بحرین
پادشاهی بحرین مملکة البحرین بحرین | |
|---|---|
| پایتخت و بزرگترین شهر | منامه ۲۶°۱۳′ شمالی ۵۰°۳۵′ شرقی / ۲۶٫۲۱۷°شمالی ۵۰٫۵۸۳°شرقی |
| زبان(های) رسمی | عربی[۱][۲] انگلیسی (به رسمیت شناخته‌شده) |
| حکومت | پادشاهی |
| حمد بن عیسی آل خلیفه سلمان بن حمد بن عیسی آل خلیفه سلمان بن حمد آل خلیفه | |
| بنیان‌گذاری | ۱۵ اوت ۱۹۷۱ ۲۴ مرداد ۱۳۵۰ |
| مساحت | |
• کل | ۷۷۸ کیلومتر مربع (۳۰۰ مایل مربع) (۱۷۲ام) |
• آبها (٪) | ۰ |
| جمعیت | |
• سرشماری | ۱٬۴۵۰٬۸۱۴ (۱۵۲ام) |
• تراکم | ۱٫۹۸۳ بر کیلومتر مربع (۵٫۱ بر مایل مربع) (۷ام) |
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۷) | ۰/۸۴۶[۴] ۴۳ام |
| واحد پول | دینار بحرین (BHD) |
| منطقه زمانی | AST |
• تابستان (ساعت تابستانی) | DST |
| پیش‌شماره تلفنی | ۹۷۳+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | BH |
| دامنه سطح‌بالا | bh. |
بحرین (به عربی: البحرین) (به انگلیسی: Bahrain) با نام رسمی مَملَکة البَحرَین «پادشاهی بحرین» کشوری جزیره‌ای از کشورهای عرب در جنوب خلیج فارس است که ۷۷۸ کیلومتر مربع وسعت دارد. پایتخت آن منامه و زبان رسمی آن عربی و انگلیسی است. استان‌های بحرین به پنج استان تقسیم شده و تا ۳ ژوئیه ۲۰۰۲ دارای ۱۴ شهر بوده‌است.
این کشور از ۳۳ جزیره شکل یافته که بیشتر آنها از بیابان تشکیل می‌شوند و بلندترین نقطه آن تنها ۱۲۴ متر ارتفاع دارد. بحرین آب‌وهوایی بیابانی با زمستان‌هایی معتدل و تابستان‌هایی بسیار گرم و رطوبتی دارد. نفت و گاز طبیعی و ماهی و مروارید از منابع طبیعی این کشور است اما کاهش ذخیره نفتی باعث شده تا بحرین در سال‌های اخیر به سمت فرآوری و تصفیه نفت حرکت کرده و به یکی از مراکز بانکی بین‌المللی تبدیل شود. شیخ حمد بن عیسی آل خلیفه از سال ۱۹۹۹ قدرت را در این کشور در اختیار دارد و در سال ۲۰۰۲ کشور را به یک پادشاهی مشروطه تبدیل کرده و عنوان خود را از امیر به پادشاه تغییر داد. بر اساس برآورد سال ۲۰۱۹ جمعیت بحرین ۱٫۴۵۰٫۰۰۰ نفر بوده که بیش از ۷۰۰٫۰۰۰ هزار از آنها شهروندان خارجی هستند.[۵]
تاریخ
در گذشته به منطقه ساحلی جنوب خلیج فارس حد فاصل بصره تا دبی امروزی بحرین گفته می‌شد «که شامل منطقهٔ احسا، در عربستان، هم بود».
باستان
کشور بحرین پیش از دوران ساسانیان و دوران این پادشاهی و حتی پس از آن تا سال ۱۵۲۲ در قلمرو ایران بود. از سال ۱۵۲۲ تا ۱۶۰۲ میلادی، بحرین مدتی در اشغال پرتغالی‌ها قرار گرفت.
