محمودآباد

مختصات: ۳۶°۳۸′شمالی ۵۲°۱۵′شرقی / ۳۶٫۶۳°شمالی ۵۲٫۲۵°شرقی / 36.63; 52.25
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محمودآباد
Mahmudabad, Mazandaran 04.jpg
کشور ایران
استانمازندران
شهرستانمحمودآباد
مردم
جمعیت۳۷٬۸۴۴[۱]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۷ درجه‌ی سلسیوس
میانگین بارش سالانه۱۰۰۰ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۶ روز
اطلاعات شهری
شهردارمهدی اختیاری
ره‌آوردماهی، برنج، پرتقال
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۱۱
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۷۲ و
بازار ماهی‌فروشان محمودآباد

محمودآباد نام شهری ساحلی در مجاورت دریای مازندران است. این شهر مرکز شهرستان محمودآباد است. مردم محمودآباد از قومیت طبری هستند[۲] و به مازندرانی صحبت می‌کنند.[۳] اقتصاد این شهر برپایه گردشگری، ماهیگیری و کشاورزی استوار است.محمودآباد نزدیکترین شهر ساحلی به پایتخت ایران است.

موقعیت[ویرایش]

محمودآباد بر سر جاده ساحلی و در مجاورت دریای خزر قرار دارد. همچنین جاده محمودآباد-آمل ارتباط آن را با جاده هراز برقرار می‌کند. مهم‌ترین شهرهای اطراف آن، نور در غرب، آمل در جنوب و فریدون‌کنار و بابلسر در شرق می‌باشد.

جمعیت[ویرایش]

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران، جمعیت شهر محمودآباد در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، ۱۹٬۸۸۳ نفر بوده که در سال ۱۳۸۵ به ۲۷٬۵۶۱ نفر رسیده‌است و در سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهر به ۳۱٬۷۷۱ رسید و در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۷٬۸۴۴ نفر شده‌است.[۱] مردم محمودآباد به گویش آملی که گویشی از زبان مازندرانی است صحبت می‌کنند.[۴]

تاریخچه[ویرایش]

دوران باستان[ویرایش]

موقعیت تپورها در قرن دوم قبل از میلاد، از شرق سپیدرود تا اسرم هیرکانیا

استان مازندران پیش از اسلام تپورستان (به پهلوی: Tapurstan.png) نامیده می‌شد که برگرفته از نام قوم تپوری (به یونانی: Τάπυροι) می‌باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد.[۵][۶][۷]

به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق.م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط از تپوری‌ها نام می‌برد.[۸] به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق.م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.[۹] شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمین قوم تپوری بودند.[۱۰]

پیشینه[ویرایش]

مورخان از محمود‌آباد با عنوان اهلم یاد کرده‌اند. اهلم یکی از بنادر مهم طبرستان محسوب می‌شده است. اهلم امروزه در شمال غربی محمود‌آباد واقع شده است، چنانکه امروزه به روستاهای غرب محمودآباد اهلم‌رستاق خوانده می‌شوند و همواره نام اهلم به همراه ناتل و رستمدار آمده است. از قرن دوم تا زمان زندیه اهلم برای شهر بزرگ آمل بندری فعال و پر رونق بود. پس از آنکه اهلم به تدریج اهمیت خود را از دست داد، دو منطقه در اطراف محمودآباد جانشین آن شدند؛ یکی تلیکسر، که دستکم از اوایل دوره‌ی قاجار بر چندین روستای اطراف محمودآباد مرکزیت یافته بود، و دیگری منطقه کهن تبرآباد، آبادی تبرآباد بسیار پر رونق بود و محدوده‌ی آن تا دهانه‌ی رودخانه‌ی شهرود کنونی امتداد داشت.[۱۱]

پیشینهٔ تاریخی این منطقه، به قدمت تاریخی طبرستان و آمل بستگی دارد، زيرا این منطقه بخشی از منطقهٔ آمل بوده و آمل با قدمت چند هزارساله زمانی پایتخت طبرستان و ایران بود. محمودآباد، وارث و جانشین تمدن منطقه‌ای است که در تاریخ از آن به نام «اهلم» یاد شده است و از قرن دوم هجرت تا دورهٔ قاجاریه و حتی پس از آن در دورهٔ رضاخان نیز این منطقه، پیش بندری برای آمل بوده است.

