اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران: تفاوت میان نسخهها
1992 FARHAAD (بحث | مشارکتها) با فرض حسن نیت ویرایش دن کیشوت (بحث) خنثیسازی شد: «چون حتی اگر با اعلام قبلی انجام میشد اعتراضات اتفاق می افتاد» این حرف نیازمند منبع عتبر است--همچنین لینکهای مفیدی را پاک کردید. (توینکل) برچسب: خنثیسازی |
←لید: بله برای شعله ور شدن آتش اعتراضات مقداری بنزین لازم بود اما دلیل اعتراضات بی اعتمادی مردم به نظام است که در طول 40 سال حاصل شده است. نباید آنرا به گرانی بنزین تقلیل داد. |
||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
| arrests1 = |
| arrests1 = |
||
}} |
}} |
||
'''اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران''' یا '''اعتراضات آبان ۹۸''' مجموعهٔ اعتراضات مردمی و ضد حکومتی در سراسر [[ایران]] در سال ۱۳۹۸ است که بهدنبال افزایش قیمت [[بنزین]] |
'''اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران''' یا '''اعتراضات آبان ۹۸''' مجموعهٔ اعتراضات مردمی و ضد حکومتی در سراسر [[ایران]] در سال ۱۳۹۸ است که بهدنبال افزایش قیمت [[بنزین]] در نیمهشب ۲۴ آبان ۱۳۹۸ آغاز شد. بر اساس گزارش نهادهای امنیتی، ۲۸ [[استانهای ایران|استان]] و بیش از صد شهر دستخوش ناآرامیهای مربوط به این اعتراضات بودند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/699588/روایت-سردار-فدوی-از-اتفاقات-بعد-از-گرانی-بنزین|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2019-11-23|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=1398-09-02|عنوان=روایت سردار فدوی از اتفاقات بعد از گرانی بنزین}}</ref> |
||
در شامگاه ۲۴ آبان اعتراضات سراسری به سهمیهبندی بنزین در شهرهای [[اهواز]]، [[مشهد]]، [[سیرجان]] و [[شیراز]] آغاز شد و به [[بندرعباس]]، [[اصفهان]]، [[اندیشه (شهریار)|شهرک اندیشه]]، [[ماهشهر]]، [[گچساران]]، [[خرمشهر]]، [[بابل (شهر)|بابل]]، [[بیرجند]]، [[شوشتر]]، [[اندیمشک]]، [[قم]] و [[بهبهان]] گسترش یافت.<ref name="DW1">{{یادکرد وب |عنوان=ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ادامه-ناآرامیها-در-بیش-از-۲۰-شهر-ایران-و-کاهش-سرعت-اینترنت/a-51274982 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله |تاریخ بازبینی=۲۵ آبان ۱۳۹۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191116110306/https://www.dw.com/fa-ir/ادامه-ناآرامیها-در-بیش-از-۲۰-شهر-ایران-و-کاهش-سرعت-اینترنت/a-51274982 |archivedate=۱۶ نوامبر ۲۰۱۹ |dead-url=no}}</ref> در این روز اینترنت تلفن همراه در شهرهای [[امیدیه]]، اهواز و مشهد مختل و ضعیف شد.<ref name="DW1"/> از شنبه ۲۵ آبان به دستور شورای امنیت کشور<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت صورت گرفتهاست|نشانی=https://www.isna.ir/news/98082616605/محدودیت-دسترسی-به-اینترنت-با-تصویب-شورای-امنیت-صورت-گرفته-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-11-17|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اپراتورهای اینترنتی، زیر تیغ قطع شدن اینترنت|نشانی=http://www.zoomit.ir/2019/11/21/342609/internet-outage-lost-for-internet-operators/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2019-11-21|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's internet has been shut down for days amid protests|نشانی=https://www.cnet.com/news/irans-internet-has-been-shut-down-for-days-amid-protests/|وبگاه=CNET|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=en|نام=Carrie|نام خانوادگی=Mihalcik}}</ref> [[قطعی سراسری اینترنت در ایران|قطعی سراسری اینترنت]] آغاز شد. مقامهای ایرانی اعلام کردند اینترنت بهدلایل امنیتی قطع است و زمان بازگشت آن هم مشخص نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-disrupted-in-iran-amid-fuel-protests-in-multiple-cities-pA25L18b|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-15|بازبینی=2019-11-19|کد زبان=en|نویسنده=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191116232625/https://netblocks.org/reports/internet-disrupted-in-iran-amid-fuel-protests-in-multiple-cities-pA25L18b|archivedate=۱۶ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطع اینترنت در ایران؛ اقدامی بیسابقه در جهان؟ |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/ap-iran-net/30285726.html |وبگاه=radiofarda.com |ناشر=رادیو فردا |تاریخ بازبینی=۴ آذر ۱۳۹۸ |تاریخ=۱ آذر ۱۳۹۸}}</ref> |
در شامگاه ۲۴ آبان اعتراضات سراسری به سهمیهبندی بنزین در شهرهای [[اهواز]]، [[مشهد]]، [[سیرجان]] و [[شیراز]] آغاز شد و به [[بندرعباس]]، [[اصفهان]]، [[اندیشه (شهریار)|شهرک اندیشه]]، [[ماهشهر]]، [[گچساران]]، [[خرمشهر]]، [[بابل (شهر)|بابل]]، [[بیرجند]]، [[شوشتر]]، [[اندیمشک]]، [[قم]] و [[بهبهان]] گسترش یافت.<ref name="DW1">{{یادکرد وب |عنوان=ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ادامه-ناآرامیها-در-بیش-از-۲۰-شهر-ایران-و-کاهش-سرعت-اینترنت/a-51274982 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله |تاریخ بازبینی=۲۵ آبان ۱۳۹۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191116110306/https://www.dw.com/fa-ir/ادامه-ناآرامیها-در-بیش-از-۲۰-شهر-ایران-و-کاهش-سرعت-اینترنت/a-51274982 |archivedate=۱۶ نوامبر ۲۰۱۹ |dead-url=no}}</ref> در این روز اینترنت تلفن همراه در شهرهای [[امیدیه]]، اهواز و مشهد مختل و ضعیف شد.<ref name="DW1"/> از شنبه ۲۵ آبان به دستور شورای امنیت کشور<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت صورت گرفتهاست|نشانی=https://www.isna.ir/news/98082616605/محدودیت-دسترسی-به-اینترنت-با-تصویب-شورای-امنیت-صورت-گرفته-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-11-17|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اپراتورهای اینترنتی، زیر تیغ قطع شدن اینترنت|نشانی=http://www.zoomit.ir/2019/11/21/342609/internet-outage-lost-for-internet-operators/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2019-11-21|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's internet has been shut down for days amid protests|نشانی=https://www.cnet.com/news/irans-internet-has-been-shut-down-for-days-amid-protests/|وبگاه=CNET|بازبینی=2019-11-24|کد زبان=en|نام=Carrie|نام خانوادگی=Mihalcik}}</ref> [[قطعی سراسری اینترنت در ایران|قطعی سراسری اینترنت]] آغاز شد. مقامهای ایرانی اعلام کردند اینترنت بهدلایل امنیتی قطع است و زمان بازگشت آن هم مشخص نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-disrupted-in-iran-amid-fuel-protests-in-multiple-cities-pA25L18b|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-15|بازبینی=2019-11-19|کد زبان=en|نویسنده=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191116232625/https://netblocks.org/reports/internet-disrupted-in-iran-amid-fuel-protests-in-multiple-cities-pA25L18b|archivedate=۱۶ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطع اینترنت در ایران؛ اقدامی بیسابقه در جهان؟ |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/ap-iran-net/30285726.html |وبگاه=radiofarda.com |ناشر=رادیو فردا |تاریخ بازبینی=۴ آذر ۱۳۹۸ |تاریخ=۱ آذر ۱۳۹۸}}</ref> |
نسخهٔ ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۱۶
این مقاله یا بخشی از آن یک رویداد روز را در بر دارد. با گذشت زمان، ممکن است اطلاعات بهسرعت تغییر کند و اخبار اولیه ممکن است نامعتبر باشد. آخرین بهروزرسانیهای این مقاله شاید همهٔ اتفاقها دربارهٔ این رویداد را بازتاب ندهد. |
اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران | |||
---|---|---|---|
تاریخ | ۲۴ آبان ۱۳۹۸–۱ آذر ۱۳۹۸ | ||
موقعیت | |||
روشها | تظاهرات، اعتراض، تحصن، ایستادگی مدنی، کنشگری اینترنتی، درگیری با نیروهای امنیتی، تجمع دانشجویان | ||
طرفهای مدنی درگیر | |||
| |||
شخصیتهای پیشرو | |||
| |||
تعداد | |||
| |||
تلفات و کشتهها | |||
|
اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران یا اعتراضات آبان ۹۸ مجموعهٔ اعتراضات مردمی و ضد حکومتی در سراسر ایران در سال ۱۳۹۸ است که بهدنبال افزایش قیمت بنزین در نیمهشب ۲۴ آبان ۱۳۹۸ آغاز شد. بر اساس گزارش نهادهای امنیتی، ۲۸ استان و بیش از صد شهر دستخوش ناآرامیهای مربوط به این اعتراضات بودند.[۵]
در شامگاه ۲۴ آبان اعتراضات سراسری به سهمیهبندی بنزین در شهرهای اهواز، مشهد، سیرجان و شیراز آغاز شد و به بندرعباس، اصفهان، شهرک اندیشه، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، شوشتر، اندیمشک، قم و بهبهان گسترش یافت.[۶] در این روز اینترنت تلفن همراه در شهرهای امیدیه، اهواز و مشهد مختل و ضعیف شد.[۶] از شنبه ۲۵ آبان به دستور شورای امنیت کشور[۷][۸][۹] قطعی سراسری اینترنت آغاز شد. مقامهای ایرانی اعلام کردند اینترنت بهدلایل امنیتی قطع است و زمان بازگشت آن هم مشخص نیست.[۱۰][۱۱]
اعتراضات عمدتاً در محلات کارگری و فقیرنشین شهری متمرکز و در بدو امر نسبتاً مسالمتآمیز بود و به تدریج به یک شورش خشونتآمیز علیه نظام تبدیل شد. زمانی که نیروهای امنیتی برای ممانعت اقدام کردند، اعتراض کنندگان جسورتر شدند و در بسیاری از شهرها خیابانها به صورت منطقه جنگی درآمد و ساختمانها، بانکها و مغازههای فراوانی به آتش کشیده شد و جریان عادی کسبوکار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری شبکه بانکی، مخابراتی، سوخت رسانی و ترابری شهری تخریب و فروشگاهها غارت شدند.[۱۲][۱۳]
تلفات روز اول اعتراضات (۲۴ آبان) یک کشته و یک مجروح در شهر سیرجان بود.[۱۴][۱۵] به گفتهٔ خبرگزاریهای داخل ایران وسعت اعتراضهای روز جمعه در استانهای خوزستان و کرمان بیشتر از نقاط دیگر بود و در سیرجان معترضان سعی کردند انبار نفت شهر را آتش بزنند که با واکنش نیروی انتظامی تلاششان ناکام ماند.[۱۵] در مشهد هم، نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشکآور متوسل شدند.[۱۶]
با گسترش تجمعات اعتراضی در روز شنبه، نهادهای امنیتی ایران با ارسال پیامکهای تهدیدآمیز به تلفنهای همراه شهروندان از آنها خواستند که تجمعات را ترک کنند.[۱۷] همزمان دادستان کل ایران معترضان به افزایش قیمت بنزین را اخلالگر خواند و تهدید کرد که با آنان برخورد جدی خواهد شد.[۱۸] ۲ روز پس از سه برابر شدن قیمت بنزین، علی خامنهای از تصمیم سران قوا مبنی بر افزایش قیمت بنزین حمایت کرد.[۱۹] او آتشزدن بانکها و ایجاد ناآرامی را به اشرار و ضدانقلاب و دشمنان ایران نسبت داد[۲۰][۲۱][۲۲] و با اشاره به جان باختن تعدادی از معترضان، اجرای طرح افزایش قیمت سوخت را ضروری دانست.[۲۳] خامنهای در این سخنرانی پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد.[۲۴] سخنان خامنهای در روز ۲۶ آبان از سوی مخالفانش به فرمان سرکوب اعتراضات تعبیر شد[۲۲] اما افراد نزدیک به حکومت صحبتهای او را «فداکارانه» و «باعث پایان آشوبها» ارزیابی کردند.[۲۵][۲۶]
بنا بر گزارش سازمان عفو بینالملل در ۴ آذر ۱۳۹۸، دستکم ۱۴۳ تن از معترضان در ۱۰ استان ایران کشته شدهاند.[۲۷][۲] این سازمان تأکید کرده که شمار کشتهشدهها باید بیش از این تعداد باشد و تحقیقات این نهاد در اینباره همچنان ادامه دارد.[۲] طبق گزارش عفو بینالملل عمدهٔ قربانیان با شلیک سلاح گرم، یک نفر بهدلیل ضرب و جرح و یک نفر هم با شلیک گاز اشکآور کشته شدهاند.[۲۸] از سوی دیگر، مقامهای حکومت ایران تاکنون مرگ هفت نفر از مأموران امنیتی یا اداری شامل سه نفر بسیجی، دو افسر پلیس، یک کارمند شهرداری و یک کارمند جهاد دانشگاهی را تأیید کردهاند.[۲۹][۳۰] حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۸ آمار بازداشت شدگان را تا هنگام مخابره خبر، حدود ۷۰۰۰ نفر اعلام نمود.[۳۱][۳۲] بنا بر گزارش وزیر کشور بیش از ۵۰ پایگاه و پاسگاه نظامی مورد حمله قرار گرفت و ۳۴ آمبولانس، ۷۳۱ بانک، ۱۴۰ مکان عمومی، ۹ مرکز مذهبی، ۷۰ پمپ بنزین، ۳۰۷ خودرو شخصی، ۱۸۳ خودرو نظامی و ۱۰۷۶ موتور سیکلت شخصی آتش زده یا تخریب شد.[۳۳]
