گویش تونی در شرق ایران رایج است و زیر مجموعهای از زبان فارسی نو میباشد ولی به دلیل تفاوت ساختاری که در صرف افعال، جملهبندی، وزن و ادای واژگان دارد درک آن را برای شنونده ناآشنا بسیار دشوار مینماید. افرادی که با این گویش تکلم می کنند، بیش از صد هزار نفر برآورد میشود.[۱]
در برخی واژگان حرف "خ"به جای صامت"ق" به کار میرود
مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
یقه
یخه
در برخی واژگان حرف "ب" حذف و تبدیل پیشوند افعال به صورت گذشته خود " v" به کار میرود مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
زبان فارسی
گویش تونی
سبز
سوز
چوب
چو
در برخی واژگان حرف "پ" به حرف "ف" تغییر نیافته و به صورت گذشته خود به کار میرود مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
گوسفند
گوسپند
واژگانی که با شین یا سین شروع میشوند صدای اُ یا اِ به کار میروند مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
زبان فارسی
گویش تونی
شتر
اُشتر
شکم
اِشکم
در برخی از واژگان حرف"و" به جای "ف" استفاده میشود مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
کفش
کوش
در برخی از واژگان صامتهای "ت" و "ن" حذف میشود مانند:
زبان فارسی
گویش تونی
دست
دس
برخی واژگان ساده به صورت مرکب به کار میروند که عموماً از ترکیب اسم + مصدر یا پیشوند + اسم یا به صورت ترکیبی از مضاف + مضافٌالیه ساخته میشوند مانند :
↑«گویش فردوس». وبگاه رسمی روزنامهٔ خراسان. ۳ دی ۱۳۸۷. بایگانیشده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۱۵. دریافتشده در دی ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)