معاصر
در سال ۱۶۰۲ میلادی، پس از اخراج پرتغالی‌ها توسط شاه عباس از خلیج فارس، دوباره حاکمیت ایران بر آن «به جز دوره‌های کوتاهی از حملهٔ عمانی‌ها» تا سال ۱۷۸۳ میلادی ادامه پیدا کرد.[۶]
استقلال بحرین
بحرین از سال ۱۷۸۳ میلادی، به دست آل خلیفه «که از اعراب شبه‌جزیرهٔ عربستان بودند» افتاد که از قرن نوزدهم تا سال ۱۹۷۱ میلادی، تحت‌الحمایهٔ انگلیس بودند. با این حال، در دوران قاجار و پهلوی، ایران هنوز مدعی مالکیت بر بحرین بود. به گفته میرزا علی کازرونی، نماینده بوشهر در دوره چهارم مجلس شورای ملی در حدود سال ۱۲۹۶ هجری قمری «۱۲۵۸ خورشیدی» دولت عثمانی ادعای حاکمیت بر بحرین می‌کند و برای حل این مناقشه، مجمعی برای حکمیت در برلن با حضور نمایندگانی از دولتهای فرانسه و انگلیس تشکیل می‌شود و این مجمع رأی می‌دهد که جزیره بحرین متعلق به ایران است اما دولت انگلیس اظهار می‌کند که تا وقتی دولت ایران حتی چهار ناو جنگی در خلیج فارس ندارد، حفاظت از بحرین را عهده‌دار می‌شود.[۷] در ۲۵ فروردین ۱۳۰۲ «چهاردهم آوریل ۱۹۲۳» جمعی از نمایندگان مجلس شورای ملی طرحی پیشنهاد دادند که مردم جزیره بحرین یک نماینده برای مجلس انتخاب کنند و به تهران بفرستند. مبتکران این طرح شیخ علی صدرالاسلام نماینده زنجان، ابوالقاسم فیوضات و حاج محسن معتمدالتجار نمایندگان تبریز و سید یعقوب انوار نماینده شیراز بودند.[۸] در سال ۱۹۲۷ میلادی، ایران در شکوائیه‌ای رسمی به بریتانیا نسبت به قرارداد این کشور با سلطان نجد و حجاز «که پس از مدتی به عربستان سعودی تبدیل شد» اعتراض کرد. چون در بخشی از این پیمان، از «... تعهد به حفظ روابط دوستانه و صلح‌آمیز با سرزمین‌های کویت و بحرین...» یاد شده بود. اما انگلیسی‌ها امیر بحرین را حاکمی مستقل و جزیره و اهالی آن را تحت‌الحمایه دولت بریتانیا دانستند و مدعی شدند که ادعای حاکمیت ایران بر بحرین بر هیچ مبنای معتبری استوار نیست. ادعاهای ایران بر بحرین در سال‌های بعد نیز ادامه یافت.
در حالی که موضع انگلستان در حمایت از استقلال بحرین با استقبال کشورهای عربی مواجه شده بود، دولت شوروی اعلان حاکمیت ایران بر بحرین را مورد تأیید رسمی قرار داد. در سال ۱۹۶۸ با تصمیم انگلیسی‌ها به خروج نیروهای خود از منطقه شرق سوئز و خلیج فارس بحث بر سر وضعیت بحرین دوباره به اوج رسید. پیشنهاد انگلیسی‌ها تشکیل فدراسیونی از قطر و بحرین و هفت امیرنشین حاشیه خلیج فارس بود که با مخالفت شدید ایران روبرو شد. در ۴ ژانویه ۱۹۶۹ شاه ایران در نشستی خبری در دهلی نو موضع معتدل‌تری اتخاذ کرده و از حق اهالی بومی برای تعیین سرنوشت خود از طریق یک همه‌پرسی سخن گفت؛ «... چنانچه مردم بحرین علاقه‌مند به الحاق به کشور من نباشند، ایران ادعای ارضی خود را نسبت به این جزیره پس خواهد گرفت…»، اما شیخ عیسی حاکم بحرین که می‌ترسید چنین رفراندومی باعث ایجاد دشمنی و تنش بین ایرانی‌ها و اعراب منطقه شود پیشنهاد شاه را رد کرده و پاسخ تهدیدآمیزی را از شاه دریافت کرد که در آن آمده بود ایران نه تنها استقلال بحرین را به رسمیت نمی‌شناسد بلکه در صورت عضویت آن در سازمان ملل از این سازمان خارج خواهد شد.