زمینهها
سیاستهای اقتصادی بلند مدت حکومت
سعید معیدفر جامعهشناس، بر قابل پیشبینی بودن این اعتراضات تأکید میکند و میگوید که «تقریباً کسانی که صاحب اندیشه و فکر بودند، از قبل میدانستند که مسیری که حاکمیت و نظام سیاسی ما پیش میبرد، مسیری است که در آینده با دشواریهای جدی روبرو خواهد شد. سوء کارآمدیها، فساد و متأسفانه تبعیضها بین مناطق مختلف کشور مواردی بود که اول از همه طبقهٔ متوسط و اندیشمندان را حساس کرد و سعی میکردند با اعتراضات خود حاکمیت را نسبت به ادامه مسیر غلطی که در پیش گرفته بود، آگاه کنند، اما متأسفانه دیدیم که با آن اعتراضات برخورد شد.» او اضافه میکند که «امروز ما ماندهایم با یک اقتصاد ورشکسته، فسادها، تبعیضها و سیاستهای غلطی که طی ۳۰ الی ۴۰ سال باعث تخلیه روستاها شد. در حاشیه کلانشهرهایی که در آنها ثروت و منابع اقتصادی متمرکز شده، لشکر گرسنگانی شکل گرفتهاست که هر روز برای هجوم به کلانشهرها آمادهتر و با انگیزهتر هستند.» از نظر معیدفر «سیاستمداران ما فعلاً ممکن است بتوانند با برخوردهای امنیتی اوضاع را جمع کنند اما در واقع این لشکر گرسنگان چنان قدرتی خواهند داشت که هیچکسی جلودار آنها نیست.»[۳۴]
مجید محمدی جامعهشناس، در مورد زمینهٔ اعتراضها باور دارد که این اعتراضات یا در شهرهای کوچک بودهاند، یا مناطق نسبتاً فقیر شهرهای بزرگ. به عنوان نمونه، در تهران بزرگ، اوج اعتراضات در مناطقی مثل رباط کریم، ملارد، شهریار، قلعه حسنخان، و اسلامشهر بودهاست. اعتراضات در اهواز، اصفهان، شیراز، تبریز، و…، همه در مناطق فقیر و زیر متوسط رخ دادهاند. او معتقد است که برای مردم این مناطق «هیچ چشماندازی در باب بهتر شدن زندگیشان از حیث اشتغال و رفاه» وجود ندارد، بلکه با «تدوام تحریمها و گسترشطلبی جمهوری اسلامی و فساد شایع در کشور، وضعیت آنها هر روز بدتر خواهد شد». به نظر او با توجه به زمینهٔ اقتصادی قشرهای شرکت کننده، این اعتراضات در آینده حتماً دوباره تکرار خواهد شد.[۳۵]
زمینههای سیاسی
مخالفت معترضان با سیاستهای کلی جمهوری اسلامی
این بخش مقاله نیازمند گسترش است. |
در سال ۹۶ معترضان بیشتر از شهرهای حاشیه واز طبقه فرودست بودند، اما به نظر میرسد در آبانماه ۹۸ طیف وسیعتری به معترضان ملحق شدهاند، بخشی از طبقه متوسط شهرنشینی که در این دو سال با بیشتر شدن تحریمها و گرانیها، نحیفتر از پیش شده و چشمانداز روشنی از نظر اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در این چارچوب سیاسی نمیبینند.[۳۶] همچنین عبدالکریم سروش متفکر و پژوهشگر دینی در یک سخنرانی نسبت به افزایش خشونت در سوی معترضان و حتی دست بردن گروهی از مردم به «اسلحه» در صورت تن ندادن حکومت به خواستههایشان هشدار داد.[۳۷]
ناکامی سیاسی اصلاحطلبان
به باور منتقدان اصلاحطلبان، از اواخر جنبش سبز ایران که جنبشهای اجتماعی نوظهور در ایران به سمت مطالبهٔ تغییرات ساختاری حرکت کرد، جریانهای اصلاحطلب از تحولات سیاسی عقب افتادند. در سال ۱۳۸۸ و در جنبشی که برای اعتراض به نتایج انتخابات به وجود آمد، تصور میشد که بخشهایی از اصلاحطلبان قادر به همراهی با آن خواهند بود، اما در نهایت آنها تمایلی به گسترش جنبش و رویارویی با هستهٔ سخت قدرت از طریق خیابان را نداشتند. شکست جنبش سبز ایران منجر به ناامیدی معترضان از پیگیری مطالباتشان در چارچوب امکانات جمهوری اسلامی شد. بازگشت دوباره اصلاحطلبان به انتخابات و کوشش برای «بازسازی سیاستورزی انتخاباتی» به جای «وفاداری به جنبش خیابانی» نشانهای از این ناتوانی تصور شد. پس از اعتراضات ۱۳۹۶ که به مرور طبقات فرودست هم به حرکتهای اعتراضی پیوستند، ناتوانی اصلاحطلبان در همراهی با اعتراضات، نقطه عطفی در ریزش پایگاه اجتماعی آنان شد و وقتی برای اولینبار گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران شعار «اصلاح طلب، اصولگرا دیگه تمومه ماجرا» سر دادند و همهٔ جریانهای سیاسی درون حکومت را به یک اندازه نامشروع قلمداد کردند، که منتقدان آن را نشانهای از ریزش پایگاه اجتماعی اصلاحطلبان در میان طبقات متوسط قلمداد کردند.[۳۸] مصطفی تاجزاده در دی ماه ۱۳۹۶ به نقل از سید محمد خاتمی گفت «من اگر «تکرار» هم کنم، دیگر مردم رأی نمیدهند.»[۳۹]
اثر سیاست خارجی و داخلی حاکمیت بر اقتصاد
معترضان به سیاستهای اقتصادی دولت معترضند اما فقط دولت را عامل فقر و گرانی نمیدانند بلکه در شعارها گاهی کلیت نظام و رهبری را نیز هدف قرار میدهند.[۴۰] برخی تحلیل گران سیاسی میگویند با توجه به سیاستهای کلان جمهوری اسلامی مبتنی بر ایدئولوژیهای متناقض و خیالی دشمن تراشی و صدور انقلاب که هزینه آنرا در چند دهه اخیر طبقه فقیر و متوسط جامعه دادهاند، اعتراضات این طبقات که هر روز بزرگتر و فقیرتر شدهاند، قابل پیشبینی بوده و خواهد بود.[۴۱] ابوالفضل قدیانی، فعال سیاسی نیز در نامه ای گرانی بنزین را برای «تأمین هزینههای سنگین و گزاف سیاستهای تنشزا و جاهطلبانه» رهبر جمهوری اسلامی توصیف کرده و تأکید کردهاست که «مستبد امروز ایران نمیخواهد از سیاستهای ویرانگر و تنشآفرین خود در منطقه و جهان دست بردارد و گام در جهت تنشزدایی بگذارد». از نظر او رهبر جمهوری اسلامی «به شدت بیمناک است اگر سیاست خارجی تغییر کند و روابط کشور با سایر کشورهای منطقه و جهان عادی و بر اساس قوانین بینالمللی و حفظ منافع طرفین تنظیم شود، این قدرت فاسد و غاصبانه را از دست بدهد؛ لذا مصمم است به هر قیمتی سلطه خود را بر کشور حفظ کند».[۴۲]
سیاست فشار حداکثری و تحریمهای آمریکا
بنا به آمار ارائه شده توسط شرکت کپلر، فروش نفت ایران پس از خروج آمریکا از توافق هستهای برجام، به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافتهاست که این رقم از حجم فروش نفت ایران در دوران جنگ ایران و عراق هم پایینتر است. این درحالی است که فروش نفت ایران پس از توافق برجام چیزی حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بودهاست. از دیگر سو هند به عنوان عمدهترین خریدار نفتی ایران، پس از عدم تمدید معافیت خرید نفت ایران توسط آمریکا، خرید نفت از ایران را متوقف کرد.[۴۳][۴۴] حتی در مقاطعی از سال ۲۰۱۹ میلادی، ایران فروش نفت زیر ۱۰۰ هزار بشکه در روز را نیز تجربه کردهاست.[۴۵][۴۶] بر همین اساس مطابق با برآوردهای برخی کارشناسان، کسری بودجه دولت در سال ۱۳۹۹ حداقل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده که بهنظر میرسد این موضوع علت اصلی استقراض ۱۰ هزار میلیارد تومانی دولت از بانک مرکزی است.[۴۷] در ۲۳ آبان ۱۳۹۸ حسن روحانی به کسری بودجهٔ ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت اذعان کرد و گفت:
«بالاترین درآمد مالیاتی که برای سال آینده پیشبینی شده، ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است؛ اما برای اداره کشور به ۴۵۰ هزار میلیارد تومان نیاز است و حال باید پرسید ۳۰۰ هزار میلیارد تومان باقیمانده را باید از کجا آورد»[۴۸]
علی ربیعی، سخنگوی دولت در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۹۸ اعلام کرد که سهمیه بندی بنزین هیچ تأثیری بر روی تورم کشور نخواهد داشت. اما در عین حال اذعان نمود که کسری بودجه دولت منجر به افزایش تورم خواهد شد.[۴۹] ارتباط بین کسری بودجه دولت و سهمیه بندی بنزین همچنان در هاله ای از ابهام است. اما به اعتراف برخی رسانههای داخلی، بسیار از کارشناسان و اقتصاددانان بر این باورند که سهمیه بندی بنزین طرحی برای درآمدزایی دولت و کاهش فشارهای ناشی از کسری بودجه دولت است. گرچه برخی نیز با ارائه آمارهای منتشر شده از سوی حاکمیت در تلاش برای رد این نظریه هستند.[۵۰]
مدتی پیش از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین، وحید شقاقی، یکی از کارشناسان اقتصادی در مصاحبهای مدعی شده بود که دولت مجبور است در سال ۱۳۹۹ بودجهٔ بدون نفت را تسلیم مجلس کند و برای تحقق این هدف چارهای جز اصلاح سه نظام بانکی، یارانهای و مالیاتی ندارد؛ لذا حذف یارانه حاملهای سوخت یا سهمیهبندی آن که در دسته دوم قرار میگیرد، اجتناب ناپذیر خواهد بود.[۵۱]
زمینههای اقتصادی: افزایش قیمت بنزین
تأثیر افزایش قیمت بنزین
در نیمهشب ۲۴ آبان ۹۸ بدون اعلام قبلی بهای بنزین آزاد در ایران سه برابر شد.[۵۲] شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی ایران، طی اطلاعیهای قیمت هر لیتر بنزین سهمیهای را ۱۵۰۰ تومان و نرخ هر لیتر بنزین آزاد را ۳۰۰۰ تومان اعلام کرد.
قیمت بنزین
- قیمت بنزین معمولی سهمیهای هر لیتر ۱۵۰۰ تومان خواهد بود.
- قیمت بنزین معمولی غیرسهمیهای هر لیتر ۳۰۰۰ تومان خواهد بود.
- قیمت بنزین سوپر هر لیتر ۳۵۰۰ تومان خواهد بود.
سهمیهٔ ماهانه بنزین
با وجود آنکه دولت، بارها علت اصلی سهمیهبندی بنزین را مبارزه با قاچاق سوخت، کاهش مصرف بنزین و بهبود شرایط محیط زیست اعلام نمود، اما پس از فروکش کردن ناآرامیها حسن روحانی، رئیسجمهور در توضیح شرایط اقتصادی بحران زده دولت گفته بود:
«سالانه حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای اداره کشور در خزانه نیاز است، بالاترین مالیاتی که پیشبینی میشود سال آینده بتوانیم بگیریم ۱۵۰هزار میلیارد تومان است، ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر که برای بودجه لازم است را از کجا بیاوریم؟ درآمد اصلی که کشور را اداره میکند پول نفت است».[۵۳]
مطابق با آمارهای بینالمللی، پس از برجام فروش نفت ایران ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بودهاست. اما بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریمها علیه ایران، این میزان به ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته که از میزان فروش نفت ایران در دوران جنگ ایران و عراق نیز پایینتر است.[۵۳] همچنین مطابق با ادعای الکساندر نوواک، وزیر وقت انرژی روسیه، ایران در صدد بوده تا وامی به مبلغ ۲ میلیارد دلار از روسیه دریافت کند و حتی در تلاش است که مطابق با توافقات صورت گرفته مبلغ این وام را تا سقف ۵ میلیارد دلار افزایش دهد که این خود نشان از وخامت اوضاع اقتصادی ایران دارد.[۵۴]
براساس اعلام شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی ایران، میزان سهمیهٔ خودروهای مختلف به شرح زیر است:[۵۵]
ردیف | کاربری | میزان سهمیهٔ بنزین ماهانه | |
۱ | سواری شخصی | بنزینی | ۶۰ لیتر |
دوگانه سوز | ۳۰ لیتر | ||
۲ | تاکسی | بنزینی | ۴۰۰ لیتر |
دوگانه سوز | ۲۰۰ لیتر | ||
۳ | موتورسیکلت | * | ۲۵ لیتر |
۴ | وانت کم مصرف | بنزینی | ۲۰۰ لیتر |
دوگانه سوز | ۶۰ لیتر | ||
۵ | وانت پرمصرف | بنزینی | ۳۰۰ لیتر |
دوگانه سوز | ۱۲۰ لیتر | ||
۶ | آمبولانس | * | ۵۰۰ لیتر |
ساعاتی بعد از اعلام نرخ جدید، حسن روحانی دلیل این افزایش را تقسیم درآمد حاصله بین شصت میلیون ایرانی عنوان کرد و گفت «ریالی از این پول به خزانه نخواهد رفت».[۵۶] او تلاش دولت برای جبران کسری بودجه از محل افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد و گفت این تصمیم به نفع مردم و قشر تحت فشار جامعه است.[۵۷] جمشید پژویان اقتصاددان، ادعای دولت ایران مبنی بر اینکه درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، صرف قشر کمدرآمد جامعه شود را شبیه شوخی دانست.[۵۸]
با شروع اعتراضهای خیابانی، مسئولان حکومت گفتند نباید به بهانهٔ افزایش قیمت بنزین، قیمت کالا و خدمات افزایش یابد[۵۹] و سخن از کنترل قیمتها و برخورد با گرانفروشان به میان آوردند.[۶۰] با اینحال ۱۰ روز پس از افزایش قیمت سوخت، خبرگزاری ایرنا گزارش داد برخلاف وعدهٔ مسئولان، برخی اجناس گران شدهاند.[۶۱] بر اساس تحقیقات میدانی ایرنا «نرخ حملونقل مسافران درونشهری و میوه و ترهبار گاهی بین ۲۵ تا ۵۰ درصد رشد داشته که بهطور غیرمستقیم بر هزینه تولید و در نهایت قیمت مصرفکننده تأثیر گذاشتهاست.»[۶۱] یک روز پس از انتشار این گزارش، علی لاریجانی هم از افزایش قیمت شماری از اجناس شرکتهای دولتی خبر داد.[۶۱] همزمان رحیم زارع عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش کالا و خدمات بر اثر گرانی بنزین گفت: «دولت اگر برنامهای برای افزایش قیمت گازوئیل دارد باید آن را کنار بگذارد که در این صورت فاتحهٔ اقتصاد کشور خوانده میشود».[۶۲]
ادعای طراحی اعتراضات توسط دشمنان
رهبر ایران در اولین واکنش به اعتراضات سراسری، آنها را از جمله به خانوادهٔ پهلوی نسبت داد.
