شاندیز شهری ییلاقی و گردشگری در بیست کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد. شاندیز در کنار طرقبه مهمترین ییلاقات مشهد را تشکیل می دهند. شاندیز دارای دره‌های باصفا و پرآبی مانند مسیر ابرده به زشک و دره خادر می‌باشد؛ که به همراه درختان سر به فلک کشیده و گل‌های وحشی چشم انداز های دلپذیر و زیبایی را بوجود آورده است؛ آب و هوای معتدل شاندیز و رودخانه‌های روان آن که از دامنه های شمالی رشته‌کوه بینالود سرچشمه می‌گیرند گردشگران بسیاری را از سراسر کشور در تمام فصول سال به خود جذب میکند.[۱]
شهر ييلاقي شانديز از سطح دريا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافيايي ۵۹ درجه و ۱۷ دقيقه و عرض جغرافيايي ۳۶ درجه و ۲۳ دقيقه جای گرفته است. اين شهر از شمال به ميان ولايتِ مشهد(بخش مرکزی مشهد)، از جنوب به شهرستان نيشابور، از شرق با طرقبه و از غرب با گلبهار مجاور می باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷,۸۲۵ کيلومتر مربع است.
به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات بينالود و برخورداری از آب و هوای معتدل، آب فراوان و باغهای وسيع و مناظر طبيعی ديدنی به عنوان يکی از کانونهای عمده مسافران و گردشگران از شهر مشهد و سراسر ايران است. اين شهر دارای پوشش گياهی انبوه و متراکمی از درختان و فضای سبز مناسبی مي‌باشد. سراسر جنوب اين شهر ارتفاعات رشته کوه های بينالود خراسان واقع شده که قله شيرباد در زشک شانديز نيز مرتفع‌ترين نقطه استان خراسان به شمار میرود.
طبق مصوبه دولت در مهر ماه سال ۱۳۸۶ شهر شانديز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترک به شهرستان طرقبه و شاندیز ارتقاء يافتند و فرمانداری آنها از حوزه مشهد جدا و مستقل گردید.
این شهر در ۲۰ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد.[۲]شاندیز طبق مصوبه دولت و هیئت وزیران در سال ۱۳۸۴ به عنوان اولویت اول و تنها منطقه نمونه‌ی بین‌المللی گردشگری ایران شناخته شده‌است.[۳]
شهر زیبای سردسیر و ییلاقی شاندیز از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۷ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۳ دقیقه جای گرفته‌است.
این شهر از شمال به میان ولایتِ مشهد(بخش مرکزی مشهد)، از جنوب به شهرستان نیشابور، از شرق با طرقبه و از غرب با گلبهار مجاور می‌باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷٬۸۲۵ کیلومتر مربع است.[نیازمند منبع]
به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات کوه بینالود و برخورداری از آب و هوای معتدل، آب فراوان و باغهای وسیع و چشم‌انداز های طبیعی دیدنی به عنوان یکی از کانونهای عمده مسافران و گردشگران شهر مشهد و سراسر ایران است.
این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراکمی از درختان سر به فلک کشیده چنار و فضای سبز مناسبی می‌باشد. سراسر جنوب این شهر ارتفاعات رشته کوه های بینالود خراسان جای دارد که قله شیرباد در منطقه‌ی زشکِ شاندیز نیز مرتفع‌ترین نقطه این رشته کوه و استان خراسان به شمار میرود.
طبق مصوبه دولت در مهر ماه سال ۱۳۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به‌طور مشترک به شهرستان طرقبه شاندیز ارتقاء یافتند و فرمانداری آن ها از حوزه مشهد جدا و مستقل گردید.
آب و هوای شهر شاندیز معتدل می‌باشد و با توجه به طبیعت و پوشش گیاهی سرسبز، درختان انبوه سر به فلک کشیده و متراکم، رودخانه و ارتفاعات جنوبی و غربی شهر، در تابستان ها آب و هوایی خُنک و دلپذیر و زمستانهایی بسیار سرد دارد. میانگین دمای سالانه آن نیز ۲۵ درجه سانتی گراد می‌باشد.
