پرش به محتوا

درگاه:علوم زمین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مقدمه

علوم زمین اصلاحی فراگیر برای اطلاق به علوم مرتبط با سیارهٔ زمین است. علوم زمین گونه‌ای خاص از سیاره‌شناسی است که به بررسی و مطالعهٔ ساختار و ترکیبات زمین، خاستگاه، ویژگی‌های فیزیکی، جنبه‌های در حال تغییر و تمامی پدیده‌های طبیعی آن می‌پردازد. زمین تنها سیاره‌ای است که حیات در آن یافت شده‌است و در نتیجه تنها سیاره‌ای به‌شمار می‌رود که دارای فرآیندهای زیست‌شناسی و زیست‌کره می‌باشد.

اکثر رشته‌های علوم زمین از فیزیک، ریاضیات، و شیمی برای دست‌یابی به درکی کمی از مفاهیم اصلی سامانهٔ زمین سود می‌جویند. همچون بسیاری از علوم دیگر، زمین را می‌توان هم از طریق آزمایش و هم از لحاظ نظری مطالعه کرد. همچنین در مطالعهٔ علوم زمین می‌توان هم به شیوه‌های تقلیل‌گرایی دست یازید و هم به شیوه‌های کل‌نگری.

اگرچه معدن‌کاری و سنگ‌های قیمتی در سرتاسر تاریخ تمدن مورد علاقهٔ انسان‌ها بوده‌است، اما توسعهٔ آن‌ها به علوم زمین‌شناسی اقتصادی و کانی‌شناسی تا سدهٔ هجدم میلادی محقق نشد. مطالعهٔ علوم زمین، به ویژه دیرین‌شناسی، در سدهٔ نوزدهم میلادی شکوفا شد و رشد سایر رشته‌ها نظیر ژئوفیزیک در سدهٔ بیستم منجر به ظهور نظریهٔ زمین‌ساخت بشقابی در دههٔ ۱۹۶۰ شد. این نظریه همان تأثیری را بر علوم زمین گذاشت که نظریهٔ تکامل بر روی زیست‌شناسی داشت. امروزه علوم زمین پیوندی نزدیک و عمیق با مطالعات اقلیم‌شناسی و صنایع اکتشافات معدنی و نفت خام دارد.

اکتشاف و استخراج منابع هیدروکربنی و معدنی، نقشه‌نگاری، پیش‌بینی آب‌وهوا، و هشدار دربارهٔ وقوع فوران‌های آتشفشانی از جمله کاربردهای علوم زمین می‌باشد. علوم زمین در ارتباط با علوم محیطی، و سایر زیرحوزه‌های سیاره‌شناسی است.

مقالهٔ برگزیده

کوه دَماوَند کوهی در شمال ایران است که به عنوان بلندترین کوه این کشور و بلندترین آتشفشان خاورمیانه شناخته می‌شود. این کوه در قسمت مرکزی رشته‌کوه البرز در جنوب دریای خزر و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. کوه دماوند که از نظر تقسیمات کشوری در استان مازندران قرار دارد، به هنگام صاف و آفتابی‌بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین و قم و همچنین کرانه‌های دریای خزر قابل رؤیت است. کوه دماوند در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شد. همچنین کوه دماوند از سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته‌است.

از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده‌است و شهرتش بیش از هرچیز به این سبب است که ضحاک (پادشاهی ستمگر و اژدهافش) در آن به بند کشیده شده‌است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی‌تر کوه دماوند اشاره شده‌است. دماوند دارای چشمه‌های آب گرم لاریجان، اسک و وانه است.

نگارهٔ برگزیده

ابرهای سیروس در ارتفاعات بالاتر از ۵٬۰۰۰ متر از کریستال‌های یخ تشکیل می‌شوند و به تارهای مو شباهت دارند. رشته‌های ابر سیروس از برف‌دانه‌هایی تشکیل می‌شود که از ابر فرو می‌ریزند و در ارتفاعات بالا به دست باد می‌افتند. رشته‌ها در جهت وزش باد قرار می‌گیرند و ممکن است به ابر شکلی شبیه قلاب یا حتی هیبتی پیچیده‌تر بدهند که نشانی از آشفتگی است.

آیا می‌دانستید؟

  • ... در مجموع، حدود ۴۰۱ نفر تا سال ۲۰۰۴ خارج از جو زمین بوده‌اند؟
  • ... هسته زمین از آهن و نیکل تشکیل شده‌است و دمایی در حدود ۵۷۰۰ درجهٔ کلوین دارد؟
  • ... زمین ۷۰ درصد نور خورشید را جذب می‌کند و ۳۰ درصد باقی‌ماندهٔ آن به فضا بازتابیده می‌شود؟

آنچه می‌توانید انجام دهید

ویکی‌پروژه‌ها

ویکی‌پروژه‌ها
ویکی‌پروژه‌ها

پیوندهای سریع به ویکی‌پروژه‌ها

مطالب باکیفیت

موضوعات مرتبط

هواکره آب‌کره سنگ‌کره
زیست‌کره سامانه‌ها سایر

رده‌ها

درگاه‌های مرتبط

درگاه:علوم جوی
درگاه:علوم جوی
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:توفند
درگاه:توفند
درگاه:زمین‌لرزه
درگاه:زمین‌لرزه
علوم جوی آب‌وهوا توفند زمین‌لرزه
درگاه:توسعه پایا
درگاه:توسعه پایا
درگاه:آتشفشان
درگاه:آتشفشان
درگاه:جغرافیا
درگاه:جغرافیا
درگاه:گرم‌شدن زمین
درگاه:گرم‌شدن زمین
توسعه پایا آتشفشان جغرافیا گرم‌شدن زمین



در دیگر ویکی‌پروژه‌های ویکی‌مدیا