[۶۳][۶۴]
مقامات جمهوری اسلامی این اعتراضات را نه به علت سیاستهای جمهوری اسلامی، بلکه حاصل تلاش «دشمن» میدانند. در روز ۲۸ آبان، علی خامنهای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود».[۶۵] او آتشزدن بانکها و ایجاد ناآرامی را به «اشرار» و «ضدانقلاب» و «دشمنان ایران» نسبت داد.[۲۰][۲۱][۲۲] اما از نظر برخی، این نسبت دادن همیشگی مشکلات کشور به عوامل خارجی و «دشمن»، سیاست کلان مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای عدم مسئولیت پذیری در قبال سیاست های خودشان است.[۶۶] به عنوان مثال، پس از اعتراضات در مورد قیمت بنزین، در حالیکه سید علی خامنهای در سخنرانی ای پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد[۲۴] که او در ۷ شهریور ۱۳۹۷ و با اشاره به تجربه دولت قبل -در افزایش قیمت سوخت- خواستار کنترل "مصرف بالای بنزین در داخل" شده بود و گفته بود: "چرا باید این قدر ما مصرف بکنیم؟... راههایی وجود دارد، دنبال کنید. این راهها با قدرت پیش برید. حالا ممکن است یه تعدادی آدم هایی که هر خانوادهای ۵ تا ماشین دارند و مصارف زیاد دارند ممکن است ناراحت بشوند، خوب بشوند."[۶۷]
عوامل به خشونت کشیده شدن اعتراضات
این بخش مقاله نیازمند گسترش است. |
حکومت ایران در جریان این اعتراضات عملاً بدون آگاهیرسانی رسمی، وضعیت اضطراری اعلام کرد. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، اعلان چنین وضعیتی که در آن آزادیهای شهروندی محدود میشود، نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد. بر اساس گزارش سازمان عفو بینالملل «حکومت ایران عامدانه و مرگبار از سلاح گرم استفاده کرده و بهطور نامتناسبی به زور متوسل شد.» در بسیاری از ویدیوهای منتشر شده از اعتراضات، مأموران پلیس مستقیم به جمعیت تیراندازی میکنند. در بعضی از این ویدئوها، شماری از کشتهشدگان دیده میشوند که از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفتهاند. براساس قوانین بینالمللی حتی اگر ادعای دولت ایران مبنی بر آسیب زدن به اموال عمومی درست باشد، استفاده از سلاح تنها در «شرایط دفاع مشروع و محافظت از افراد در مقابل خطر فوری مرگ یا جراحت خطرناک» موجه است و نه پرتاب سنگ، تخریب اموال عمومی و آتش زدن ساختمانهای دولتی. این در حالی است که نهادهای ناظر و شاهدان عینی تأیید میکنند که حکومت ایران از گلوله جنگی علیه معترضان استفاده کرده و اعتراضات را به خشونت کشاندهاست.[۶۸]
روزشمار
۲۴ آبان
- در اهواز روز جمعه ۲۴ آبان ۱۳۹۸ با تجمع مردم در مناطقی از شهر با سر دادن شعار «اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن» خواستار خودداری شهروندان از خرید و مصرف بنزین شدند.[۶۹][۷۰] در فلکهٔ کیانپارس اهواز تجمع و تظاهرات گسترش یافت که با حمله موتورسواران ضدشورش مردم با آنها درگیر شدند.[۷۱]
- در سیرجان در ۲۴ آبان اعتراضات بالا گرفت و دستکم یک پمپ بنزین به آتش کشیده شد و یک نفر هم در حمله نیروهای امنیتی به تجمعکنندگان کشته شد.[۷۱][۷۲][۶۹][۷۳]
- در مشهد معترضان به گران شدن بنزین در ۲۴ آبان خودروهای خود را در بلوار وکیلآباد خاموش کرده و از حرکت سر باز زدند و شعار سر میدادند: «روحانی حیا کن، مملکت را رها کن» و «دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن». نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشکآور متوسل شدند.[۱۶][۷۴][۶۹][۷۰]
- در بهبهان مردم معترض شعار میدادند که «بنزین گرانتر شده، فقیر فقیرتر شده»[۷۵] و یک شعبهٔ بانک ملی را به آتش کشیدند.[۷۶]
- در امیدیه، مردم دست به تجمع و اعتراض زدند و جادهٔ این شهر به آغاجاری را بستند و ترافیک بسیار سنگینی را ایجاد کردند.[۷۵][۷۱]
- در شهرک قدس تهران مردم در شامگاه جمعه تجمع و اعتراض کرده و یکی از خودروهای یگان ویژه را واژگون کردند.[۷۷]
۲۵ آبان
- شنبه ۲۵ آبان اعتراضات در تهران بالا گرفت و مردم برخی از اتوبانها از جمله اتوبان همت و اتوبان تهران کرج و بلوار بابایی و تهرانپارس را بستند و در زیر پل ستارخان شعار سر دادند: «پول نفت گم شده خرج فلسطین شده»، «مرگ بر گرانی» و «مرگ بر دیکتاتور» ، «نترسید نترسید ما همه با هم هستیم»، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه».[۷۷] همچنین مردم در اتوبان امام علی در شرق تهران، با سنگ و آجر، جاده را بستند و با حضور نیروهای انتظامی که به سمت آنان گاز اشکآور پرتاب کردند درگیر شدند.[۷۸]
- در شیراز و اصفهان مردم معترض خودروهای خود را در خیابانها خاموش کردند، مسیر را بسته و شعار سردادند: «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»[۷۷]
- دامنهٔ اعتراضات و درگیریها به بندرعباس، اصفهان، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، شوشتر، اندیمشک و قم کشیده شد و در اصفهان و کرمان پمپ بنزین را به آتش کشیدند.[۷۹]
- این اعتراضات شنبه ۲۵ آبان در اراک، تبریز، بوشهر، ارومیه، کرج، کرمانشاه، سرپل ذهاب، سقز، مریوان، رشت، گرمسار، کردستان، لرستان، اسلامشهر، ساری، گرگان، یاسوج، دهدشت، جیرفت، نجفآباد، شاهینشهر، رامهرمز، مریوان، جوانرود، پاسارگاد، شهر قدس، دماوند، سنندج، بندر ریگ، یزد، نیشابور، سقز، چابهار، اهر، رودهن، گچساران، زاهدان، فردیس کرج، قزوین، همدان و خرمآباد ادامه داشت.[۷۸][۸۰]
- در شهریار معترضان مجسمهٔ انگشتر سید روحالله خمینی که در میدان امام خمینی آن شهر نصب شدهبود را به آتش کشیدند و آن را وسط خیابان اصلی شهر (خیابان ولیعصر) قراردادند. همچنین گزارشها از تیراندازی و تیرخوردن تعدادی از معترضان در شهریار حکایت دارند.[۸۱]
- چند بانک در تهران، اندیشه، اسلامشهر، بهبهان و جاده ساوه و یک حوزه علمیه در اصفهان در این اعتراضات توسط مردم به آتش کشیده شد.[۸۰]
- نهاد نتبلاکس در گزارشی تأیید کرد که دولت ایران تقریباً دسترسی کامل به اینترنت در سراسر کشور را قطع کردهاست.[۸۲]
۲۶ آبان
- در یکشنبه ۲۶ آبان ماه در شهرهای شیراز، اصفهان، بوشهر، بوکان، قائمشهر، نجفآباد، تبریز، خرمآباد، کرج، کرمانشاه، گرگان، اندیمشک، بابل، گچساران، ساری، قزوین، چابهار، مریوان، یزد، نیشابور، بهبهان، گرمسار، قرچک، اسلامشهر، ماهشهر، جوانرود، رشت، اهواز و… همچنان اعتراضها ادامه داشت.[۸۳]
- براساس گزارشهای تأیید نشده، تعداد کشتهشدگان در درگیری مأموران امنیتی با مردم به دهها نفر رسیدهاست. در برخی شهرها، شاهدان از شلیک مستقیم گلوله به معترضان خبر میدهند.[۸۳]
- علی خامنهای رهبر ایران طی یک سخنرانی حمایت خود از تصمیم سران سه قوه را اعلام کرد.[۸۴]
۲۸ آبان
- نمایندهٔ شوش در مجلس اعلام کرد که شهر شوش به خاطر اعتراضهای کارگران نیشکر هفتتپه به تعطیلی کشیده شدهاست.[۸۵]
- سازمان عفو بینالملل اعلام کرد، از شمار بالای کشتهها، زخمیها و بازداشتیها در اعتراضات ایران «وحشتزده» شده و نگران قطعی اینترنت در این کشور برای «سرکوب خونین» در خلاء خبری است.[۸۶] این سازمان با استناد به تصاویر ویدئویی راستیآزمایی شده، شهادت شاهدان عینی و اطلاعات به دست آمده از فعالان خارج از ایران گفت که نیروهای امنیتی ایران رویهای دلخراش از کشتار غیرقانونی را در پیش گرفتهاند.[۸۷]
- علی خامنهای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود».[۶۵]
۲۹ آبان
- براساس گزارش رادیو فردا اعتراضات و درگیری بین مردم و نیروهای امنیتی در خوزستان و شهرهای اندیمشک، دزفول، کوت عبدالله باوی ادامه دارد و تا تاریخ ۲۹ آبان ۵۸ نفر در این استان کشته شدهاند که ۲۸ نفر از این کشتهها متعلق به ماهشهر است.[۸۸]
- حسن روحانی رئیسجمهور ایران معترضان را «آشوبگران شروری» خواند که در روزهای اخیر خیابانها را به تصرف خود درآورده بودند و شمارشان را «اندک» خواند.[۶۵]
- نتبلاکس اعلام کرد اینترنت برای روز چهارم در ایران همچنان قطع بودهاست که هزینهای معادل ۲۴۲ میلیون دلار در چهار روز و در حدود ۶۱ میلیون دلار در هر روز به اقتصاد این کشور صدمه میزند. همچنین نتبلاکس میزان دسترسی به اینترنت را با ۴ درصد همچنان رو به کاهش دانست.[۸۹]
۳۰ آبان
- پس از حدود ۱۰۰ ساعت قطعی اینترنت، دسترسی به اینترنت در برخی از شهرها به تدریج برقرار شد. شرکت نتبلاکس تأیید کرد که اتصال به اینترنت در بعضی نقاط ایران بهصورت محدود در حال برقرار شدن است.
