فرخ‌رو پارسا

فَرُّخ‌رو پارسا
فَرُّخ‌رو پارسا با ردای رسمی وزارت
وزیر فرهنگ و آموزش و پرورش
مشغول به کار ۵ شهریور ۱۳۴۷ – ۱۲ دی ۱۳۴۹
در زمانِ	محمدرضا شاه پهلوی
نخست‌وزیر	امیرعباس هویدا
پس از	هادی هدایتی
پیش از	احمد هوشنگ شریفی
اطلاعات شخص
زاده	اسفند ۱۳۰۱ قم، ایران
درگذشت	۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۹ (۵۷ سال) تهران، ایران
ملیت	ایران
همسر(ان)	احمد شیرین‌سخن (۱۳۵۹-۱۳۲۱)
خویشاوندان	فرخ‌دین پارسا (پدر) فخرآفاق پارسا (مادر)
محل تحصیل	دانشگاه تهران
شغل	سیاستمدار
تخصص	پزشک

فَرُّخ‌رو پارسا (زاده اسفند ۱۳۰۱ - درگذشته ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۹) نخستین زن ایرانی بود که در دوران حکومت پهلوی به مقام وزارت رسید و نیز نخستین نماینده زن مجلس شورای ملی بود. پست وی وزارت آموزش و پرورش ایران در کابینه دوم و سوم امیرعباس هویدا بود.

خانواده و تولد

وی در اسفند سال ۱۳۰۱ در باغی خارج از شهر قم به دنیا آمد.

مادر وی فخرآفاق پارسا از فعالان حقوق زنان و مدیر مجله «جهان زنان» بوده و پدرش فرخ‌دین پارسا کارمند وزارت بازرگانی و مدیر مجله‌های «اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران» و «عصر جدید» بود.

وی از آن رو در شهر قم زاده شد که مادرش به دلیل نشر مقاله‌ای با عنوان «لزوم تعلیم و تربیت مساوی برای دختر و پسر» در تبعید به سر می‌برد. این مقاله اعتراضات گسترده‌ای را در بین روحانیون آن دوران برانگیخت و موجب تبعید مادر وی گشت؛ ولی پس از تولد وی با میانجیگری میرزاحسن خان مستوفی‌الممالک (نخست وزیر وقت) به تهران بازگردانده شد.

زندگی‌نامه

فرخ‌رو پارسا تحصیلات ابتدایی خویش را در دبستان هما در تهران سپری نمود و برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دانشسرای مقدماتی رفت. وی توانست دوره متوسطه را با کسب رتبه اول به پایان رسانده و به دانشسرای عالی راه یابد. او در سال ۱۳۲۱ دانشسرای عالی را با اخذ مدرک لیسانس در رشته علوم طبیعی به پایان رسانید و به دانشگاه تهران راه یافت. وی تحصیلات دانشگاهی خویش را در رشته پزشکی ادامه داد و توانست در سال ۱۳۲۹ با اخذ درجه دکترا از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل گردد.

فرخ‌رو پارسا در سال ۱۳۲۱ با احمد شیرین‌سخن ازدواج کرد و از همان سال پس از اخذ مدرک لیسانس از دانشسرای عالی به تدریس در دبیرستان‌های تهران پرداخت. او پس از پایان تحصیلات دانشگاهی تا مقطع دکترا، علی‌رغم اینکه در رشته پزشکی دانش‌آموخته شده بود کار طبابت را رها کرد و ترجیح داد که به کار فرهنگی بپردازد؛ بدین ترتیب او در وزارت فرهنگ آن دوران مشغول به کار شد.

وی در سال ۱۳۳۳خ به همراه تنی چند از همکارانش «انجمن بانوان فرهنگی» را برای دبیرستان‌های دخترانه آن دوران تأسیس نمود و در سال ۱۳۳۵خ به عنوان یکی از اعضای هیئت رئیسه «شورای همکاری جمعیت‌های بانوان ایرانی» انتخاب شد.

