عینی‌گرایی (فلسفه)

عینی‌گرایی (به انگلیسی: Objectivity) بی‌طرفی محقق در فرآیند تحقیق و دوری از ارزشها و گرایشهای فردی در بازگویی و واکاوی رویدادها است. ناظر عینیت‌گرا کوشش می‌کند تا جهان را مستقل از ذهن خود مشاهده کند و بر این باور است که، فقط و فقط یک حقیقت جدای از نحوهٔ برداشت و تفکر انسان وجود دارد.

در میان فلاسفه ایرانی ابن سینا و ملاصدرا با دو دیدگاه متفاوت به نحوهٔ شناخت عینی انسان از جهان پرداخته‌اند.

شناخت

دوگونهٔ متفاوت در شناسایی با توجه به ذات منظره وجود دارد، که هرکدام از این دو رده می‌توانند با توجه به ناظر یا ناظران شناسا عینی و یا ذهنی باشند:

1. پدیده‌ مستقل از ذهن انسان مانند شیء خارجی و ویژگیهای آن و رویدادها
2. دانش، باور، حکم، نظریه، جمله و بازنمایی ذهنی:
   1. نظریه‌های قائل به اجماع یا بین‌الاذهانی:
      1. بالفعل: گزاره به میزان اتفاق نظر عینی و به میزان اختلاف نظر ذهنی است.
      2. خلاف واقع: گزاره به میزان اتفاق نظر انسانهای عاقل عینی است.
   2. نظریه‌های اشاره‌ای: گزاره از زبان اول شخص دربارهٔ خودش عینی نیست، ولی همان گزاره از زبان سوم شخص دربارهٔ او دارای عینیت است.

جستارهای وابسته

• فلسفه علوم
• واقع‌گرایی
• واقع‌گرایی خام
• معرفت‌شناسی