آنه‌ماری شیمل

آنه‌ماری شیمل
تصویری از آنه‌ماری شیمل
زادهٔ	۷ آوریل ۱۹۲۲ ارفورت، جمهوری وایمار
درگذشت	۲۶ ژانویهٔ ۲۰۰۳ (۸۰ سال) بن، آلمان
تحصیلات	دکترا در جهان اسلام و زبان، دکترا در تاریخ ادیان
پیشه(ها)	ایران‌شناسی، شرق‌شناسی، اسلام‌شناسی، تصوف شناسی

آنه‌ماری شیمل (به آلمانی: Annemarie Schimmel)؛ (۷ آوریل ۱۹۲۲ – ۲۶ ژانویه ۲۰۰۳) اسلام‌پژوه، خاورشناس و مولوی‌شناس سرشناس آلمانی بود.

زندگی

او به‌عنوان تنها فرزند خانواده‌ای متوسّط و فرهنگی، در ماه آوریل ۱۹۲۲ در شهر ارفورت آلمان به‌دنیا آمد و در محیطی مملوّ از ادبیّات و شعر پرورش یافت. در ۱۵ سالگی مقطع دبیرستان را به اتمام رساند. پس از آن مدت نیم سال برای سازمان (Reichsarbeitsdienst ; RAD) به صورت داوطلبانه خدمت کرد. در پاییز ۱۹۳۹، یعنی زمانی که هفده سال داشت، تحصیلات خود را در رشته‌های زبان و ادبیات عرب و علوم اسلامی دانشگاه برلین آغاز نمود. تحت تأثیر معلم خود، هانس هاینرش شِدِر و بنا به توصیهٔ او به مطالعه و تحقیق در دیوان مولانا جلال الدین بلخی روی آورد.

در اکتبر سال ۱۹۴۱، کار نوشتن رسالهٔ دکترای خود را بر روی موضوع «مصر در اواخر دوران قرون وسطی» را به انتها رسانید. او در سن ۱۹ سالگی موفق به اخذ درجه دکترا از دانشگاه برلین شد. آنه‌ماری شیمل دکترای دوم خود را در سال ۱۹۵۱ در حوزهٔ تاریخ ادیان و با رساله‌ای پیرامون «عشق عرفانی در اسلام» دریافت نمود. او جزو نویسندگان تاریخ ایران کمبریج بوده‌است

در اوائل دهه ۱۹۵۰ شیمل سفرهایی به کشور ترکیه انجام داد. او نخستین سخنرانی عمومی خود به زبان ترکی را در سال ۱۹۵۳ در شهر آنکارا انجام داد. اندکی پس از آن، از سوی دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا، تصدی ریاست بخش تاریخ ادیان به وی پیشنهاد گردید. در سال ۱۹۶۳ به ایران سفر کرد و علاوه بر دیدار از اصفهان و شیراز، در مؤسسه گوته تهران نیز سخنرانی‌هایی ایراد کرد. در سال ۱۹۶۶ محمدرضا پهلوی وی را به کنگره ایران‌شناسی دعوت کرد. در این سفر وی علاوه بر دیدار از مناطق کوهستانی به منظور بررسی دستاوردهای آموزشی انقلاب سفید از زورخانه هم دیدار کرد.

خانم شیمل در سال ۱۳۶۹ خورشیدی بار دیگر به ایران سفر می‌کند که حسن لاهوتی مولوی شناس و مترجم کتاب شکوه شمس ، در دیدار شیمل از مشهد و ملاقات وی با سیدجلال الدین آشتیانی حضور داشته است
در بهار سال ۱۹۶۷ میلادی، شیمل کار تدریس در دانشگاه هاروارد در حوزهٔ فرهنگ هندی - اسلامی را آغاز نمود و در سال ۱۹۷۰ به درجهٔ استادی رسید. شیمل حدود ۲۵ سال در دانشگاه هاروارد بود و از متون مربوط به عرفان اسلامی گرفته تا ادبیات و شعر فارسی را تدریس کرده است. او در هاروارد، در پی آن بوده است که دانشجویانش را با مبانی فرهنگ اسلامی و اسلام‌شناسی آشنا کند، طوری که دانشجویان دریابند برای درک شعرهای مشرق‌زمین، نیاز به فهم کامل سیر معنویات این گوشه از جهان دارند. تنها در ترم بهار دو برابر مقدار معمول درس می‌داد. او تقریباً همه ساله پاییز را در پاکستان به‌سر می‌برد. علاقه او به پیامبر و دین اسلام باعث شد تا وصیت کند بر روی سنگ قبرش حدیثی از امام اول شیعیان علی نگاشته شود .

آنه‌ماری شیمل در ۲۶ ژانویه سال ۲۰۰۳ درگذشت.

زندگی شخصی

شیمل در تمامی دوران بیست و پنج سال تدریس در هاروارد، زندگی تقریباً درویشانه‌ای داشته است و بر اساس اعتقادات خود هیچگاه به دنبال زندگی مادی مفرحی نبوده است.او تا سن نود سالگی از مادرش نگهداری کرد و ازدواج نکرد.

