ایرلند

برای دیگر کاربردها، ایرلند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

جمهوری ایرلند Poblacht na hÉireann Republic of Ireland ایرلند
پرچم
سرود ملی: «آواز سرباز»
پایتخت		شهر دوبلین ۵۳°۲۰′ شمالی ۱۸°۴′ غربی
بزرگترین شهر		دوبلین
زبان رسمی		ایرلندی انگلیسی آمریکایی اسپانیایی پرتقالی آرامی
نوع حکومت		رئیس دولت
نام حاکمان  رییس جمهور  • نخست وزیر  • وزیر  • معاون اول  • معاون دوم		مایکل دی هیگینز ادنا کنی مایکل ورد
موارد منجر به تشکیل بریتانیای کبیر
مساحت
-	مساحت	۷۰٬۲۷۳کیلومتر مربع (۱۲۰ ام)
-	‌آب‌ها (٪)	۲٫۰۰ درصد
جمعیت
-	سرشماری	۴٬۷۶۱٬۸۶۵  (۱۲۰ ام)
-	تراکم جمعیت	۶۷٫۷ نفر‎/km۲‏ (۱۴۲ ام)
تولید ناخالص داخلی	(تخمین ۲۰۱۶)
-	مجموع	۳۲۴ میلیارد دلار (۵۶ ام)
-	سرانه	۶۹۲۳۱ دلار (هفتم)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۵)		۰٫۹۲۳ (هشتم)
واحد پول		یورو (€)۱ (Euro)
منطقه زمانی		CET (ساعت جهانی+۰)
-	تابستانی (DST)	DST (ساعت جهانی)
دامنه اینترنتی		.ie
پیش‌شماره تلفنی		+۳۵۳

ایرلند (به ایرلندی Éire)، (به انگلیسی: Ireland) با نام قدیم هیبرنی (به انگلیسی: Hibernie)، نام کشوری به پایتختی دوبلین است که در جزیرهٔ ایرلند، در شمال‌غرب قارهٔ اروپا واقع شده‌است. نام رسمی این کشور جمهوری ایرلند است و گاهی با نام ایرلند جنوبی خوانده می‌شود تا با ایرلند شمالی اشتباه نشود. جمعیت جمهوری ایرلند بیش از ۴٫۷۵ میلیون نفر است.

پنج‌ششم از مساحت جزیره ایرلند، به ایرلند جنوبی تعلق دارد. ایرلند جنوبی و ایرلند شمالی با یک مرز ساده از همدیگر جدا شده‌اند. همچنین در غرب ایرلند اقیانوس اطلس، در شرق دریای ایرلند و در جنوب و جنوب‌غربی دریای کلتی و کانال سن جورج قرار دارد.

جمهوری ایرلند یکی از اعضای اتحادیه اروپا است که در ۱ ژانویه ۱۹۷۳ به این اتحادیه ملحق شد.

ایرلند سومین جزیره بزرگ اروپا و بیستمین جزیره بزرگ جهان است. جزیره بزرگ‌تری به نام بریتانیای کبیر در شرق ایرلند قرار دارد که دریای ایرلند این دو را از هم جدا کرده‌است.

جزیره ایرلند تا سده هفدهم با جنگل‌های انبوه پوشیده بود ولی امروزه از بی‌جنگل‌ترین مناطق اروپا است. در این جزیره ۲۶ گونه پستاندار بومی زندگی می‌کنند.

دو زبان ایرلندی و انگلیسی زبان‌های رسمی جمهوری ایرلند هستند اما انگلیسی از ایرلندی رایج‌تر است. زبان ایرلندی از شاخه زبان‌های کِلتی و متعلق به خانواده زبان‌های هندواروپایی است. پیش از گسترش انگلیسی، زبان ایرلندی بیش از دو هزار سال زبان بومی مردم این کشور بود.

نماد ملی ایرلند چنگ کلتی است که بر سکه‌های یورو ایرلند نیز حک شده‌است.

