پارسیوان

فارسیوان
	گروهی از مردم فارسیوان در غرب افغانستان، ولایت هرات ۱۸۷۸–۱۸۸۰ (میلادی)
زبان‌ها
	فارسی
دین
	اسلام (شیعه) و (اهل‌سنت)
قومیت‌های وابسته
	مردمان ایرانی تبار

فارسیوان، پارسیوان یا پارسیبان (به [[زبان فارسی|فارسی‌زبانان]]: Форсивон) نامی امروزی برای خطاب کردن فارسی زبانان جهان به‌خصوص غرب افغانستان یا دیاسپورای آنها فارغ از وابستگی قومی می‌باشد که به‌طور خاص، در گذشته برای اشاره به گروه مشخصی از کشاورزان در ایران بزرگ و شهرنشینان استفاده می‌شد.^[۱]^[۲]^[۳]^[۴] لغتنامه دهخدا درباره دهگان یا دهقان (به فارسی‌زبانان: Деҳқон) بیان کرده است که دهقان در قدیم به فارسی‌زبانانی اصیلِ صاحبِ ملک و زمین اعم از ده‌نشین و شهرنشین گفته می‌شده و مقابلِ تازی و بری پنداشته می‌شده که چادرنشین و بدوی بودند.^[۵]

این نام در منابع و دانشنامه‌های غربی، به‌عنوان یک قوم جداگانه فارسی‌زبان شیعی غرب افغانستان، جدا از تاجیک‌های افغانستان معرفی شده است.^[۶]^[۷] این منابع می‌گویند فارسیوان‌های افغانستان، شاخه‌ای از مردم فارسی‌زبانان اند^[۸] که به‌دلیل شباهت‌های مذهبی با فارسی‌زبانان ایران به این نام خوانده می‌شوند.^[۹]^[۱۰]^{^{[نیازمند منبع معتبر]}}

تاجیکان شمال کابل (کوهدامن، پروان، کاپیسا، پنجشیر) نسبت به‌نام تاجیک بیشتر قومیت خود را پارسیوان یا فارسیبان معرفی می‌کنند در مقابل اوغان (پشتون).^{^{[نیازمند منبع]}}

درواقع فارسیوان به افرادی فارغ از قومیت یا تبار گفته می‌شده که به زبان فارسی صحبت میکردند شامل فارسی‌زبانان، تاجیک‌ها، هزاره‌ها، ایماق‌ها و سادات و سایر اقوام افغانستان.^[۱۱] همچنین به نقل از برخی منابع پشتون‌ها به فارسی زبان‌ها فارسیوان میگویند.^[۱۱]

پیشینه کاربرد

از نخستین کتاب‌هایی که این نام (البته به شکل پرزیوان) در آن دیده شده کتاب «افغانستان» نوشته فریزر تیتلر (Fraser Tytler) است. وی در کتاب خود ذکر می‌کند که افغان‌ها (یعنی پشتون‌ها) تاجیک‌های جدید را پرزیوان می‌نامند.^[۱۲]

پس از آن کتابی دیگر به نام «افغانستان و مردم آن» به زبان فرانسوی و چاپ بلژیک نوشته ژان شارل بلان، در صفحه ۱۴۸ خود نوشت: «تاجیک‌های افغانستان دری‌زبان می‌باشند، مذهب آن‌ها سنی و برخی اسماعیلی است، به علاوه شیعی‌مذهب که فارسی‌بان نامیده می‌شوند هستند.»^[۱۳]

پس از آن این عبارت در روزنامه نیویورک‌تایمز چاپ ۱۸۷۱ دیده می‌شود.^[۱۴]

در میانه‌های سدهٔ پیش، پژوهندگان ایرانی تاریخ و جغرافیا با برخورد به این نام در منابع غربی به جستجو در مورد چندوچون آن پرداختند.

