تربیت معلم به نوعی مرکز آموزش عالی گفته میشود که هدف آن تربیت و پرورش آموزگار برای سطوح مختف آموزشی از دبستان تا دبیرستان است. در ایران مراکز تربیت معلم متعددی برای تربیت معلمان مقاطع ابتدایی، دوره اول متوسطه و تربیت دبیر برای دبیرستانها و هنرستانها وجود داشت که در قالب دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی متمرکز شدند. به افراد پذیرفته شده و شاغل به تحصیل در تربیت معلم، حقوق دانشجویی داده میشود.[۱] سازمان مرکزی این دانشگاه، در تهران مستقر بوده و ۳۲ پردیس برادران و ۳۲ پردیس خواهران در استانها (۳۱ استان و یک مرکز برای شهرستانهای استان تهران) راهاندازی شدهاند.[۱]
لازم به ذکر است که این مرکز که نام آن دیگر به دانشگاه فرهنگیان تغییر یافته است، وظیفه جذب معلم و دبیر را در ایران عهده دارد است و از امر با مشارکت سازمان سنجش و از سویی وزرارت آموزش و پرورش، به صورت یک گزینش بعد از آزمون سراسری انجام میشود.
در ایران، نخستین مرکز تربیت معلم در سال ۱۲۹۸ خورشیدی به نام دارالمعلمین مرکزی به ریاست ابوالحسن فروغی تأسیس شد. این مراکز بعدها دانشسرای تربیت معلم نامیده شدند. در سال ۱۳۹۰ دانشگاه فرهنگیان تأسیس شد و از سال ۱۳۹۱ شروع به کار کرد.
آموزش معلمان تا پیش از آغاز عصر نوین مردم سالاری و قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی مورد غفلت بود. اوّلین مؤسسهای که برنامه منظم آموزش معلمان را ارائه میکرد مؤسسه برادران مسیحی بود که در سال ۱۶۸۵ به وسیله دو کشیش فرانسوی به نامهای دلاسال و جان بابیتیس تأسیس شد.
برنامه درسی تربیت معلم باید استعداد تربیت عناصر حرفهای با ویژگیهای یادگیرندگی، پژوهندگی و توان مشارکت در صحنه خلق دانش حرفهای یا همان تربیت معلم فکور را داشته باشد. این برنامه درسی باید به گونهای فازبندی شده باشد که به سهم خود اجازه جذب بهترینها به این حرفه حساس و خطیر را بدهد. این اتفاق مستلزم آن است که، اولا، برنامه فرصت تشخیص بهترینها از میان جامعه داوطلبان ورود به حرفه معلمی را از نظام آموزشی بهطور سیستماتیک سلب ننماید و ثانیاً، جامعه داوطلبان از متقاضیانی تشکیل شده باشد که با آگاهی و درایت اطمینان بخشی قصد ورود به این حرفه را کرده باشند.[۲]
دانشگاه فرهنگیان وظیفه تأمین، تربیت و بهسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش را در ایران بر عهده دارد. این دانشگاه در سال ۱۳۹۰ با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تأسیس شد[۱] و دارای حدود ۹۸ واحد دانشگاهی (در قالب ۶۴ پردیس و ۳۴ مرکز وابسته به پردیس) و حدود ۶۵ هزار دانشجو میباشد. دانشگاه فرهنگیان از بزرگترین و گستردهترین دانشگاههای ایران است و اکنون دکتر رجبعلی برزویی ریاست آن را بر عهده دارد.
↑ ۱٫۰۱٫۱۱٫۲«معرفی دانشگاه». وبگاه رسمی دانشگاه فرهنگیان. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافتشده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳.
↑محمود مهرمحمدی، برنامه درسی تربیت معلم و الگوی اجرائی مشارکتی آن؛ راهبرد تحولی برای تربیت معلم در ایران، دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی: نظریه و عمل، سال اول، شماره 1، تابستان 1392، 24-1