- در شهرهای پاکدشت، رباطکریم، و اسلامشهر تظاهراتی در حمایت از حکومت ایران برگزار شد.[۹۰]
۱ آذر
- نتبلاکس میزان دسترسی به اینترنت را با ضریب ۱۵ درصد گزارش کرد.[۹۱]
- محمد مساعد روزنامهنگار به دلیل توییتهایش دربارهٔ قطعی اینترنت بازداشت شد.[۹۲]
۲ آذر
- علی القاصی مهر دادستان تهران، اعلام کرد بازپرسان ویژه و تماموقت در حال تحقیقات همهجانبه از افرادی هستند که در اعتراضها بازداشت شدهاند.[۹۳]
۳ آذر
- شکرالله بهرامی رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، گفت که در جریان اعتراضات «ممکن است کسی هم به صورت عبوری لطمهای خورده باشد، که این اتفاق در جنگهای شهری طبیعی است.»[۹۴]
۴ آذر
- مقامهای پلیس ایران از بازداشت ۳۴ معترض در شهرهای شیراز، همدان و خرمآباد خبر دادند.[۹۵]
- حسین سلامی، فرماندهٔ سپاه پاسداران، در راهپیمایی طرفداران حکومت ایران گفت «در یک جنگ بزرگ جهانی هستیم» و به آمریکا، اسرائیل، عربستان و بریتانیا هشدار داد که اگر از خط قرمز ایران عبور کنند نابود خواهند شد.[۹۶]
۵ آذر
- ۳ معترض در کرمانشاه و ۵ نفر که در اعتراضات تهران مشارکت داشتند در بابلسر دستگیر شدند.[۹۷] فرماندهٔ انتظامی استان گیلان از بازداشت یکی از معترضان تهرانی در شهرستان رودبار خبر داد.[۹۸]
- مجتبی خانجانی فرماندار بهارستان، گزارشها دربارهٔ تحویل جسد در برابر دریافت پول از خانوادهٔ کشتهشدگان را رد کرد و مدعی شد اگر خانوادهٔ قربانیان، استطاعت مالی نداشته باشند برای کفن و دفن به آنها کمک مالی میشود.[۹۹]
۶ آذر
- حسن روحانی گفت که موضوع بنزین را به وزارت کشور، شورای امنیت کشور و صدا و سیما واگذار کرده بوده و زمان افزایش قیمت بنزین را نمیدانسته. او مدعی شد که صبح ۲۴ آبان و پس از اجرای طرح، از افزایش قیمت بنزین مطلع شدهاست.[۱۰۰]
- روند اتصال مجدد اینترنت اپراتورهای موبایل، در تهران و ۸ استان دیگر آغاز شد.[۱۰۱]
روشهای اعتراض
توقف خودروها
در روز شنبه ۲۵ آبان گزارشها و تصاویری منتشر شد، که نشان میداد در برخی خیابانها در شهرهای مختلف مردم خودروهای خود را به نشانه اعتراض خاموش کردهاند. با این حال محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران با اشاره به بارش برف که از بامداد ۲۵ آبان آغاز شده بود، گفت از آنجایی که بسیاری از مسیرها برفروبی و شن و نمکپاشی نشدهاند، خودروها امکان حرکت ندارند. اما اصغر عطایی مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران، بدون اشاره به معترضان گفت که به علت ترافیک، کامیونها نمیتوانستند بروند[۱۰۲] و اشاره کرد که ترافیک بهخاطر برف نبودهاست.[۱۰۳] تصاویر منتشر شده از اعتراضات نشان میداد که معترضان در شهرهای شیراز و مشهد ماشینهای خود را در شب اعتراضات در خیابانها خاموش کردهاند و رانندگان به عمد با سرعت پایین و ترمزهای مکرر حرکت میکردند.[۱۰۴]
اعتصابات
در پی اعتصابات گسترده در ایران، بازار تهران شاهد اعتصابات گسترده و همچنین فضای به شدت امنیتی بود، در تصاویری که در روز یکشنبه ۲۶ آبان انتشار یافت، نشان میداد که بخشهایی از مغازهها در بازار تهران تعطیل است و نیروهای ضد شورش در آن مناطق مستقر شدهاند.[۱۰۵]
راهپیمایی و بستن خیابانها
در فیلمهایی که از اعتراضها منتشر شده، معترضان با راهپیمایی در خیابانها و مسدود کردن حرکت خودروها در حال شعار دادن هستند.[۱۰۶][۱۰۷] در مقابل نیروی انتظامی اقدام به متفرق کردن معترضان کردهاست و فیلمهایی از شلیک مستقیم گلوله و گاز اشکآور مأموران به تظاهرات کنندگان منتشر شدهاست و مأموران اقدام به بازداشت تظاهرات کنندگان کردهاند. در برخی از شهرها از جمله اصفهان نیز معترضان با الهام گرفتن از روشی اعتراضی در لبنان، اقدام به بستن و کشیدن قلیان در خیابان کردهاند.[۱۰۸]
تجمع دانشجویان
در ادامهٔ اعتراضات سراسری، دانشجویان دانشگاههای تهران، تبریز، بابل و ارومیه تجمعات اعتراضی بر پا کردند. همچنین شوراهای صنفی دانشجویان کشور اعلام کرد در تاریخ ۲۷ آبان دانشجویان دانشگاه تهران دست به تجمعی در اعتراض به «سه برابر نرخ بنزین»، «وضعیت فاجعهبار معیشتی» و «سرکوبهای سنگین و بیرحمانه» زدند که چندین آمبولانس حاوی نیروهای لباس شخصی وارد دانشگاه شدند و تعدادی از دانشجویان را دستگیر و داخل آمبولانس کردند و آنها را به زندانهای فشافویه و اوین انتقال دادند. منابع تعداد دانشجویان بازداشتی را بین ۴۰ تا ۵۰ دانشجو عنوان میکنند.[۱۰۹]
اعتراضات در رسانههای اجتماعی
چندین هشتگ در اعتراض به سرکوب اعتراضات در ایران و همچنین قطع اینترنت در توییتر همهگیر شد که به رویدادی جهانی به ویژه در روز ۲۸ آبان ماه تبدیل شدند. در این میان هشتگهایی با دیکته اشتباه یا کسره هم مورد استفاده قرار گرفت که تغییر نوشتاری کوچک آن باعث تفاوت آن با هشتگ اصلی میشد. به باور عدهای این هشتگها از طرف طرفداران حکومت و جهت جلوگیری از ترند شدن هشتگهای اصلی، منتشر شدند.[۱۱۰]
تخریب زیرساخت خدمات شهری
جمعیت معترض در مناطق مختلف شهری ساختمانها، بانکها و مغازههای فراوانی را به آتش کشیدند[۱۱۱] و جریان عادی کسب و کار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری در شیراز شبکه حمل و نقل شهری کلا تخریب و فروشگاهها غارت شد.[۱۱۲] به گفتهٔ علی ربیعی سخنگوی دولت برخی از افراد مسیر ورودی عسلویه را بسته و مانع تعویض شیفت شده بودند. آنها به لولههای نفت دینامیت بسته بودند و قصد انفجار در عسلویه را داشتند. او همچنین گفت که تعدادی از معترضین در یک زمان مشخص به مرکز مخابرات در اصفهان و شیراز حمله کرده بودند که اگر این مراکز سقوط میکرد، بخش اعظمی از شبکه تلفن همراه کشور قطع میشد.[۱۱۳][۱۱۴] امید منتظری عنوان میکند که ده سال پیش در اعتراضاتی که با تشکیک دربارهٔ نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ آغاز شد، شماری از فعالان سیاسی به دنبال الگوبرداری از جنبشهای عدم خشونت در اروپای شرقی بودند. اما در تازهترین دور اعتراضها در ایران «پرهیز از خشونت» بحث روز نیست و اعتقاد دارد از سال ۱۳۸۸جریان اعتراضات تغییر کرده و ناراضیان اعتمادی به هیچیک از جریانهای درون حکومت ندارند و آن را پایان استراتژی «عدم خشونت» میداند.[۱۱۵]
حمله به حوزههای علمیه و دفترهای امامان جمعه
در مدت اعتراضها چندین حوزه علمیه، دفتر و بیت مربوط به امامان جمعه و نمایندگان ولیفقیه مورد حمله واقع شد. بنابر گزارشهای رسمی، مدرسه علمیه زنان کوثر کرج،[۱۱۶] المهدی اهواز،[۱۱۷] زینبیه اصفهان،[۱۱۸] خاتمالانبیا شیراز،[۱۱۹] سفیران هدایت شیراز،[۱۱۹] امام حسن شهر گویم،[۱۱۹] حوزه علمیه شهرستان کازرون،[۱۱۹] مصلی و دفتر امام جمعهٔ شهر قدس،[۱۲۰] دفتر امام جمعهٔ شهر صدرا،[۱۲۱] دفتر و بیت نمایندهٔ ولی فقیه در یزد[۱۲۲] و امام جمعه بندر امام[۱۲۳] مورد حمله قرار گرفتند و برخی از این مکانها توسط معترضان به آتش کشیدهشدند.[۱۲۱]
روشهای سرکوب
قطع سراسری اینترنت
در پی آغاز اعتراضها به افزایش قیمت بنزین اینترنت در ایران با اختلال روبرو شد.[۱۲۴] از صبح دومین روز اعتراضات و پس از آن که اعتراضها در ایران گسترش یافت، دسترسی کاربران به وبسایت شماری از سایتهای داخلی مانند خبرگزاریها محدود شد. اطلاعرسانی رسانهها دربارهٔ حوادث با محدودیت روبهرو شد و شهروندان هم برای ارسال فیلم و تصاویر با مشکلاتی مواجه شدند. در نهایت تا پایان روز ۲۵ آبان، ۹۵درصد اینترنت در ایران قطع شد. برخی خبرها از تصویب قطع سراسری اینترنت با دستور شورای امنیت کشور خبر میداد تا این که علی ربیعی، سخنگوی دولت، این خبر را تأیید کرد. پس از آن ریچارد گرنل، سفیر ایالت متحده آمریکا در آلمان در توییتی نوشت: «توانایی فنی برقراری اینترنت بدون سانسور و کنترل دولتی در ایران را داریم.» محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در پاسخ گفت: این ادعا در حال حاضر ممکن نیست و «[آنها] برنامههایی برای سال ۲۰۲۵ دارند که [الان] مطرح کردهاند».[۱۲۵]
وبسایت نتبلاکس، سازمان غیردولتی نظارت بر اینترنت، با تأیید اختلال در تلفن همراه و اینترنت ایران اعلام کرد که میزان دسترسی به اینترنت جهانی در ایران در پی قطعی اینترنت، به حدود ۴٪ الی ۷٪ آمار معمول رسیدهاست.[۶][۱۲۶] این وبسایت گزارش داد که قطعی اینترنت در ایران، روزانه ۳۶۹ میلیون دلار زیان به اقتصاد کشور وارد میکند.[۱۲۷]
کمیسیون تجارت الکترونیکی، خسارت مستقیم قطع اینترنت در زمان اعتراضها را حدود سه هزار میلیارد تومان و خسارت غیرمستقیم آن را حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد کردهاست.[۱۲۸] این در حالیاست که محاسبات نتبلاکس از یک میلیارد و ۴۷۸ میلیون دلار خسارت به اقتصاد ایران در اثر محدود شدن اینترنت در چهار روز قطعی اینترنت سخن میگوید.[۱۲۹]
وزارت خزانهداری آمریکا روز جمعه یکم آذر اعلام کرد نام محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران را به دلیل نقش داشتن در «سانسور گسترده اینترنت» به سیاههٔ تحریمیهای کاخ سفید اضافه کردهاست.[۱۳۰] جهرمی در واکنش به این تحریم گفت که در قطع اینترنت بینالملل نقشی نداشتهاست.[۱۳۱]
به گفتهٔ علیرضا عسکری مارانی، مدیر عامل سابق شرکت سرمایهگذاری ملی ایران، به دلیل اختلال در شبکه بینالمللی اینترنت ارزش معاملات خرد بورس تهران به میزان ۱۱۴۷ میلیارد تومان کاهش داشتهاست.[۱۳۲]
با دستور اعضای شورای امنیت کشور، اینترنت بینالملل به دلیل اعتراضات سراسری قطع شد و دسترسی کاربران فقط به سایتهای ایرانی که از سرور داخلی استفاده میکردند ممکن بود.[۱۳۳][۱۳۴][۱۳۵] چندین کشور مانند آلمان، آمریکا، فرانسه و انگلستان بههمراه سازمان یونسکو به قطع اینترنت در ایران اعتراض کردند.[۱۳۶][۱۳۷][۱۳۸]
تهدید معترضان
در ۲۷ آبان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیهای معترضان را به «برخورد قاطع» تهدید کرد و آنان را «اغتشاشگر» و «کینهتوز» نامید و گفت در اکثر شهرها و استانهای ایران مردم «ضامن ثبات و آرامش» جامعه بودهاند، «بهگونهای که حتی یک گزارش ناامنی، تخریب، غارت و چپاول اموال عمومی از آن مناطق دریافت نشدهاست». با این حال استاندار تهران عنوان کرد که در بیش از ۷۰ درصد شهرهای ایران اعتراضات رخ دادهاست. همچنین روابط عمومی سپاه امام حسن مجتبی اعلام کرد که در اعتراضات ۲۵ و ۲۶ آبان ۱۵۰ نفر در استان البرز دستگیر شدهاند.[۱۳۹]
روزنامه کیهان در تاریخ ۲۸ آبان با انتشار متنی نوشت معترضان «اقرار» کردهاند که «در خارج از کشور آموزش دیدهاند» و همچنین این روزنامه بیان کرد که حکم اعدام با طناب دار برای «سرگروههای آشوب اخیر» قطعی است.[۱۴۰]
سید ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه و امام جمعه تهران در تاریخ ۳۰ آذر در جمع دانشجویان بسیجی گفت «مجازات سختی» در انتظار کسانی است که «در جامعه اغتشاش و ناامنی ایجاد کردند و دل زن و بچه مردم را لرزاندند و به اموال مردم دستاندازی کردند و به اموال عمومی و مردم خسارت وارد کردند».[۱۴۱]
سایت دویچهوله فارسی نوشتهاست که میان کاربران شبکههای اجتماعی پیامکهای تهدیدآمیزی دست به دست میشد که در آن شهروندان کرج، تهران، کرمان و خوزستان تهدید به پیگرد قانونی در صورت شرکت در اعتراضات شده بودند.[۱۴۲]
شلیک مستقیم به معترضان
گزارشها و فیلمهای ضبط شده نشان میدهد در برخی از شهرها از جمله شیراز، شهریار، کرمانشاه و جوانرود پلیس و نیروهای امنیتی به سوی معترضان شلیک شدید و مستقیم میکند.[۱۴۳][۱۴۴][۱۴۵][۱۴۶][۱۴۷][۱۴۸] همچنین در فیلمهایی که در شبکههای اجتماعی از کرج و جوانرود منتشر میشد نشان داده میشد که مأموران با گلولههای جنگی از بالای ساختمان مردم را مورد هدف قرار میدهند و در فیلمی دیگر نیروهای پلیس در حالی که در حال فرار از معترضان بودند به سمت آنان گلوله شلیک میکردند.[۱۴۹] در فیلمی دیگر مأموران نیروی انتظامی در شهریار در حالی که در حال فرار از معترضان هستند به سمت آنان شلیک میکنند و معترضان با پرتاب سنگ نیروهای انتظامی را دنبال میکنند.[۱۵۰]
در شبکههای اجتماعی دهها فیلم و ویدئو از شلیک مستقیم مأموران نیروی انتظامی و سپاه پاسداران به سمت مردم منتشر شدهاست ولی سپاه میگوید که معترضان عامل تیراندازیها بودهاند.[۱۵۱]
دزدیدن جسد کشتهشدگان
خانوادهٔ مهدی نکویی، دانشجوی ۲۰ سالهٔ حقوق که در شیراز هدف گلولهٔ نیروهای سپاه قرار گرفت، میگویند او در وضعیت وخیم جسمی به بیمارستان منتقل شده اما در حالیکه علائم حیاتی داشته توسط نیروهای امنیتی از آنجا خارج شده و بعد از آن از او خبری ندارند.[۱۵۲] یکی از پرستاران تأیید کرده که نکویی پیش از آنکه از بیمارستان بیرون برده شود، به همراه چند مصدوم دیگر تحت معالجه قرار گرفته بود، اما الان کسی نمیداند او کجاست.[۱۵۲] آنها بر این عقیدهاند حکومت ایران با دزدیدن جسد کشتهشدگان قصد دارد ابعاد واقعی سرکوب معترضان را پنهان کند.[۱۵۳]