دکتر محمود افشار، پژوهشگر ایرانی، در صفحه ۱۳۶ سال ۷ مجله آینده یادآور می‌شود که پژوهشگری دیگر به نام آقای حسین داوودی از دانشوران افغانستان در مورد نام پرزیوان/فارسیوان استعلام کرده است و پاسخ ایشان این بوده که چنین نامی را نمی‌شناسند.^[۱۵]

ایرج افشار، پژوهشگر دیگر ایرانی در سال ۱۳۶۲ خورشیدی در سوئیس از پاول بوخرر (Paul Buchrer-Dietschi) بنیادگذار کتابخانه افغانی (Bibliotheca Afghanica) و کارشناس مردم‌شناسی افغانستان در مورد واژه پرزیوان پرسش کرده و پاسخ او چنین بوده: «به آن کسانی گفته می‌شود که زبانشان فارسی شبیه فارسی ایران باشد و آن طور که شنیده‌ام بیشتر در مورد مردم هرات به‌کار می‌رود.»^[۱۶]

جستارهای وابسته

منابع و پانویس

↑ ""Afghanistan: Historical political overview" FMO Research Guide". Archived from the original on 2008-07-24. Retrieved 2008-01-20.
↑ Hanifi, Mohammed Jamil (1976) Historical and Cultural Dictionary of Afghanistan Scarecrow Press, Metuchen, N.J., شابک ‎۰−۸۱۰۸−۰۸۹۲−۷, on page 36
↑ Maloney, Clarence (1978) Language and Civilization Change in South Asia E.J. Brill, Leiden, شابک ‎۹۰−۰۴−۰۵۷۴۱−۲, on page 131.
↑ Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" بایگانی‌شده در ژانویه ۲۷, ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine The Afghans - their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C., OCLC 56081073
↑ لغتنامۀ دهخدا، سرواژهٔ 'دهقان'.
↑ The Encyc. Iranica makes clear in the article on Afghanistan — Ethnography that "The term Farsiwan also has the regional forms Parsiwan and Parsiban. In religion, they are Imami Shia. In literature, they are often mistakenly referred to as Tajik." Dupree, Louis (1982) "Afghanistan: (iv.) Ethnography", in Encyclopædia Iranica Online Edition 2006.
↑ Emadi, Hafizullah (2005) Culture And Customs Of Afghanistan Greenwood Press, Westport, Conn., شابک ‎۰−۳۱۳−۳۳۰۸۹−۱, on page 11 says: "Farsiwan are a small group of people who reside in southern and western towns and villages in Herat. They are sometimes erroneously referred to as Tajiks."
↑ Afghanistan - Wakhi, Farsiwan
↑ دانشنامه ایرانیکا
↑ این تعریف که در نوشتار Afghānistān در دانشنامه‌های Encyclopaedia of Islam و Iranica آمده است، بر اساس تحقیقات مردم‌شناسی Louis Dupree است. کتاب Afghanistan او یکی از مراجع عمده بیشتر تحقیقات دانشگاهی دربارهٔ افغانستان و تنوع قومی و فرهنگی این کشور است. دوپری، تحقیقات خود را در دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ انجام داده است.
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ مراجعه کنید به مدارک ارائه شده در صفحه بحث.
↑ مایل هروی، نجیب، تاریخ و زبان در افغانستان، ص۱۶۹.
↑ مایل هروی، ۱۸۱
↑ HERAT AND CABUL; Explanatory Details of the Situation Set Forth by Tel... - Article Preview - The New York Times
↑ مایل هروی، ص۱۶۹.
↑ مایل هروی، ص۱۸۹

پیوند به بیرون

wdl.org/Pārsīwans

[1] ""Afghanistan: Historical political overview" FMO Research Guide". Archived from the original on 2008-07-24. Retrieved 2008-01-20.

[Hanifi-2] Hanifi, Mohammed Jamil (1976) Historical and Cultural Dictionary of Afghanistan Scarecrow Press, Metuchen, N.J., شابک ‎۰−۸۱۰۸−۰۸۹۲−۷, on page 36

[3] Maloney, Clarence (1978) Language and Civilization Change in South Asia E.J. Brill, Leiden, شابک ‎۹۰−۰۴−۰۵۷۴۱−۲, on page 131.