سیاست

جمهوری ایرلند دارای یک نظام پارلمانی است. رئیس جمهور که رئیس دولت است برای یک دوره ۷ ساله انتخاب می‌شود و می‌تواند برای دو دوره پیوسته نیز انتخاب گردد.

مجلس شند (سنا) متشکل است از ۶۰ عضو که ۱۱ نفر آن را نخست‌وزیر تعیین می‌کند، ۶ نفر را دانشگاه‌ها انتخاب می‌کنند و ۴۳ نفر غیر مستقیم انتخاب می‌شوند تا برای دوره‌ای پنج ساله به نمایندگی منافع ویژه و صنفی بپردازند. دویل (مجلس نمایندگان) متشکل است از ۱۶۶ عضو که برای دوره‌ای پنج ساله با رأی تمامی افراد بالغ تحت نظام تعیین تعداد نمایندگان به نسبت جمعیت هر منطقه انتخاب می‌گردند. رئیس جمهور برای دوره‌ای هفت ساله مستقیماً انتخاب می‌شود. نخست وزیر و شورای وزیران را مجلس نمایندگان نامزد و رئیس جمهور منصوب می‌کند.

احزاب مهم سیاسی عبارتند از: • فیانا فیل (سربازان تقدیر، میانه رو متمایل به راست) • فینه گیل (حزب متحد ایرلند، میانه رو متمایل به راست) • حزب کارگر (چپ گرا) • دموکرات‌های پیشرو (میانه رو متمایل به راست).

مردم ایرلند در ۲۳ مه ۲۰۱۵ با بیش از ۶۲ درصد، به قانونی شدن ازدواج همجنسگرایان رأی موافق دادند. به این ترتیب، ایرلند اولین کشوری بود که ازدواج همجنس‌گرایان را از طریق همه‌پرسی قانونی اعلام کرد.

تقسیمات کشوری

ایرلند از ۴ استان اولستر، کناخت، لینستر و مانستر و ۳۴ شهرستان تشکیل شده‌است.

استان‌های ایرلند:      لینستر     مانستر     کناخت     اولستر

جغرافیا

مرکز ایرلند زمین پستی است که در آن تپه‌های کوچک، دره‌های پهناور، فلات‌ها و دریاچه‌ها قرار دارند. این زمین پست را به‌جز ساحل شرقی در شمال دوبلین تپه‌ها و کوه‌های ساحلی از جمله کوه‌های ویکلو (جنوب دوبلین) کوه‌های کامرا (در بخش واترفورد) و کوه‌های آکس و تپه‌های کانمارا و دانگال در غرب احاطه کرده‌است.

بلندترین ارتفاعات مک‌گیلیاردی ریکز در جنوب غرب است. ساحل ناهموار ایرلند در کنار اقیانوس اطلس پستی و بلندی‌هایی فراوان دارد. رودهای مهم ایرلند شانن، شوئر، بوین، برو، ارن و بلندترین نقطه آن قله کونتوال، با ۱۰۴۱ متر است. آب و هوای ایرلند معتدل و ملایم است و میزان بارندگی بالاست و از بیش از ۲۵۰۰ میلی‌متر در غرب و جنوب غرب تا ۷۵۰ میلی‌متر در شرق متغیر است.

مردم

پژوهش‌های ژنتیکی نشان داده‌است که مهاجران اولیه ایرلند پس از پایان عصر یخبندان از شبه جزیره ایبری به ایرلند آمده‌اند.

جمعیت ایرلند در طول سال‌های اخیر افزایش یافته‌است. بخش زیادی از این افزایش جمعیت را می‌توان به افزایش مهاجرها و بازگشت برخی مهاجران ایرلندی از خارج که به علت بیکاری سالیان گذشته مهاجرت کرده بودند همراه با فرزندانشان که در خارج متولد شده‌اند دانست. همچنین میزان زاد و ولد در ایرلند دوبرابر مرگ و میر است و این در میان کشورهای اروپای غربی غیرمعمولی است. ده درصد جمعیت ایرلند در حال حاضر از مهاجران خارجی تشکیل شده‌است.