با توجه به شواهد، این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسکونی بوده و با توجه به این که راه قدیم مشهد به نیشابور از این منطقه می‌گذشته دارای رونق فراوانی بوده‌است.
به توپ بستن قلعه‌ی تاریخی شاهاندژ(شاندیز) توسط حسام‌السلطنه حاکم خراسان در عهد قاجاریه یکی از مهمترین حوادث تاریخی این شهر بوده است که در کتاب روضه‌الصفای ناصری بدان اشاره شده‌است. به توپ بستن قلعه‌ی تاریخی این شهر به علت نافرمانی مردم شاندیز(شاهاندژ) از حکومت ظالم مرکزی صورت گرفته‌است. مردم شاندیز به فرماندهی سردار یوزباشی حسن خان شاهاندژی(شاندیزی) مقاومت جانانه‌ای در مقابل سپاه قاجار از خود نشان می‌دهند و بعد از مقاومت چندروزه، قلعه‌ی تاریخی شاهاندژ(شاندیز) به توپ بسته شده و اموال اهالی شهر به غارت رفته و سردار حسن خان شاندیزی نیز در راه دفاع از مردم و شهر کشته می‌شود.
در کتاب مطلع‌الشمس از اعتماد السلطنه دربارهٔ ریشه‌شناسی این شهر گفته شده، شاندیز را قبلاً «شاه‌دژ» یا «شاه‌دیز» به معنای شاه‌قلعه می‌نامیدند و در ابتدا مردم شاندیز به خاطر در امان بودن از حملات راهزنان و همچنین استفاده از موقعیت منطقه‌ای در بالای تپه‌ای مشرف به رودخانه و در قلعه شاندیز مسکن داشته و از سال‌های ۷۸۰ تا ۸۰۰ هجری قمری به محل فعلی شهر نقل مکان کرده‌اند.
روضةالصفا شاندیز را شاهان دژ نامیده است؛ به معنی قلعه‌ی منسوب به شاهان.
حافظ ابرو در قرن نهم در کتاب جغرافیای تاریخی خراسان از شاندیز با عنوان «شاندِز» یاد کرده است و به مرور زمان این واژه تغییر کرده و به شکل امروزی «شاندیز_Shandiz» درآمده است.
نماد شهر شاندیزدرخت چنار کهن شاندیز که ۲۷۰۰ سال قدمت دارد است؛ که از گذشته تا به امروز به عنوان نشان و آرم شهرداری شاندیز نیز به کار می‌رفته است.
به گفته مردم شاندیز، داخل تنه این درخت قطور آنقدر وسیع بوده که در داخل درخت چنار شاندیز چند مغازه قهوه‌خانه، قصابی، کفاشی و… وجود داشته‌است.
اطراف این چنار در حال حاضر میدان امام خمینی و مرکز شهر شاندیز را تشکیل می‌دهد؛ که به طور فعال به عنوان مرکز سیاسی و اجتماعی و همچنین یکی از مراکز اقتصادی و گردشگری شهر شناخته می شود؛ که مرکز تجمع، گرد همایی‌ها و مراسم های مختلف مردم شهر شاندیز بوده‌است.
مهمترین محصول تولیدی باغی در شهر شاندیز گیلاس است. سوغات مهم این شهر، صنایع دستی و به ویژه پوستین دوزی است. محصولات پوستی سوغات معروف و ناب این شهر است و کلیه محصولات پوستی مانند کت، کلاه، کیف، کفش و … از شهر شاندیز به دیگر شهرهای ایران ارسال می‌گردد. غذای معروف شاندیز، شیشلیک شاندیز است که از شش تکه گوشت گوسفند با روش پخت مخصوص تهیه می‌شود.
مجموعه توریستی و گردشگری رستوران‌های پدیده شاندیز و مرکز خرید و تفریحات پدیده شاندیز
خیابان آبشار
رصدخانه نجوم رضوی شاندیز
مجموعه رستوران های برند و با قدمت بالای ارم، صفدری شاندیز، حسین شیشلیکی، شایان شاندیز و ... که به سرو غذا های با کیفیت بالا و همچنین شیشلیک معروف هستند.