پس از چندین ماه مذاکرات محرمانه ایران در ۹ مارس ۱۹۷۰ «اسفند ۱۳۴۹» با درخواست از دبیرکل سازمان ملل برای اعمال مساعی جمیله به منظور تشخیص خواست واقعی مردم بحرین پیشقدم شد. ایران اعلام کرده بود نظر نمایندگان سازمان ملل را در صورتی که با تأیید شورای امنیت سازمان ملل همراه باشد خواهد پذیرفت. بریتانیا نیز از پیشنهاد استقبال کرده و اوتانت دبیرکل سازمان ملل هیئتی را به ریاست ویتوریا گیچاردی را مأمور انجام این کار کرد. هیئت سازمان ملل ادعا کرد که پس از گفتگو با طیف گسترده‌ای از مقامات مذهبی و مدنی و مردم عادی اعلام کرد که تقریباً تمام مردم بحرین خواهان یک حکومت کاملاً مستقل هستند و اکثریت بزرگی از آنها آن را یک کشور عربی می‌دانند. این تصمیم در شورای امنیت تأیید شده و بحرین استقلال خود را در ۱۴ اوت ۱۹۷۱ اعلام کرد و ایران نیز اولین کشوری بود که آن را به رسمیت شناخت.
در بحرین، برای نظرخواهی از مردم برای استقلال به جای همه‌پرسی تنها به یک نظرسنجی بسنده شد.[۹]
حسنین هیکل «محمد هیکل» می‌گوید: ملک فیصل پادشاه عربستان در آن زمان رهبری مذاکرات کشورهای عربی با ایران را در این باره برعهده گرفته بود، در آن زمان کشورهای عربی خواستار شدند، بحرین که در آن زمان ۷۰ درصد جمعیتش را شیعیان تشکیل می‌دادند، به یک کشور عربی تبدیل شود و در مقابل این سه جزیره را که اکنون امارات متحده عربی مدعی مالکیت آن است به ایران واگذار شود.
این نویسنده سرشناس عربی افزود: حاکمان عرب در آن تاریخ به دنبال مقابله با توازن شیعی و عربی بودند و هرگز به فکر مالکیت جزایر سه‌گانه تنب کوچک و تنب بزرگ و ابوموسی نبودند..
مساحت
بحرین ۷۰۶ کیلومتر مربع مساحت دارد. از هفتصد کیلومتر مربع مساحت این کشور نزدیک به چهارصد کیلومترمربع آن بیابانی است.
بحرین به «جزیره یک میلیون نخل» نیز شهرت داشته‌است. بحرین شامل سه شهر یا به عبارت بهتر سه جزیره اصلی منامه و محرق و ستره است و منامه بزرگترین این جزایر پایتخت آن به‌شمار می‌آید. در بحرین روستاهایی هم هست که در فاصله‌های نزدیک به یکدیگر قرار دارند.
به دلیل وسعت کم بحرین مسولان این کشور کوچک اقدام به پر کردن دریا و افزایش وسعت سرزمین خود کرده‌اند و با ساخت‌وسازهای هدفمند پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند.
استان‌ها
کشور بحرین ۵ استان دارد که عبارت‌اند از: عاصمه «استان پایتخت»، جنوبیه، شمالیه، وسطی و محرق.
جزایر حوار متعلق به بحرین که در نزدیکی قطر واقع شده‌اند بخشی از استان جنوبیه هستند.
| نقشه | استان‌ها |
|---|---|
| |
| ۱. عاصمه | |
| ۲. وسطی | |
| ۳. مُحَرّق | |
| ۴. شمالیه | |
| ۵. جنوبیه |
شهرها
- منامه
- محرق
- رفاع شرقی
- رفاع غربی
- مدینه حمد
- شهرک عیسی
- الحد
- جدحفص
- مدینة زاید
- الزلاق
- عراد
- عالی «بحرین»
- البدیع
- ستره
حاکمان آل خلیفه
آل خلیفه عبارتند از:
- محمد بن خلیفه آل خلیفه «۱۷۶۵–۱۷۷۶»
- خلیفه بن محمد آل خلیفه «۱۷۷۶–۱۷۸۳»
- احمد بن محمد آل خلیفه «۱۷۸۳–۱۷۹۴»
- سلمان بن احمد آل خلیفه «۱۷۹۴–۱۸۲۱»
- عبدالله بن احمد آل خلیفه «۱۸۲۰–۱۸۴۳»
- محمد بن خلیفه بن سلمان آل خلیفه «۱۸۴۲–۱۸۶۷»
- علی بن خلیفه آل خلیفه «۱۸۶۷–۱۸۶۹»
- محمد بن عبدالله آل خلیفه «۱۸۶۹»
- عیسی بن علی آل خلیفه «۱۸۶۹–۱۹۳۲»
- حمد بن عیسی بن علی آل خلیفه «۱۹۳۲–۱۹۴۲»
- سلمان بن حمد آل‌خلیفه «۱۹۴۲–۱۹۶۱»
- عیسی بن سلمان آل خلیفه «۱۹۶۱–۱۹۹۹»
- حمد بن عیسی آل‌خلیفه «۱۹۹۹–تا امروز»
سیاست داخلی
بحرین یک حکومت پادشاهی مشروطه است. پادشاه به‌طور موروثی از خاندان آل خلیفه انتخاب می‌شود که از سال ۱۸۲۰ میلادی، قدرت را در این جزیره به دست گرفت و اتحاد خود را با بریتانیا اعلام کردند. این کشور در سال ۱۹۷۱ میلادی، استقلال خود را از سرپرستی بریتانیا اعلام کرد؛ و قانون اساسی فعلی این کشور در سال ۲۰۰۲ تصویب شده‌است. نظام حقوقی این کشور ترکیبی از حقوق اسلامی «فقه» و کامن لا انگلیسی است.
شاه یا امیر کنونی کشور حمد بن عیسی آل خلیفه است که از سال ۱۹۹۹ میلادی قدرت را در دست دارد. ولیعهد و نخست‌وزیر کشور سلمان بن حمد پسر وی است که در ۱۹۶۹ میلادی به دنیا آمده‌است. قوهٔ مقننه دو مجلسی این کشور «المجلس الوطنی» از مجلس شورا «مجلس الشوری» و مجلس نمایندگان «مجلس النواب» تشکیل می‌شود. هر دو مجلس ۴۰ عضو دارند. تمامی اعضای مجلس علیا «مجلس شورا» توسط شاه و تمامی اعضای مجلس سفلی «مجلس نمایندگان» با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.[۱۰]
در بحرین حدود ۱۵ حزب سیاسی شامل احزاب مذهبی، لیبرال، چپ و بعثی وجود دارد.
برجسته‌ترین حزب سیاسی شیعه جمعیت وفاق ملی اسلامی است که دکتر سعید شهابی از بنیانگذاران آن است. احزاب دیگر شیعه شامل حزب عمل اسلامی و حزب الرساله می‌باشند.
پس از انقلاب یاسمین در تونس که موجب فرار زین العابدین بن علی و همچنین انقلاب مردم مصر و سقوط حسنی مبارک، بحرینی‌ها نیز به خیابان آمدند و به اعتراض عملکرد پادشاه این کشور پرداختند که نیروهای آل خلیفه و آل سعود به بازداشت و سرکوب مردم پرداختند.
سیاست خارجی
این کشور یکی از اعضای اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس است.
مرکز ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در کشور بحرین قرار دارد.
اقتصاد
بحرین کشور ثروتمندی نیست و حتی بخشی از انرژی آن توسط عربستان تأمین می‌شود. این دو کشور با یک پل ۲۵ کیلومتری که به نام پل شاه فهد معروف است و در سال ۱۹۸۶ افتتاح شد، به یکدیگر متصل می‌شوند.
امروزه، اقتصاد کشور بحرین وابسته به بانکداری، هواپیمایی موفق و خدمات فرودگاهی، بنادر مجهز صنعتی، صنایع ساخت و تعمیر کشتی و ناوها می‌باشد.
بحرین اولین کشور حوزه خلیج فارس است که نفت در آن اکتشاف شده ولی منابع نفت و گاز آن بسیار محدود است، اقتصاد سنتی بحرین وابسته به مروارید بوده اما در حال حاضر بیشتر درآمد ساکنان بحرین از بانکداری و گردشگری تأمین می‌گردد. به هر روی نفت و فراورده‌های نفتی ۶۰٪ صادرات و درآمد دولت این کشور و همچنین ۳۰٪ تولید ناخالص داخلی بحرین را تشکیل می‌دهد. تنها صنعت سنگین داخلی این کشور تولید آلومینیوم است که در مقیاس فراوان تولید و عرضه می‌شود. بحرین رتبهٔ نخست تولید این محصول در خاورمیانه و رتبهٔ پنجم در سطح جهانی را داراست.[۱۱] واحد پول بحرین دینار است که هر یک دینار برابر با ۲/۶۵ دلار می‌باشد.
بر پایه‌گزارش انجمن اقتصادی اجتماعی ملل غرب آسیا بحرین سریعترین رشد اقتصادی را در ژانویه ۲۰۰۶ در میان کشورهای عرب داشته‌است.[۱۲] همچنین بحرین آزادترین اقتصاد را در خاورمیانه و بیست و پنجمین در جهان را در سال ۲۰۰۶ بر پایه‌گزارش وال استریت ژورنال و پایه شاخص‌های اقتصاد آزاد داشته‌است.[۱۳]
زبان‌ها
عربی زبان رسمی بحرین است گرچه زبان انگلیسی به‌طور گسترده‌ای در این کشور استفاده می‌شود.[۱] عربی بحرانی رایج‌ترین گویش زبان عربی‌است که توسط مردم به کار گرفته می‌شود. در میان جمعیت بحرینی و غیر بحرینی، بسیاری از مردم به فارسی، زبان رسمی ایران یا به اردو، زبان رسمی پاکستان و یکی از زبان‌های منطقه‌ای هند، صحبت می‌کنند.[۱] نپالی، زبان مالایالم، مالایالم و هندی در میان جوامع مهاجر رواج دارد.[۱]
| زبان رسمی | |
|---|---|
| زبان نیمه‌رسمی | |
| زبان‌های اقلیت | |
| زبان‌های اشاره | |
مردم
در سال ۲۰۰۱ اتباع این کشور ۶۲٫۴٪ جمعیت این کشور را تشکیل می‌دادند. در سرشماری سال ۲۰۰۱ جمعیت کل این کشور ۶۹۸٬۵۸۵ نفر بود که ۲۳۵٬۱۰۸ نفر معادل ۳۷٫۶٪ خارجی بودهٔاند. جمعیت خارجی کشور در سال‌های اخیر رشد سریعی داشته و بر اساس برآورد دولتی در سال ۲۰۰۷ به ۵۱۱٬۸۶۴ معادل ۴۹٬۲۵٪ کل جمعیت در این سال رسیده‌است.
گروه‌های قومی بزرگ بحرین. به شرح زیر هستند:
- بَحرانی‌ها یا بحارنه عربهای بومی بحرین که شیعه هستند و بزرگترین گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند. جمعیت آنها در سال ۱۹۹۵ در آمار اتنولوگ حدود ۳۰۰ هزار نفر برآورد شده‌است.[۱۴]
- ایرانیان بحرین یا عجمها هم که اکثر آنان مهاجرانی هستند که بیش از چندین قرن است که از جنوب ایران از فارس و بوشهر به بحرین مهاجرت کرده‌اند و در این جزیره زندگی می‌کنند و به رغم سکونت طولانی در این جزیره، همچنان به فارسی صحبت می‌کنند.
- هوله‌ها بیشتر ایشان ایرانی سنی هستند.
- بنیان «بونیان یا هنود» هندی‌هایی که از روزگاران دور به این جزیره آمده و بیشتر پیرو آئین هندو هستند.
- عربهای آفریقایی که عمدتاً از شرق آفریقا آمده و بیشتر سنی هستند.
- نجدی‌ها عربهای سنی شهرنشین که از نجد در مرکز عربستان به آن‌جا آورده شده‌اند.
