پرش به محتوا

بردسکن: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۵°۱۵′۴۵″شمالی ۵۷°۵۸′۱۳″شرقی / ۳۵٫۲۶۲۴°شمالی ۵۷٫۹۷۰۲°شرقی / 35.2624; 57.9702
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز درج نام
خط ۵۲: خط ۵۲:


== موقعیت ارتباطی ==
== موقعیت ارتباطی ==
بردسکن در حاشیه جاده ترانزیتی [[سبزوار]] - [[بجستان]] واقع شده‌است. این جاده، استان‌های [[استان کرمان|کرمان]]، [[سیستان و بلوچستان]]، [[خراسان جنوبی]] و شهرستان‌های جنوبی استان خراسان رضوی را به تهران متصل می‌کند. در حوزه ریلی، بردسکن در مسیر راه‌آهن در حال مطالعه [[سبزوار]] - [[کاشمر]] قرار دارد. در صورت بهره‌برداری از این خط، شهرستان بردسکن به راه‌آهن سراسری [[تهران]]- [[مشهد]] و راه‌آهن سراسری [[مشهد]]- [[بندرعباس]] متصل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کاشمر، بردسکن و سبزوار به خط راه‌آهن سراسری متصل می‌شوند|نشانی=https://www.isna.ir/news/94070805188/کاشمر-بردسکن-و-سبزوار-به-خط-راه-آهن-سراسری-متصل-می-شوند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2015-09-30|بازبینی=2021-08-21|کد زبان=fa}}</ref>
بردسکن در حاشیه جاده ترانزیتی [[سبزوار|بجنورد]] - [[بجستان]] واقع شده‌است. این جاده، استان‌های [[استان کرمان|کرمان]]، [[سیستان و بلوچستان]]، [[خراسان جنوبی]] و شهرستان‌های جنوبی استان خراسان رضوی را به تهران متصل می‌کند. در حوزه ریلی، بردسکن در مسیر راه‌آهن در حال مطالعه [[سبزوار]] - [[کاشمر]] قرار دارد. در صورت بهره‌برداری از این خط، شهرستان بردسکن به راه‌آهن سراسری [[تهران]]- [[مشهد]] و راه‌آهن سراسری [[مشهد]]- [[بندرعباس]] متصل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کاشمر، بردسکن و سبزوار به خط راه‌آهن سراسری متصل می‌شوند|نشانی=https://www.isna.ir/news/94070805188/کاشمر-بردسکن-و-سبزوار-به-خط-راه-آهن-سراسری-متصل-می-شوند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2015-09-30|بازبینی=2021-08-21|کد زبان=fa}}</ref>


== مردم ==
== مردم ==
خط ۶۸: خط ۶۸:
[[سربداران]] در سال ۷۳۸ هجری قمری قدرت‌گیری کردند و [[سبزوار]] را تسخیر کردند و این شهر را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. در همین ایام مراسم ازدواج «امیر عبدا… مولایی» و دختر «خواجه علاء الدین محمد» در حال برگزاری بود؛ به همین مناسبت هدایای گرانبهایی از [[ترشیز]] به [[فرومد]] فرستاده شد. وقتی خبر حرکت این هدایا (چهل شتر، پارچه، زر و ابریشم) به امیر عبدالرزاق رسید، بلافاصله برادرش مسعود را مأمور توقیف این اموال کرد و او نیز با سلحشوری مأموریت خود را انجام داد و تمامی هدایای ترشیزی را به اردوی عبدالرزاق برد. عبدالرزاق با حمله به گله اسبان سلطان ابوسعید اسب‌های زیادی ربود و بعد از این به نام خود خطبه خواند.<ref>دولتشاه سمرقندی، تذکره الشعرا، ترجمه محمد رمضانی، انتشارات پدیده، ۱۳۶۶</ref><ref>سید محمد علی، سربداران خراسان و مازندران، انتشارات سکه، ۱۳۷۸</ref>
[[سربداران]] در سال ۷۳۸ هجری قمری قدرت‌گیری کردند و [[سبزوار]] را تسخیر کردند و این شهر را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. در همین ایام مراسم ازدواج «امیر عبدا… مولایی» و دختر «خواجه علاء الدین محمد» در حال برگزاری بود؛ به همین مناسبت هدایای گرانبهایی از [[ترشیز]] به [[فرومد]] فرستاده شد. وقتی خبر حرکت این هدایا (چهل شتر، پارچه، زر و ابریشم) به امیر عبدالرزاق رسید، بلافاصله برادرش مسعود را مأمور توقیف این اموال کرد و او نیز با سلحشوری مأموریت خود را انجام داد و تمامی هدایای ترشیزی را به اردوی عبدالرزاق برد. عبدالرزاق با حمله به گله اسبان سلطان ابوسعید اسب‌های زیادی ربود و بعد از این به نام خود خطبه خواند.<ref>دولتشاه سمرقندی، تذکره الشعرا، ترجمه محمد رمضانی، انتشارات پدیده، ۱۳۶۶</ref><ref>سید محمد علی، سربداران خراسان و مازندران، انتشارات سکه، ۱۳۷۸</ref>


