کتیبه نادری

کتیبه نادری
نام	کتیبه نادری
کشور	ایران
استان	استان خراسان رضوی
شهرستان	کلات
اطلاعات اثر
کاربری	جهت نمایش به شهروندان
کاربری کنونی	جهت بازدید عموم (گردشگری)
دیرینگی	افشاریان
بانی اثر	نادرشاه
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	دارد

کتیبه نادری سنگ نوشته‌ای قدیمی، حک شده بر روی کوه است که روی آن به زبان ترکی اشعاری جهت مدح نادرشاه نوشته شده است. اشعار متعلق به گلبن افشار از شاعران دربار نادرشاه افشار است. درباره وی معلومات گسترده‌ای وجود ندارد.

مکان دقیق

این کتیبه در مدخل دربند ارغوان شاه در شهرستان کلات واقع است. فاصله این بنا تا برج ارغوان‌شاه حدود 100 متر و تا ورودی شهرستان کلات کمتر از 1 کیلومتر می‌باشد.

ارتفاع این بنا از سطح رودخانه بیش از 15 متر است به دلیل قرارگرفتن آن در کوه، نزدیک شدن به آن دشواراست. به دلیل ارتفاع بالای کتیبه، در حالت عادی متون و اشعار نوشته شده بر روی آن با چشم غیر مسلح قابل خواندن نیست.

همچنین این بنا به صورت یک سنگ نوشته داخل کوه بدون تغییر باقی مانده و در بعد از غروب آفتاب به دلیل تاریک شدن هوا و نبود لامپ، دیدن آن برای گردشگران سخت می‌باشد.

ناتمام ماندن این بنا

در قسمت زیرین کتیبه احتمالا میخواسته اند مطالب دیگری حجاری کنند زیرا با کمی توجه معلوم می‌شود که این قسمت کتیبه نیز تراشیده شده و میخواسته اند در ادامه کتیبه بالایی، کتیبه دیگری اضافه کنند ولی به علت قتل نادر همچون برخی از قسمت‌های خود بنای عمارت خورشید نیمه تمام رها شده است.

اشعار نوشته شده بر روی کتیبه

این کتیبه در حدود ۱۰۰ متری برج ارغوان شاه و در سینه کوه به دستور نادرشاه افشار به تاریخ ۱۱۵۵ هجری قمری با خط نستعلیق و در ۲۴ بیت در ارتفاع ۱۵ متر بالاتر از سطح زمین حجاری شده تا هر فردی که وارد شهر کلات می‌شد آن را بخواند، اما به دلیل قتل نادرشاه تکمیل این بنا نیمه تمام رها شد و قسمتی از آن بدون شعر باقی ماند.

شاعر این شعر گلبن افشار از شعرای دربار نادر است و مضمون شعر در مدح خدا و پیامبر اسلام و نادرشاه است. بیت اول فارسی و مابقی به زبان ترکی نوشته شده‌است. این کتیبه شامل این ابیات است:

ابتدا حمد خدای احد و فرد قدیم		قادر لم یزل و عالم و دانا و حکیم
اوکی بوکون مکانی یارتوپ قدر تدن		اوکی بوبحر و بری خلق ایدوب شوکتدن
ایکی عالمده اودوربنده لره یاور و یار		حکمتندن نور بنده لره هر آثار
خلق عالم هامی محتاج دور بو درگاهه		او ورب نور و ضیا کوکب و مهر و ماهه
حمد حق دن سوره الذی قلم نورافشان		به ثناگستری ختم رسل فخر جهان
بنی هاشم او احمد و محمود صفات		کم خدادن اوله دائم که سلام و صلوات
آل اصحابنه هم رحمت بسیار اوله		اله حق یاوری هرکیم اولاره یاراوله
حمد حق نعمت نبی دن سوره با صدق زبان		فرض دور بنده لره مدح شهنشاه جهان
او شهنشاه فلک مرتبه چرخ سریر		شاه نادر که آدی تک اونایوق مثل و نظیر
دیمک اولماز بو شهنشاه که اولا پیغمبر		یا مقرب ملکی دور اولوب از نوع بشر
لیک چون قدرت حق ظاهر اولوب بیش از پیش		نظر حق اونا هرکیمه دیمه حق دیمیش
نسب ایله شرف و فخر اجاق تیمور		حسب ایله به جهان شاه شهان دور مشهور
مصطفی خلقت و عیسی دم و یوسف طلعت		بوعلی دانش و حاتم کف و لقمان حکمت
قابلیت به اونا وردی خداوند کریم		تاج و تخت شهی و عدل و کرم و خلق عظیم
میر شرافت که دیم شاه شهان دور کامل		مرحمتدن اونون الطاف خدا دور شامل
اعتقاد بیور او شه پاکیزه نهاد		باقلیمیش صدق خداونده ایده بو بیله یار
ایله گرمز بیله دولت به سپاه و شمشیر		اوله بیلمز بیله اقبال به فضل و تدبیر
سن ویروپ سن اونا بو سلطنت و تخت و سپاه		سن ویروپ سن اونا تاج و کمر و فر و کلاه
دولتیم حافظی سن سنا دور امیدیم		من سن باقلیمیشم صدق بودور تاییدیم
دولتیم منکرینی سن ایله خوار و ذلیل		دشمنیم کورلوقنه یاور اول ای رب جلیل
چون که صدقی بیله دور حقنه از روی یقین		بو سببدن اونا الطاف خدا اولدی معین
اَلِنی دوقده خداوند جهان قدر تن		کامیاب ایتدی اونی معدلت و شوکتدن
بخت و اقبال ایله هیچ کیم بیله اولمز باقی		گون کمی دولتنه عالم روشن طاقی
شاخ گل نشو نما بولسه نم فیضندن		که بو اشعار اولوپ مدح سرا گلبن دن

نگارخانه

• 
  کتبیه نادرشاه (کتیبه نادری)
• 
  کتبیه نادرشاه (کتیبه نادری)
• 
  اطلاعات کتیبه نادری (سازمان میراث فرهنگی)
• 
  کتیبه نادری از فاصله دور

جستارهای وابسته

• نادرشاه
• شاهنشاهی افشاری

منابع

• کلات نادری، محمد رضا خسروی، انتشارات آستان قدس رضوی ۱۳۶۷.
• کتاب دژ خدای آفرین، نوشته حسن امیری و وحدت شاکری، انتشارات خیزران 1385، شابک: 2-16-8597-964
• کتیبه نادری