فرخ‌رو پارسا همچنین نخستین مدیر کل زن در ایران بود. در سال ۱۳۳۹ با آغاز به کار دانشگاه ملی ایران، وی عهده‌دار سِمَت مدیر کلی دبیرخانه دانشگاه ملی ایران شد. انتصاب یک زن به این سمت، اعتراضات زیادی را در محافل اداری، فرهنگی و سیاسی تهران به راه انداخت ولی مقامات دانشگاه توانستند از برکناری فرخ‌رو پارسا جلوگیری کنند.

وزارت

او در سال ۱۳۴۷ به عنوان وزیر آموزش و پرورش انتخاب شد. در هنگام وزارت وی محمد بهشتی و محمدجواد باهنر در امر تهیه کتابهای درسی از مشاورین فرخ‌رو پارسا و از حقوق‌بگیران آن وزارتخانه بودند. مرکز اسلامی هامبورگ سالها زیر نظر محمد بهشتی از فرخ‌رو پارسا بودجه دریافت می‌کرد. محمد بهشتی حتی از طرف همان وزارتخانه به ماموریت‌هایی، از جمله به آبادان، فرستاده شد. محمدجواد باهنر نیز از وزارت آموزش و پرورش تحت وزارت فرخ‌رو پارسا امتیاز تاسیس چند مدرسه ملی مذهبی را گرفته بود که در نقاط مختلف تهران قرار داشتند.

محاکمه و اعدام

فرخ رو پارسا در دادگاه انقلاب اسلامی

پس از انقلاب ۱۳۵۷ خورشیدی، وی با اتهاماتی چون: «حیف و میل اموال بیت المال و ایجاد فساد در وزارت آموزش و پرورش و کمک به نشو و نمای فحشا در آموزش و پرورش و همکاری مؤثر با ساواک و اخراج فرهنگیان انقلابی از وزارت فرهنگ ایران و غیره...» در دادگاه انقلاب اسلامی شعبه تهران به ریاست صادق خلخالی محاکمه شد و به عنوان «مفسد فی الارض» (عامل فساد بر روی زمین) در تاریخ ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۵۹ برابر با ۸ مه سال ۱۹۸۰ اعدام گردید.

مرده‌شوی‌های انقلابی، از شستن جسد فرخ‌رو پارسا که به نام «مفسد فی‌الارض» اعدام شده بود، خودداری کردند. به‌ناچار زنان خانواده پیکر او را شستند.

منابع

• کتاب «سالار زنان ایران»، نوشته: منصوره پیرنیا چاپ: انتشارات مهر ایران، مریلند - نسخه برخط
• بنیاد برومند، یادنامه امید، فرخ رو پارسا
• مقاله «فرخ رو پارسا»، نوشته: نرگس کلاکی چاپ: ماهنامه حورا
• یادداشتهای هفتگی دکتر علی‌رضا نوری‌زاده، ۱۴ فوریه ۲۰۰۷ - نسخه برخط
• مقاله نجابت اغراق شده، معضل اساسی زنان و جامعه ؛ نوشته: شهرنوش پارسی‌پور، چاپ: وب‌گاه گذار.
• روزنامه کیهان، ۷، ۸ و ۹ اردیبهشت ۱۳۵۹
• روزنامه اطلاعات، ۳، ۷، ۸ و ۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۹
• روزنامه انقلاب اسلامی ۹ و ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۹
• کتاب «از سید ضیاء تا بختیار»، نوشته: مسعود بهنود، چاپ: تهران، نشر جاویدان، ۱۳۶۹.
• کتاب «زنان دربار به روایت اسناد ساواک»، تالیف: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، ۱۳۸۲.
• کارنامه زنان مشهور علم و ادب ایران، انتشارات وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۵۲، فخری قویمی (خشایار وزیری)