سنگان (خواف)

سنگان
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	خواف
بخش	۱۳۷۴
نام(های) پیشین	سنجان
سال شهرشدن	۱۳۷۴
مردم
جمعیت	۱۲٬۴۴۳ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۳۱٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۳۱۵
ارتفاع	۱۷۰۰
روزهای یخبندان سالانه	بهمن ماه
اطلاعات شهری
شهردار	دکتر امیر توکلی رودی
تأسیس شهرداری	۱۳۷۴
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۱۵۴۱۲
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۴۲ ص
کد آماری	۲۲۱۳
سنگان روی نقشه ایران ۳۴٫۴۰۳°شمالی ۶۰٫۲۵۶°شرقی / 34.403; 60.256

سَنگان شهری در استان خراسان رضوی واقع در شهرستان خواف و مرکز بخش سنگان است که در فاصله ۳۰۰ کیلومتری مشهد و ۲۴ کیلومتری خواف قرار گرفته است . طبق گفته‌ی کارشناسان سنگان دارای بزرگترین معدن سنگ آهن در خاورمیانه می باشد و ازین رو به پایتخت سنگ آهن خاورمیانه معروف است . این شهر در گذشته سنجان نام داشته و پیشینه‌ی تاریخی آن به دوران پیش از اسلام باز میگردد همچنین نام این شهر در نوشته‌های تاریخدانان از جمله کتاب نزهت القلوب اثر حمدالله مستوفی آمده است . از سوغاتی های شهر سنگان میتوان آبنبات مخصوص و پسته را نام برد . در بخش صنایع دستی تنورسازی ، نمدمالی-نمدبافی و قالیچه بافی در این شهر وجود دارد که مواد اولیه آنها توسط دست اندرکاران این حرفه تولید می‌شود . متاسفانه با توجه به وجود معادن سنگ آهن در سنگان ، ادعا می شود که به این شهر بی توجهی شده و از امکانات متناسب رفاهی ، بهداشتی و... با توجه به جمعیت شهر سنگان برخوردار نمی باشد .

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۲٬۴۴۳ نفر (در ۳٬۱۱۷ خانوار) بوده‌است.

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
۱۳۷۵	۷٬۱۱۶	—
۱۳۸۵	۸٬۷۱۸	۲۲٫۵٪+
۱۳۹۰	۹٬۵۰۰	۹٪+
۱۳۹۵	۱۲٬۴۴۳	۳۱٪+

پیشینه

گفته میشود پس از حمله اعراب مسلمان به ایران و در هم شکستن امپراطوری ساسانی عده ای از زرتشتیان سنجان به هند مهاجرت کردند ، باتوجه به منابع تاریخی این مهاجران ایرانی دو دسته بودند دسته ای از سنجان واقع در خراسان رضوی و دسته ای از شهر ساری واقع در استان مازندران به جزیره هرمز و از آنجا به هند مهاجرت کردند ، کتاب قصه سنجان که نزد پارسیان هند به عنوان سند موثقی از تاریخ پیشینیانشان است گویای این روایت می باشد .

ولایت خواف در میان ولایت‌های ربع نیشابور در صفحه‌ای از نسخه خطی ترجمه کتاب تاریخ نیشابور الحاکم.

نام سنجان بر روی نقشه ابن حوقل در کتاب صورة الارض در قرن چهارم هجری

سنگان یا سنجان شهری باستانی که در ولایت خواف، ربع نیشابور، خراسان قرار داشته‌است.

حمدالله مستوفی در نزهت القلوب گفته‌است:

سلامه، سنجان، زوزن از توابع خواف است که ملک زوزن در آنجا عمارت عالی بنا کرده‌است.

جغرافیا

سنگان دارای بزرگترین معدن سنگ آهن خاورمیانه می‌باشد. آثار باستانی زیادی دارد از جمله می‌توان به مسجد ابوبکر صدیق (مسجد گنبد) مسجد جامع قدیم سنگان و مسجد البنی، آسیاب‌بادی‌های آن اشاره کرد. سنگان دارای چهار قلعه می‌باشد که دو تای آن تخریب شده‌است. سنگان بزرگترین ذخایر سنگ آهن با عیار ۶۳ درصد را داراست که در خاورمیانه بینظیر است؛ و می‌توان وجه تسمیه اسمی آنرا نیز همین دانست سنگ آهن که در گویش عامیانه محلی با حذف ه سنگان تلفظ می‌شود.

موقعیت جغرافیایی

سنگان در استان خراسان رضوی با مساحت 315 کیلومتر مربع با مرکزیت طول جغرافیایی 30 درجه و 60 درجه و عرض جغرافیایی 30 درجه و 34 درجه  واقع است و ارتفاع متوسط منطقه 1700 متر از سطح دریا می باشد. این شهر از سمت شمال با شهرستان تایباد از سمت جنوب با شهرستان قاینات از سمت غرب با جلگه زوزن و از سمت شرق با کشور افغانستان 123 کیلومتر مرز مشترک دارد .

آب و هوا

آب و هوای کویری گرم و خشک ، تابستان گرم و سوزان با باد های موسمی صد و بیست روزه ، زمستان های سرد و خشک ، متوسط بارندگی 150 میلی متر در سال متوسط سرعت باد در این منطقه 50 کیلومتر در ساعت است .

ماکزیمم سرعت درجه حرارت 35 درجه سانتی گراد و مینیمم 11- درجه سانتیگراد ثبت شده است .

کشاورزی

در سنگان تعدادی قنات وجود دارد که به بخش کشاورزی این شهر جان بخشیده ، از محصولات کشاورزی سنگان میتوان به گندم ، جو ، پسته ، زیره سبز ، سیر و پیاز و سبزی(ریحان ، نعنا ، جعفری و ...) اشاره کرد .