[4] Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" بایگانی‌شده در ژانویه ۲۷, ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine The Afghans - their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C., OCLC 56081073

[5] لغتنامۀ دهخدا، سرواژهٔ 'دهقان'.

[Iranica-6] The Encyc. Iranica makes clear in the article on Afghanistan — Ethnography that "The term Farsiwan also has the regional forms Parsiwan and Parsiban. In religion, they are Imami Shia. In literature, they are often mistakenly referred to as Tajik." Dupree, Louis (1982) "Afghanistan: (iv.) Ethnography", in Encyclopædia Iranica Online Edition 2006.

[7] Emadi, Hafizullah (2005) Culture And Customs Of Afghanistan Greenwood Press, Westport, Conn., شابک ‎۰−۳۱۳−۳۳۰۸۹−۱, on page 11 says: "Farsiwan are a small group of people who reside in southern and western towns and villages in Herat. They are sometimes erroneously referred to as Tajiks."

[8] Afghanistan - Wakhi, Farsiwan

[9] دانشنامه ایرانیکا

[10] این تعریف که در نوشتار Afghānistān در دانشنامه‌های Encyclopaedia of Islam و Iranica آمده است، بر اساس تحقیقات مردم‌شناسی Louis Dupree است. کتاب Afghanistan او یکی از مراجع عمده بیشتر تحقیقات دانشگاهی دربارهٔ افغانستان و تنوع قومی و فرهنگی این کشور است. دوپری، تحقیقات خود را در دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ انجام داده است.

[:0-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ مراجعه کنید به مدارک ارائه شده در صفحه بحث.

[12] مایل هروی، نجیب، تاریخ و زبان در افغانستان، ص۱۶۹.

[13] مایل هروی، ۱۸۱

[14] HERAT AND CABUL; Explanatory Details of the Situation Set Forth by Tel... - Article Preview - The New York Times

[15] مایل هروی، ص۱۶۹.

[16] مایل هروی، ص۱۸۹

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

ن ب و خراسان
شهرهای مهم خراسان	بخارا بلخ تون جاجرم چهارمغان خبوشان سبزوار سمرقند طبس طوس غزنین قندهار کشمر کناباد مرو مزار شریف نسا نیشابور هرات ترمذ نخشب
رَبع‌های خراسان	ربع بلخ ربع مرو ربع نیشابور ربع هرات
پیشینه	تاریخ خراسان تاریخ هرات تاریخ مرو تاریخ بلخ تاریخ بخارا تاریخ سبزوار تاریخ کاشمر تاریخ نیشابور قهستان آذر برزین‌مهر آتشکده کشمر سرو کشمر تخارستان راه خراسان
در تقسیمات سیاسی معاصر	استان خراسان استان خراسان رضوی استان خراسان شمالی استان خراسان جنوبی ولایت هرات ولایت مرو ولایت بلخ
زبان	فارسی خراسانی ترکی خراسانی ترکمنی بلوچی رخشانی تاتی گویش کاشمری کردی کرمانجی گویش کوهسرخی گویش بخاری گویش بیرجندی گویش سبزواری گویش تربتی (تربت حیدریه) گویش تربتی (تربت جام) گویش تونی گویش نیشابوری گویش هراتی عربی خراسانی هزارگی سبک خراسانی
هنر	معماری خراسانی رقص خراسانی موسیقی خراسانی
مردمان خراسان برپایهٔ زبان	فارسی‌زبانان خراسان (شامل فارسیوان‌ها/تاجیک‌ها) ترک‌های خراسان ترکمن‌های خراسان تات‌های خراسان کردهای خراسان بیات خراسان عرب‌های خراسان بلوچ‌های خراسان کولی‌های خراسان
درگاه خراسان