شهر فعلی محمودآباد از قدمت تاریخی زیادی برخوردار نیست. اگرچه تاریخ محمودآباد با روستای تاریخی اهلم در مجاورت آن یکی دانسته می‌شود؛ ولی تا دوره ناصرالدین‌شاه تنها اثر معماری مهم، راه ساحلی شاه عباسی و یک امامزاده بوده‌است. آغاز احداث بنای فعلی شهر محمودآباد به حاج محمدحسن‌خان اصفهانی (پدر محمدحسین امین‌الضرب) در دورهٔ ناصرالدین‌شاه بازمی‌گردد. او اقدام به ساخت مسجد، کاروانسرا (بعدها قلعهبندر، حمام، ساختمان تجاری، ابنیهٔ مسکونی و همچنین راه‌آهن کوچکی از بندر تا دامنه‌های البرز در جنوب شهر نمود. راه‌آهن مزبور مدتی بعد با کارشکنی درباریان و به بهانهٔ به خطر افتادن جان چارپایان منطقه برچیده شد. بقایای ریل آهن در برخی نقاط مسیر محمودآباد به آمل وجود دارد.

بافت شهری[ویرایش]

از قدیمی‌ترین محله‌های محمودآباد می‌توان به توسکا محله و سوراخ مازو (سوراخ مازو سفلی، سوراخ مازو علیا و سوراخ مازو وسطی) و آهومحله اشاره نمود.

همچنين سه راه محموداباد در مركز شهر، شهر را به سه قسمت شرقي ، غربي و جنوبي تقسيم ميكند.

اقتصاد[ویرایش]

بر خلاف گذشته که اقتصاد شهر محمودآباد مبتنی بر صنایع کوچک بود، امروزه گردشگری، کشاورزی و ماهیگیری اساس اقتصاد شهر را تشکیل می‌دهد. بازار محمودآباد در بین شهرهای کوچک اطراف مرکزیت داشته و شهرک‌های توریستی فراوانی در اطراف شهر رشد کرده‌اند. شهر محمودآباد دارای چهار پارک به نام‌های ملت، مرکزی، لاله و طاهباز است و طرح سالم‌سازی دریا نیز در آن برقرار می‌باشد. هتلها و امکانات اقامتی زیادی نیز برای گردشگران در محمودآباد و اطراف آن وجود دارد.

کشاورزی[ویرایش]

محمودآباد از شهرهای جلگه ی جنوب دریای کاسپین دارای زمین‌های شالیزار حاصلخیزی است. به جرات می‌توان گفت محمودآباد یکی از قطب‌های تولید برنج با کیفیت معطر و خوش‌پخت در شمال ایران و به قولی در دنیا می‌باشد. از ارقام معروف برنج‌های زیر کشت مزارع برنج می‌توان به: طارم عطری، ندا، نعمت، فجر، دم سیاه، ب ۱ اشاره نمود.

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  2. نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۲۳۰.
  3. نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).
  4. نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).
  5. عمادی، اسدالله (۱۳۷۲). بازخوانی تاریخ مازندران. نشر فرهنگ خانه مازندران. ص. ۷۲.
  6. مارکوارت، یوزف (۱۳۷۳). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمهٔ مریم میر احمدی. تهران انتشارات اطلاعات. ص. ۲۴۵.
  7. BORJIAN, HABIB (2004). "Mazandaran: Language and People (The State of Research)". Yerevan State University (به انگلیسی): 289. doi:10.1163/1573384043076045.
  8. بارتلد، واسیلی (۱۳۰۸). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. اتحادیه تهران. ص. ۲۸۳.
  9. مینوی، مجتبی (۱۳۴۲). مازیار. موسسه مطبوعاتی امیرکبیر. ص. ۹.
  10. محمدپور، صفرعلی (۱۳۸۶). چالوس در آیینه تاریخ. انتشارات کلام مسعود. ص. ۳۷۰.
  11. نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامه‌ی تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۲۳۰.

«تاریخچه». شهرداری محمودآباد. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۱۱.