عبری توراتی
| عبری توراتی | |
|---|---|
| Classical Hebrew | |
| שְֹפַת כְּנַעַן, יְהוּדִית, (לְשוֹן) עִבְרִית, לְשוֹן הַקֹּדֶש | |
 سنگ‌نوشته سیلوئم در موزه باستان‌شناسی استانبول | |
| دوره | تایید شده از سده دهم پیش از میلاد؛ گسترش داده شده در عبری میشنایی پس از تخریب معبد دوم اورشلیم در ۷۰ پس از میلاد |
آفریقا-آسیایی
| |
| الفبای فنیقی الفبای نیاعبری الفبای عبری الفبای سامری | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | یکی از:hbo – [[]]smp – [[عبری سامری]] |
فهرست لینگوییست | hbo |
| smp | |
| گلاتولوگ | anci1244 (عبری باستان)[۱]sama1313 (سامری)[۲] |
عبری توراتی (عبری توراتی: עִבְרִית מִקרָאִית)، عبری تنخی (عبری توراتی: עִבְרִית תנ"כית)، زبان کنعان (عبری توراتی: שְֹפַת כְּנַעַן)، عبری کلاسیک (عبری: עִבְרִית קְלַסִית)، زبان کتاب مقدس (عبری: לָשׁוֹן המִקרָא) یا زبان یهودی (عبری: יְהוּדִית شکل باستانی زبان عبری و از شاخه کنعانی زبان‌های سامی است که توسط بنی‌اسرائیل در منطقه موسوم به سرزمین اسرائیل (تقریباً غرب رود اردن و شرق دریای مدیترانه) تکلم می‌شد. این موضوع بسیار جالب است که در خود کتاب مقدس عبری از واژه‌ی «عبری» برای اشاره به این زبان استفاده نشده است، بلکه آن را שְֹפַת כְּנַעַן شِفَت کِنعان، به معنی «زبان کنعان» یا יְהוּדִית یِهودیت، به معنی «یهودی» می‌خواندند. این اصطلاح بعدها در متون یونانی کوینه و عبری میشنایی به کار رفت.
شواهد موجود از زبان عبری به حدود قرن دهم پیش از میلاد بازمی‌گردد که تقریباً با زبان فنیقی و دیگر زبان‌های کنعانی یکسان بوده است. عبری محاوره‌ای تا پایان دوره‌ی دوم معبد اورشلیم (۷۰ پس از میلاد، هم‌زمان با محاصره اورشلیم) و حتی پس از آن به حیات خود ادامه داد و سرانجام به عبری میشنایی تکامل پیدا کرد که تا قرن پنجم پس از میلاد رواج داشت.
زبان کتاب مقدس عبری مراحل مختلف تحول زبان را در چارچوب صامت‌محور خود منعکس می‌کند که اعراب‌گذاری آن در قرون وسطی توسط ماسورت‌ها انجام شد. شواهدی از تفاوت‌های گویشی بین پادشاهی شمالی اسرائیل و پادشاهی جنوبی یهودا وجود دارد. متن ماسورتی که به صورت دست‌نویس منتقل شده، در دوره معبد دوم ویرایش شد، اما قدیمی‌ترین بخش‌های آن (بخش‌هایی از عاموس، اشعیا، هوشع و میکاه) به اواخر قرن هشتم تا اوایل قرن هفتم پیش از میلاد تاریخ‌گذاری می‌شوند.
عبری کلاسیک از چندین سیستم نوشتاری استفاده می‌کرد. از حدود قرن دوازدهم تا ششم پیش از میلاد، نویسندگان از الفبای نیاعبری استفاده می‌کردند که توسط سامریان حفظ شد و امروزه به صورت خط سامری ادامه یافته است. با این حال، پس از تبعید بابلی، الفبای آرامی امپراتوری به تدریج جایگزین الفبای نیاعبری شد و منشأ الفبای عبری کنونی گردید. این دستگاه‌های نوشتاری در ابتدا فقط صامت‌ها را نشان می‌دادند، اما برخی حروف (معروف به ماترس لکسیونیس یا أم قراءة) به تدریج برای نشان دادن مصوت‌ها به کار رفتند. در قرون وسطی، سیستم‌های مختلف اعراب‌گذاری برای نشان دادن مصوت‌ها در دست‌نویس‌های عبری ابداع شد که از میان آنها، فقط اعراب‌گذاری طبریه‌ای هنوز به طور گسترده استفاده می‌شود.
عبری کلاسیک دارای مجموعه‌ای از صامت‌های تأکیدی (مانند صامت‌های ص، ض، ط، ظ و ق در عربی) بود که تلفظ دقیق آنها مورد بحث است، گمان برده می‌شود که آنها به صورت همخوان‌های فورانی یا همخوان‌های حلقی تلفظ می‌شده‌اند. در مراحل اولیه، سه صامت وجود داشته که در نوشتار متمایز نبوده‌اند و بعدها با صامت‌های دیگر ادغام شده‌اند. صامت‌های انسدادی تحت تأثیر زبان آرامی، واج‌گونه‌های سایشی توسعه دادند که به تدریج تبدیل به واجهای جداگانه شدند. صامت‌های حلقی و چاکنایی در برخی گویش‌های منطقه‌ای تضعیف شدند، همانطور که در سنت قرائت عبری سامری معاصر منعکس است. سیستم مصوت‌های عبری کلاسیک در طول زمان تغییر کرد و این تغییرات در ترجمه‌های یونانی و لاتین باستان، سیستم‌های اعراب‌گذاری قرون وسطی و سنت‌های قرائت مدرن به شکل‌های مختلفی منعکس شده است. این زبان دارای ریخت‌شناسی سامی معمول با ساختار غیرمتوالی و نامنظم بود که ریشه‌های سامی را در قالب‌های خاصی سازمان می‌داد تا کلمات را تشکیل دهد. عبری کلاسیک بین دو جنس (مذکر و مؤنث) و سه شمار (مفرد، جمع و به ندرت مثنی) تمایز قائل می‌شد. افعال برای صوت و وجه علامت‌گذاری می‌شدند و دو صیغه داشتند که احتمالاً نمود یا زمان را نشان می‌دادند. زمان یا نمود فعل‌ها همچنین تحت تأثیر حرف ربط «ו» در ساختار زبانی خاصی موسوم به «واو متوالی» قرار می‌گرفت. برخلاف عبری مدرن، ترتیب معمول اجزای جمله در عبری کلاسیک فعل-فاعل-مفعول بود و فعل‌ها برای شمار، جنس و شخص فاعل صرف می‌شدند. پسوندهای ضمیری می‌توانستند به فعل‌ها (برای نشان دادن مفعول) یا اسم‌ها (برای نشان دادن مالکیت) اضافه شوند، و اسم‌ها از ساختار خاص مضاف-مضاف‌الیه در زبان‌های سامی (به انگلیسی: Construct State) برای ساختارهای ملکی استفاده می‌کردند.
منابع
[ویرایش]- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "عبری باستان". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help) - ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "سامری". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help)
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Biblical Hebrew». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۵.
| زبان رسمی | |
|---|---|
| زبان‌های محلی | |
| زبان‌های تاریخی | |
| زبان‌های دینی | |
| زبان‌های خارجی | |