[[عبدالرزاق]] همچنان به توسعه طلبی خود ادامه داده تا بیار([[بیارجمند]] امروزی) که ابتدای مرز '''بردسکن''' از ضلع غربی می‌باشد را تسخیر کرد. بعد از عبدالرزاق، برادرش مسعود حکومت [[سربداران]] را به دست گرفت و در واقع رهبر نظامی [[سربداران]] مسعود بود و رهبر مذهبی آنان شیخ خلیفه که تعالیم تشیع داشت و شاید از شاگردان صوفیان بود. همین شیعی بودن آن‌ها در تصرف [[ترشیز]] و علاقه مردم این خطه به تشیع بی تأیر نبود. امیر مسعود بخش وسیعی از [[ایران]]، [[ترکمنستان]] و [[افغانستان]] را تسخیر کرد و قلمرو [[سربداران]] را از مغرب به [[ری]] و از مشرق به [[هرات]] از شمال به [[مرو]] و از جنوب به [[ترشیز]] و [[یزد]] رساند. شهر [[ترشیز]] توسط امیر مسعود گشوده شد وی قلاع ترشیز را زیر سلطه [[سربداران]] قرار داد. با این اقدام منطقه [[ترشیز]] در مسیر توسعه و آبادانی قرار گرفت<ref>امین، سید علینقی، تاریخ سبزوار، به کوشش سید حسن امین، انتشارات دایرةالمعارف ایران‌شناسی، ۱۳۸۱</ref><ref>پتروشفسکی، ای، پ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، مؤسسه مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۳۴</ref>
[[عبدالرزاق]] همچنان به توسعه طلبی خود ادامه داده تا بیار([[بیارجمند]] امروزی) که ابتدای مرز '''کاشمر''' از ضلع غربی می‌باشد را تسخیر کرد. بعد از عبدالرزاق، برادرش مسعود حکومت [[سربداران]] را به دست گرفت و در واقع رهبر نظامی [[سربداران]] مسعود بود و رهبر مذهبی آنان شیخ خلیفه که تعالیم تشیع داشت و شاید از شاگردان صوفیان بود. همین شیعی بودن آن‌ها در تصرف [[ترشیز]] و علاقه مردم این خطه به تشیع بی تأیر نبود. امیر مسعود بخش وسیعی از [[ایران]]، [[ترکمنستان]] و [[افغانستان]] را تسخیر کرد و قلمرو [[سربداران]] را از مغرب به [[ری]] و از مشرق به [[هرات]] از شمال به [[مرو]] و از جنوب به [[ترشیز]] و [[یزد]] رساند. شهر [[ترشیز]] توسط امیر مسعود گشوده شد وی قلاع ترشیز را زیر سلطه [[سربداران]] قرار داد. با این اقدام منطقه [[ترشیز]] در مسیر توسعه و آبادانی قرار گرفت<ref>امین، سید علینقی، تاریخ سبزوار، به کوشش سید حسن امین، انتشارات دایرةالمعارف ایران‌شناسی، ۱۳۸۱</ref><ref>پتروشفسکی، ای، پ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، مؤسسه مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۳۴</ref>


توسعه فتوحات [[سربداران]] را باید مدیون مسعود دانست. وی توانست تا سال ۷۴۵ م محدوده وسیعی را زیر تسلط [[سربداران]] بگیرد و بازماندگان [[ایلخانان]] تاب مقاومت با وی را نداشتند. آخرین امیر سربداران خواجه علی موید بود. وی به مذهب [[تشیع]] علاقه بسیاری داشت و بدان تعصب می‌ورزید. در دوره او مردم آزادی زیادی داشتند، یکی از مهم‌ترین اقدامات وی تسخیر [[ترشیز]]، [[قهستان]]([[بیرجند]] و [[نهبندان]] کنونی)، [[طبس]] و گیلکی بود وی با تصرف این شهرها از [[سرخس]] تا [[دامغان]] را زیر سیطره خود گرفت؛ در این راه وی ارغون شاه را شکست داد و متواری کرد.
توسعه فتوحات [[سربداران]] را باید مدیون مسعود دانست. وی توانست تا سال ۷۴۵ م محدوده وسیعی را زیر تسلط [[سربداران]] بگیرد و بازماندگان [[ایلخانان]] تاب مقاومت با وی را نداشتند. آخرین امیر سربداران خواجه علی موید بود. وی به مذهب [[تشیع]] علاقه بسیاری داشت و بدان تعصب می‌ورزید. در دوره او مردم آزادی زیادی داشتند، یکی از مهم‌ترین اقدامات وی تسخیر [[ترشیز]]، [[قهستان]]([[بیرجند]] و [[نهبندان]] کنونی)، [[طبس]] و گیلکی بود وی با تصرف این شهرها از [[سرخس]] تا [[دامغان]] را زیر سیطره خود گرفت؛ در این راه وی ارغون شاه را شکست داد و متواری کرد.
خط ۹۱: خط ۹۱:


== موقعیت جغرافیایی ==
== موقعیت جغرافیایی ==
شهرستان بردسکن در کرانه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه [[عرض جغرافیائی]] گستردگی دارد. شهرستان بردسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده‌است. این شهرستان از سمت شمال با [[شهرستان ششتمد]] و [[شهرستان سبزوار]]، از شرق با [[شهرستان خلیل‌آباد]] و [[کاشمر]]، از شمال شرقی با [[شهرستان کوهسرخ]]، از جنوب با [[شهرستان طبس]] در [[استان خراسان جنوبی]] و از غرب با [[شهرستان شاهرود]] در [[استان سمنان]] محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی [[مشهد مقدس]] قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و برپایه آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش مرکزی، انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.<ref name=":03"/>{{سخ}}
شهرستان بردسکن در کرانه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه [[عرض جغرافیائی]] گستردگی دارد. شهرستان بردسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده‌است. این شهرستان از سمت شمال با [[شهرستان ششتمد]] ، از شرق با [[شهرستان خلیل‌آباد]] و [[کاشمر]]، از شمال شرقی با [[شهرستان کوهسرخ]]، از جنوب با [[شهرستان طبس]] در [[استان خراسان جنوبی]] و از غرب با [[شهرستان شاهرود]] در [[استان سمنان]] محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی [[مشهد مقدس]] قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و برپایه آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش مرکزی، انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.<ref name=":03"/>{{سخ}}
{{موقعیت جغرافیایی
{{موقعیت جغرافیایی
| مرکز = بردسکن
| مرکز = بردسکن
خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:


== اقلیم ==
== اقلیم ==
این شهرستان از دو منطقه کوهستانی در شمال و منطقهٔ جلگه‌ای در جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته‌است.<ref name=":03"/>
این شهرستان از دو منطقه کوهستانی به نام بخش کوهسرخ غربی در شمال و منطقهٔ جلگه‌ای در جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته‌است.<ref name=":03"/>