اعترافات تلویزیونی
در تاریخ ۲۹ آبان تلویزیون ایران اقدام به پخش «اعترافات» یکی از بازداشتشدگان کرد که در آن به «نقش تأثیرگذار زنان و همچنین مخالفان حکومت ایران در رهبری اعتراضات» اشاره شده بود و تلویزیون ایران میگوید که این زن که با نام «فاطمه داوند» از او یاد میشود بوسیله «سربازان گمنام امام زمان» در هنگام فرار در یکی از شهرهای مرزی ایران بازداشت شدهاست. اما پس از آن شاهد علوی گفت که این زن کسی است که در خیابان بوکان گلوله خورد و مجروح بازداشت شدهاست. همچنین مازیار ابراهیمی، که در «اعترافات اجباری» مسئولیت سوءقصد به جان دانشمندان هستهای ایران را پذیرفت، از سرنوشت بازداشتشدگان روزهای اخیر اظهار نگرانی کردهاست.[۱۵۴]
سانسور و اعمال فشار بر رسانهها
انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران با انتشار بیانیهای سیاستهای رسانهای جمهوری اسلامی ایران را «بحرانزا و ضد منافع ملی» اعلام کرد و نسبت به اعمال محدودیت بیشتر بر رسانههای داخلی هشدار داد. انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران در این بیانیه با انتقاد از بیتفاوتی رسانههای داخلی نسبت به وقایع در اعتراضات سراسری آبان ۹۸ نوشت: «اخبار را آنچنان در لابلای صفحات دفن میکنند که از دید مخاطب به سانسور و لاپوشانی حقیقت متهم میشوند. چرا که در روز اول و دوم اعتراضات، علت توقف اتومبیلها در شهرها را شرایط نا مساعد جوی و عدم رسیدگی مطلوب شهرداری استانها عنوان میکردند.»[۱۵۵]
خبرگزاری میزان سهشنبه ۵ آذر اعلام کرد که قوهٔ قضاییه برای تعدادی از کارمندان شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال محدودیتهای قضایی و حقوقی در مورد اموالشان در نظر گرفتهاست.[۱۵۶] همزمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرد حکومت ایران، روزنامهنگاران ایرانی شاغل در رسانههایی مانند بیبیسی، صدای آمریکا و رادیو فردا و خانوادههای آنها را به شیوهٔ تهدید مستقیم، حملات سایبری و توهین و رعبآفرینی بر روی شبکههای اجتماعی تحت فشار قرار دادهاست.[۱۵۷] این سازمان با اشاره به اینکه سفیر ایران در لندن تهدیدهای نهادهای امنیتی را علیه روزنامهنگاران تکرار میکند او را سفیر تهدید نامید و از دولت بریتانیا خواست که به اقدمات او رسیدگی کند.[۱۵۸]
گستردگی اعتراضات
قاسم میرزایی نیکو، نماینده دماوند در مجلس، گفتهاست که اعتراضها در بیش از ۵۰۰ نقطه ایران رخ دادهاست.[۱۵۹]
کشته و زخمی
سازمان عفو بینالملل با انتشار بیانیهای اعلام کرد که بر اساس تحقیقات این سازمان، در جریان اعتراضهای اخیر دستکم ۱۴۳ تن در ۲۱ شهر ایران کشته شدهاند، هرچند که گزارشهای غیررسمی تعداد کشتهشدگان را تا ۲۰۰ تن نیز تخمین زدهاند.[۱۶۱][۱۶۲] با این حال، علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، آمار عفو بینالملل از کشتهشدگان اعتراضات اخیر را ساختگی خواند و آن را بخشی از کارزار شایعهپراکنی علیه ایران در خارج از کشور دانست.[۱۶۳] ۱۰ روز پس از آغاز اعتراضات، مجتبی خانجانی فرماندار شهرستان بهارستان در مصاحبهای گفت که آمار دقیق کشتهشدگان حوزهٔ تحت نظارتش را میداند اما اجازهای مبنی بر انجام مصاحبه و ارائهٔ اطلاعات در این زمینه ندارد.[۱۶۴]
عفو بینالملل با استناد به شهادت شهود و بستگان قربانیان و ویدئوهای آنالیز شده که به تأیید این سازمان رسیده میگوید نیروهای امنیتی ایران به عمد از سلاح گرم علیه معترضان غیرمسلحی استفاده کردهاند که تهدیدی از جانب آنها متوجه کسی نبودهاست.[۱۶۰] این ویدئوها نشان میدهند که مأموران امنیتی جمهوری اسلامی تعمداً معترضان غیرمسلح را از فاصلهٔ نزدیک هدف گلوله قرار میدهند.[۲] بنا به گزارش عفو بینالملل، برخی معترضین هنگام فرار هدف گلوله قرار گرفته و کشته شدهاند،[۱۶۰] یک نفر بر اثر استنشاق گاز اشکآور و شخصی دیگر هم بر اثر ضرب و شتم کشته شدهاند.[۲] همچنین اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد در بعضی موارد مقامات از بازگرداندن اجساد قربانیان به خانوادههایشان امتناع کردهاند و در موارد دیگر، نیروهای امنیتی اجساد را از سردخانه خارج کرده و به مکانهای نامعلوم منتقل کردهاند.[۱۶۰] در حالیکه مقامات ایرانی از اتفاقات آبان ۹۸ بهعنوان «پیروزی بر اشرار» یاد میکنند، در میان کشتهشدگان، دو کودک ۱۳ و ۱۴ ساله وجود دارد.[۱۶۵][۱۶۶]
تحلیلگران معتقدند واکنش بیرحمانهٔ دولت، بیانگر وحدت روزافزون بین نخبگان سیاسی ایران است و نشان میدهد که دولت حسن روحانی-که زمانی نسبتاً معتدل خوانده میشد-بهطور قابل توجهی تمایلات راستگرایانه پیدا کرده و با رهبران مذهبی تندروی ایران همسو شدهاست.[۱۶۷]
بر اساس برخی گزارشها شمار کشتههای اعتراضات سراسری ایران در ۱۷۶ شهر از مرز ۴۰۰ نفر گذشتهاست.[۱۶۸][۱۶۹]
آمار اعلامشدهٔ عفو بینالملل[۱۷۰] | |
---|---|
استان | تعداد |
استان خوزستان | ۴۰ |
استان کرمانشاه | ۳۴ |
استان تهران | ۲۰ |
استان فارس | ۱۵ |
استان کردستان | ۱۲ |
استان البرز | ۹ |
استان اصفهان | ۷ |
استان آذربایجان غربی | ۴ |
استان آذربایجان شرقی | ۱ |
استان کرمان | ۱ |
مجموع | ۱۴۳ |
دستگیریها
- بنا به گفتهٔ سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تا ۵ آذر ۱۳۹۸، بیش از ۷۰۰۰ نفر در اعتراضات، بازداشت شدهاند.[۴] بهدلیل آمار بالای دستگیرشدگان و انتقال تعداد زیادی از آنها به زندان فشافویه، بازداشتشدگان در وضعیت سخت و نامناسبی به سرمیبرند، بهطوری که رئیس شورای اسلامی شهرستان ری نسبت به وضعیت زندان و تعداد بالای بازداشتیها هشدار دادهاست.[۱۷۱] قاسم شعلهسعدی که تجربهٔ حبس در زندان فشافویه را داشته، وضعیت این زندان را فاجعهبار خواند و گفت که با انتقال تعداد زیادی از بازداشتشدگان به این زندان، وضع بسیار فاجعهبارتر از گذشته خواهد بود.[۱۷۲]
- روز چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ بازداشت معترضان در شهرهای مختلف از جمله زنجان، کرج، شیراز، کرمانشاه و ایلام کماکان ادامه دارد.[۱۷۳]
تأثیر اقتصادی
انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، گفتهاست بیشترین خسارتهای ناشی از اعتراضات در تهران، در غرب این استان و در شهرستانهای ملارد، بهارستان، قدس و شهریار رخ رباط کریم دادهاست. او گفت که در این شهرستانها بانکها و جایگاههای پمپ بنزین آتش گرفتهاند و فروشگاههای زنجیرهای مانند رفاه و اتکا غارت شدهاند.[۱۷۴]
حیدر اسکندرپور شهردار شیراز نیز میگوید حجم خسارتهای این شهر در جریان اعتراضها بسیار زیاد بوده و بخشهای زیادی از زیرساختهای این شهر ویران شدهاست. به گفتهٔ او «زیرساختهای بخش ترافیک شهری در مناطق ۴، ۵، ۹ و ۱۰ شهرداری شیراز کاملاً از بین رفتهاست».[۱۷۵]
امیرخسرو فخریان، رئیس اتحادیهٔ فروشگاههای زنجیرهای، مجموع خسارات وارد شده به تجهیزات، کالاها و فضای فروشگاههای زنجیرهای را بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام کردهاست که بخش اعظم خسارت وارد شده به فروشگاههای زنجیرهای از سوی آشوبگران مربوط به حاشیه استان تهران و استان البرز بودهاست[۱۷۶]
همزمان شرکت ویافاس گلوبال، که در بسیاری از کشورهای جهان خدمات صدور ویزا ارائه میکند، اعلام کردهاست که «تا اطلاع ثانوی» نمیتواند در دفتر تهران خود تقاضانامههای ویزای شهروندان ایرانی را بپذیرد. این شرکت در اطلاعیهای گفته پس از برقراری دوباره اینترنت، کارکنانش با متقاضیان ویزا در تماس خواهند بود.[۱۷۷]
واکنشها
داخلی
- حمید بعیدینژاد سفیر ایران در بریتانیا در توئیتی اعلام کرد که از شبکههای بیبیسی فارسی، ایران اینترنشنال و من و تو به آفکام (نهاد نظارت بر شبکههای تصویری در بریتانیا) به دلیل اینکه به گفته او تحولات اخیر ایران را بهطور مغرضانه تحریف کرده و علیه نهادهای مدنی ایران دعوت به خشونت گسترده کردهاند، شکایت خواهند کرد.[۱۷۸]
- امامی کاشانی (خطیب جمعه تهران): «این موضوع تصمیمی است که دولت و مجلس و فرهیختگان اقتصادی گرفتهاند ولی باید در اجرای آن دقت کرده و نظارت داشت و علاوه بر آن نباید کالاها و اجناس گران شود و به همین دلیل همگان را به انصاف توصیه میکنم. گران شدن بنزین نباید منجر به گرانی همه چیز در کشور شده و بحران ایجاد شود».[۱۷۹]
- سید محمدعلی علوی گرگانی (مرجع تقلید) در دومین روز اعتراضات در پیامی از دولت خواست «تا دیر نشده، در تصمیم خود تجدیدنظر کند».[۱۸۰]
- پروانه سلحشوری با اشاره به اینکه افزایش قیمت بنزین در جلسهٔ سران سه قوه تصمیمگیری شده، در توییترش نوشت: «مدتهاست مجلس در رأس امور نیست» و افزود «همین یک رکن دموکراسی را نیمبند داشتیم که فاتحهٔ آن هم خوانده شد. مجلس بعدی را تعطیل کنید، خودش اقتصاد مقاومتی است».[۱۸۱]
- سید احمد خاتمی، امام جمعه تهران، در خطبههای نماز جمعهٔ ۱ آذر ۱۳۹۸، قرار گرفتن اعتراضات در چارچوب قانون اساسی را پیشنیاز خودداری از برخورد با معترضین اعلام کرد. وی از مردم درخواست کرد که «اشرار» را شناسایی کرده و آنان را «بدون کمترین دلسوزی» به مسئولین معرفی کنند. خاتمی همچنین از قوهٔ قضائیه درخواست کرد تا «یاغیان» را به «اشد مجازات» برساند. وی قطع کردن اینترنت را یک «تدبیر ستودنی» خواند و درخواست کرد که اینترنت مجدداً متصل نشود.[۱۸۲]
- ابوالفضل قدیانی در نامهای سرگشاده گران کردن بنزین را تلاش دولت روحانی برای تأمین هزینههای سنگین و گزاف سیاستهای تنشزای رهبر جمهوری اسلامی توصیف کرد و خامنهای را مسئول اصلی خونهای ریختهشده طی اعتراضهای آبان ۹۸ دانست.[۱۸۳]
بینالمللی
- دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نسبت به کشتار معترضان در ایران اظهار «نگرانی عمیق» کرد. امضا کنندگان این بیانیه: جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران، کلمان وول، نماینده ویژه حق تجمع آزاد، دیوید کی، گزارشگر ویژه حق آزادی بیان، و آنیس کالامار، گزارشگر ویژه اعدامهای فراقانونی بودهاند.[۱۸۴]
- در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹ پنج تن از برندگان جایزهٔ صلح نوبل، حکومت جمهوری اسلامی را بهخاطر اعمال خشونت و سرکوب مردم ایران محکوم کرده و طی نامهای سرگشاده از کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد و کمیتهٔ حقوق بشر اتحادیهٔ اروپا، نهادهای بینالمللی حقوق بشر و کلیه کشورهایی که پیوندهای سیاسی و اقتصادی با ایران دارند، خواستند که این حکومت را محکوم کنند. آنان خواستار پایان دادن به کشتارها، دستگیریها، و رفع محدودیت کامل اینترنت در ایران شدند.[۱۸۵][۱۸۶]
- مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در توییتی اعلام کرد که آمریکا در کنار مردم ایران است و از آنها حمایت میکند.[۱۸۷] او همچنین در توییتی که به زبان فارسی منتشر کرد، با معرفی آدرسی در پیامرسان تلگرام از مردم ایران خواست ویدیوها، عکسها و اطلاعات خود را از آنچه سرکوب اعتراضها توسط حکومت ایران نامید، برای آمریکا بفرستند.[۱۸۸]
- شنبه ۲۵ آبان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، مورگن اورتگاس قطع اینترنت در ایران را محکوم کرد و گفت: «ایالات متحده در کنار مردم رنجدیدهٔ ایران میایستد که اکنون علیه تازهترین بیعدالتی توسط حکومت فاسد دست به اعتراض زدهاند».[۱۸۹][۱۹۰]
- سناتور جمهوریخواه تام کاتن: «مردم ایران از این که رژیم خواستههای بنیادینشان را نادیده گرفته و همزمان مبالغ هنگفتی را برای تروریستها در سراسر خاورمیانه میفرستد، به تنگ آمدهاند. ما باید در کنار معترضان دلیری که خواهان پاسخگو قرار دادن آیتاللهها هستند، بایستیم».[۱۹۱]
- نمایندهٔ مجلس نمایندگان آمریکا ویلیام هرد: «تنها راهی که ما ایران را از حمایت از تروریسم و دستیابی به سلاحهای هستهای بازمیداریم، تغییر حکومت است، و این تنها زمانی رخ میدهد که مردم ایران به پا خیزند… ما باید پیام آنها (مردم ایران) را تقویت کنیم تا این رژیم خودکامه متوقف شود».[۱۹۱]
- دونالد ترامپ در اولین واکنش به اعتراضات ایران، در توییتی نوشت که «ایران آنقدر بیثبات شده که رژیم، کل سیستم اینترنت را خاموش کرده تا مردم بزرگ ایران نتوانند از خشونت عظیمی که در کشورشان رخ میدهد، حرف بزنند. آنها فکر کردهاند جهان از مرگ و مصیبتی که رژیم ایران باعث آن شده، خبردار نمیشود».[۱۹۲]
- مایک پنس، معاون رئیسجمهوری آمریکا نیز حمایت خود را از معترضان ابراز داشت و گفت: «مردم آمریکا در کنار مردم ایران ایستادهاند».
