنگ ایرانی، یوزپلنگ آسیایی و گرگ است و در سال ۱۳۸۴ در ایران موردی از شکار گور توسط پلنگ در پارک ملی توران دیده شد.[۷]
پانویس
[ویرایش]- ↑ Kaczensky, P.; Lkhagvasuren, B.; Pereladova, O.; Hemami, M. & Bouskila, A. (2015). "Equus hemionus ssp. onager". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2015. Retrieved 10 Jan 2016.
- ↑ «رشد ۸.۵ درصدی گورخرهای استان فارس». خبرگزاری ایرنا.
- ↑ افزایش گور خر در منطقه بهرام گور و پارک ملی قطرویه فارس مهرنیوز
- ↑ ضیایی دنا حیوانات زیبای من گور ایرانی انتشارات موزهٔ آثار طبیعی و حیات وحش ایران ۱۳۷۵
- ↑ «Syrian Wild Ass - Encyclopedia of Life». eol.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ «"گور ایرانی"در معرض انقراض». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/پوشش_جانوری/پستانداران_ايران_2/راسته_فرد_سمان/گور_ایرانی.htm
منابع
[ویرایش]- ضیایی، هوشنگ. راهنمای صحرایی پستانداران ایران. انتشارات کانون آشنایی با حیات وحش. ۱۳۸۷.
- فهرست سرخ IUCN از گونههای در خطر انقراض
- پستانداران آسیا
- پستانداران اردن
- پستانداران ایران
- پستانداران پاکستان
- پستانداران توصیفشده در ۱۷۸۵ (میلادی)
- پستانداران خاورمیانه
- پستانداران هند
- جانوران بزرگ اوراسیا
- جانوران در معرض خطر ایران
- زیاگان در خطر انقراض آسیا
- زیاگان قزاقستان
- سردهٔ اسب
- گونههای متمایز از دیدگاه فرگشتی و در معرض انقراض جهانی