== فرهنگ و هنر ==
== فرهنگ و هنر ==
خط ۱۳۶: خط ۱۳۶:
==== غار سیر ====
==== غار سیر ====
{{اصلی|غار سیر}}
{{اصلی|غار سیر}}
[[غار سیر]] در [[سیر (بردسکن)|روستای سیر]] از توابع [[بخش مرکزی شهرستان بردسکن|بخش مرکزی]] شهرستان بردسکن قرار دارد. غار سیر ۶۴ متر طول دارد و دارای ۲ دهانه ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفته‌اند. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شده‌است. داخل آن دیواره‌های سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و [[منبع آب]] باقی مانده‌است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}
[[غار سیر]] در [[سیر (بردسکن)|روستای سیر]] از توابع دهستان کوهستانی کوهپایه [[بخش مرکزی شهرستان بردسکن|بخش مرکزی]] شهرستان بردسکن قرار دارد. غار سیر ۶۴ متر طول دارد و دارای ۲ دهانه ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفته‌اند. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شده‌است. داخل آن دیواره‌های سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و [[منبع آب]] باقی مانده‌است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}


==== دهانه بیجورد و آبشار سربرج ====
==== دهانه بیجورد و آبشار سربرج ====
دهانه [[بیجورد]] یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن می‌باشد که در شمال این شهرستان در میانه کوه‌ها و کوهپایه‌های بخش کوهسرخ غربی و روستای [[بیجورد]] واقع شده‌است؛ و در کنار جاده بین‌المللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا می‌باشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن می‌کنند و از هوای بسیار معتدلی دارا می‌باشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمه‌ها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژه‌ای برخوردار است. از سایر جاذبه‌های طبیعی بردسکن می‌توان به آبشار [[سربرج (بردسکن)|سربرج]] اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن بنام بخش کوهسرخ غربی واقع شده‌است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}
دهانه [[بیجورد]] یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن می‌باشد که در بخش کوهستانی کوهپایه ( کوهسرخ غربی) شمال این شهرستان در میانه کوه‌ها و کوهپایه‌های بخش کوهسرخ غربی و روستای [[بیجورد]] واقع شده‌است؛ و در کنار جاده بین‌المللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا می‌باشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن می‌کنند و از هوای بسیار معتدلی دارا می‌باشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمه‌ها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژه‌ای برخوردار است. از سایر جاذبه‌های طبیعی بردسکن می‌توان به آبشار [[سربرج (بردسکن)|سربرج]] اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن بنام بخش کوهسرخ غربی واقع شده‌است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}


[[پرونده:Sade Dahan Ghale.JPG|بندانگشتی|۱۹۰ px|[[سد دهن قلعه|دریاچه سد دهن قلعه]]]]
[[پرونده:Sade Dahan Ghale.JPG|بندانگشتی|۱۹۰ px|[[سد دهن قلعه|دریاچه سد دهن قلعه]]]]
خط ۱۴۵: خط ۱۴۵:
==== دهانه آب درونه ====
==== دهانه آب درونه ====
{{اصلی|دهانه آب درونه}}
{{اصلی|دهانه آب درونه}}
دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن و ۱٫۵ کیلومتری روستای [[درونه (بردسکن)|درونه]] در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است.
دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن ،در بخش انابد و ۱٫۵ کیلومتری روستای [[درونه (بردسکن)|درونه]] در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است.
جویباری جاری، آبشارهای دل‌انگیز و چشمه‌های جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}
جویباری جاری، آبشارهای دل‌انگیز و چشمه‌های جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.{{نیازمند منبع|date=ژوئن ۲۰۲۱}}


خط ۱۶۰: خط ۱۶۰:
==== منطقه حفاظت شده درونه ====
==== منطقه حفاظت شده درونه ====
{{اصلی|منطقه حفاظت شده درونه}}
{{اصلی|منطقه حفاظت شده درونه}}
منطقه حفاظت‌شده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن و نزدیک به [[منطقه حفاظت شده توران]] واقع شده‌است. این منطقه یکی از زیستگاه‌های [[یوزپلنگ آسیایی]] است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط سعید شفیعیان<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Login • Instagram|نشانی=https://www.instagram.com/accounts/login/|وبگاه=www.instagram.com|بازبینی=2021-08-30}}</ref> محیط بان این منطقه در این منطقه عکس‌برداری شده و این ثبت در چند ماه بعد در همان سال مجدد تکرار شد. همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد<ref name="mohitzist1">{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= پرچم یوزپلنگ آسیابربلندای محیط زیست ایران|نشانی= https://doe.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=news&CategoryID=7FB271F5-F2FE-4A98-A24A-83889B582C66&WebPartID=2809ABCC-F721-46C1-8096-E65BB71AEC77&ID=67BF4F6C-B7A5-4A84-B89A-E6AF8BD00EEF|بازبینی= ۳۰ مرداد ۱۳۹۶|اثر= |تاریخ= ۹ شهریور ۱۳۹۵|ناشر= سازمان حفاظت محیط زیست ایران|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref name="mohitzist4">{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= بردسکن، زیستگاه یوز آسیایی|نشانی= https://www.doe.ir/Portal/home/?news/196210/163077/479351/برداسکن،%20زیستگاه%20یوز%20آسیایی|بازبینی= ۳۰ مرداد ۱۳۹۶|اثر= |تاریخ= ۲۱ مرداد ۱۳۹۴|ناشر= سازمان حفاظت محیط زیست ایران|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
منطقه حفاظت‌شده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن ، در بخش انابد و نزدیک به [[منطقه حفاظت شده توران]] واقع شده‌است. این منطقه یکی از زیستگاه‌های [[یوزپلنگ آسیایی]] است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط سعید شفیعیان<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Login • Instagram|نشانی=https://www.instagram.com/accounts/login/|وبگاه=www.instagram.com|بازبینی=2021-08-30}}</ref> محیط بان این منطقه در این منطقه عکس‌برداری شده و این ثبت در چند ماه بعد در همان سال مجدد تکرار شد. همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد<ref name="mohitzist1">{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= پرچم یوزپلنگ آسیابربلندای محیط زیست ایران|نشانی= https://doe.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=news&CategoryID=7FB271F5-F2FE-4A98-A24A-83889B582C66&WebPartID=2809ABCC-F721-46C1-8096-E65BB71AEC77&ID=67BF4F6C-B7A5-4A84-B89A-E6AF8BD00EEF|بازبینی= ۳۰ مرداد ۱۳۹۶|اثر= |تاریخ= ۹ شهریور ۱۳۹۵|ناشر= سازمان حفاظت محیط زیست ایران|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref name="mohitzist4">{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= بردسکن، زیستگاه یوز آسیایی|نشانی= https://www.doe.ir/Portal/home/?news/196210/163077/479351/برداسکن،%20زیستگاه%20یوز%20آسیایی|بازبینی= ۳۰ مرداد ۱۳۹۶|اثر= |تاریخ= ۲۱ مرداد ۱۳۹۴|ناشر= سازمان حفاظت محیط زیست ایران|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>