- در ۱ آذر ۱۳۹۸، وزارت خزانه داری آمریکا محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران، را بهدلیل نقش وی در «سانسور گستردهٔ اینترنت» تحریم کرد.[۱۹۳]
- الیزابت وارن، از نامزدهای پیشتاز حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ۲۰۲۰: «ایرانیها به خیابانها آمدهاند تا به فساد و اقتدارگرایی اعتراض کنند. این نبردی است که در نهایت باید توسط مردم ایران انجام شود و در آن پیروز شوند، اما ما از خواست آنها برای عزت، آزادی در برقراری ارتباط با جهان و همچنین حق تظاهرات مسالمتآمیز حمایت میکنیم.»[۱۹۴]
- هولیان کاسترو، نامزد حزب دموکرات: «خشونت علیه مردم شجاع ایران که علیه حکومت خود دست به اعتراض زدهاند، غیرقابل قبول است. قطع عمدی اینترنت توسط حکومت ایران باید کاملاً برداشته شود و حق (مردم) برای تظاهرات محترم شمرده شود. ایرانی- آمریکاییها باید بتوانند با بستگان خود در داخل ایران ارتباط داشته باشند.»[۱۹۴][۱۹۵]
- پیت بوتجیچ، نامزد حزب دموکرات: «من شجاعت معترضان ایرانی را تحسین میکنم و در کنار آنها ایستادهام، کسانی که یک بار دیگر برای مطالبه تغییر قیام کردهاند. دولت ایران باید به جای توسل به خشونت و سانسور برای سرکوب اعتراضات، برای بهبود زندگی شهروندان خود اقدام کند.»[۱۹۴][۱۹۵]
- کاملا هریس، از نامزدهای دموکراتها: «حکومت ایران به جای کشتن شهروندان خود، نقض حقوق، خاموش کردن اینترنت و بیثبات کردن منطقه، باید به مردم خود گوش فرا دهد و امور را اصلاح کند. من در کنار مردم شجاع ایران ایستادهام.»[۱۹۴][۱۹۵]
- نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا: «گزارشها دربارهٔ کشته شدن بیش از ۱۰۰ معترض توسط نیروهای امنیتی ایران مایه نگرانیهای جدی است.»[۱۹۶][۱۹۷]
- جو بایدن: «دلمان با خانواده تظاهرکنندگان ایرانی است که هفته پیش جان باختند. ایرانیان، مانند مردم در همه جا، (باید) این حق را داشته باشند که بدون آنکه بهطور وحشیانه مورد حمله دولت خود قرار بگیرند، و اینترنت چندین روز قطع باشد، بهطور مسالمت آمیز تظاهرات کنند.»[۱۹۶]
- هفت سناتور جمهوریخواه با امضا نامهای از رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ خواستند تا مسئولان جمهوری اسلامی که در قطع گسترده اینترنت در ایران دست داشتهاند را تحریم کند. اسامی سناتورها: تد کروز و جان کورنین نمایندگان ایالت تگزاس، تام کاتن نماینده ایالت آرکانزاس، مارشا بلکبرن نماینده ایالت تنسی، پت تومی نماینده ایالت پنسیلوانیا، جان باروسو نماینده ایالت وایومینگ، و مارکو روبیو نماینده ایالت فلوریدا[۱۹۸]
- دولت آلمان اقدام نیروهای امنیتی ایران در به کار بردن بیش از حد خشونت در اعتراضهای اخیر را محکوم کردهاست. سخنگوی وزارت امور خارجهٔ آلمان در رابطه با اعتراضات روزهای اخیر در ایران و شمار بالای معترضان کشتهشده به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی گفت: «ما از شنیدن گزارشهای مربوط به کشته شدن بیش از ۱۰۰ نفر شوکه هستیم و عملکرد نامتناسب نیروهای امنیتی ایران را محکوم میکنیم».[۱۹۹]
- مایا کوسیانچیچ سخنگوی امور خارجی اتحادیهٔ اروپا از مقامات جمهوری اسلامی خواست در برابر معترضان در ایران حداکثر خویشتنداری را از خود نشان دهند و همچنین از حکومت ایران خواست به قطع اینترنت در ایران پایان دهد.[۲۰۰]
- ژان-ایو لودریان تظاهرات اعتراضی در ایران و نحوه برخورد با آن را مسالهساز دانست و گفت: "با توجه به رفتار رهبر ارشد ایران و حسن روحانی، رئیس جمهوری در برخورد با معترضان، به نظر میرسد که منطق آمریکاییان در مورد لزوم وارد کردن حداکثر فشار [بر حکومت ایران] درست بوده است."[۲۰۱]
- دولت فرانسه از گزارشها دربارهٔ کشتهشدن تعداد زیادی از معترضان به شدت ابراز نگرانی کرد و از حکومت ایران خواست به تعهدات حقوق بشری بینالمللی خود احترام بگذارد.[۲۰۲]
- وزارت خارجه فرانسه نیز دربیانیه ای خواهان «لزوم احترام به آزادی بیان و حق اعتراضات مسالمتآمیز» در ایران شدهاست.[۲۰۳]
- در تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹ جلیقه زردهای فرانسه با در دست داشتن پلاکاردهایی که یکی از کارتونهای مانا نیستانی بر آن نقش بسته بود که یک نیروی نظامی در حال بریدن گلوی نقشه ایران بود روی پلاکاردها در حمایت از معترضان ایرانی نوشته بودند «فرانسه، ایران، عراق، شیلی مبارزهای مشابه، نئولیبرالیسم را متوقف کنید.»[۲۰۴]
- ملک سلمان، پادشاه عربستان از ایران خواست از «ایدئولوژی توسعهطلبانه» خود که به مردم ایران «آسیب میزند» دست بردارد.[۲۰۵]
- بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل سرکوب و کشتار معترضان ایرانی را سندی دیگر از هویت حکومت ایران دانست. او جمهوری اسلامی ایران را یک «دیکتاتوری به تمام معنی» خواند و افزود که جهان باید فشارها علیه این رژیم را تشدید کند.[۲۰۶]
- وزیر خارجه اسرائیل در پیامی در توییتر، مردم ایران را مورد خطاب قرار داد و با تأکید بر دوستی اسرائیل با مردم ایران آنان را قربانی «یک رژیم سرکوبگر» نامید. در متن این پیام کوتاه آمده «ما دوست شما هستیم. شما مردم ایران توسط رژیم سرکوبگر آخوندی به گروگان گرفته شدهاید، و شما این رژیم را نمیخواهید. ما در کنار شما ایستادهایم.»[۲۰۷]
- وزیر خارجه سوئد در محکومیت قطع دسترسی اینترنت در توییتر نوشت «تحولات ایران نگران کننده است. حق آزادی بیان و حق تظاهرات مسالمت آمیز باید محترم شناخته شود. دسترسی بدون محدودیت به اینترنت ضروری است.»[۲۰۸]
افراد، سازمانها و احزاب
- رضا پهلوی: «نظامی که با وعدهٔ مجانی کردن آب و برق بر سر کار آمد، نفت را برای حامیان غیرایرانیاش، و فقر و رنج را برای ایرانیان رایگان کردهاست. تنها راه چاره، برانداختن این #فرقه_تبهکار ضدایرانی است. کافیست به قدرت خودمان ایمان داشته باشیم».[۲۰۹]
- فرح پهلوی: «مایهٔ اندوه بسیار است که امروز این ستم و نابرابری بر شما و ایران عزیزمان روا داشته میشود. اطمینان دارم که با همت شما این روزهای سخت سپری و نور بر تاریکی پیروز شده و آبادی و رفاه بازخواهد گشت».[۲۱۰]
- فراکسیون امید: محمود صادقی عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید مجلس از اعلام «طرح فوریتی بازگشت قیمت بنزین به قیمت قبل» در جلسه روز یکشنبه ۲۶ آبان مجلس خبر داد.[۲۱۱]
- کانون نویسندگان ایران در بیانیهای از مقامات ایران خواست تا به سرکوب مردم معترض پایان دهد و هشدار داد که حاکمان به جای تحقیر، تهدید و سرکوب معترضانی که جز فریاد سلاحی ندارند، به حق آزادی بیان آنها تمکین کنند.[۲۱۲]
- سازمان گزارشگران بدون مرز با محکومیت قطع اینترنت در ایران آن را «نقض حق بنیادین دسترسی به اطلاعات» توصیف کرد.[۲۱۳]
- مریم رجوی: «از آنجا که بازداشتشدگان در خطر شکنجه و اعدام قرار دارند سازمان ملل باید بهفوریت هیئتهای تحقیق و حقیقتیاب را به ایران اعزام کند. رهبران این رژیم بهخاطر ارتکاب جنایت علیه بشریت باید در برابر عدالت قرار گیرند و سکوت و بیعملی نه تنها نقض کنوانسیونها و قوانین و معیارهای بینالمللی است بلکه آخوندها را تشجیع میکند که به ارتکاب این جنایات علیه مردم ایران ادامه دهند».[۲۱۴]
- سازمان همکاری احزاب کردستان ایران (متشکل از حزب دموکرات کردستان ایران، حزب دموکرات کردستان (حدک)، کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران، کومله زحمتکشان کردستان و سازمان خبات کردستان ایران)[۲۱۵] با انتشار بیانیهای از اعتراضات مردم حمایت کرده و پشتیبانی خود را اعلام کردهاست و عنوان کردهاست: «این اقدام دولت در حالی است که مردم ایران بخصوص در دو سال گذشته، در بدترین وضعیت اقتصادی و معیشتی قرار دارند.». در ادامه از مردم ایران خواستهاست که «تا زمان تحقق خواستهها و لغو این تصمیم و اقدام نابجا از اعتراضات و اعلام نارضایتی دست برندارند».[۲۱۶]
ایرانیان خارج از کشور
با گسترش اعتراضهای داخل ایران، ایرانیان مقیم خارج از کشور در حمایت از معترضان، در نقاط مختلف جهان تجمعهایی برگزار کردند.[۲۱۷]
در اروپا این تجمعها در شهرهای دوسلدورف، هامبورگ، اشتوتگارت، دورتموند، کمنیتس، پراگ، پاریس، استکهلم، گوتنبرگ، هلسینکی، اسلو و زوریخ برگزار شد.[۲۱۸][۲۱۹] در دوم آذر در شهر کلن، صدها ایرانی در محوطه بیرونی ایستگاه قطار مرکزی گرد هم آمدند و در قطعنامهای از مقامات اروپایی خواستند در اعتراض به سرکوب مردم، سفیران خود را از ایران فرا بخوانند.[۲۲۰]
در اسرائیل نیز گروهی از مردم با در دست داشتن پرچم شیر و خورشید و پرچم اسرائیل، از اعتراضات مردم ایران حمایت کردند. در استرالیا گروهی از ایرانیان مقیم ملبورن در روز سه شنبه ۲۸ آبان، تجمعی اعتراضی علیه جمهوری اسلامی و حمایت از مردم ایران در میدان فدراسیون برپا کردند. در سیدنی هم در روز شنبه ۲ آذر، تجمعی اعتراضی برپا شد. در کانادا هم گروهی از ایرانیان ساکن تورنتو و ونکوور در حمایت از اعتراضات مردم ایران تجمعاتی برگزار کردند.[۲۲۱]
در آمریکا تجمعاتی در حمایت از معترضان ایرانی، مقابل کاخ سفید در واشینگتن و در لسآنجلس برگزار شد.[۲۲۲]
شعارها
- جمهوری اسلامی، نمیخوایم، نمیخوایم[۲۲۳]
- نه پول داریم، نه بنزین، گوربابای فلسطین[۲۲۳]
- اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن[۶۹]
- آسید علی ببخشید، دیگه باید بلند شید[۲۲۴]
- ننگ ما ننگ ما، رهبر الدنگ ما[۲۲۳]
- چه اشتباهی کردیم که انقلاب کردیم[۲۲۴]
- مرگ بر خامنهای[۲۲۵]
- روحانی حیا کن، مملکت را رها کن[۶۹][۷۴]
- دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن[۶۹][۷۴]
- بنزین گرونتر شده، فقیر فقیرتر شده[۷۵]
- پول نفت گم شده خرج فلسطین شده[۷۷]
- مرگ بر گرانی[۷۷]
- مرگ بر دیکتاتور[۷۷]
- نترسید نترسید ما همه با هم هستیم[۷۷]
- نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران[۷۷]
- سوریه کم آورده، تقصیر ملت چیه؟[۲۲۳]
- توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه[۱۲۱]
- ایرانی با غیرت، حمایت، حمایت[۲۲۶]
- رضاشاه روحت شاد[۲۲۷]
- ای شاه ایران، برگرد به ایران[۲۲۳]
- ایران که شاه نداره، حساب کتاب نداره[۲۲۳]
- ما مردمیم نه اوباش، بنزین باید ارزون شه[۲۲۳]
- ملت چرا نشستی، منجی خود تو هستی[۲۲۳]
- ایرانی بسه دیگه، غیرتتو نشون بده[۲۲۳]
- دشمن ما همینجاست، دروغ میگن آمریکاست[۲۲۳]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/09/05/2147685/سردار-غیب-پرور-در-شیراز-آشوبگران-فتنه-آبان-98-تروریست-بودند
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ «عفو بینالملل: دستکم ۱۴۳ نفر در اعتراضات اخیر ایران کشته شدهاند». radiofarda.com. رادیو زمانه. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "اعتراضها به گران شدن بنزین در ایران؛ اختلال در اطلاعرسانی، هشدار به معترضان". BBCPersian. Archived from the original on 18 November 2019. Retrieved 17 November 2019.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «یک نماینده مجلس: بیش از «هفت هزار نفر» در اعتراضات اخیر بازداشت شدهاند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «روایت سردار فدوی از اتفاقات بعد از گرانی بنزین». www.asriran.com. ۱۳۹۸-۰۹-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ «ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت». dw.com. دویچه وله. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت صورت گرفتهاست». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «اپراتورهای اینترنتی، زیر تیغ قطع شدن اینترنت». زومیت. ۲۰۱۹-۱۱-۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ Mihalcik, Carrie. "Iran's internet has been shut down for days amid protests". CNET (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-24.
