قیر (فارس)
| قیر قیر | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | قیر و کارزین |
| بخش | مرکزی |
| سال شهرشدن | ۱۳۱۷ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۱،۳۱۰ تن [۱] |
| رشد جمعیت | + |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۳۲۰هکتار (محدوده مسکونی) |
| ارتفاع | ۷۵۰_۸۰۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۲۷ |
| میانگین بارش سالانه | ۱۳۰ |
| روزهای یخبندان سالانه | ۰ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | نوروزی |
| ره‌آورد | خرما- مرکبات (لیمو ترش-لیمو شیرین) |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | پیش شماره شهری ۵۴۵۲ پیش شماره استانی ۰۷۱ [۲] |
قیر شهری است در استان فارس در جنوب ایران. این شهر در بخش مرکزی شهرستان قیر و کارزین قرار گرفته و مرکز شهرستان میباشد. این شهر در ۱۸۵ کیلومتری شهر شیراز مرکز استان فارس واقع گردیده‌است. آب و هوایی گرم و نسبتاً ملایم دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۷۵۰ متر و میانگین بارندگی ۲۵۰ میلی‌متر در سال می باشد زلزله ای به بزرگی ۶/۹ ریشتر در سال ۱۳۵۱ این شهرستان را لرزاند مرکز این زلزله شهر قیر بود که افراد محلی آن را قیر کهنه مینامند (قیر کهنه مکانی است که شهر قیر قبل از زلزله سال۱۳۵۱ در آن مکان بود و مردم این شهر در زمانهای قدیم در آن مکان زندگی می‌کردند، فاصله قیر کهنه تا قیر امروزی ۳/۵کیلومتر میباشد) آمار کشته شدگان این زلزله ۵۰۱۰ نفر بوده، این زلزله آنقدر خسارت وارد کرده بود که شهر به مخروبه ای میماند، اما عشق مردم به این شهر قیری دوباره ساختند
وجه تسمیه[ویرایش]
وجه تسمیه یا علت نامیدن این شهر به نام قیر مربوط به دوره سلجوقیان میباشد که قلعه پرگان نشانگر حاکمیت آنان بر این محدوده جغرافیایی است. قیر در زبان پهلوی به معنی مرز است و علت این نامگذاری قرار گرفتن این شهر بر روی مرز گرما و سرما است به نحوی که اگر ۱۰ کیلومتر از قیر به سمت شمال حرکت کنیم به طبیعت و آب و هوای سرد سیری مواجه و اگر از قیر ۱۰ کیلومتر به سمت جنوب حرکت کنیم به آب و هوا و طبیعت گرمسیری بر خورد خواهیم کرد.
روایت‌های دیگر نیز نسبت می‌دهند مانند جمعیت بسیار زیاد که چندان معتبر نیست. با توجه به آثار باستانی و تاریخی بجا مانده از عهد ساسانیان و قدمت این شهر نقل می‌کنند از دلایل انتخاب اسم «قیر» برای آن این است که در گذشته‌های دور نیز این شهر همواره دارای جمعیت زیاد و درخوری بوده‌است به‌طوری‌که نمای این شهر از دور به سیاهی و انبوهی می‌زده‌است و به همین دلیل نام قیر را برای آن برگزیده‌اند.[۳]
فرهنگ فارسی معین از کتاب راحه الصدور در صفحه ۲۷۶۶ خود در مودر کلمه قیر چنین می‌نویسد قیر در ترکی به معنی سرحد و ثغر است. محافظ سرحد مملکت و آن ظاهراً عنوانی بوده مثل قیر خان و مانند آن.