شهرداری

شهرداری سنگان در سال ۱۳۷۴ شروع به کار کرد و از فروردین ماه ۱۴۰۱، بر عهده دکتر امیر توکلی رودی می‌باشد.

دکتر توکلی رودی، دانش آموخته علوم سیاسی و شهردار اسبق خواف است.

شورای شهر

در انتخابات ششمین دوره شورای اسلامی شهر سنگان از مجموع چهار هزار و ۱۰۳ رای ماخوذه آزاده جلالی سنگانی با هزار و ۸۲۰ رای، محمد جلالی سنگانی با هزار و ۷۰۹ رای، دین محمد جلالی سنگانی با هزار و ۶۰۵ رای ، جلیل یاربی سنگانی با هزار و ۶۷۴ رای و احمد خورشیدی سنگانی با هزار و ۵۰۸ رای به شورای این شهر راه یافتند.

سنگان، عسلویه شرق کشور

شرکت فولاد سنگان

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان در تاریخ 1394/02/02و تحت شماره 54296 در اداره کل ثبت شرکت های استان خراسان رضوی به ثبت رسیده است. این شرکت با هدف تولید پایدار بخشی ازگندله مورد نیاز شرکت فولاد مبارکه اصفهان، در نزدیکی معادن سنگ آهن سنگان تاسیس گردید. در حال حاضر واحد گندله سازی و کنسانتره سازی شرکت، هر کدام به ظرفیت تولید اسمی 5 میلیون تن در حال تولید می باشد . امید است با تلاش و مجاهدت تلاشگران عرصه صنعت و معدن، شرکت فولاد سنگان به بزرگترین کارخانه تولید کنسانتره و گندله در شرق کشور تبدیل گردد.

شرکت اپال پارسیان سنگان

مجتمع سنگ آهن سنگان

مراکز آموزشی

دانشگاه ها

دانشگاه جامع علمی کاربردی

اماکن ورزشی

سنگان دارای دو سالن فوتسال و زمین چمن می‌باشد .

مراکز تفریحی و آثار تاریخی

مسجد جامع قدیم

این بنای تاریخی-مذهبی مربوط به دوره خوارزمشاهی است و شامل حیاط ورودی ، دو ایوان شرقی و غربی با پوشش سنتی و محلی بوده ، در ابتدا به صورت دو ایوان ساخته شده و در حال حاضر دارای یک ایوان در ضلع غربی و رواق های طرفین میباشد . اجزاء کتیبه و گنبد با ظرافت زیادی انجام شده و عناصر تزئینی زیادی در زمینه کتیبه وجود دارد که شباهت بسیاری به گچ بری های ساسانی دارد ، تزئینات آجری خاص این بنا به اشکال لوزی ، مثلث ، گل و برگ ، نیم دایره و ماکویی تراشیده شده است . به علت های متعدد زلزله ایوان مسجد به شکل ذوزنقه و رواق های تاب دار متمایل به طرفین در آمده است . مسجد جامع سنگان در تاریخ 20 مهر 1376 به شماره 1926 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .

مسجد گنبد

مسجد ابوبکر صدیق یا مسجد گنبد سنگان از مساجد کهن استان خراسان رضوی می‌باشد ، بنا و معماری این مسجد مربوط به دوره سلجوقیان است . مسجد گنبد در تاریخ 20 خرداد 1321 با شماره ثبت 360 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

آرامگاه دو برادر پیر دهقان

آرامگاه یکی دیگر اولیای سنگان واقع در جنوب شهر که از سال 1401 در دست ساخت و بازسازی قرار گرفته است . داستان دو برادر دهقان بر این قرار است که هر برادر به قدری شفقت و مهربانی داشته اند که در هنگام جمع آوری محصول از محصول خود برداشته و به خرمن برادر دیگر می افزوده اند تا اینکه به مقام اولیایی رسیده اند ، از تاریخ فوتشان اطلاعات دقیقی در دسترس نیست .

پارک ملت سنگان که در ورودی این شهر قرار گرفته است .

قلعه‌ی تاریخی

از 4 قلعه دوتای آن تخریب شده و دوتای دیگر سالم است

آسباد های سنگان

بنای برای استفاده صنعتی که نقش مهمی در زندگی و اقتصاد مردم ایفا کرده ، عمده ترین دلیل ساخت این سازه ها وزش باد های موسمی که به باد های ۱۲۰ روزه سیستان معروف است میباشد . گستردگی این بنا از خراسان رضوی و جنوبی تا سیستان و بلوچستان به صورت تکی و مجموعه ای می‌باشد . مجموعه آسباد های شهر سنگان در حال حاضر ۱۰ دستگاه می‌باشد که با مصالحی چون خشت ، گِل ، چوب و سنگ ساخته شده است . این سازه شامل دو طبقه میباشد ، پرخانه : درگاه ورودی باد و فضای نگهداری تیر ، چرخ ، پر و محور اصلی چرخش سنگ آسباد در فضای بالا به ارتفاع تقریبی ۷ متر ، آسخانه : محل آس کردن غلات(گندم و جو) لوازم ، ابزارکاربردی و کیسه‌هایی برای انباشت گندم و آرد و نگهداری آنها در فضای پایین با پوشش طاقی می‌باشد . این سازه های تاریخی در تاریخ ۱۳'۱۱'۱۳۸۸ با شماره ۲۹۰۶۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

بوم گردی سنگان

در داخل شهر واقع شده . (نیازمند اطلاعات)

مسجد سلطان شکربار

مربوط به دوره تیموریان است و در داخل شهر واقع شده ، در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۴۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

یخدان سنگان

مربوط به دوره صفوی - دوره قاجار است ، این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۲۱۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .