شهرستان کازرون

شهرستان کازرون
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	فارس
مرکز	کازرون
سال شهرستان شدن	۱۳۲۵
مردم
جمعیت	۲۱۱٬۳۴۱ تن
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۰۶۲ کیلومتر مربع
داده‌های دیگر
فرماندار	داریوش دهقان
پیش‌شماره تلفنی	۰۷۱
وبگاه	فرمانداری کازرون
شهرها
کازرون، خشت، کنارتخته، والاشهر
تعداد بخش‌ها
مرکزی، خشت، کنارتخته و کمارج،جره و بالاده

شهرستان کازرون یکی از شهرستان‌های استان فارس در کشور ایران است که در باختر این استان قرار دارد و مرکز آن شهر کازرون است. جمعیت این شهرستان ۲۱۱٬۳۴۱ تن می‌باشد که سومین شهرستان پرجمعیت استان فارس است. همچنین شهر کازرون با داشتن ۹۶٬۶۸۳ نفر جمعیت پنجمین شهر پرجمعیت استان فارس پس از شیراز، مرودشت، جهرم و فسا می‌باشد. شهرستان کازرون آب و هوایی نسبتاً معتدل دارد. این شهرستان از مناطق گردشگری، تاریخی و باستانی مهم ایران است و مناطق گردشگری بسیار و آثار تاریخی فراوانی را دربردارد. همچنین شهر تاریخی بیشاپور در ۲۰ کیلومتری شهر کازرون قابل مشاهده‌است.

شهرستان کازرون از خاور به شهرستان شیراز، از شمال به شهرستان کوه چنار و از باختر و جنوب به استان بوشهر و از جنوب خاوری به شهرستان فراشبند محدود می‌شود.

تجزیه کازرون

در ۱۰ مهر ۹۸ با مصوبه دولت دو بخش چنارشاهیجان و کوهمره نودان از این شهرستان جدا و شهرستان کوه چنار تشکیل شد و جمعیت و وسعت کازرون کمتر شد.

تقسیمات کشوری

شهرستان کازرون دارای ۴ بخش زیر است:

• بخش مرکزی
  • دهستان دشت برم
  • دهستان انارستان
  • دهستان بلیان
  • دهستان شاپور
  • دهستان دریس

شهرها: کازرون

• بخش جره و بالاده
  • دهستان جره
  • دهستان دادین
  • دهستان فامور

شهرها: والاشهر

• بخش خشت
  • دهستان امامزاده محمد
  • دهستان بورکی

شهرها: خشت

• بخش کنارتخته وکمارج
  • دهستان کنارتخته
  • دهستان کمارج

شهرها: کنارتخته

جمعیت

جمعیت این شهرستان، بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران ۲۶۶٬۲۱۷ تن و سومین شهرستان پرجمعیت استان فارس بود که با تشکیل شهرستان کوه چنار وجداشدن بخش‌های چنارشاهیجان و کوهمره نودان جمعیت شهرستان کازرون به ۲۱۱٬۳۴۱ کاهش یافت و هم اکنون سومین شهرستان پرجمعیت استان فارس پس از شیراز و مرودشت است.

کشاورزی و دامداری

محصولات کشاورزی شهرستان کازرون عبارت‌اند از: غلات، تنباکو، خرما، برنج، حبوبات، پنبه، مرکبات، صیفی جات که برخی از این محصولات جزو صادرات شهرستان نیز می‌باشند. از سوی دیگر به لحاظ این که ایلات و عشایر در منطقه پراکنده هستند، دامداری و تولیدات دامی رونق چشم‌گیری دارد. انواع فرآورده‌های لبنی و پشم و پوست و روغن از تولیدات دامی بخش دامپروری کازرون است.

زبان

زبان مردم این شهرستان، زبان پارسی است و شماری از واژه‌هایی که در کازرون به کار می‌گیرند نزدیکی با زبان پارسی میانه دارد. گویش‌ها (کازرونی، دوانی، دوسیرانی، عبدویی) آداب، رسوم، سنت‌ها و مثل‌های موجود در این منطقه به خاطر دربرداشتن ویژگی‌های زبان و فرهنگ کهن این دیار، از دیر باز توجه زبان‌شناسان را به خود جلب کرده‌است. در بخش‌های این شهرستان بیشتر به زبان پارسی صحبت می‌کنند.