==== پناهگاه حیات وحش دشت لاغری ====
==== پناهگاه حیات وحش دشت لاغری ====

نسخهٔ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۱۰

بردسکن
کشور ایران
استانخراسان رضوی
شهرستانبردسکن
بخشمرکزی
نام(های) دیگرشهر میوه‌های بهشتی
نام(های) پیشینزبسک، بردمسکن، دست‌برکن، برداسکن
سال شهرشدن۱۳۴۰ هجری شمسی[۱]
مردم
جمعیت۲۸٬۲۳۳ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت۸٪+ (۵سال)
تراکم جمعیت۳٫۶ نفر در کیلومتر مربع نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت۷۶۶۴ کیلومتر مربع
ارتفاع۱۰۰۰ متر
میانگین بارش سالانه۲۰۰ میلی لیتر
اطلاعات شهری
شهردارمهندس محمد حسین مدیح
تأسیس شهرداری۱۳۴۰
ره‌آوردزعفران، خشکبار، انار، انگور، انجیر، حلوا مغزی و پسته
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۵۱
وبگاه
شناسهٔ ملی خودرو۴۲ل ایران
کد آماری۱۳۷۹
بردسکن بر ایران واقع شده‌است
بردسکن
روی نقشه ایران
۳۵°۱۵′۴۵″شمالی ۵۷°۵۸′۱۳″شرقی / ۳۵٫۲۶۲۴°شمالی ۵۷٫۹۷۰۲°شرقی / 35.2624; 57.9702

بَردَسکَن (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) با نام تاریخی زِبَسْک (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) و دَست‌بَرکَن (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) یکی از شهرهای جنوب‌غربی استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن است و در سال ۱۳۹۵، تعداد ۲۸٬۲۳۳ نفر جمعیت و ۸٬۵۷۰ خانوار داشته‌است.[۲] بردسکن در گذشته بر سر یکی از راه‌های اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از راه کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر می‌رسد. در کتاب‌های تاریخ نخستین بار اعتمادالسلطنه در ذکر راه‌های نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس به نام برداسکن سخن می‌گوید.[نیازمند منبع]

موقعیت ارتباطی

بردسکن در حاشیه جاده ترانزیتی بجنورد - بجستان واقع شده‌است. این جاده، استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و شهرستان‌های جنوبی استان خراسان رضوی را به تهران متصل می‌کند. در حوزه ریلی، بردسکن در مسیر راه‌آهن در حال مطالعه سبزوار - کاشمر قرار دارد. در صورت بهره‌برداری از این خط، شهرستان بردسکن به راه‌آهن سراسری تهران- مشهد و راه‌آهن سراسری مشهد- بندرعباس متصل می‌شود.[۳]

مردم

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۸٬۲۳۳ نفر (در ۸٬۵۷۰ خانوار) بوده‌است.[۲]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۵۵۵٬۰۵۸—    
۱۳۶۵۱۰٬۶۹۱۱۱۱٫۴٪+
۱۳۷۰۱۴٬۰۹۱۳۱٫۸٪+
۱۳۷۵۱۷٬۳۶۵۲۳٫۲٪+
۱۳۸۵۲۲٬۲۱۱۲۷٫۹٪+
۱۳۹۰۲۶٬۱۰۷۱۷٫۵٪+
۱۳۹۵۲۸٬۲۳۳۸٫۱٪+

پیشینه تاریخی

شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین هزار ساله می‌باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج علی‌آباد مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بی‌شمار دیگر شهرستان از جمله تپه‌های چوپان مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.[۴]

عصر سربداران

اسناد تاریخی نشان می‌دهد که ترشیز در دوره حکومت سربداران یکی از مناطق مهم و پررونق این حکومت بوده و در اوج آبادانی قرار داشته‌است. فقر فرهنگی ایلخانان و نارضایتی مردم ایران از بازماندگان حکومت ایلخانی و از جهتی برخوردهای نادرست ایلخانان مغول با مردم ایران زمینه یک سری مخالفت‌های ریشه ای را علیه آنان برانگیخت. در زمان آخرین ایلخانان مغول سلطان ابوسعید بهادرخان و در اواخر حکومت او عده ای از مردم روستای باشتین از توابع بیهق(سبزوار امروزی) علیه ایلخانان شورش کردند. آنان اعلام کردند سر به دار می‌دهند اما تن به ذلت نمی‌دهند. در سال ۷۳۷ ه شخصی با نام عبدالرزاق را به عنوان امیر خود برگزیدند.[۵] پتروشفسکی نوشته‌است: «در قرن چهاردهم (قرن هشتم ه‍.ق) خروج سربداران از لحاظ وسعت و از نظر تاریخی مهم‌ترین نهضت آزادی خاورمیانه و بلاتردید تأثیر حتمی در جنبش‌های دیگر که از لحاظ وضع اجتماعی شرکت کنندگان و هدف‌های سیاسی همانند آن بودند، داشته‌است. از این نهضت به عنوان بزرگ‌ترین نهضت ظلم ستیزی و عدالتخواهی ایرانیان در برابر بیگانگان یاد می‌شود».[۶]

