زبان ترکی خراسانی

زبان ترکی خراسانی
زبان بومی در	ایران
منطقه	خراسان
شمار گویشوران	۴۰۰٬۰۰۰ (تخمین)  (بدون تاریخ)
تبار	زبان‌های ترکی زبان ترکی اغوز زبان ترکی خراسانی
کدهای زبان
ایزو ۲–۶۳۹	tut
ایزو ۳–۶۳۹	kmz

زبان ترکی خراسانی نام گونه‌ای از زبان‌های ترکی است که ترک‌های خراسان بدان سخن می‌گویند. این زبان در برخی مناطق استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی و گلستان صحبت می‌شود. طبق آخرین تخمین یونسکو، گویشوران این زبان در ایران تا ۲۰۰ هزار نفر کاهش یافته‌است.

محدوده جغرافیایی

ترکی خراسانی زبان غالب در جغتای، جوین و خوشاب سبزوار، شهرستان کلات و بخش سرولایت نیشابور از استان خراسان رضوی و بخش بام و صفی‌آباد اسفراین از استان خراسان شمالی است. این زبان همچنین در بجنورد ، فاروج، مانه و سملقان و شیروان از استان خراسان شمالی و قوچان، درگز، فیروزه، نیشابور و منطقه شاهرگ از استان خراسان رضوی دارای گویشور است.

خطر انقراض

سازمان یونسکو از زبان‌های در معرض خطر جهان یا منسوخ شده، اطلسی تهیه کرده‌است که به صورت آنلاین و به کمک نقشه‌های گوگل قابل مشاهده است. در این لیست، برای کشور ایران ۲۵ زبان در معرض خطر نشان داده شده‌است که ترکی خراسانی یکی از این زبان‌ها است و با عنوان زبان آسیب‌پذیر (Vulnerable) از آن یاد شده‌است.

لهجه‌ها

طبق نظر پروفسور گرهارد دورفر سرپرست گروه ترک‌شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان، ترکی خراسانی به ۳ لهجه منطقه ای تقسیم می‌شود:

۱. لهجه غربی: بجنورد و روستاهای تابعه

۲. لهجه شرقی: شیروان، فاروج، قوچان، درگز، کلات و روستاهای تابعه

۳. لهجه جنوبی: نیشابور، سرولایت و روستاهای تابعه

رده‌بندی

ترکی خراسانی به خانواده زبانهای اوغوز تعلق دارد. این گروه همچنین زبان‌های ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی، زبان گاگاوز، زبان ترکمنی، زبان سالار و ترکی قشقایی را دربر می‌گیرد.

جستارهای وابسته

• ترک‌های خراسان
• استان خراسان شمالی

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Khorasani Turkic language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۹.