زبان

دو زبان ایرلندی و انگلیسی، زبان‌های اصلی ایرلند شناخته می‌شوند. هر دو زبان به طور چشمگیری به ادبیات این منطقه کمک کرده‌اند. زبان ایرلندی زبان بومی و رسمی ایرلند است که از بیش از دو هزار سال پیش و از زمان مهاجرت پروتوگالیک‌ها در عصر آهن به وجود آمده اما امروزه گویشورانش در اقلیت هستند.
زبان ایرلندی دارای گنجینهٔ بزرگی از نوشته‌ها در سده‌های مختلف است و توسط زبان شناسان به ایرلندی باستان از قرن ۶ تا ۱۰ میلادی و ایرلندی میانه از قرن ۱۰ تا ۱۳، زبان ایرلندی نوین اولیه تا قرن ۱۷ و ایرلندی امروزی از قرن ۱۷ تا کنون تقسیم‌بندی شده است. این زبان برای مدت‌ها زبان رایج ایرلند بود و در دوره‌هایی تحت تأثیر زبان‌های لاتین، زبان نورس باستان، فرانسوی و انگلیسی قرار گرفته بود.
زبان انگلیسی نخست پس از حمله نورمن‌ها به ایرلند توسط عدهٔ کمی از دهقانان و بازرگانان که از انگلستان آمده بودند سخن گفته می‌شد. پس از حملهٔ تئودور، زبان انگلیسی به طور گسترده با زبان ایرلندی جایگزین شد.
امروزه کمتر از ۱۰ درصد جمعیت جمهوری ایرلند ایرلند، به زبان ایرلندی در خارج از نظام آموزشی سخن می‌گویند. و ۳۸ درصد از افراد بالای ۱۵ سال در ایرلند شمالی به عنوان گویشوران زبان ایرلندی شناخته می‌شوند.
زبان شلتا نیز توسط برخی از عشایر بومی ایرلند سخن رانده می‌شود.

فرهنگ

ایرلند سهم بزرگی در شاخه‌های مختلف ادبیات جهان، بخصوص ادبیات انگلیسی داشته‌است. شعر به زبان ایرلندی، قدیمی‌ترین نمونهٔ شعر بومی در اروپاست. جاناتان سوییفت که اغلب، کماکان از وی به عنوان نخستین هجونویس در زبان انگلیسی یاد می‌شود، در عصر خود برای نوشتن آثاری چون سفرهای گالیور و یک پیشنهاد ساده، بسیار معروف بود. همچنین اسکار وایلد که از دیگر نویسندگان ایرلندی است، بیش از هر چیز به خاطر بذله گویی‌های نقل شده‌اش شناخته می‌شود.

در قرن بیستم، ایرلند چهار برندهٔ نوبل ادبیات داشته‌است: جرج برنارد شاو، ویلیام باتلر ییتس، ساموئل بکت و سیموس هینی. همچنین جیمز جویس اگرچه برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات نبود، اما به طور گسترده‌ای به عنوان یکی از شاخص‌ترین چهره‌های ادبیات قرن بیستم شناخته می‌شود. اولیس، رمان معروف جویس یکی از مهمترین آثار در ادبیات مدرن است. ادبیات مدرن ایرلندی، غالباً در ارتباط با فرهنگ روستایی است، این امر در آثار نویسندگانی چون جان مک گاهرن و شاعرانی چون سیموس هینی مشهود است.

جستارهای وابسته

• ایرلند شمالی
• وحدت ایرلند
• جزیره ایرلند

منابع

Wikipedia contributors, "Ireland," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ireland&oldid=490502061 (accessed May 6, 2012).