سربداران در سال ۷۳۸ هجری قمری قدرت‌گیری کردند و سبزوار را تسخیر کردند و این شهر را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. در همین ایام مراسم ازدواج «امیر عبدا… مولایی» و دختر «خواجه علاء الدین محمد» در حال برگزاری بود؛ به همین مناسبت هدایای گرانبهایی از ترشیز به فرومد فرستاده شد. وقتی خبر حرکت این هدایا (چهل شتر، پارچه، زر و ابریشم) به امیر عبدالرزاق رسید، بلافاصله برادرش مسعود را مأمور توقیف این اموال کرد و او نیز با سلحشوری مأموریت خود را انجام داد و تمامی هدایای ترشیزی را به اردوی عبدالرزاق برد. عبدالرزاق با حمله به گله اسبان سلطان ابوسعید اسب‌های زیادی ربود و بعد از این به نام خود خطبه خواند.[۷][۸]

عبدالرزاق همچنان به توسعه طلبی خود ادامه داده تا بیار(بیارجمند امروزی) که ابتدای مرز کاشمر از ضلع غربی می‌باشد را تسخیر کرد. بعد از عبدالرزاق، برادرش مسعود حکومت سربداران را به دست گرفت و در واقع رهبر نظامی سربداران مسعود بود و رهبر مذهبی آنان شیخ خلیفه که تعالیم تشیع داشت و شاید از شاگردان صوفیان بود. همین شیعی بودن آن‌ها در تصرف ترشیز و علاقه مردم این خطه به تشیع بی تأیر نبود. امیر مسعود بخش وسیعی از ایران، ترکمنستان و افغانستان را تسخیر کرد و قلمرو سربداران را از مغرب به ری و از مشرق به هرات از شمال به مرو و از جنوب به ترشیز و یزد رساند. شهر ترشیز توسط امیر مسعود گشوده شد وی قلاع ترشیز را زیر سلطه سربداران قرار داد. با این اقدام منطقه ترشیز در مسیر توسعه و آبادانی قرار گرفت[۹][۱۰]

توسعه فتوحات سربداران را باید مدیون مسعود دانست. وی توانست تا سال ۷۴۵ م محدوده وسیعی را زیر تسلط سربداران بگیرد و بازماندگان ایلخانان تاب مقاومت با وی را نداشتند. آخرین امیر سربداران خواجه علی موید بود. وی به مذهب تشیع علاقه بسیاری داشت و بدان تعصب می‌ورزید. در دوره او مردم آزادی زیادی داشتند، یکی از مهم‌ترین اقدامات وی تسخیر ترشیز، قهستان(بیرجند و نهبندان کنونی)، طبس و گیلکی بود وی با تصرف این شهرها از سرخس تا دامغان را زیر سیطره خود گرفت؛ در این راه وی ارغون شاه را شکست داد و متواری کرد. از حوادث دیگر دوران خواجه علی موید تبانی درویش رکن الدین با شاه شجاع در سال ۷۷۹ ه‍.ق است که آنان سبزوار را گرفتند. گرچه خواجه علی موید توانست با کمک امیر ولی، حاکم مازندران، دوباره سبزوار را پس بگیرد و ترشیز را نیز دوباره تسخیر کند. در این گیر و دار موید یک بار نیز از خواجه سدید- از سدیدیان ترشیز بود- کمک گرفت. در سال ۸۷۲ ه‍.ق نیز یک بار دیگر خواجه علی موید با کمک شاه شجاع که قبلاً به رکن الدین کمک کرده بود، ترشیز را تسخیر کرده و به حکومت خویش افزود. با ظهور تیمور و ورود او در سال ۷۸۲ به خراسان خواجه علی موید به تیمور ملحق شد و تا ۷۸۸ ه‍.ق در رکاب او بود.[۱۱]

در آخرین سال‌های حکومت خواجه علی موید، آخرین امیر سربداران، مسئله اختلاف خواجه علی موید با امیر ولی است.[۱۲] احتمالاً در اواسط سال ۷۶۰ و ۷۷۰ یک سری تغییرات در مرزهای غربی سربداران صورت گرفته‌است که با مطالعه روی سکه‌های این دوره بدان دست پیدا کرده‌اند. سکه‌های امیر ولی در استرآباد در سال‌های ۷۵۷، ۷۶۴، ۷۶۳ و سکه‌های سمنان در سال‌های ۷۶۸، ۷۶۷، ۷۶۶ قیام امیر ولی را در این سال‌ها نشان می‌دهد. یک حمله از طرف امیر ولی و پیر علی باعث عقب‌نشینی علی موید به سبزوار شده، و حکومت او محدود شده‌است. امیر ولی سبزوار را نیز محاصره کرد. احتمالاً منطقه کاشمر در این گیر و دار به دست امیر ولی افتاده‌است؛ زیرا جان ماسون در این که سربداران در زمان حملات امیر ولی جنوب ترشیز را در دست داشته‌اند شک می‌کند و این تصور که ترشیز را امیر ولی گرفته باشد را عنوان می‌کند.[۱۳]

