چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس

چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس
Sassanid Archaeological Landscape of Fars Region
میراث جهانی یونسکو
معیار ثبت	فرهنگی: (ii), (iii), (v)
شمارهٔ ثبت	۱۵۶۸
تاریخ ثبت	۲۰۱۸ (طی نشست ۴۲مین)

منظر باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس، هشت سایت باستانی است که در سه منطقه باستانی، فیروزآباد، بیشاپور، سروستان در جنوب غربی استان فارس واقع شده‌اند. این آثار یکی از چهار اثری هستند که در جلسه ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ کمیته میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند^[۱] تا تعداد آثار ایرانی ثبت شده در میان میراث جهانی یونسکو به عدد ۲۳ و آثار استان فارس به عدد ۵ برسد.^[۲]^[۳]

پیشینه[ویرایش]

ایران در آذر ۱۳۹۵ خورشیدی پرونده آثار ساسانی استان فارس را در سندی ۱۰۰۰ صفحه‌ای به یونسکو ارسال کرد و یونسکو در چهل و دومین جلسه سالانه‌اش که در ژوئن ۲۰۱۸ در بحرین برگزار شد این آثار را در کنار سه اثر دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار داد. سه اثر دیگر عبارتند از: سایت‌های مسیحی پنهان در ناحیه ناگازاکی، سانسا، صومعه‌های کوهستانی بودایی در کره و مجموعه آرت دکو و گوتیک ویکتوریایی بمبئی.^[۱]

شرح[ویرایش]

این سازه‌ها، کاخ‌ها و شهرها به اوائل و اواخر دوره شاهنشاهی ساسانی، که از ۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد، در سراسر این منطقه گسترش یافت، مربوط می‌شوند. این سایت‌ها شامل، شهر گور، پایتخت ساخته شده توسط بنیان‌گذار سلسله، اردشیر بابکان، بیشاپور، شهر و سازه معماری جانشینش، شاپور یکم و سروستان، کاخ بهرام پنجم پانزدهمین شاه ساسانی می‌شوند. چشم‌انداز باستان‌شناسی نشان‌گر بهره‌برداری بهینه از توپوگرافی طبیعی منطقه و شاهدی بر تأثیر سنت‌های فرهنگی هخامنشی و اشکانی و هنر رومی که خود تأثیر قابل توجهی بر معماری و سبک‌های هنری عصر اسلامی داشتند.^[۴] سایر آثار شامل پیکره شاپور یکم (غار شاپور)، کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان و نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان می‌شوند.

سایت‌ها[ویرایش]

سایت	موقعیت	شماره ثبت آثار ملی	تاریخ ثبت ملی
قلعه دختر	فیروزآباد ۲۸°۵۵′۱۵″ شمالی ۵۲°۳۱′۴۸″ شرقی / ۲۸٫۹۲۰۸۳°شمالی ۵۲٫۵۳۰۰۰°شرقی / 28.92083; 52.53000	۲۶۹	۱۲ اسفند ۱۳۱۵
سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان	فیروزآباد ۲۸°۵۵′۰۰″ شمالی ۵۲°۳۲′۱۵″ شرقی / ۲۸٫۹۱۶۶۷°شمالی ۵۲٫۵۳۷۵۰°شرقی / 28.91667; 52.53750	۲۶۸	۱۲ اسفند ۱۳۱۵
سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بر اردوان	فیروزآباد ۲۸°۵۴′۳۶″ شمالی ۵۲°۳۲′۲۷″ شرقی / ۲۸٫۹۱۰۰۰°شمالی ۵۲٫۵۴۰۸۳°شرقی / 28.91000; 52.54083	۲۶۸	۱۲ اسفند ۱۳۱۵
اردشیرخوره (شهر گور)	فیروزآباد ۲۸°۵۱′۰۸″ شمالی ۵۲°۳۱′۵۷″ شرقی / ۲۸٫۸۵۲۲۲°شمالی ۵۲٫۵۳۲۵۰°شرقی / 28.85222; 52.53250	۱۷	۲۴ شهریور ۱۳۱۰
کاخ اردشیر بابکان	فیروزآباد ۲۸°۵۳′۵۳″ شمالی ۵۲°۳۲′۲۱″ شرقی / ۲۸٫۸۹۸۰۶°شمالی ۵۲٫۵۳۹۱۷°شرقی / 28.89806; 52.53917	۸۹	۱۵ دی ۱۳۱۰
شهر بیشاپور	بیشاپور ۲۹°۴۶′۳۹″ شمالی ۵۱°۳۴′۱۴″ شرقی / ۲۹٫۷۷۷۵۰°شمالی ۵۱٫۵۷۰۵۶°شرقی / 29.77750; 51.57056	۲۴	۲۴ شهریور ۱۳۱۰
پیکره شاپور یکم (غار شاپور)	بیشاپور ۲۹°۴۸′۲۵″ شمالی ۵۱°۳۶′۴۷″ شرقی / ۲۹٫۸۰۶۹۴°شمالی ۵۱٫۶۱۳۰۶°شرقی / 29.80694; 51.61306	۱۵۹	۱۵ دی ۱۳۱۰
کاخ ساسانی سروستان	سروستان ۲۹°۱۱′۴۴″ شمالی ۵۳°۱۳′۵۲″ شرقی / ۲۹٫۱۹۵۵۶°شمالی ۵۳٫۲۳۱۱۱°شرقی / 29.19556; 53.23111	۲۳	۲۴ شهریور ۱۳۱۰

نگارخانه[ویرایش]

کاخ اردشیر بابکان
نمای بیرونی کاخ سروستان
نقش برجسته بیشاپور

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Centre, UNESCO World Heritage. "Four sites added to UNESCO's World Heritage List". whc.unesco.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-07-01.
↑ «میراث ساسانیان ثبت جهانی شد». www.khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۰۲.
↑ «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس(۲۰۱۸)». کمیسیون ملی یونسکو- ایران. ۲۲ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۴۰۲.
↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Sassanid Archaeological Landscape of Fars Region". whc.unesco.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-07-01.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Centre, UNESCO World Heritage. "Four sites added to UNESCO's World Heritage List". whc.unesco.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-07-01.

[2] «میراث ساسانیان ثبت جهانی شد». www.khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۰۲.

[3] «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس(۲۰۱۸)». کمیسیون ملی یونسکو- ایران. ۲۲ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۴۰۲.

[4] Centre, UNESCO World Heritage. "Sassanid Archaeological Landscape of Fars Region". whc.unesco.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-07-01.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

ن ب و میراث جهانی در ایران
فرهنگی	چغازنبیل میدان نقش جهان تخت جمشید تخت سلیمان بم و فضای فرهنگی آن پاسارگاد گنبد سلطانیه سنگ‌نوشته بیستون مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران (کلیسای تادئوس مقدس، استپانوس مقدس، زور زور) مجموعه آثار سازه‌های آبی شوشتر (آبشارها و آسیاب‌های آبی، بند میزان، برج کلاه‌فرنگی، رود گرگر، پل بند گرگر، بند برج عیار، بند ماهی‌بازان، قلعه سلاسل، نهر داریون و پخشاب نهر داریون، بند قیصر، بند خاک، پل بند لشکر، پل شاه علی، بند شرابدار) بازار تبریز آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی مجموعه ۹ باغ ایرانی (ایرانی پاسارگاد، چهل‌ستون، فین، ارم، شاهزاده، عباس‌آباد، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه) مسجد جامع اصفهان برج گنبد قابوس کاخ گلستان شهر سوخته میمند محوطه باستانی شوش مجموعه ۱۱ قنات ایرانی (قصبه، بلده، حسن‌آباد، زارچ، ابراهیم‌آباد، مزدآباد، وزوان، مون، گوهرریز، اکبرآباد، قاسم‌آباد) یزد چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس (شهر گور، قلعه دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان، کاخ اردشیر بابکان، کاخ ساسانی سروستان، بیشاپور، پیکره شاپور یکم، غار شاپور) راه‌آهن سراسری ایران چشم‌انداز فرهنگی اورامانات مجموعه ۵۴ کاروانسرای ایرانی (دیر گچین، قلعه سنگی، رباط شرف، سنگی انجیره، جمال‌آباد، عباس‌آباد تایباد، فخر داوود، شیخعلی‌خان، مرنجاب، امین‌آباد، گبرآباد قمصر، کوهپایه، گز، مهیار، مزینان، ایزدخواست، فخرآباد، سرایان، قصر بهرام، سنگی آهوان، آجری آهوان، میامی، عباس‌آباد میامی، میاندشت، زین‌الدین، میبد، فرسفج، خواجه‌نظر، دهدشت، بیستون، گنجعلی‌خان، گویچه‌بیل، شاه‌عباسی خوی، صائین، تی تی، باغ شیخ، زعفرانیه، رباط مهر، ینگه‌امام، بستک، برازجان، آجری انجیره، افضل، نیستانک، چاه کوران، چمشک، رشتی، خرانق، تاج‌آباد، رباط ده محمد، خان، چهل‌پایه، سعدالسلطنه، رباط قلی)
طبیعی	دشت لوت جنگل‌های هیرکانی
رده