- ↑ "Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities". NetBlocks (به انگلیسی). 2019-11-15. Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-19.
- ↑ «قطع اینترنت در ایران؛ اقدامی بیسابقه در جهان؟». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ Farnaz Fassihi and Rick Gladstone (2019-11-21). "Iran Declares Protests Are Over, but the Evidence Suggests Otherwise". .nytimes.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-23.
- ↑ «خسارتهای ناشی از اغتشاشات هنوز بهطور کامل برآورد نشده». ایلنا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «مرگ یک نفر و حمله به مخازن شرکت نفت در سیرجان تأیید شد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «سهمیهبندی بنزین؛ تجمعات اعتراضی و "تهاجم" به یک انبار نفت». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «درگیری نیروهای امنیتی با معترضان به افزایش قیمت بنزین؛ حمله به «انبار نفتی» در سیرجان». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «ارسال پیامک تهدیدآمیز برای شهروندان معترض به افزایش قیمت بنزین». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «دادستان کل ایران معترضان به افزایش قیمت بنزین را تهدید کرد». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت مقام معظم رهبری از تصمیم سران سه قوه». ایرنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «رهبر ایران با حمایت از افزایش بهای بنزین: تخریب و آتش زدن کار اشرار است». یورونیوز. ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ «آتش زدن به فلان بانک این کار مردم نیست، این کار اشرار است». خبرگزاری میزان. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ «سازمان عفو بینالملل: دستکم ۱۴۳ نفر در اعتراضهای ایران کشته شدهاند». dw.com. دویچه وله. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اقتصاد مقاومتی با طعم گلوله». iranintl.com. ایران اینترنشنال. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «شوک آبان ۱۳۹۸؛ وقتی رهبر گفت 'تخصص این کار را ندارم'». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «خامنهای «تمام هزینههای تصمیم اخیر را بر عهده گرفت»؛ اذعان به غافلگیر شدن با اعتراضات». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت رهبری از تصمیم سران قوا به آشوبها پایان داد». isna.ir. ایسنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ "Iran: World must strongly condemn use of lethal force against protesters as death toll rises to 143". Amnesty International (به انگلیسی). 2019-11-25. Retrieved 2019-11-26.
- ↑ «آمار کشتههای اعتراضات مردمی ایران باز هم افزایش یافت: عفو بینالملل مرگ ۱۴۳ نفر را تأیید کرد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۶.
- ↑ شهدای مدافع امنیت آشوبهای ۹۸
- ↑ جزئیات آمار ۱۰۶ کشته اعتراضهای ایران
- ↑ «نشست نمایندگان و مسوولان وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه و وزارت کشور». روزنامه اعتماد. ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «دستکم ۱۴۳ نفر کشته و ۷ هزار نفر بازداشت شدند». ایران اینترنشنال. ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش وزیر کشور از اغتشاشات». irna.ir. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ «ماهیت اعتراضات اخیر با سال ۹۶ و ۸۸ متفاوت بود/ با لشکر بیکاران، گرسنگان و محذوفین مواجهیم/طبقه متوسط درحال سقوط به طبقه پایین جامعه است». خبرگزاری ایلنا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۵.
- ↑ مجید محمدی (۲ آذر ۱۳۹۸). «آیا اعتراضات آبان ۹۸ تکرار خواهد شد؟». ایندپندنت فارسی.
- ↑ «اعتراضها در ایران؛ 'شوخی تلخ اقتصاد مقاومتی'». بیبیسی فارسی. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «عبدالکریم سروش با اشاره به اعتراضات: ممکن است مردم دست به اسلحه ببرند». رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضها در ایران؛ 'پایان اخلاقی اصلاحطلبان'». بیبیسی فارسی. ۲۴ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «'خاتمی میگوید من اگر "تکرار" هم کنم، دیگر مردم رأی نمیدهند'». بیبیسی فارسی. ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضها در ایران 'شوخی تلخ اقتصاد مقاومتی'». بیبیسی فارسی. ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «امیر طاهری | قیامی که ایران را به دوراهی کشاند». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۱۹-۱۱-۲۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۶.
- ↑ «قدیانی: گرانی بنزین برای تأمین هزینه جاهطلبیهای خامنهای است». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۶.
- ↑ «تحریم نفت؛ مشتریان رفتند، جای ایران هم پر شد». بیبیسی فارسی. ۱۴ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «فروش نفت ایران به صفر نزدیک میشود». بیبیسی فارسی. ۲۰ شهریور ۱۳۹۸.
- ↑ «صادرات نفت ایران به «۱۰۰ هزار بشکه در روز» سقوط کردهاست». رادیو فردا. ۸ مرداد ۱۳۹۸.
- ↑ «افت صادرات نفت ایران به «زیر ۳۰۰ هزار بشکه» در ماه جاری». رادیو فردا. ۴ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ «کسری بودجه ۲۰۰هزار میلیارد تومانی برای سال۹۹/ دولت ۱۰هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کردهاست». اقتصاد آنلاین. ۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «رونمایی از معضل ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی پیش روی دولت روحانی». سایت روزنامه مردم سالاری. ۲۳ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «سخنگوی دولت: گران کردن بنزین تصمیم بسیار سختی بود». دویچه وله فارسی. ۱۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «آیا دولت برای جبران کسری بودجه بنزین را گران کرد؟». ایرنا. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ««سهمیهبندی بنزین» شرط تحقق بودجه بدون نفت است؟». خبر آنلاین. ۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ فردا، رادیو (۲۰۱۹-۱۱-۱۴). «بهای بنزین آزاد در ایران سه برابر شد». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ «وزیر دفاع ایران: تصمیم دربارهٔ بنزین موجب انسجام ملت و مسئولین نظام اسلامی شد». بیبیسی فارسی. ۱۳۹۸/۰۹/۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «درخواست وام ۲ میلیارد دلاری ایران از روسیه». بیبیسی فارسی. ۱۳۹۸/۰۹/۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «میزان سهمیهبندی ماهانه انواع خودرو». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «روحانی: پول افزایش قیمت بنزین را بین شصت میلیون نفر توزیع میکنیم». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «دفاع روحانی از افزایش قیمت بنزین: «به نفع مردم تحت فشار است»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «"اصلاح نرخ بنزین برای حمایت از کمدرآمدها شوخی است"». dw.com. دویچه وله. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «افزایش قیمت بنزین؛ راهکار دولت در برابر نگرانیها چیست؟». bbc.com/persian/. بیبیسی فارسی. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشها از افزایش قیمت بعضی کالاها و خدمات پس از بالارفتن قیمت بنزین». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۶۱٫۰ ۶۱٫۱ ۶۱٫۲ «علی لاریجانی از افزایش قیمت اجناس شرکتهای دولتی خبر داد». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نماینده مجلس: کرایه وسایل نقلیه ۳۰ درصد افزایش یافتهاست». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ هشدار منتقدان و مخالفان سیاسی درباره برخورد حکومت با معترضان در ایران، بیبیسی فارسی
- ↑ واکنش فرح پهلوی به اظهارات خامنهای درباره نقش خانواده پهلوی در اعتراضات ایران، رادیو فردا
- ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ ۶۵٫۲ «مقامات ایران بهرغم افزایش آمار کشتهشدگان در اعتراضات، اعلام پیروزی کردند». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ باستانی، حسین (۲۰۱۹-۱۱-۲۰). «وقتی رهبر گفت 'تخصص این کار را ندارم'» (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ Khamenei.ir (۲۰۱۸-۰۸-۲۹). «بیانات در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیئت دولت». farsi.khamenei.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «اعتراضهای ایران؛ چه کسی مسئول خشونتهاست؟». بیبیسی فارسی. ۲۴ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۶۹٫۰ ۶۹٫۱ ۶۹٫۲ ۶۹٫۳ ۶۹٫۴ ۶۹٫۵ «افزایش قیمت بنزین؛ شهرهای مختلف ایران صحنه اعتراضات شد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۷۰٫۰ ۷۰٫۱ «Protests strike Iran cities over gasoline prices rising». AP NEWS. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۷۱٫۰ ۷۱٫۱ ۷۱٫۲ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تظاهرات در چندین شهر ایران علیه افزایش قیمت بنزین | DW | 15.11.2019». DW.COM. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «گسترش اعتراضها به افزایش قیمت بنزین: یک معترض در سیرجان با شلیک مأموران کشته شد». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۹-۱۱-۱۵. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «دستکم یک نفر در ناآرامیهای ایران کشته شد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ ۷۴٫۲ "افزایش قیمت بنزین؛ شهرهای مختلف ایران صحنه اعتراضات شد". news.gooya.com (به انگلیسی). Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-16.
- ↑ ۷۵٫۰ ۷۵٫۱ ۷۵٫۲ «تجمع و اعتراض در برخی از شهرهای ایران در اعتراض به گرانی بنزین». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «اعتراضات مرگبار در ایران: حمله به بانکها و شعار «مرگ بر خامنهای»». fa.rfi.fr. رادیو فرانسه. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ ۷۷٫۲ ۷۷٫۳ ۷۷٫۴ ۷۷٫۵ ۷۷٫۶ ۷۷٫۷ «اعتراضات به گرانی بنزین در ایران به خشونت کشیده شد؛ معترضان خیابانها را در شهرهای مختلف مسدود کردند». صدای آمریکا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۷۸٫۰ ۷۸٫۱ «افزایش اعتراضات به گرانی بنزین همزمان با شعارهای معترضان علیه حکومت». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت | DW | 16.11.2019». DW.COM. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۸۰٫۰ ۸۰٫۱ «قطع گسترده اینترنت در ایران؛ گزارشهای غیررسمی از کشته شدن «۱۰ معترض در روز شنبه»». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «آتش زدن مجسمه انگشتر آیتالله خمینی در شهر شهریار و تیراندازی در این شهر». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ Ismaeel Naar (16 November 2019). "Iran in 'near-total national internet shutdown' amid ongoing protests". Al Arabiya English (به انگلیسی). Archived from the original on 17 November 2019. Retrieved 17 November 2019.
- ↑ ۸۳٫۰ ۸۳٫۱ «افزایش شمار قربانیان در سومین روز اعتراضها: تعداد کشتهها به دهها نفر رسید». ایران اینترنشنال. ۲۶ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت آیتالله خامنهای از افزایش قیمت بنزین». بیبیسی فارسی. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «شوش به خاطر اعتراضهای کارگران نیشکر هفت تپه تعطیل شدهاست». رادیو فردا. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نگرانی عفو بینالملل از قطع اینترنت و "سرکوب خونین" در ایران». دویچهوله فارسی. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش عفو بینالملل؛ استانهای ایران در اعتراضهای آبان ۱۳۹۸ چه تعداد کشته دادند؟». farsi.euronews.com. یورونیوز. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضها در برخی از شهرهای استان خوزستان ادامه دارد». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پاسخ مؤسسه «نت بلاکس» به صدای آمریکا؛ قطع اینترنت روزانه به اقتصاد ایران ۶۱ میلیون دلار ضربه میزند». صدای آمریکا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «راهپیمایی محکومیت اغتشاشگران در پاکدشت، رباطکریم و اسلامشهر». خبرگزاری فارس. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «آمار بروز نت بلاکس». ۱۳۹۸-۰۹-۰۱.
- ↑ «محمد مساعد، روزنامهنگار، در تهران بازداشت شد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «دادستان تهران: بازپرسان ویژه در حال تحقیق از متهمان اعتراضها هستند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مقام نیروهای مسلح: ممکن است کسی هم به صورت عبوری لطمهای خورده باشد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بازداشت ۳۴ معترض دیگر در شیراز، همدان و لرستان». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «فرمانده سپاه در راهپیمایی تهران: در یک جنگ بزرگ جهانی هستیم». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه بازداشتها در ارتباط با اعتراضات اخیر در کرمانشاه و مازندران». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بازداشت یکی از معترضان استان تهران در شهر رودبار». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «یک مقام دولتی در استان تهران: از خانواده کشتهشدگان پول گرفته نمیشود». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «روحانی: من همزمان افزایش قیمت بنزین را نمیدانستم». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ خلیلی صفا، حسین (۶ آذر ۱۳۹۸). «روند اتصال اینترنت موبایل آغاز شد». zoomit.ir. زومیت. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بارش برف و راهبندان در تهران». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «شهرداری تهران: ترافیک امروز بخاطر برف نیست». baharnews.ir. بهار نیوز. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «چه عاملی خیابانهای تهران را قفل کرده، بنزین یا برف؟». ایندپندنت فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتصاب بازاریان و فضای امنیتی در بازار تهران؛ ادامه اعتراضات مردمی در سراسر کشور». صدای آمریکا. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «راهپیمایی اعتراضی در ارتباط با افزایش بهای بنزین / شیراز ۲۵ آبان ۹۸». رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضهای مردمی در ارتباط با افزایش بهای بنزین/ شیراز ۲۵ آبان ۹۸». رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «ادامه اعتراضها به افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «سرکوب گسترده دانشجویان در ایران؛ لباس شخصیها با «آمبولانس» حدود۵۰ دانشجو را در دانشگاه تهران دستگیر کردند». صدای آمریکا. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات ایران؛ کاربران در خارج صدای خاموش شده معترضان شدند». بیبیسی فارسی. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «مرور اعتراضات به افزایش نرخ بنزین در سراسر کشور». ایرنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ Farnaz Fassihi and Rick Gladstone (2019-11-21). "Iran Declares Protests Are Over, but the Evidence Suggests Otherwise". .nytimes.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-23.
