بلوچ‌های خراسان
| کل جمعیت | |
|---|---|
| [۱] ۳۰۰۰۰۰ | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
| عمدتاً خراسان رضوی، و خراسان جنوبی | |
| زبان‌ها | |
| بلوچی، فارسی | |
| دین | |
| اهل‌سنت، شیعه | |
بّلوچ‌های خُراسان(به بلوچی: خراسانی بلوچ) گروهی از مردم بلوچ می‌باشند که در خراسان سکنی گزیده‌اند.[۲] این گروه از بلوچستان به خراسان مهاجرت کرده‌اند و عمدتاً در شهرستان‌های بیرجند، سبزوار،[۳] قوچان، نیشابور، سرخس و سایر شهرستان‌های خراسان ساکن شده‌اند. بلوچ‌های ساکن استان گلستان در ایران نیز از مهاجران بلوچ از خراسان‌اند. فرهنگ و زبان بلوچ‌های خراسان همانند بلوچ‌های دیگر می‌باشد.[۴][۵][۶]
پیشینه
[ویرایش]بلوچها از دوره نادرشاه و زمان صفویه به قصد جلوگیری از حمله افغان‌ها بدین خطه آمده‌اند[۷] و چون شغل عمده آنها دامداری بود ییلاق و قشلاق داشتند. ساخت خانه‌های گلی از حدود سال‌های ۱۳۱۳ رواج یافت ویکجانشین شدند. پس از اصلاحات ارضی با خرید اراضی یکجانشینی رواج یافت. بلوچ‌های قاینات، شامل طوایف، نوتانی، کلندرزهی (قلندرزهی)، بهرام بلوچ و براهوئی می‌باشند. همچنین بلوچ‌های قاینات مردمی مسلمان، متدین واکثراً اهل تسنن‌اند. بلوچ‌های مه‌ولات اما شیعه مذهب و به صورت پراکنده در مناطقی چون شادمهر، زرمهر، علی‌آباد و … مستقرند. خاندان بلوچ اصالتاً ریشه ایرانی دارند و تعداد آنها در ایران حدود ۲ میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
فرهنگ
[ویرایش]گروهی متمایز از قالی‌ها و فرش‌هایی که توسط اقوام بلوچ در منطقه خراسان در ایران بافته می‌شوند به فرش بلوچی معروف هستند.[۸][۹]
گروه‌ها و قبیله‌ها
[ویرایش]| قبیله (در خراسان) | شهرستان |
|---|---|
| عطا خانی، بخشی‌زایی، عطایی، امام دادزایی[۳][۱۰] | شهرستان سبزوار |
| بایزیدی | شهرستان تربت حیدریه، شهرستان قائن، شهرستان مه ولات، جلگه رخ |
| کلندرزهی (قلندرزهی) | شهرستان تربت جام، شهرستان سربیشه، شهرستان خواف، شهرستان تایباد |
| حسن زایی | شهرستان سبزوار و شهرستان نیشابور[۱۱] |
| جان میرزایی و براهویی | شهرستان تربت حیدریه |
| رحیم خانی | شهرستان تربت حیدریه و شهرستان سرخس |
| کورخیلی (سالار خانی) | شهرستان خواف، شهرستان تربت حیدریه، فریمان و توابع |
| جان بیگی | شهرستان رشتخوار و شهرستان تربت حیدریه |
| زائی، گرگ زائی و اسماعیل زائی | شهرستان کاشمر[۱۱] |
مراکز
[ویرایش]در مشرق تربت حیدریه و سرخس بلوچها به کشاورزی و گله داری مشغول هستند. در سرخس روستاهای قوش عظیم، آصف‌آباد، قوش سربوزی، کلاته مره ای، جهند پایین، صدرآباد، تام رسول، قره‌قیطان از طایفه‌های نارویی، کله بچه، چاکرزهی، اجباری، یارمحمدزهی، عبسی زهی، رودینی، زردادخانی و … سکونت دارند.[۱۲][۱۳]
در خراسان جنوبی بلوچها به صورت عشایر و در شهرهای خراسان جنوبی به صورت گروهی زندگی می‌کنند در بیرجند قائن نهبندان و تربت جام مناطق بلوچ‌نشین هست که به صورت متراکم در کنار دیگر اقوام زندگی می‌کنند.
جستار های وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ "IRAN v. PEOPLES OF IRAN (1) A General Survey". دانشنامه ایرانیکا. March 29, 2012. Retrieved 18 October 2013.
- ↑ "خراسان. گروه‌های قومی". دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی).
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ عبدالله زاده ثانی، محمد، روداب رویشی در کویر، انتشارات امید مهر، ۱۳۸۳
- ↑ "The Balochi Language Project". دانشگاه اوپسالا.
- ↑ Sir Charles Yate, 1st Baronet. "A travelogue of Khorasan and Sistan". دانشگاه صنعتی شریف. Iran. Retrieved 19 January 2024.
- ↑ An introduction to the knowledge of tribes, nomads and nomadic clans of Iran. دانشگاه صنعتی شریف. Iran. 1367. Retrieved 19 January 2024.
- ↑ میرنیا, علی (1990). Pizhūhishī dar shinākht-i Īlh́ā va tāyifahh́ā-yi ʻAshāyirī-i Khurāsān va naqsh-i siyāsī-i ruʾasā-yi Īlh́ā-yi buzurg dar umūr-i kishvar, va ravābiṭ-i ānha bā hukūmathā va istiʻmārǵarān. دانشگاه میشیگان. p. 173.
- ↑ "Baluchi rug". Encyclopædia Britannica.
- ↑ "Carpets Design and Map Investigation of Baluch of Khorasan".
- ↑ «تولید ۱۶ درصد گوشت قرمز منطقه توسط عشایر سبزوار بزرگ». اسرارنامه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اوت ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۰۶.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ بجنوردی, کاظم موسوی (1996). دائرة المعارف بزرگ اسلامی. p. 265.
- ↑ سیستانی، ایرج افشار، مقدمه‌ای بر شناخت: ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران (جلد دوم)| صفحه 1016 چاپ (1366).
- ↑ ترشیزی, حسین فیاض (2014). آموزگار روستای اورته چشمه. p. 22.
- KHORASAN i. ETHNIC GROUPS
- ویکی‌پدیای انگلیسی مدخل «Baloch people» و «Baloch diaspora»
| شهرهای مهم خراسان |     | |
|---|---|---|
| رَبع‌های خراسان | ||
| پیشینه | ||
| در تقسیمات سیاسی معاصر | ||
| زبان | ||
| هنر | ||
| مردمان خراسان برپایهٔ زبان | ||