دین

پیش از حملهٔ اعراب، اهالی کازرون و شاپور و دیگر بخش‌های این شهرستان مانند همهٔ ایرانیان دین زرتشتی داشتند و به ویژه در شاپور چندین آتشکده بزرگ وجود داشته که آثار ویرانه‌های آن هنوز باقی مانده‌است.

پس از فتح ایران به دست اعراب در زمان خلیفه دوم (۱۳ هجری قمری) و تصرف کازرون به سرداری حکم بن ابی العاص، عده‌ای از اهالی این دیار به دین اسلام درآمدند. در سدهٔ چهارم و پنجم تعداد زرتشتیان کازرون زیاد بوده‌است و در این هنگام مردی زرتشتی به نام خورشید که او را دیلم گبر نیز می‌گفتند حاکم کازرون بوده‌است.

بیشتر اهالی کازرون و اطراف آن تقریباً تا سال ۴۰۰ هجری قمری زرتشتی بودند و پس از این سال به واسطهٔ شیخ ابواسحاق کازرونی فرزند شهریار کازرونی، مردم کازرون به اجبار مسلمان شدند. تا زمان صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع اهالی این سرزمین شافعی بودند و علمای بزرگی نیز از میان آنان برخاستند.

امروزه مذهب بیشتر اهالی کازرون شیعه اثنی عشری است و بسیار در مذهب خود تعصب دارند. در کازرون نیز اقلیت‌های مذهبی نیز وجود دارد که نسب آن‌ها به شیعیان ۹۹ درصد به یک درصد می‌باشد.

پیشینه

کازرون شهری است که در زمان ساسانیان و از ۳ روستا بنیان نهاده شده‌است. کازرون در آن زمان به بلدالعتیق شهرت داشته و از توابع بیشاپور بوده‌است. پس از ویرانی بیشاپور توسط ابوسعید شبانکاره مردم بیشاپور به کازرون مهاجرت کردند.

پیدایش

کازرون در زمان ساسانیان متشکل از سه ده نورد، دریست و راهبان بود که روی هم رفته به آن‌ها شهر بلدالعتیق (شهر کهنه) گفته می‌شد. شیخ ابواسحاق کازرونی از عرفای بزرگ تاریخ ایران و شیخ سلسله کازرونیه یا سلسله مرشدیه با اتصال این سه ده، شهر کازرون را به وجود آورد. پس از حمله اعراب، بیشاپوری‌ها به منطقه‌ای به نام جدس که یکی از روستاهای شمال کازرون امروزی است، مهاجرت می‌کنند و پس ازآن به گازرگاه و سپس به کازرون مهاجرت می‌کنند. کازرون در دوره هخامنشیان به گازرا شهرت داشته‌است. در زمان ساسانیان توسط شاپور اول از نو ساخته شد. در طول تاریخ، کازرون چندین بار به سبب زلزله با خاک یکسان شده‌است.

پیشینه کازرون

• ساسانیان:شهر بیشاپور در شمال بلدالعتیق به فرمان شاپور یکم ساسانی تشکیل شده و پایتخت زمستانی او و یکی از مشهورترین و مهم‌ترین شهرهای ساسانیان شد. بیشاپور سپس با حمله اعراب و شخصی به نام ابوسعید شبانکاره ویران گشت و اکثر مردم آن به ده جدس در شمال کازرون امروزی مهاجرت کردند. شهر بلدالعتیق (کازرون فعلی) نیز در همین دوره شکل گرفت. در این دوره بزرگانی چون بهرام پسر مردانشاه و اپسای دبیر از این شهر برخاستند.
• پس از ظهور اسلام در ایران:مردم از جدس به گازرگاه رفتند و پس از وقوع زلزله در آن به کازرون عزیمت نمودند. کازرونیان همچنان زرتشتی بودند تا اینکه شخصی به نام شیخ ابواسحاق کازرونی ۲۴۰۰۰ کازرونی را به اجبار مسلمان کرد. در این دوره دو سلسله مشهور و بزرگ مرشدیه (کازرونیه) و بلیانیه به سرپرستی شیخ ابواسحاق کازرونی و شیخ عبدالله بلیانی در این شهر فعالیت می‌کردند.

شیخ امین‌الدین بلیانی (عارف و شاعر بزرگ ایرانی و استاد حافظ و خواجوی کرمانی)، سعیدالدین بلیانی کازرونی (بزرگترین سیره‌نویس پیامبر اسلام)، تقی الدین بلیانی و بسیاری دیگر از خاندان مشهور بلیانی کازرون در این دوره از این شهر برخاستند.

• اتابکان فارس:حافظ و سعدی دو شاعر بزرگ ایرانی که در دامان مادرانی کازرونی پرورش یافته بودند، در این دوره برخاستند.
• تیموریان:علامه جلال الدین محمد دوانی کازرونی، بزرگترین دانشمند عهد تیموریان و سده نهم بود.
• ایلخانیان (پس از حمله مغول):علامه قطب الدین محمود کازرونی، دانشمند بزرگ اهل کازرون در این دوره متولد شد. وی کاشف علت تشکیل رنگین کمان بود و تنها کسی بود که پیش از گالیله به گرد بودن زمین پی برده بود. وی از بزرگان ریاضیات، فیزیک، پزشکی، نجوم، فلسفه، موسیقی و شطرنج ایران بود.
• قاجاریه:پس از وقوع جنگ جهانی اول و حمله انگلیسی‌ها به جنوب ایران، فارس و کازرون، ناصر دیوان کازرونی و یارانش به همراه سایر سرداران جنوب چون صولت الدوله قشقایی به جنگ با انگلیسی‌ها پرداختند و پیروز شدند. کازرون در این دوره دارای شهرداری و فرمانداری مستقل شد. همچنین در این دوره میرزا محمد صالح کازرونی اولین دانشجوی ایرانی اعزامی به اروپا بود و پس از بازگشت نخستین روزنامه ایران را در تهران به چاپ رساند. همچنین میرزا حسن عکاس (چهره‌نگار کازرونی)، پدر عکاسی ایران نخستین عکاسخانه‌های جنوب را در شیراز و کازرون راه‌اندازی کرد.
• پهلوی:تظاهرات مردم کازرون بر علیه حکومت محمد رضا شاه پهلوی موجب اعلام حکومت نظامی در این شهر شد. کازرون یکی از ۱۱ شهر ایران و ۳ شهر فارس بود که حکومت نظامی در آن اعلام شد. محمدرضا شاه پهلوی یک بار نیز به قصد تشکیل استان مستقل کازرون به مرکزیت کازرون به این شهر سفر کرد که با تظاهرات مردم کازرون بر علیه او روبرو شد و از انجام این کار منصرف شد. در این دوره ممسنی از کازرون جدا شد و استانی دیگر به نام کهگیلویه و بویر احمد پدید آمد. همچنین با ایجاد محور شیراز-چنارشاهیجان-بوشهر، شهر کازرون سال‌ها در بن‌بست قرار گرفت. در سال ۱۳۸۶ با احداث محور شیراز - کازرون - بوشهر، شهر کازرون از این بن‌بست چندین ساله خارج شد.
• جمهوری اسلامی:کازرون ۱۱۰۰ شهید برای دفاع از میهن تقدیم نمود. اولین جانباخته انقلاب در اردیبهشت ۵۷ منصور محسن پور بود که ۲۳ سال سن داشت و به دلیل حمله به یک مغازه مشروب فروشی با تیراندازی یک مأمور کشته شد. مادر او قاتل فرزندش را عفو کرد ولی چند سال بعد با بیماری سختی مرد. شهید که تنها ۲ یا ۳ ماه بود که ازدواج کرده بود تنها پسرش را هم ندید.

گردشگری

از جاذبه‌های شهرستان کازرون می‌توان به شهر تاریخی بیشاپور، امامزاده سید حسین، تنگ تیکاب، باغ نظر، مجسمه شاپور اول در غار شاپور و دشت‌های جنوب شهر کازرون در بخش مرکزی، دشت برم در بخش کوهمره نودان، سرمشهد و دریاچه پریشان در بخش جره و بالاده اشاره کرد.

چشمه ساسان که مناظر طبیعی ارزشمندی در پیرامون آن وجود دارد و غارهای تاریخی چون غار تنگ چوگان که مجسمه حجاری شدهٔ شاپور اول در آن قرار دارد، از جاذبه‌های طبیعی شهرستان کازرون به‌شمار می‌آیند. نقش شاپور که از بقایای شهری آباد بر جای مانده و ویرانه‌های شهر بیشاپور کازرون که به همت شاپور اول ساخته شده و کاخ‌ها و بناهای بسیاری داشته، به همراه چندین اثر مذهبی و تاریخی دیگر که قدمت بیشتر آن‌ها به دوره‌های باستانی می‌رسند، از مهم‌ترین دیدنی‌های شهرستان کازرون به‌شمار می‌آیند. روستای مشتان دارای جاذبه‌های پنهانی است که در فصل زمستان و بهار خیره‌کننده‌است.

در بخش خشت و کنارتخته شهرها و روستاهای زیادی قرار دارد که می‌توان به برخی از آن‌ها اشاره نمود: خشت، کنارتخته، بورکی (اولی، وسطی و بالایی)، امامزاده علی (ع)، کمارج، بورکی آغالی، بزین، ترک آباد، تل (مافی آباد)، گوریگاه، خواجه جمالی و…

در بخش خشت جاذبه‌های دیدنی عبارتند از: باغستان‌ها و نخلستان‌ها و مناطق تفریحی

امامزاده علی (ع) دارای یک آبشار بسیار زیبا نیز می‌باشد و در پشت آن منطقه‌ای باز در بین کوه که بسیار سر سبز می‌باشد. در بورکی وسطی دره هرمز که شامل یک قلعهٔ تاریخی از دورهٔ کیان به پادشاهی پور کیان وجود دارد که البته بدون امکانات کوهنوردی رفتن به آنجا امکان‌پذیر نمی‌باشد. روستای تاریخی بورکی پیش از اسلام به پور کیان شهرت داشته که با حملهٔ اعراب و مشکل ایشان در تلفظ حرف «پ» به بور کیان خوانده می‌شده و در اثر مرور زمان و تغییر گویش‌ها به بورکی تغییر نام یافته‌است. در دره هرمز رودخانه فصلی جریان دارد. برخی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کازرون عبارتند از:

• بیشاپور
• غار شاپور
• تنگ چوگان
• امامزاده سید حسین
• باغ نظر
• تنگ تیکاب
• تپه شادی(شهربازی شماره ۱ کازرون)
• آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی
• آرامگاه شیخ امین الدین بلیانی
• آرامگاه علامه دوانی
• آرامگاه ناصر دیوان کازرونی
• شهربازی شماره ۲ کازرون(در دست ساخت)

و…

دانشگاه‌ها

• دانشگاه سلمان فارسی کازرون
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون
• دانشگاه پیام نور کازرون
• دانشگاه زینب کبری(س) کازرون
• دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکز کازرون
• دانشگاه پیام نور واحد خشت
• دانشگاه پیام نور واحد نودان

هتل‌ها

هتل بیشاپور کازرون

هتل فرهنگیان کازرون

پارک‌ها

• باغ نظر کازرون
• پارک هزار و صد شهید کازرون
• پارک آزادی کازرون
• پارک سلمان کازرون
• پارک حافظ کازرون
• بوستان مردانی کازرون
• بوستان رفیع کازرون
• پارک طالقانی کازرون (تنگ تیکاب)
• بوستان ایمنی کازرون
• پارک جنگلی کازرون
• پارک معلم کازرون
• پارک بنفشه کازرون
• پارک تپه شادی کازرون (شهر بازی)
• پارک جنگلی کنارتخته
• پارک روستای دوان
• بوستان مادر

بزرگراه‌ها

• بزرگراه کازرون به دشت ارژن (در دست ساخت)
• بزرگراه کازرون به بالاده
• بزرگراه کازرون به کنارتخته

فرودگاه

فرودگاه سمپاشی کازرون در سمت جنوب کازرون قرار دارد.

ورزشگاه

• ورزشگاه تختی کازرون
• ورزشگاه دریس
• ورزشگاه کارگران کازرون
• ورزشگاه شهدای نودان
• ورزشگاه شهدای کازرون (شماره یک)
• ورزشگاه شماره دو کازرون
• ورزشگاه خشت
• ورزشگاه شماره سه کازرون
• ورزشگاه بلیان
• ورزشگاه ملاانبار
• مجمو عه ورزشی شهید فهمیده کازرون
• مجموعه ورزشی شهید دانشجو کازرون
• مجموعه ورزشی زندان کازرون
• ورزشگاه شماره چهار کازرون

راه‌های آسفالت

• کازرون به چنارشاهیجان
• کازرون به بیشاپور (در مسیر چنارشاهیجان)
• دشت برم به تنگ ابولحیات
• چنارشاهیجان به نورآباد
• چنارشاهیجان به بابامنیر
• چنارشاهیجان به بیشاپور
• چنارشاهیجان به کنارتخته (حدود نیمی از راه به صورت جاده دو طرفه و مابقی به صورت دو بانده)
• کنارتخته به خشت
• کنارتخته به بیشاپور (حدود نیمی از راه به صورت جاده دو طرفه و مابقی به صورت دو بانده)
• کنارتخته به تنگ فاریاب
• کنارتخته به سعدآباد

نیروگاه

نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون

میدان نفتی

میدان نفتی شهرستان کازرون در بخش خشت و کنارتخته

پتروشیمی

• پتروشیمی شماره ۱ شهرستان کازرون در بخش جره و بالاده
• پتروشیمی شماره ۲ شهرستان کازرون در بخش نودان

راه‌های شنی

راه قدیمی کازرون به شیراز (در میان منطقه حفاظت شده محیط زیست کازرون و بخش ارژن)

خشت به میشان

موزه‌ها

• موزه مردم‌شناسی کازرون
• موزه مردم‌شناسی دوان
• موزه بیشاپور
• موزه سنگ بیشاپور (در دست ساخت)
• موزه سلمان فارسی کازرون (در طرح احداث است)

سالن‌های ورزشی

• سالن ورزشی حجاب
• سالن ورزشی شهید اعتمادی
• سالن ورزشی تختی
• سالن ورزشی شهید فهمیده
• سالن ورزشی مجتمع فرهنگی ورزشی هلال احمر
• سالن‌های ورزشی کشتی، پینگ پنگ، بدنسازی، رزمی
• ۴ سالن ورزشی ورزشگاه شهید دانشجو
• سالن ورزشی ورزشگاه شهدای کوی علیا (محله بالا)
• سالن ورزشی ورزشگاه کارگران
• ۳ سالن ورزشی زندان
• سالن ورزشی کوثر نودان
• سالن ورزشی انارستان
• سالن ورزشی زرین آباد
• سالن ورزشی چنارشاهیجان
• سالن ورزشی جام بزرگی
• سالن ورزشی قلعه سید
• سالن ورزشی دوسیران
• سالن ورزشی مشتان (در دست ساخت)
• سالن ورزشی مهرنجان (در دست ساخت)
• سالن ورزشی کنارتخته (در دست ساخت)

استخرها

• استخر روباز تختی کازرون
• استخر سرپوشیده کارگران کازرون
• استخر سرپوشیده الزهرا کازرون
• استخر سرپوشیده نودان

زمین‌های ورزشی

• زمین ورزشی شماره یک کازرون
• زمین ورزشی شماره دو کازرون
• زمین خاکی شهید فهمیده
• زمین ورزشی چنارشاهیجان
• زمین ورزشی خشت
• زمین خاکی دوسیران
• زمین خاکی سیف آباد
• زمین خاکی دریس
• زمین فوتبال بورکی
• زمین فوتبال کمارج
• زمین ورزشی نودان
• زمین ورزشی سمغان (در دست ساخت)
• زمین ورزشی کلانی (در دست ساخت)
• زمین ورزشی ملاانبار (در دست ساخت)

کتابخانه‌ها

• کتابخانه شماره یک
• کتابخانه شماره دو
• کتابخانه آیت الله مدنی
• کتابخانه مسجد امام حسین
• کتابخانه قائم
• کتابخانه سازمان تبلیغات اسلامی
• کتابخانه انجمن اسلامی دانش آموزان
• کتابخانه مسجد صاحب الزمان
• کتابخانه باقرالعلوم خشت
• کتابخانه حضرت مهدی نودان
• کتابخانه ولیعصر کنارتخته
• کتابخانه آیت الله مطهری چنارشاهیجان

بازارها

• بازار بزرگ کازرون
• مجتمع تجاری کوثر کازرون
• مرکز خرید پونه کازرون

مراکز اصلی خرید در شهر کازرون:

• خیابان حضرتی (مکان اصلی خرید لوازم خانگی، سی دی و نرم‌افزار، کاشی وسرامیک، فرش، وسایل چوبی مانند: میز، صندلی، کمد، تختخواب، مبلمان، لوستر، مواد خوراکی، راه‌های اصلی وارد شدن به بازار بزرگ کازرون و …)
• خیابان امام خمینی (مکان اصلی خرید لوازم صوتی و تصویری، اتومبیل، سی دی و نرم‌افزار، وسایل تزیینی اتومبیل، موکت، فرش، مواد خوراکی، شیرینی جات و …)
• خیابان ابوذر (مکان اصلی خرید فرش، موکت، شیرینی جات، مواد خوراکی، وسایل پلاستیکی، سی دی و نرم‌افزار، راه‌های اصلی وارد شدن به بازار بزرگ کازرون، ظروف یکبار مصرف و …)
• خیابان شهدای شمالی (مکان اصلی خرید پوشاک، چینی آلات، مواد خوراکی، اسباب بازی، سی دی و نرم‌افزار، راه‌های اصلی وارد شدن به بازار بزرگ کازرون و …)
• خیابان شهدای جنوبی (مکان اصلی خرید پوشاک، سی دی و نرم‌افزار، وسایل پلاستیکی، ظروف یکبار مصرف، شیرینی جات، وسایل چوبی مانند: مبلمان، میز، کمد، صندلی و …، لوازم صوتی و تصویری، مواد خوراکی و …)
• خیابان قدس شمالی (مکان اصلی خرید کاشی وسرامیک، مبلمان، مواد خوراکی، لوازم یدکی و باتری اتومبیل، لوستر، میز، کمد، لوازم الکتریکی و …)
• خیابان سلمان فارسی (مکان اصلی خرید مواد خوراکی)
• خیابان ابواسحاق (مواد خوراکی، وسایل پلاستیکی، وسایل آشپزخانه، یکی از راه‌های اصلی وارد شدن به بازار بزرگ کازرون و …)
• میدان شهدا (مرکز شهر، مرکز خرید مواد خوراکی، محصولات فرهنگی، یکی از راه‌های اصلی وارد شدن به بازار بزرگ کازرون و …)
• خیابان ۲۲ بهمن شمالی (مکان اصلی خرید اتومبیل، مواد خوراکی و …)

ترمینال

ترمینال شهرسبز کازرون

پارکینگ بزرگ کامیون‌های کازرون (در دست ساخت)

مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای

مرکز آموزش فنی حرفه‌ای کازرون

مرکز آموزش فنی حرفه‌ای نودان

بیمارستان‌ها

• بیمارستان ۱۲۸ تختخوابی ولی عصر کازرون
• بیمارستان ۲۰۶ تختخوابی کازرون (در دست ساخت)
• بیمارستان ۹۶ تختوابی امام علی کازرون (در دست ساخت)
• بیمارستان ۳۲ تختخوابی خشت

پایگاه‌های اورژانس

• پایگاه اورژانس کازرون
• پایگاه اورژانس دشت برم
• پایگاه اورژانس تنگ ابولحیات
• پایگاه اورژانس کنارتخته

جستارهای وابسته

• کازرون