گویش یهودی بخارا
| بخاری | |
|---|---|
| בוכארי, бухорӣ, Bukhori | |
| زبان بومی در | اسرائیل، ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان |
| قومیت | یهودیان بخارایی |
شمار گویشوران | ناشناخته (۶۰٬۰۰۰ در اسرائیل و ازبکستان اشاره‌شده ۱۹۹۵)[۱] ۵۰٬۰۰۰ آمریکا[۲] |
| عبری، سیریلیک، لاتین | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | bhh |
| گلاتولوگ | bukh1238[۴] |
بخاری (فارسی تاجیکی: бухорӣ عبری: בוכארי) گویشی یگانه از زبان پارسی است که در آسیای میانه و در میان یهودیان بخارایی کاربرد دارد. هرچند نام پرمعناتر برای این گویش یهودی-پارسی یا یهودی-تاجیکی می‌باشد.
بخارایی گویشی از زبان پارسی است که دارای شمار فراوانی وام‌واژه‌های عبری است. همچنین شمار کمتری وام‌واژه از زبان‌های پیرامونی مانند ازبکی و روسی دارد. اگر چه تاریخ کهنی دارد ولی هنوز هم برای پارسی‌زبانان و یهودیان ایرانی دریافتنی است. واژگان این زبان آمیزه‌ای از پارسی (تاجیکی)، عبری، عربی و ازبکی است.
امروزه، این زبان در میان شماری پیرامون ۱۰٬۰۰۰ تن یهودی ازبکستان و سرزمین‌های پیرامونی بازمانده‌است و هر چند بیشتر گویشورانش در اسرائیل و ایالات متحده‌اند.
همانند دیگر زبان‌های یهودی، برای نگارش بخارایی از خط عبری بهره می‌گیرند، ولی در سدهٔ گذشته، در پی حضور شوروی، این زبان با خط لاتین (دههٔ ۱۹۲۰) و سپس سیریلیک (دههٔ ۱۹۴۰) نگاشته شد و بسیاری از یهودیان بخارایی تنها خط سیریلیک تاجیکی آموختند. امروزه بیشتر کتاب‌های یهودی-تاجیکی (بخارایی) به خط سیریلیک تاجیکی چاپ می‌شوند و اندکی نیز به خط عبری اند. افزون بر این، از ۱۹۴۰، هنگامی که مدرسه‌های یهودیان بخارایی در آسیای میانه بسته شد، کاربرد الفبای عبری به جز در نیایش‌نامه‌ها کمتر شد و انتشار کتاب‌ها و روزنامه‌های یهودیان بخارایی با خط سیریلیک تاجیکی رواج یافت. اکنون، بسیاری از یهودیان بخارایی سالمندتر، که به بخارایی سخن می‌گویند و به مدرسه‌های تاجیکی یا روسی آسیای میانه رفته‌اند تنها، الفبای سیریلیک تاجیکی را می‌دانند و در هنگام خواندن و نوشتن به کار می‌گیرند.
منابع
- ↑ بخاری at اتنولوگ (18th ed., 2015)
- ↑ Gordon, Raymond G., and Barbara F. Grimes, ed. (2005). Ethnologue: Languages of the World (15th ed.). Dallas, Texas: SIL International.
- ↑ Tolmas, Chana. 2006. Bukharan Jews: history, language, literature, culture. Israel: World Bukharian Jewish Congress.
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Bukharic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help)
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Bukhori language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ فوریهٔ ۲۰۱۱.
| شهرهای مهم خراسان |    | |
|---|---|---|
| رَبع‌های خراسان | ||
| پیشینه | ||
| در تقسیمات سیاسی معاصر | ||
| زبان | ||
| هنر | ||
| مردمان خراسان برپایهٔ زبان | ||