مردم‌شناسی[ویرایش]
جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۲۰٫۰۱۰ تن بوده‌است.[۱]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۵۵ | ۴٬۰۰۸ | — |
| ۱۳۶۵ | ۸٬۴۴۰ | +۱۱۰٫۶٪ |
| ۱۳۷۰ | ۱۰٬۵۷۳ | +۲۵٫۳٪ |
| ۱۳۷۵ | ۱۲٬۸۳۱ | +۲۱٫۴٪ |
| ۱۳۸۵ | ۱۷٬۴۲۹ | +۳۵٫۸٪ |
| ۱۳۹۰ | ۱۸٬۰۳۸ | +۳٫۵٪ |
| ۱۳۹۵ | ۲۰٬۰۱۰ | +۱۰٫۹٪ |
تاریخچه[ویرایش]
شهر قیر سابقه‌ای نسبتاً کهن دارد و مورخین و سیاحانی همچون ابن حوقل بغدادی، اصطخری، ابن بلخی، مستوفی و... بدین شهرستان اشاراتی داشته‌اند
نقش پارتی در فاصله ۳ کیلومتری قیر مربوط به دوره پارت‌ها و قلعه‌های به جامانده از زمان پیش از اسلام نشان دهندهٔ قدمت این شهر است. (قلعهٔ شاپریون (=پرگون) و قلعه گبری)[۴]
زلزله[ویرایش]
در ۲۱ فروردین سال ۱۳۵۱ شمسی زلزله‌ای به شدت ۶٫۸ در مقیاس ریشتر باعث تخریب گسترده این شهر تاریخی شد؛ و تعداد زیادی از مردم در این فاجعه عظیم جان باختند.[۵]
اقتصاد[ویرایش]
از پتانسیل‌های اقتصادی که سبب توسعه روزافزون و نسبی شهر قیر و کلیه شهرستان شده‌است و در آینده نیز می‌تواند موجبات ترقی آن فراهم کند علاوه بر کشاورزی و باغداری می‌توان به وجود سد سلمان فارسی قیروکارزین (سد قیر) اولین سد بتنی قوسی وزنی ایران واقع در حدود ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان قیر وکارزین و میدان‌های بزرگ گاز و ذخایر انرژی در منطقه اشاره نمود.[۶] محصولات خرمای این شهرستان نیز از لحاظ کمّی قابل توجه و به لحاظ کیفی از بهترین خرماهای منطقه‌است.[نیازمند منبع]
آثار دیدنی[ویرایش]
- تفرجگاه و چشمه سرآسیاب: تفرجگاه بسیار عالی و دیدنی در فاصله پنجاه متری شرق شهرک الهادی شهر قیر واقع شده‌است.
- نقش رستم (قیر) یا نقش برجسته سرباز پارتی در فاصله ۳ کیلومتری قیر مربوط به دوره پارت‌ها.[۴]) این اثر در بین گردنه گلومشک و گردنه سم دلدل در جاده قیر-فیروزآباد قرار دارد.[۷]
- قلعه گبری: در فاصله ۵۵۰ متری شهر قیر، در دامنه کوه مشرف به شهر، قلعه‌ای که قدمت آن به قبل از اسلام[۴] و احتمالاً مربوط به دوران ساسانیان است.
- قلعه پرگان: علامه دهخدا در مورد این قلعه چنین آورده‌است مردم منطقه به آن قلعه پرگون یا پریون یا پریان نیز می‌گویند. این قلعه در دو کیلومتری شهر قیراست و هم‌اکنون به صورت تپه‌ای از دور در میانه دشت نمایان است. با وقوع زلزله ۱۳۵۱ ه. ش تعدادی از برجک‌های داخل قلعه که هنوز پابرجا بود ویران شد.[۷]
- مسجد کردشول[۴]
- مسجد و حمام قدیمی کارزین[۴]
- مقبره سید تاج الدین محمد[۴]
- امامزاده سبزپوشان[۴]
- قلعه شاه بربر[۴]
- آب‌انبارهای متعدد قدیمی[۴]
- مسجد بلال: در شرق قیر قدیم و فاصله ۵۰۰ متری غرب قلعه پرگان مخروبه‌ای است که به مسجدبلال معروف است. نقل می‌کنندکه فردی به نام بلال قبل از زلزله ۱۳۵۱ ه. ش هرروز در آن اذان می‌گفته ودارای شبستان و محراب بوده‌است.
- .[۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- ↑ ریسمون
- ↑ «دیدن فایل». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۸ مه ۲۰۱۱.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ ۴٫۷ ۴٫۸ «بهره‌برداری از فاز نخست پروژه گردشگری «سرآسیاب قیر»». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری. ۱۲ خرداد ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ سایت کمیته امداد
- ↑ شرکت سهامی آب استان فارس (پروژه سد سلمان)
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «سرزمین پریان». هفته نامه تعطیلات نو. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ «قیر و کارزین - معرفی اماکن گردشگری». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۱.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- مختصات[پیوند مرده]
- http://www.frrw.ir/TarhhaDetails.aspx?id=33
- پایگاه خبری قیروکارزین https://web.archive.org/web/20160305045334/http://ghirokarzin.ir/
| بیشتر از ۱۰۰ هزار نفر |  | |
|---|---|---|
| ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر | ||
| ۲۵ تا ۵۰ هزار نفر | ||
| ۱۰ تا ۲۵ هزار نفر | ||
| کمتر از ۱۰ هزار نفر | ||