- بادیه‌نشینان عرب از جمله قبایلی چون عتوب و نعیم که مسلمان سنی هستند
- اسلام دین رسمی بحرین است. بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۱ حدود ۸۱٫۲٪ کل جمعیت بحرین مسلمان، ۹٪ مسیحی «اتباع، مهاجران» و ۹٫۸٪ پیرو دیگر ادیان «بیشتر هندو» هستند.[۱۵] یک گروه کوچک بومی یهودی هم در این کشور زندگی می‌کنند.[۱۶]
آمارهای جمعیتی بر اساس سیا ورلد فکت‌بوک:
- ساختار سنی «برآورد ۲۰۰۶»:
- ۰ تا ۱۴ سال: ۲۷٫۴٪
- ۱۴ تا ۶۵ سال: ۶۹٫۱٪
- ۶۵ سال به بالا:۳٫۵ ٪
- رشد جمعیت «برآورد ۲۰۰۶»: ۱٫۴۵٪
- نرخ زادوولد «برآورد ۲۰۰۶»: ۱۷٫۸ در ۱۰۰۰
- نرخ مرگ‌ومیر «برآورد ۲۰۰۶»: ۴٫۴ در ۱۰۰۰
- نسبت جنسیتی «برآورد ۲۰۰۶»: ۱٫۰۳ مرد به ۱ زن
- امید به زندگی «برآورد ۲۰۰۶»:
- مرد:۷۱٫۹۷
- زن:۷۷ سال
- کل: ۷۴٫۴۵
- شیوع ایدز و اچ‌آی‌وی در بزرگ‌سالان «برآورد ۲۰۰۱»: ۰٫۲٪
- باسوادی در بالای ۱۵ سال «برآورد ۲۰۰۳»:
- مرد: ۹۱٫۹٪
- زن: ۸۵٪
- کل: ۸۹٫۱٪
- زبان‌های رایج: عربی، فارسی
مؤسسه بین‌المللی پژوهشی CIRI آمریکا کشور بحرین پس از ایتالیا دولت‌ها محدودیت‌های معتدلی بر آزادی عبادت شهروندان خود اعمال می‌کنند.[۱۷]
احزاب و حرکات سیاسی
- جمعیت وفاق ملی اسلامی «شیعه»
- حرکة حق حرکتی است که از جمعیت وفاق ملی اسلامی انشقاق یافته‌است «معارضة»
- جمعیهٔ عمل وطنی دیمکراسی «وعد، یسار ی، لیبرالی»
- جمعیهٔ أصالة إسلامی «سلفی»
- جمعیهٔ منبر إٍسلامی «إخوان مسلمین»
- العدالة الوطنیة «سنی»
- جمعیهٔ منبر دیمکراسی تقدمی
راه‌ها و ارتباطات
پل شاه فهد و فرودگاه بین‌المللی بحرین که در محرق قرار دارد. نام هواپیمایی بحرین [طیران الخلیج] «GULF AIR» «هواپیمایی خلیج» است.
شاعران بحرینی
اماکن تاریخی بحرین
- قلعه بحرین «قلعة البحرین»
- قلعه رفاع «قلعة الرفاع»
- قلعه عراد «قلعة العراد»
- موزه بحرین «متحف البحرین الوطنی»
- مسجدخمیس
- مسجد سیادی
- جزیره حوار
- خانه سیادی «بیت سیادی»
- باب‌البحرین
- بر صخیر
- خانه جسره «بیت الجسرة»
- خانه شیخ عیسی بن علی «بیت الشیخ بن عیسی بن علی»
جاذبه‌های گردشگری
سواحل بحرین بسیار دیدنی است و بسیاری از ورزش‌های آبی در گرمای همیشگی آب خلیج فارس انجام می‌گیرد که قایقرانی و شیرجه در این آبها بسیار متداول است.
بیابان‌های گرم بحرین و صدها درخت‌های خرمای این کشور نیز مشهور است.[۱۸]
پی‌نوشت
- ↑ بحرین تا استقلال، مورد ادعای شاهنشاهی ایران بوده و شاهنشاهی ایران آن را جزو خاک خود محسوب می‌کرده، اما در اشغال انگلیس قرار داشته‌است. در نظرسنجی انجام شده توسط سازمان ملل، سه گزینهٔ پیوستن به ایران و ماندن تحت‌الحمایه انگلیس و استقلال مطرح شده‌بود که به ادعای سازمان ملل مردم استقلال را خواستار شده‌بودند.
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ "Bahrain: Languages". Britannica Online. Retrieved 28 June 2012.
- ↑ "Living in Bahrain". BSB. Archived from the original on June 24, 2012. Retrieved June 7, 2017.
- ↑ Bahrain Cia World Factbook
- ↑ "Human Development Report 2015" (PDF). United Nations. 2015. Retrieved 14 December 2015.
- ↑ Bahrain. The World Factbook 2005, Central Intelligence Agency, 2009. http://www.answers.com/topic/bahrain, accessed October 03, 2012.
- ↑ "BAHRAIN". ایرانیکا (به انگلیسی). Retrieved 13 آذر 1398.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ بازدید=(help) - ↑ «مذاکرات جلسه ۲۵۵ دوره چهارم مجلس شورای ملی بیستم حمل ۱۳۰۲».
- ↑ «مذاکرات جلسه ۲۵۸ دوره چهارم مجلس شورای ملی ۲۵ حمل ۱۳۰۲».
- ↑ اعظم حمیدپور. «استعمار پیر و جدایی بحرین از ایران». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۵. بیش از یک پارامتر
|تاریخ دسترسی=و|accessdate=داده‌شده است (کمک) - ↑ Cia World Factbook: Bahrain
- ↑ تبیان
- ↑ Bahrain expected to bustle Arabian Business, 1 February 2007
- ↑ Bahrain Index of Economic Freedom, Heritage Foundation
- ↑ Arabic, Baharna Spoken Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex. : SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/.
- ↑ Bahrain: Cia World Factbook
- ↑ Challenges For Saudi Arabia Amidst Protests In The Gulf – Analysis بایگانی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine Eurasia review, 25 March 2011
- ↑ عصر ایران
- ↑ راهنمای سفر به بحرین
- تاریخ شیعه در بحرین «بحرین - قطیف - احسا»[۱]
- نمایه سیاسی بحرین
- "BAHRAIN", Encyclopedia Iranica
- دکتر: شامی، یحیی (۱۹۹۳)، موسوعة المدن العربیة والاسلامیة (به عربی)، بیروت: دارالفکر العربی
- العروس، سید حسن، جلال (۱۹۸۷)، «فصل کتاب»، الموسُوعة العربّیة المیسرة (به عربی)، بیروت: دار نهضة لبنان للطبع والنشر
جستارهای وابسته
| کشورها |
جمهوری آذربایجان۱ • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی۳ • ایران • بحرین • میانمار • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه۱ • تیمور شرقی۳ • چین • روسیه۱ • ژاپن • سریلانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان۱ • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان۱ • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر۲ • مغولستان • نپال • هند • ویتنام • یمن | .svg) | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| با رسمیت محدود | |||||||
| قلمروی وابسته و منطقه ویژه اداری |
| ||||||
۱ بخشی از آن در اروپا.
۲ بخشی از آن در آفریقا.
۳ تمامی یا بخشی از آن جزو اقیانوسیه به‌شمار می‌آید. | |||||||
کشورهای خاورمیانه بزرگ | ||
|---|---|---|
 | ||
| پایتخت |  | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| تقسیمات کشوری |
| ||||||||||
| تاریخ | |||||||||||
| جغرافیا | |||||||||||
| نقاط دیدنی | باب البحرین • بر صخیر • بیت القرآن • جزایر حوار • خانه شعر ابراهیم العریض • خانه شیخ عیسی بن علی • خانه جسره • خانه سیادی • الحوره • قلعه بحرین • قلعه رفاع • قلعه عراد • مسجد خمیس • مسجد سیادی • موزه ملی بحرین | ||||||||||
| متفرقه | پادشاه • پرچم • اپوزیسیون • بانک مرکزی • دینار بحرین • بورس بحرین • ارتش • روابط خارجی • سرود ملی • آشپزی • سینما • ورزش | ||||||||||
 ایران |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
 امارات | ابوالابیض • ارزنه • الرفیق • ام الحطب • ام قصار • بزم شرقی • بزم غربی • بـِشوم • بوکشیشه • بوکعل • ثمیریه • جـِراب • جزایر غاغه • جزیره ابوظبی • جزیره داس • غُراب • جزیره غشا • جزیرههای نخلی دبی (جُمَیرا، دیره، جبل علی) • جنانه • حالة المُبَرَّز • حالة حَیل • حمریه • خصیفه • دعسه • دلما • زرکوه • سعدیات • سلع • سُلَیّه • شراعوه • شویهات • صیر ابونعیر • صیر بنییاس • غسبی • قرنین • قفای • مَرَوَح • مکاسیب • مهیمات • یاسات | ||||
 عربستان | |||||
 کویت | |||||
 قطر | |||||
 بحرین | |||||
 عمان | |||||
| اعضا |  | |
|---|---|---|
|  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- بحرین
- آسیای غربی
- اتحادیه عرب
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۹۷۱ (میلادی)
- پادشاهی از آسیا
- پادشاهی مشروطه
- شبهجزیره عربستان
- کشورها و سرزمین‌های انگلیسیزبان
- کشورها و سرزمین‌های عربیزبان
- کشورهای آسیای غربی
- کشورهای آسیایی
- کشورهای اسلامی
- کشورهای جزیره‌ای
- کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه
- کشورهای حاشیه خلیج فارس
- کشورهای خاور نزدیک
- کشورهای خاورمیانه
- کشورهای عضو اتحادیه عرب
- کشورهای عضو سازمان ملل متحد
- کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی