شهرستان تایباد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
شهرستان تایباد
موقعیت در استان
اطلاعات کلی
کشور ایران
استانخراسان رضوی
مرکز شهرستانتایباد
سایر شهرهاتایباد، کاریز، مشهد ریزه
بخش‌هامرکزی، میان ولایت
سال تأسیس۱۳۵۴
نام‌های پیشینتی باد، طیبات
اداره
حوزهٔ انتخابیهتربت جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد
مردم
جمعیت۱۴۵٬۹۹۲ نفر (۱۳۸۵)[۱]
مذهباکثریت اهل سنت (حنفی) و اقلیت تشیع دوازده امامی و اسماعیلی
جغرافیای طبیعی
مساحت۲۹۲۹[۲] کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا۸۱۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۶٫۴ درجهٔ سانتیگراد
بارش سالانه۱۸۰٫۵ میلی‌متر
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن۵۴۵۲ و ۵۴۵۳
وبگاهhttps://taiebad.khorasan.ir

شهرستان تایباد یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی در شرق ایران است. مرکز این شهرستان، شهر تایباد است. کاریز و ریزه شهرهای دیگر آن هستند. در سال ۱۳۹۵، این شهرستان تعداد ۱۱۷٬۵۶۴ نفر جمعیت داشته‌است.[۳] شهرستان تایباد به دلیل هم‌مرز بودن با کشور افغانستان در مرز دوقارون از اهمیت بسیاری برای مبادلات کالا برخوردار است. شهرستان خواف در سال ۱۳۵۴ از شهرستان تربت جام جدا و مستقل شده‌است.[۴] جنوب این شهرستان واقع در رشته‌کوه کوهسرخ قرار گرفته‌است.[۵]

تقسیمات کشوری[ویرایش]

در سرشماری سالهای ۱۳۳۵ و ۱۳۴۵ تایباد جزو شهرستان تربت جام بوده‌است و براساس مصوبه شماره ۶۷۳۶۸ مورخ ۲۹ دی ماه ۱۳۵۴ هیئت وزیران از تربت جام جدا گردید.[۶]

شهرها:

مشهدریزه یا به اختصار ریزه، شهری در بخش میان ولایت شهرستان تایباد استان خراسان مرکزی ایران است. این شهر در سال ۱۳۸۴ با ارتقاء روستای مشهد ریزه، مرکز بخش میان‌ولایت از توابع شهرستان تایباد تشکیل شد.[۷]

مردم شناسی[ویرایش]

مردم این شهرستان فارس [۸][۹]،ایل تیموری،ایل جمشیدی ، هزاره های سنی و ایل شیعه مذهب بهلولی نیز از ایلات این شهرستان به شمار میروند.[۱۰]

اقلیم و آب و هوا[ویرایش]

میانگین بارندگی در دورهٔ آماری بیست ساله (۵۴ تا ۷۴) شهرستان ۱۸۰٫۵ میلی‌متر می‌باشد. این شهرستان در تابستان تحت تأثیر بادهای ۱۲۰ روزهٔ سیستان قرار می‌گیرد که باعث افزایش گرد و غبار هوا و وارد شدن خسارت به مزارع صیفی‌کاری می‌گردد. میانگین دمایی شهرستان (۵۴ تا ۷۴) ۱۶٫۴ درجهٔ سانتی‌گراد می‌باشد. بیشتر بارندگی در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین صورت می‌گیرد. بیشترین دمای اندازه‌گیری شده ۴۷٫۵ درجهٔ سانتی‌گراد و کمترین آن ۲۴ سانتی‌گراد زیر صفر، اندازه‌گیری شده‌است.

جغرافیای طبیعی[ویرایش]

جاذبه‌های گردشگری[ویرایش]

مزار و مسجد مولانا ابوبکر تایبادی[ویرایش]

مزار مولانا ابوبکر تایبادی (عکاس: الیاس استاد) تایباد

این بنا در جنوب‌غربی شهر تایباد قرار دارد. کار ساختمان آن در سال ۸۴۸ ه‍. ق، هم‌زمان با سلطنت شاهرخ پسر تیمور به پایان رسیده‌است. معماری بنا به شیوهٔ آذری و ساخت آن به دستور پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ انجام شده‌است. کتیبهٔ ایوان اصلی که با خط ثلث بسیار زیبا با آجر تراشیده در زمینهٔ کاشی فیروزه‌ای قرار دارد، در خراسان بی‌نظیر است. بر روی نمای بیرون مسجد با ایوان رفیع آن (به ارتفاع ۲۵ متر) کاشی‌کاری و آجرکاری‌های ظریف به چشم می‌خورد که با خطوط معرق و تزئینات گل و بوتهٔ اسلیمی و خطایی بر روی کاشی‌های معرق نقش بسته‌اند، جلوهٔ خاصی به این بنا داده‌اند. معماری این بنا به عهدهٔ خانواده هنرمند شیرازی، قوام‌الدین و غیاث‌الدین بوده‌است.[۱۱]


منابع[ویرایش]

  1. تاریخ و رجال شهرستان تایباد، ابراهیم زنگنه ،۱۳۸۸
  2. سالنامهٔ آماری استان خراسان رضوی – ۱۳۹۷، ص ۳۳
  3. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
  4. «تبدیل بخش باخزر با محدوده فعلی و بمرکزیت تایباد، بشهرستان». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۹۹.
  5. «معرفی شهرستان - اداره میراث فرهنگی شهرستان بردسکن». اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. دریافت‌شده در ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴.
  6. تاریخ و رجال شهرستان تایباد، ابراهیم زنگنه، صفحهٔ ۱۵
  7. شریف‌نیوز، چهارشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۸۴
  8. فرهنگ جغرافیایی ایران جلد نهم.
  9. شناخت استان خراسان،ایرج افشار(سیستانی)،تهران:هیرمند،1378.
  10. ایل ها و طایفه های عشایری خراسان،سیدعلی میرنیا.
  11. تاریخ و رجال شهرستان تایباد، ابراهیم زنگنه، صفحهٔ ۲۰

۵. پیچ تایبادیا