خواجه علی موید مجبور شد در سال ۷۸۲ به تیمور پناهنده شود و از وی کمک بخواهد. از این سال یعنی سقوط سرزمین‌های سربداران تا حمله تیمور لنگ به ترشیز، حدود دو سال می‌گذشت و در این مدت خاندان آل کرت که قبلاً با خواجه علی موید رابطه خوبی نداشتند، بر خراسان و منطقه کاشمر مسلط شدند. فرمانروای آنان ملک غیاث الدین پیر علی بود که تمامی این مناطق را زیر سیطره خود داشت. غیاث الدین قلعه ترشیز و منطقه کاشمر را به امیر علی سدیدی که از طایفه غوریان بود داد؛ بنابراین در این بازه زمانی اسم سه شخص دیده می‌شود که البته بعضی به اشتباه آن‌ها را یکی می‌دانند؛ یعنی در آخرین سال‌های عمر حکومت سربداران خواجه علی موید بر ترشیز حکومت می‌کرد. از دوره تلافی وی با تیمور به بعد، امیر ولی حکومت ترشیز را گرفت و بعد امیرعلی سدیدی به حکومت ترشیز رسید. در واقع در مدت دو سال از ۷۸۲ تا ۷۸۴ این سه نفر به ترشیز حکومت می‌کرده‌اند. نکته قابل تأمل آنکه یاقوت ترشیز را پررونق و آباد با میوه‌های فراوان معرفی کرده و ادعا می‌کند ترشیز ۲۲۶ روستا دارد. ابن اثیر نوشته‌است: «از این شهر دانشمندان بسیار برخواسته اند» بغدادی، آن را منطقه ای با روستاهای زیاد معرفی کرده‌است و از روستای خارزنج که خرابه‌های آن در شمال خلیل‌آباد است سخن رانده‌است. تا پیش از حمله تیمور و ویران کردن ترشیز این شهر همچنان به حیات خود ادامه داد اما یورش تیمور باعث تغییرات عمده در این منطقه شد.[۱۴]

وجه تسمیه

ترتیب زمانی نام این شهر را زبسک، بردمسکن، دست‌برکن، برداسکن و بردسکن گفته‌اند که در مورد هر یک از این نام‌ها دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد.[نیازمند منبع]

  • نام بردسکن را می‌توان برگرفته از بَردْ به معنی سنگ در زبان کردی و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت می‌شود. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این دلیل نامگذاری نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستان‌های سرد و خشک بوده که مردم در سنگها و کوهستانهای آن اسکان یافته‌اند و اگر به دلیل نامگذاری دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند. به‌طور خلاصه برد اسکن یعنی سکونتگاه سنگی
  • همچنین می‌گویند، در این منطقه چون درختان میوه بسیار بوده‌است به ویژه میوه‌هایی مانند انجیر، انگور و گلابی که با دست و به سختی چیده می‌شوند. مسافرانی که از راه کویر به نیشابور سفر می‌کردند، هنگام گذشتن از این مسیر و دیدن رنج مردم منطقه در چیدن میوه‌ها، اصطلاح بردست کندن را برای آن‌ها به کار می‌بردند یعنی مردمی که میوه‌ها را با دست می‌کندند. در واقع بر به معنی میوه‌است و با ترکیب بَرْ و دست‌کن با گذشت زمان، بردسکن شده‌است.[۱۵]
  • یکی از نظریاتی که کمتر به آن پرداخته شده استفاده از ترکیب بر+دسکن است با توجه به اینکه در منطقه ترشیز برای آدرس دهی استفاده از کلمه بر به معنی کنار بسیار مرسوم است و مثال‌های فراوانی برای آن هست مانند بَر کال (به معنای کنار کال) و بر چاه (کنار چاه) می‌توان این نظریه را مطرح کرد که بردسکن به معنای کنار دسکند هست (در دوره حمله افغان‌ها حفر دسکند در منطقه ترشیز مرسوم بوده) احتمالاً دسکندی در ان منطقه قرار داشته که مردم برای آدرس دهی از بر دسکند استفاده می‌کردند که به مرور این منطقه به بردسکن معروف شده‌است.[نیازمند منبع]
نمای هوایی شهر بردسکن
نمای هوایی شهر بردسکن

موقعیت جغرافیایی

شهرستان بردسکن در کرانه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. شهرستان بردسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده‌است. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان ششتمد ، از شرق با شهرستان خلیل‌آباد و کاشمر، از شمال شرقی با شهرستان کوهسرخ، از جنوب با شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شهرستان شاهرود در استان سمنان محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و برپایه آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش مرکزی، انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.[۴]

شهرستان کوهسرخ شهرستان سبزوار
شهرستان خلیل‌آباد شمال شاهرود در استان سمنان
شرق   بردسکن    غرب
جنوب
شهرستان مه‌ولات فردوس و بجستان طبس

اقلیم

این شهرستان از دو منطقه کوهستانی به نام بخش کوهسرخ غربی در شمال و منطقهٔ جلگه‌ای در جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته‌است.[۴]

فرهنگ و هنر

عشایر بردسکن

عشایر بردسکن

این شهرستان با گستردگی جغرافیایی، تنوع اقوام و گذشته‌ای کهن و فرهنگی پربار، درخشان و پویا توانسته‌است در تاریخ، هویت و ریشه دار بودن خویش را حفظ کرده و با سازگاری زیبا، جذاب و پر از در و گهر خود در حوزه میراث غنی فرهنگی، معنوی و طبیعی بدرخشد. این شهرستان از نظر داشتن تنوع اقلیمی چشم‌انداز روشنی از نظر فضای روستائی عشایری خود را حفظ نموده به طوری که اقوام عشایری از قبیل کلاه درازی، طاهری، ایلخانی، شورچاهی، بلوچ خانزائی، طایفه بیگی، تیموری و عبدالسرخ در این منطقه زندگی می‌کنند.[نیازمند منبع]

جایگاه موسیقی درفرهنگ بردسکن

موسیقی در میان شهرستان بردسکن آمیختگی عمیقی با بخش زیادی از شئونات زندگی آن‌ها داشته و به بازگوکننده غم‌ها، شادی‌ها، آلام، آرزوها، اعتقادات و بینش تفکر اقوام این ناحیه و روایتگر افسانه‌های محلی است که در حقیقت نوعی از موسیقی محلی بوده و به‌طور کلی بر پایه دو بیتی و چهار بیتی خوانی استوار است. این نوع موسیقی در سه قسم: الف) ترانه ب) فریادها ج) داستان‌های روایی قابل تأمل و بررسی است. از آهنگ‌های رایج در این منطقه می‌توان به محمدحسین نامراد، سرحدی، حیدر بیگ، حسینا، گل محمد اشاره کرد؛ و همچنین سازهای رایج در بردسکن بیشتر نی، دایره، دوسازه، سرنا، دهل و دوتار می‌باشد که سرنا و دهل برای مراسمی نظیر عروسی‌ها، هنگام ریزش باران، برداشت محصول با رقص‌های محلی نواخته می‌شود. رقص دایره اسب چوبی و رقص چوب بازی و رقص اوقانی نیز از رقص‌های محلی و بومی این منطقه به‌شمار می‌آید.[نیازمند منبع]

صنایع دستی و هنرهای سنتی

از صنایع دستی و هنرهای سنتی شهرستان بردسکن که امروزه در این منطقه رواج دارد می‌توان بافت انواع فرش‌های دستباف با طرح‌های خطوط مستقیم – خطوط شکسته «گردان» طرح عبدالسرخ – طرح بلوچی – طرح‌های اصیل شاه عباسی – شاه عباسی لچک ترنج – گل‌های منظره‌ای – طرح محرابی – طرح گل ختایی و طرح‌های زیر خاکی اشاره نمود و طرح زیر خاکی این منطقه برگرفته از تصویر طرح‌هایی که چندین سال قبل از محوطه باستانی فیروز آباد این شهرستان کشف شده‌است اشاره کرد و طرح یک دوم که نقش دو نیمه قالی با یکدیگر قرینه‌است و طرح یک دوم قرینه سازی در چهار قسمت اجرا می‌گردد؛ و هنرهای دیگر نظیر گلیم بافی، جاجیم بافی، خورجین بافی در منطقه درونه و نمد مالی، کلاه مالی و سفالگری در روستای باب‌الحکم این شهرستان رواج دارد که نمدهای این روستا به کشورهای آلمان، روسیه و عربی صادر می‌شود؛ و هنر معرق روی چوب، گلسازی، نقاشی روی شیشه در بردسکن رایج است.[نیازمند منبع]

آداب و رسوم مردم بردسکن

در فرهنگ همگانی مردم شهرستان بردسکن جشن و مراسم شادمانی و سرور فراوانی وجود دارد. جشن خواستگاری، جشن عقد خوانی، جشن عروسی، جشن به دنیا آمدن فرزند و نام‌گذاری او در روز سوم و دعوت از اقوام و آشنایان در روز هفتم تولد، جشن خرمن پس از جمع‌آوری محصول با مراسم ویژه و رقص چوب بازی همراه‌است. جشن ختنه سوری، جشن عید نوروز، جشن سده که معمولاً در شب دهم بهمن برگزار می‌شود و در شب‌های زمستان نیز اقوام در منزل ریش سفید قبیله تجمع می‌کنند و داستان‌های نجما، فرهاد و شیرین، عارف، سراج القلوب، امیر ارسلان، موش و گربه، طوطی نامه، محمد حنفیه، شاه عباس، سلیمان، پسر سقا، تنبل شاه عباس، حیدر بیگ، اسب پریزاد، هابیل و قابیل، موسی و فرعون، جنگ‌های علی، ضامن آهو، بهرام گور، یوسف و زلیخا، عاق والدین و ماجراهای کتاب طوفان را نیز نقل می‌کنند.[نیازمند منبع]

سوغات و ره آورد

از سوغات و ارمغان‌های شهرستان بردسکن می‌توان به انواع گلیم‌ها و قالیچه‌های خوش نقش و نگار اشاره کرد. همچنین گیوه‌های دست دوز و سبدهای حصیر باف، کلاه و نمد این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافرین است. بردسکن دارای محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر، انگور، کشمش، پسته، برگه زردآلو و خشکبار این منطقه از شهرت بسزائی برخوردار است و حلوا مغزی این منطقه که با شیره انگور و کنجد و گیاهی بنام بیخ در باب‌الحکم در ست می‌شود. شغل بیشتر مردم این روستا جنبه صادراتی به خود گرفته‌است. زعفران و زیره سبز نیز جزو سوغات این شهرستان به حساب می‌رود.

همچنین پسته تولیدی روستاهای رکن‌آباد، عظیم‌آباد و قوژدآباد کیفیت بالا و خواهان بسیاری دارد.[۱۶][۱۷]

اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی

آثار ثبت‌شده

مقالهٔ اصلی: فهرست آثار ملی شهرستان بردسکن

مناظر طبیعی

غار سیر

غار سیر

مقالهٔ اصلی: غار سیر

غار سیر در روستای سیر از توابع دهستان کوهستانی کوهپایه بخش مرکزی شهرستان بردسکن قرار دارد. غار سیر ۶۴ متر طول دارد و دارای ۲ دهانه ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفته‌اند. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شده‌است. داخل آن دیواره‌های سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و منبع آب باقی مانده‌است.[نیازمند منبع]

دهانه بیجورد و آبشار سربرج

دهانه بیجورد یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن می‌باشد که در بخش کوهستانی کوهپایه ( کوهسرخ غربی) شمال این شهرستان در میانه کوه‌ها و کوهپایه‌های بخش کوهسرخ غربی و روستای بیجورد واقع شده‌است؛ و در کنار جاده بین‌المللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا می‌باشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن می‌کنند و از هوای بسیار معتدلی دارا می‌باشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمه‌ها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژه‌ای برخوردار است. از سایر جاذبه‌های طبیعی بردسکن می‌توان به آبشار سربرج اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن بنام بخش کوهسرخ غربی واقع شده‌است.[نیازمند منبع]