دین

همیشه از او سؤال می‌کردند که آیا مسلمان است یا خیر. در چنین مواردی آنه‌ماری شیمل ترجیح می‌داد که جواب طفره‌آمیز بگوید. مثلاً می‌گوید کسانی که مطمئن نیستند که آنها آیا مسلمان درستکار هستند یا خیر واقعا می‌توانند مسلمانان درستکاری باشند.

تصویر سنگ قبر آنه‌ماری شیمل که در آن حدیثی منتسب به پیامبر اسلام نقش بسته‌است: الناس نیام فاذا ماتوا انتبهوا (مردم [در این دنیا در] خوابند؛ وقتی می‌میرند بیدار خواهند شد.)

کتاب‌شناسی

نثر شیمل برخلاف پاره‌ای از استادان دانشگاه، خشک و آکادمیک نبوده؛ غالباً ساده و راحت و مفهوم است و در نوشته‌های خود می‌کوشد متون ادبی و عرفانی گاه پیچیده را با مطالب شیرین و طنزآمیز درآمیزد.

• جایگاه خلفا و قضات در پایان زمامداری ممالیک (۱۹۴۲)
• خلیفه و قاضی در اواخر قرون وسطی در مصر (۱۹۴۳)
• شمع و پروانه، نوشته قره عثمان اوغلی یعقوب قدری (ترجمه ۱۹۴۷)
• مجموعه شعر نوای نی (۱۹۴۸)
• زبان تصاویر مولانا (۱۹۴۹)
• پژوهشی در مفهوم عشق عرفانی در دوره‌های نخستین عرفان اسلامی (۱۹۵۱)
• ادیان جهان: مختصر تاریخ ادیان (۱۹۵۱)
• گزیده‌ای از مقدمه ابن خلدون (۱۹۵۱)
• شعر شرق (۱۹۵۲)
• جاویدنامه (ترجمه ۱۹۵۷)
• قرآن (ترجمه ۱۹۶۰)
• تأثیرات اندیشه مولانا در شرق و غرب (ترکی ۱۹۶۳)
• بال جبرئیل (۱۹۶۳)
• پیام شرق (ترجمه ۱۹۶۳)
• گزیده دیوان شمس (ترجمه ۱۹۶۴)
• پاکستان؛ قصری با هزار دروازه (۱۹۶۵)
• جهان شعر، جهان آشتی است (۱۹۶۷)
• شکوه شمس (۱۹۷۸) ترجمه فارسی توسط حسن لاهوتی و با دیباچه ای وزین و مبسوط شصت صفحه ای از علامه سید جلال الدین آشتیانی بسیار مورد استقبال قرار گرفته و بارها در ایران تجدید چاپ شده است و و در مراسم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کتاب شایسته تقدیر معرفی شد.
• نام‌های اسلامی (۱۹۸۹)
• مقدمه‌ای بر اسلام (۱۹۹۰)
• برادرم اسماعیل، خاطرات ترکیه(۱۹۹۰)
• خوشنویسی و فرهنگ اسلامی
• محمد اقبال، شاعر و فیلسوف: مجموعه ای از ترجمه ها، مقالات و مقالات دیگر. کراچی: انجمن پاکستان و آلمان، 1960.
• خوشنویسی اسلامی. اوانستون، ایل.: کتابهای خارجی آدلر، 1970.
• ادبیات اسلامی هند. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag، 1973. ISBN 3-447-01509-8.
• ابعاد عرفانی اسلام (512 صفحه). چاپل هیل: انتشارات دانشگاه کارولینای شمالی، 1975. ISBN 0-8078-1271-4.
• ادبیات کلاسیک اردو: از آغاز تا اقبال. A History of Indian Literature, v. 8. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 1975. ISBN 3-447-01671-X.
• درد و لطف: مطالعه دو نویسنده عرفانی هند مسلمان قرن هجدهم. Leiden: Brill, 1976. ISBN 90-04-04771-9.
• فرید الدین عطار (1976). الهی نامه [کتاب خدا]. مجموعه آثار معرف یونسکو: سری میراث فارسی; [خیر 29]. ترجمه جان اندرو بویل. منچستر، انگلستان: انتشارات دانشگاه منچستر. شابک 0719006635. پیشگفتار Annemarie Schimmel. «الهی‌نامه» یک شعر فارسی قرن دوازدهم است.
• رقص جرقه ها: تصویر آتش در شعر غالب. دهلی نو: فرهنگستان غالب، 1979م.
• ما به یک خدا ایمان داریم: تجربه خدا در مسیحیت و اسلام، ویرایش شده توسط آنماری شیمل و عبدالجواد فلاطوری. ترجمه جرالد بلاشزاک و آنماری شیمل. لندن: برنز و اوتس، 1979.
• خورشید پیروز: بررسی آثار جلال الدین رومی. لندن: انتشارات شرق و غرب، 1980.
• از راه حجاب: شعر عرفانی در اسلام (376 صفحه). نیویورک: انتشارات دانشگاه کلمبیا، 1982. ISBN 978-1-85168-274-4.
• عرفان (310 صفحه). مونیخ: Eugen Diederichs Verlag، 1983. نسخه انگلیسی، رمز و راز اعداد (314 صفحه). نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد، 1993. ISBN 0-19-508919-7.
• محمد رسول الله: بزرگداشت پیامبر در تقوای اسلامی (367 صفحه). چپل هیل: انتشارات دانشگاه کارولینای شمالی، 1985. ISBN 0-8078-4128-5.
• بر بال جبرئیل: مطالعه در اندیشه های دینی سر محمد اقبال. کراچی: آکادمی اقبال، 1989. ISBN 969-416-012-X.
• خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. انتشارات دانشگاه نیویورک، 1990. ISBN 0-8147-7896-8.
• نامهای اسلامی: مقدمه (134 صفحه). انتشارات دانشگاه ادینبورگ، 1990. ISBN 0-85224-612-9.
• اسلام: مقدمه (166 صفحه). آلبانی: انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک، 1992. ISBN 0-7914-1327-6.
• یک پارچه ابریشمی دو رنگ: تصویرسازی شعر فارسی. چاپل هیل: انتشارات دانشگاه کارولینای شمالی، 1992. ISBN 0-8078-2050-4.
• رمزگشایی از نشانه های خداوند: رویکردی پدیدارشناسانه به اسلام (314 صفحه). سخنرانی های گیفورد 1991-1992. آلبانی: انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک، 1994. ISBN 0-7914-1982-7.
• بلبل های زیر برف: اشعار. لندن و نیویورک : انتشارات خانقاهی نعمت اللهی، 1994. ISBN 0-933546-54-8.
• دیوان انوری: کتاب جیبی برای اکبر. نیویورک: موزه هنر متروپولیتن، 1994.
• معرفی گربه‌های قاهره: میراث ماندگار مصر، با عکس‌های لورین چیتوک. New York: Abbeville Press، 1995. با عنوان Cairo Cats: Egypt's Enduring Legacy (96 صفحه) منتشر شد. انتشارات دانشگاه آمریکایی در قاهره، 2005. ISBN 977-17-2431-2.
• روح من یک زن است. مونیخ: Kosel Verlag، 1995. ترجمه انگلیسی: My Soul is a Woman: The Feminine in Islam (192 صفحه). New York and London: Continuum, 1997. ISBN 978-0-8264-1444-1.
• نگاه کن این عشق است. Boston: Shambhala Centaur Editions, 1996. ISBN 1-57062-224-8.
• من باد، تو آتش: زندگی و کار مولانا. بوستون: انتشارات شامبالا، 1997. انتشار مجدد با عنوان دنیای مولانا: زندگی و آثار شاعر بزرگ صوفی. بوستون: انتشارات شامبالا،
• امپراتوری مغولان بزرگ: تاریخ، هنر و فرهنگ (352 صفحه). London: Reaktion Books, 2004. ISBN 1-86189-251-9.
• سپر از خرد بساز: آیات برگزیده از دیوان نصیر خسرو (112 صفحه)، ترجمه و معرفی آنماری شیمل. لندن: I.B. Tauris، با همکاری موسسه بین المللی مطالعات اسماعیلی، 2001. ISBN 1-86064-725-1.
• اسلام و شگفتی های خلقت: پادشاهی حیوانات. لندن: بنیاد میراث اسلامی الفرقان 2003. ISBN 978-1-873992-81-4.

جستارهای وابسته

• مولوی
• علامه اقبال
• سید جلال الدین میری آشتیانی

منابع

• زینت کیفی، سیمای علامه اقبال لاهوری در آثار دکتر آنه‌ماری شیمل، فصلنامهٔ «نقد و تحقیق»، شاپا: ۲۵۶۳–۲۴۵۴، مدیر و سردبیر: سید نقی عباس کیفی، جلد ۱، شماره ۱، صص ۶۷–۵۸، دهلی نو، ۲۰۱۵ م.
• مجلهٔ دانشگاه هاروارد بایگانی‌شده در ۲۰۱۰-۱۰-۱۴ توسط Wayback Machine
• خسرو ناقد (تیر ۱۳۷۱). «کتاب‌شناسی آثار آنه ماری شیمل». مجله کلک شماره ۲۸.
• خسرو ناقد (تیر ۱۳۷۱). «فرزانه بانوئی دلباخته شرق». مجله کلک شماره ۲۸.

پیوند به بیرون

• زندگینامه مشروح آنه ماری شیمل، خسرو ناقد
• اقبالِ شیمل. گفتاری است از خسرو ناقد، در همایش «عرفان، پلی میان فرهنگ‌ها»
• گزیده‌ای از ترجمه‌های شاعرانه آنه‌ماری شیمل، به انتخاب خسرو ناقد