پزشکی زنان

با ژنولوژی، ژئولوژی، یا زنولوژی اشتباه نشود.

تخصص پزشکی زنان و زایمان

ترسیم‌های کُلی از فرم بدن زنان در اشکال مختلف«از سمت چپ به راست فرم بدن آنها از حیث زیبایی‌شناسی بیشتر می‌شود.»
دستگاه	'دستگاه تولیدمثل در زنان'
تمرکز	دستگاه تناسلی جنسیت مونث
زیرشاخه‌(ها)	سرطان‌شناسی، پزشکی زایمان،پزشکی بارداری و ناحیه تناسلی زنان،تخصص زنان و زایمان
بیماری‌های مهم	سرطان های زنان، ناباروری، قاعدگی دردناک، سقط جنین،جسمانی تجاوز جنسی
آزمایش‌های مهم	لاپاراسکوپی،سونوگرافی
متخصص	پزشک زنان، (در ایران بیشتر متخصص زنان و زایمان)
واژه‌نامه	ویرایش سوم لغت‌نامه اصطلاحات جنسی-۱۳۹۷ واژه نامه جنسیتی سکسولوژی-۲۰۲۰

پزشکی زنان، بیماری‌های زنان و زایمان، متخصص زنان، ژینِکولوژی یا گایناکولوژی (Gynaecology یا Gynecology) یکی از رشته‌های تخصصی پزشکی است. البته در کشور های اروپایی و آمریکایی تخصص دیگری به نام Obstetrician(آبستِتریشن یا آبستتریشن) هم وجود دارد که وظیفه‌اش مراقبت از خانم‌ها در هنگام بارداری و کمک به آن‌ها در به دنیا آوردن فرزند است. در ایران فقط دانشجویان پزشکی زنی(مردان نمی توانند) که دوره دکترای حرفه‌ای پزشکی را پس از ۷ سال اخذ می کنند، می توانند برای اخذ مدرک تخصصی زنان و زایمان اقدام کنند. این رشته تخصصی دارای چندین شاخه فوق تخصص و فلوشیپ نیز است که در برخی از دانشگاه های علوم پزشکی مانند تهران و شهید بهشتی تدریس می شوند. از جمله آنها می‌توان به سرطان‌شناسی زنان(Gynecological oncology)، فوق تخصص بارداری(Obstetrician-این رشته بیشتر بعنوان تخصص فعلاً فقط در اروپا و آمریکا تدریس می شود.)، فلوشیپ بیماری های رحم و تخمدان‌ها(Uterine and ovarians diseases fellowship)، فلوشیپ واژن و ناحیه تناسلی بیرونی/داخلی زنان(Female vagina and external genitalia fellowship) و... گاهی هم ممکن است با تخصصی به نام OB-Gyn (با تلفظ اُ بی جین) مواجه شوید. منظور از OB-Gyn همان چیزی است که در ایران با نام «دکتر زنان و زایمان» شناخته می‌شود. این دکترها هم برای مراقبت از سلامتی زنان تلاش می‌کنند و هم دربارهٔ بارداری و زایمان به خانم‌ها کمک می‌کنند.

تعدادی از دکترهای زنان ترجیح می‌دهند فقط در یکی از این رشته‌ها کار کنند و وارد رشتهٔ دیگر نشوند؛ مثلاً عده‌ای از دکترهای زنان فقط در مسائل بهداشتی زنان فعالیت می‌کنند و کاری به حاملگی و زایمان ندارند. حتی ممکن است تعدادی از دکترهای زنان و زایمان که در بخش زایمان تخصص دارند، ترجیح بدهند فقط در زایمان طبیعی حضور داشته باشند و در جراحی‌هایی مثل سزارین دخالت نکنند.در بسیاری از موارد یک جراح عمومی یا فوق تخصص جراحی گوارش و بعضاً جراح استخوان و ستون فقرات و در موارد نادر جراح مغز و اعصاب عمل سزارین را انجام می دهد. اما به طور کلی جراح عمومی و گروهی از کادر اتاق عمل و بیهوشی در این عمل مداخله می کنند.

کارهایی که پزشک زنان انجام می‌دهد

تابو بودن معاینه اندام‌جنسی زنانه در گذشته. پزشک بدون دیدن در حال بررسی عضو است.
نقاشی از ژاک-پییِر می‌گریر، پزشک فرانسوی، ۱۸۲۲

تشخیص و درمان بیماری‌های زنان مانند قاعدگی دردناک، اختلالات قاعدگی، سرطانهای رحم، سرطان تخمدان، سرطان دهانه رحم، سرطان واژن، نزدیکی دردناک، کیست تخمدان، پیچ‌خوردگی تخمدان، عفونت دستگاه تناسلی (واژینیت) و … در این رشته مورد بحث قرار می‌گیرند. همچنین بارداری، سیر و کنترل آن و انجام زایمان طبیعی یا عمل سزارین و عوارض آن نیز در این بخش قرار دارند. بیماری‌هایی مانند اکلامپسی و پره‌اکلامپسی، حاملگی خارج‌رحمی، سقط خودبه‌خودی، جداشدن جفت، زایمان سخت و …

در فرانسه و سوئیس و اکثر کشورهای اروپائی اکثریت خانمهای حامله به بیمارستانهای دانشگاهی-دولتی مراجعه می‌کنند؛ و در طول تمام بارداری توسط ماما معاینه می‌شوند، و فقط دو بار توسط انترن بیمارستان ویزیت می‌شوند مگر در «حاملگی‌های غیرعادی» و با شروع درد زایمانی یا پاره شدن کیسه آب به بیمارستان مربوط در محل زندگی خود مراجعه می‌کنند و مامای بیمارستان عهده‌دار زایمان و پیشرفت آن می‌شود؛ و در صورت برخورد با اشکال در پیشرفت زایمان به پزشک زنان اطلاع می‌دهد.