دریاچه سد دهن قلعه

دهانه آب درونه

مقالهٔ اصلی: دهانه آب درونه

دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن ،در بخش انابد و ۱٫۵ کیلومتری روستای درونه در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است. جویباری جاری، آبشارهای دل‌انگیز و چشمه‌های جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.[نیازمند منبع]

کفه نمکی بردسکن

کفه نمکی بردسکن

مقالهٔ اصلی: کفه نمکی بردسکن

منطقه طبیعی کفه نمک در جنوب شهرستان بردسکن و در ۱۲ کیلومتری جنوب روستای رحمانیه در بخش شهرآباد قرار دارد این پهنه نمکی از سطح دریاهای آزاد ۸۰۵ متر ارتفاع دارد و با وسعت تقریبی ۷۸۸۸ هکتار متعلق به دوران سوم (کرتاسه) و چهارم (آئوسن) زمین‌شناسی است که با جهتی شمال شرقی ـ جنوب غربی در جنوب شهرستان بردسکن واقع شده و به‌طور کلی اتفاقات زمین‌شناسی منطقه موجب پدید آمدن چشم‌اندازی زیبا از طبیعت بیابانی ـ کویری و رسوبات تبخیری نمکی شده‌است.[نیازمند منبع]

جلوه‌های زیبای بلورهای نمک در حال شکل‌گیری، تراکم ساختاری بلورهای نمک بر روی شنزارها، ایجاد چاله‌های نمکی و حوضچه‌های آب حاصل از تعریق خاک از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این زیستگاه طبیعی است و آن را در کشور و منطقه به یک زیستگاه منحصر به فرد تبدیل کرده‌است.[نیازمند منبع]

کفه نمکی بردسکن در سال ۱۳۹۰ به عنوان نخستین اثر طبیعی از استان خراسان رضوی در فهرست آثار تاریخی، طبیعی و معنوی ایران به ثبت رسید.[۱۸]

منطقه حفاظت شده درونه

مقالهٔ اصلی: منطقه حفاظت شده درونه

منطقه حفاظت‌شده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن ، در بخش انابد و نزدیک به منطقه حفاظت شده توران واقع شده‌است. این منطقه یکی از زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط سعید شفیعیان[۱۹] محیط بان این منطقه در این منطقه عکس‌برداری شده و این ثبت در چند ماه بعد در همان سال مجدد تکرار شد. همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد[۲۰][۲۱]

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری

مقالهٔ اصلی: پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن در بخش انابد در شمال غربی این شهرستان واقع شده‌است. منطقه دشت لاغری طی مصوبه شماره ۳۶۳ شورای عالی محیط زیست در مورخ ۱۳۹۱/۲/۳۱ با وسعت ۲۶۲۱۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان وحشی نظیر زاغ بور (زاغ ایرانی)، هوبره، سیاه سینه، کبوتر چاهی، کبک، تیهو، سنگ چشم و انواع گنجشک سانان است. از پستانداران وحشی این منطقه می‌توان به یوزپلنگ آسیایی، گربه وحشی، گرگ، کفتار، روباه و آهو اشاره کرد.[۲۲]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری-جستجوی شهر». وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۱.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
  3. ↑ «کاشمر، بردسکن و سبزوار به خط راه‌آهن سراسری متصل می‌شوند». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۱.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «معرفی شهرستان - اداره میراث فرهنگی شهرستان بردسکن». اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. دریافت‌شده در ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲.
  5. ↑ حسینی، احمد. تاریخ بردسکن با نگاهی ویژه به ترشیز قدیم، انتشارات امید مهر، ۱۳۸۳
  6. ↑ پتروشفسکی، ای، پ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، مؤسسه مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۳۴
  7. ↑ دولتشاه سمرقندی، تذکره الشعرا، ترجمه محمد رمضانی، انتشارات پدیده، ۱۳۶۶
  8. ↑ سید محمد علی، سربداران خراسان و مازندران، انتشارات سکه، ۱۳۷۸
  9. ↑ امین، سید علینقی، تاریخ سبزوار، به کوشش سید حسن امین، انتشارات دایرةالمعارف ایران‌شناسی، ۱۳۸۱
  10. ↑ پتروشفسکی، ای، پ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، مؤسسه مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۳۴
  11. ↑ حسینی، احمد. تاریخ بردسکن با نگاهی ویژه به ترشیز قدیم، انتشارات امید مهر، ۱۳۸۳
  12. ↑ حقیقت، عبدالرفیع، تاریخ جنبس سربداران و دیر جنبش‌های ایران در قرن هشتم هجری، انتشارات کومش، ۱۳۷۴
  13. ↑ ماسون اسمیت، ج. خروج و عروج سربداران، ترجمه یعقوب آژند، 1361
  14. ↑ حسینی، احمد. تاریخ بردسکن با نگاهی ویژه به ترشیز قدیم، انتشارات امید مهر، ۱۳۸۳
  15. ↑ عادل اشکبوس. «ریشه نام بردسکن». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۱.
  16. ↑ «بازدید و اقامه نماز امام جمعه از ترمینال ضبط پسته گرین پسته روستای رکن آباد» سایت رسمی دفتر امام جمعه شهرستان بردسکن». adinehbardaskan.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
  17. ↑ «بردسکن قطب تولید پسته کشور». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۹-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
  18. ↑ «کفه نمکی بردسکن در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسید». ویگاه میراث آریا. ۱۷ دی ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۲/۰۴/۰۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  19. ↑ «Login • Instagram». www.instagram.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۳۰.
  20. ↑ «پرچم یوزپلنگ آسیابربلندای محیط زیست ایران». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۹ شهریور ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
  21. ↑ «بردسکن، زیستگاه یوز آسیایی». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۲۱ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
  22. ↑ «پناهگاه حیات وحش دشت لاغری». پایگاه خبری دیده‌بان محیط زیست و حیاط وحش ایران. ۱۱ شهریور ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۶.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بردسکن&oldid=37952357»