لهجه یزدی

لهجه یزدی لهجه ای فارسی که در استان یزد رایج است. مردم بومی استان یزد به استثنای زرتشتیان و یهودیان یزد و مردم شهرستان های خاتم و ابرکوه به زبان فارسی با لهجه یزدی تکلم می‌کنند. خصوصیت اصلی گویش یزدی و تفاوت عمده آن با فارسی معیار بجز تفاوت آوایی و واژگانی، در تکیه و آهنگ کلام است .

زبانشناسان، لهجه های (نیم زبان ها) جدید ایرانی را به دو دسته باختری و خاوری تقسیم کرده اند که لهجه یزدی جزء نیم زبانهای مرکزی دسته غربی است که در بخش غربی فلات ایران تا حدودمرزهای عراق رواج دارد.در لهجه یزدی آثار دیرینگی و آمیختگی کمتر با زبان عربی دیده میشود عناصری از گفتار های غربی ایران در یزدی دیده می شود.

یزدی	هجی کردن	کُردی	فارسی	یزدی	هجی کردن	کُردی	فارسی
آرا	Ara	آرا	آرایش	سور	Sur	سور	جشن.سور
کَش	Kash	کَش	کنار.پهلو	اِسَخ	Esakh	اِسَخ	استخر
کَهره	Kahrae	کری	بزغاله	اولَه	Uwla	آوله	آبله
بِجُم	Bejum	بِجِم	بجنب	جَدَه	Jada	جَدَه	جاده
دیه	Dya	دیی	دیگر	شوم	Shom	شوم	شام
قن	Ghan	قَن	قند	هِشتی	Heshti	هِشتت	گذاشتی

وجود زبان زرتشتیان ساکن یزد، به عنوان یکی از قدیمی ترین ساکناناین سرزمین سبب اصالت واژگان و ادبیات یزدی شده است. زرتشتیان استان یزد در میان خود،به زبان نیاکانشان سخن میگویند.«این زبان که اصالتا ً زبان مادری برای بهدینان ایرانی محسوب می شود و از دیرباز با فارسی همزیستی داشته است، هم دارای فهرست درازی از واژهها با بار معنایی و فرهنگی و ساخت آوایی متمایز است و هم در عین حال مفاهیم آن محل برخورد دو زبان و در نتیجه آزمایشگاهی زنده برای بررسی داد و س آنهاست.»

بعضی از واژه های خاص :

تُرُش بالا = آبکش

خَش = خوب

بوز = زنبور

کَلّه = سَر

جستارهای وابسته

• ایرج افشار
• دکتر عبدالحسین جلالیان