چنار کهنسالی در کوچهٔ نسترن شاندیزچنار هزاران سالهٔ شاندیز در میدان امام خمینی (میدان قدیمی)درخت چنار کهن شاندیز: درخت چنار کهن و تاریخی شهر شاندیز که هنوز هم در مرکز شهر واقع است تاریخ دور و درازی را نشان می‌دهد. قدمت آن بیش از ۲۵۰۰ سال است.
شاندیز به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی بسیار خوبی که دارد باعث شده است تا این شهر همانند یک چهارراه به تمامی شهر ها و مناطق هم جوارش راه ارتباطی داشته باشد که این ویژگی با وجود دارا بودن زمین های هموار و نزدیکی به کلانشهر مشهد موجب پیشرفت و توسعه‌ی چند برابری شاندیز در زمینه های گردشگری و اقتصادی شده است.
مهمترین و اصلی ترین راه ارتباطی شهر شاندیز مسیر آسفالته مشهد–شاندیز به طول ۲۰ کیلومتر می‌باشد که از آخر بزرگراه وکیل آباد مشهد معروف به دو راهی طرقبه و شاندیز آغاز می‌شود.
همچنین یک راه فرعی به نام قدیمی جاده حسن‌آباد وجود دارد که جاده مشهد–شمال، معروف به جاده سنتو را به جاده اصلی مشهد–شاندیز متصل می نماید.
از سمت شرق در منطقه‌ی خادر شاندیز راهی وجود دارد که این شهر را به شهر طرقبه وصل می کند.
از سمت غرب در منطقه‌ی گراخک شاندیز راهی آسفالته وجود دارد که این شهر را به کاهو و سپس به گلمکان و گلبهار وصل می کند.
از سمت جنوب از طریق کوه‌های زُشک شاندیز که راهی مرتفع و کوهستانی بوده و مورد علاقه کوهنوردان است به شهرستان نیشابور منتهی می‌شود.
شاندیز در آبان ۱۳۷۵ دارای ۳۶۴۳ نفر سکنه بالای ۶ سال بوده‌است. از این تعداد ۸۴٫۰۸ درصد باسواد بودند که شامل ۳۵/۸۷ درصد مرد و ۶۲/۸۰ درصد زن بوده‌است. در این سال ۵۹۳ نفر در مقطع ابتدایی، ۳۹۲ نفر در مقطع راهنمایی، ۳۰۰ نفر در مقطع متوسطه و ۵۷ نفر در دانشگاه‌ها مشغول تحصیل بوده‌اند.[نیازمند منبع]
در سرشماری آبان ۱۳۸۵ شهر شاندیز دارای ۱۱۰۰۰ نفر سکنه بوده که از این تعداد ۵۱۴۹ نفر باسواد شامل ۲۷۴۹ نفر مرد و ۲۴۰۰ نفر زن بوده‌اند. همچنین ۵۶۹ نفر بی‌سواد که ۲۱۵ نفر مرد و ۳۴۵ نفر زن بوده‌است.
مردم شاندیز ایرانی‌تبار بوده و فارس هستند؛ و زبان فارسی را با لهجه شاندیزی صحبت می‌کنند. لهجه مردم شاندیز از مجموعه لهجه های مشهدی و خراسانی است.
اقتصاد شهری شاندیز بر پایه بیشتر باغداری، گردشگری، کافه، رستوران، اجاره باغ و ویلا است.
از قدیم هم معیشت عمده مردم شهر شاندیز باغداری و خدمات توریستی و گردشگری بوده است.
شهرک صنعتی توس شاندیز، مجموعه بزرگ ورزشی ثامن شاندیز، پارک آبی سرپوشیده موج های خروشان، مجموعه توریستی خرید و تفریحات پدیده شاندیز معروف به «شهر رویایی پدیده شاندیز» که از بزرگترین و متنوع ترین مجموعه های گردشگری خاورمیانه می‌باشد.
از محلات و مناطق مهم شهری شاندیز می‌توان به زشک، خادر، محله، ارچنگ، سرآسیاب، حصار سرخ، ابرده، گراخک، کلاته، پاچنار، گورگاه، سرخاندیز، کاریز نو، ساغشک، قلعه کهنه، ویرانی، شهرک فرش، مسکن مهر و ... اشاره کرد.
ایران
.jpg)