- ↑ «از طرح انفجار عسلویه تا آشوبگران دو تابعیتی». قدس آنلاین. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ««انفجار در عسلویه» از برنامههای اغتشاشگران بود». خبرگزاری مهر. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ امید منتظری (۲۶ آبان ۱۳۹۸). «اعتراضهای ایران؛ 'شمشیری که از رو بسته شد'». بیبیسی فارسی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ fararu.com https://fararu.com/fa/news/418446/تصاویر-آتش-زدن-مدرسه-علمیه-خواهران-در-فردیس-کرج. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «عشایر و روحانیون خوزستانی تجمع میکنند». خبرگزاری حوزه. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ : حوزه علمیه زینبیه اصفهان به آتش کشیده شد. 25 آبان, retrieved 2019-11-23
- ↑ ۱۱۹٫۰ ۱۱۹٫۱ ۱۱۹٫۲ ۱۱۹٫۳ «چهار مدرسه علمیه فارس در ناآرامیها آسیب دیدند». انتخاب.
- ↑ «خبرگزاری فارس - همه اتفاقات دیشب| مردم رفتند؛ اشرار و ضدانقلاب ماندند». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۱۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۱۲۱٫۰ ۱۲۱٫۱ ۱۲۱٫۲ «حمله به دستکم ۹ حوزه علمیه و دفتر امام جمعه در جریان اعتراضات به افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ «حمله افراد مسلح به بیت و دفتر امام جمعه یزد/اشرار دستگیر شدند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۱۱-۱۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ نیوز، اخبار روز ایران و جهان | آفتاب (۱۳۹۸/۰۸/۲۷–۱۳:۵۵). «روایت یک خبرگزاری اصولگرا از اعتراضات بنزینی؛ گسترش خشونتها، حمله به حوزه علمیه و پایگاههای بسیج و افزایش شمار کشتهشدگان». fa. دریافتشده در 2019-11-23. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «اختلال در اینترنت در ایران در پی اعتراضها به افزایش قیمت بنزین». BBC News فارسی (به اردو). ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «جهرمی: اینترنت اختلال ندارد، به دستور شورای امنیت کشور قطع شده». بیبیسی فارسی. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ "Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities". NetBlocks (به انگلیسی). 2019-11-15. Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-19.
- ↑ «قطعی اینترنت و تحمیل ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه روزانه بر اقتصاد ایران». ّndependent فارسی (به اردو). ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «کمیسیون تجارت الکترونیکی: خسارت غیرمستقیم قطع اینترنت ۳۰ هزار میلیارد تومان است». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «قطع اینترنت در ایران: ضرر و زیان ۱۱۳ ساعت خاموشی». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «آمریکا آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران را تحریم کرد». یورو نیور فارسی. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نقشی در قطع و وصل شدن اینترنت ندارم/اتصال اینترنت همراه منتظر دستور وزیر کشور است». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۲۴. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «سایه سنگین قطعی اینترنت بر کاهش ۱۱۴۶۹ میلیارد ریالی ارزش معاملات خرد بورس تهران». تابناک. ۱۳۹۸/۰۹/۰۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت صورت گرفتهاست». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ "Iran has turned off the internet". The Independent (به انگلیسی). 2019-11-19. Retrieved 2019-11-24.
- ↑ Taylor, Chloe (2019-11-21). "Iran's internet blackout enters fifth day as government claims victory over protesters". CNBC (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-24.
- ↑ correspondent، Michael Safi Middle East (۲۰۱۹-۱۱-۲۱). «Iran's digital shutdown: other regimes 'will be watching closely'» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «Iranians cut off from world following internet shutdown». www.aa.com.tr. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «Trump lashes out at Iran for shutting down internet». AP NEWS. ۲۰۱۹-۱۱-۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «دستگیریهای گسترده و تهدید نهادهای امنیتی در چهارمین روز اعتراضات». دویچهوله فارسی. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «تهدید معترضان به اعدام با طناب دار». ایران اینترنشنال. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «رئیسی معترضان را به «مجازات سخت» تهدید کرد». رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراض علیه گرانی بنزین سراسری شد». دویچهوله فارسی. ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پیامهای مردمی به ایران اینترنشنال: از جو امنیتی تا شلیک مستقیم به معترضان». ایران اینترنشنال. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ جوانرود کرمانشاه- شلیک مستقیم از بالای ساختمان دادگستری به مردم اعتراضی, retrieved 2019-11-23
- ↑ ارسالی شما - مأموران پلیس در حال فرار به سمت معترضان در شهریار با گلوله جنگی تیراندازی مستقیم کردند, retrieved 2019-11-23
- ↑ «کرمانشاه؛ فیلم نشانهروی و تیراندازی مستقیم با گلولههای جنگی به سمت تظاهرکنندگان توسط ماموران». ایران کارگر. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ تیراندازی مستقیم مأموران نیروی انتظامی به مردم معترض, retrieved 2019-11-23
- ↑ تیراندازی مستقیم در کرمانشاه, retrieved 2019-11-23
- ↑ «عفو بینالملل از افزایش شمار کشتههای اعتراضات ایران به حداقل ۱۱۵ نفر خبر داد؛ «شمار واقعی جانباختگان بسیار بیشتر است»». صدای آمریکا. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «تداوم اعتراضات به گرانی بنزین، خشونت مأموران و کشته شدن دستکم چهار معترض». رادیو زمانه. ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «به رغم وجود فیلمهای شلیک مأموران به مردم، سپاه قصد دارد تیراندازی را به گردن معترضان بیاندازد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ ۱۵۲٫۰ ۱۵۲٫۱ ENOCH، NICK (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «Iranian officials are 'spiriting away' injured demonstrators from hospitals and 'stealing bodies' from morgues to hide scale of state crackdown on protests». dailymail.co.uk. دیلی میل. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Ensor، Josie (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «Iranian officials 'stealing bodies' from morgues to hide true scale of government crackdown». telegraph.co.uk. The Daily Telegraph. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پخش 'اعترافات' تلویزیونی یکی از بازداشتشدگان دربارهٔ اعتراضات». بیبیسی فارسی. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران: رسانههای داخلی خبرهای اعتراضات را لابلای صفحات خود پنهان میکنند». رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اقدام قوه قضاییه ایران علیه برخی کارمندان شبکه ایران اینترنشنال». radiofarda.com. رادیو فردا. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشگران بدون مرز: سفیر ایران در لندن روزنامهنگاران را تهدید میکند». fa.rfi.fr. رادیو بینالمللی فرانسه. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشگران بدون مرز: سفیر ایران در لندن روزنامه نگاران ایرانی را تهدید میکند». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نماینده مجلس: اعتراضات در ۵۰۰ نقطه رخ داد و ۱۳۰ نفر کشته شدند». رادیو فردا. ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۶۰٫۰ ۱۶۰٫۱ ۱۶۰٫۲ ۱۶۰٫۳ «Au moins 143 manifestants tués en Iran, d'après Amnesty International». lemonde.fr. لوموند. ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «عفو بینالملل: دستکم ۱۱۵ نفر در اعتراضهای ایران کشته شدهاند». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ "Iran: More than 100 protesters believed to be killed as top officials give green light to crush protests". Amnesty International (به انگلیسی). 19 November 2019. Archived from the original on 22 November 2019. Retrieved 21 November 2019.
- ↑ «ایران آمار عفو بینالملل از کشتهشدگان اعتراضات اخیر را «ساختگی» خواند». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فرماندار بهارستان استان تهران میگوید برای تحویل پیکر قربانیان اعتراضات «پول نمیگیریم»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «پدر پویا بختیاری: پنج سال در جبههها جنگیدم، در جواب مغز پسرم را هدف گرفتند». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «Iran: Deliberate Coverup of Brutal Crackdown». hrw.org. دیدبان حقوق بشر. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ MELISSA ETEHAD؛ RAMIN MOSTAGHIM (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «What's driving Iran's crackdown on protesters? Increased unity among the political establishment». latimes.com. لسآنجلس تایمز. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Dissident group claims Iran uprising and crackdown much bigger than reported
- ↑ شمار شهیدان قیام سراسری از ۴۰۰گذشتهاست، انتشار اسامی ۱۲۷شهید از ۲۸شهر کشور
- ↑ «اعتراضها در ایران؛ عفو بینالملل: شمار کشتهها دستکم ۱۴۳ نفر». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ نگرانی از تکرار فجایع کهریزک در اعتراضات اخیر؛ زندان فشافویه «امکانات لازم» برای «این تعداد بازداشتی» را ندارد
- ↑ «شعله سعدی: وضع زندان فشافویه فاجعهبار است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ بازداشت گسترده معترضان در ایران ادامه دارد؛ بازداشت دستکم ۲۵ معترض دیگر در شهرهای مختلف
- ↑ «خسارتهای ناشی از اغتشاشات هنوز بهطور کامل برآورد نشده». ایلنا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ واکنشهای داخلی و خارجی و ادامه قطع اینترنت». بیبیسی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «۸۰ فروشگاه زنجیرهای در اغتشاشات به آتش کشیده شد». خبرگزاری مهر. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ واکنشهای داخلی و خارجی و ادامه قطع اینترنت». بیبیسی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامپمپئو"
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «خبرگزاری فارس - خطیب جمعه تهران: گران شدن بنزین تصمیمی است که دولت و مجلس گرفتهاند». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۱۵. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۵.
- ↑ «زنده انتقاد مرجع تقلید در دومین روز اعتراض: «تا دیر نشده، تجدید نظر کنید»». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «خیلی وقت است که مجلس در رأس امور نیست/ مجلس بعدی را تعطیل کنید». ilna. ایلنا. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «خاتمی:نظام اسلامی بیدی نیست که با این شرارتهای احمقانه بلرزد/ هیچکس با اعتراض قانونی مخالف نیست». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۲۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۲.
- ↑ «قدیانی: گرانی بنزین برای تأمین هزینه جاهطلبیهای خامنهای است». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نگرانی «عمیق» گزارشگران سازمان ملل از سرکوب اعتراضات در ایران». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ «گروهی از برندگان جایزه صلح نوبل به سرکوب شدید مردم و قطعی اینترنت در ایران اعتراض کردند». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «اعتراض برندگان نوبل صلح به سرکوب و قطعی اینترنت در ایران | DW | 26.11.2019». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ آمریکا، صدای (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «واکنش مایک پمپئو به اعتراضات دو روز اخیر مردم ایران: ایالات متحده در کنار شما است». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «ناآرامیها در ایران؛ پمپئو از ایرانیها خواست عکس و ویدئو بفرستند». یورونیوز. ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «واکنش سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به قطع اینترنت توسط ایران: بگذارید مردم حرفشان را بزنند». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «آمریکا اقدام حکومت ایران در قطع اینترنت را محکوم کرد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ ۱۹۱٫۰ ۱۹۱٫۱ «واکنش دو عضو جمهوریخواه کنگره به اعتراضات ایران: مردم به تنگ آمدهاند». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «انتقاد ترامپ به اعمال خشونت حکومت و قطعی اینترنت در ایران». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ "U.S. imposes sanctions on Iran's information minister" (به انگلیسی). 2019-11-22. Retrieved 2019-11-22.
- ↑ ۱۹۴٫۰ ۱۹۴٫۱ ۱۹۴٫۲ ۱۹۴٫۳ «حمایت دموکراتهای نامزد ریاست جمهوری آمریکا از معترضان در ایران». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۱۹۵٫۰ ۱۹۵٫۱ ۱۹۵٫۲ «چهار نامزد حزب دموکرات آمریکا هم واکنش نشان دادند: حمایت از معترضان در ایران، اعتراض به جمهوری اسلامی». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۱۹۶٫۰ ۱۹۶٫۱ نانسی پلوسی از آمار کشته شدگان در اعتراضات اخیر ایران ابراز نگرانی کرد
- ↑ نانسی پلوسی: نگرانی جدی از گزارشها درباره کشته شدن بیش از ۱۰۰ معترض در ایران
- ↑ «هفت سناتور جمهوریخواه آمریکا از پرزیدنت ترامپ خواستند مسئولان ایرانی عامل قطع اینترنت را تحریم کند». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۵.
- ↑ «انتقاد شدید دولت آلمان از اعمال خشونت علیه معترضان در ایران». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اتحادیه اروپا از ایران خواست به خشونت علیه معترضان پایان دهد». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فرانسه بازگشت تحریمهای جهانی علیه ایران را بررسی میکند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ ناصر اعتمادی (۲۰ نوامبر ۲۰۱۹). «فرانسه از تهران خواست حقوق سیاسی و مدنی مردم ایران را رعایت کند». رادیو بینالمللی فرانسه. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «واکنش فرانسه». ۱۳۹۸-۰۹-۰۲.
- ↑ LIVE: Yellow Vests march in Paris one week after first anniversary (به فرانسوی), retrieved 2019-11-24
- ↑ «ملک سلمان: ایران بداند که پیامدهای تصمیماتش گریبانش را خواهد گرفت». العربیه فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نتانیاهو: به خاکوخون کشیده شدن معترضان ایرانی سندی دیگر از هویت رژیم جمهوری اسلامی است». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «پیام اسرائیل به مردم ایران: ما در کنار شما ایستادهایم». صدای آمریکا. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «هشدار ظریف به کشورهایی که از اعتراضات ایران حمایت میکنند». بیبیسی فارسی. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «رضا پهلوی: جمهوری اسلامی فقر و رنج را برای ایرانیان رایگان کردهاست». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «پیام رضا و فرح پهلوی دربارهٔ اعتراضات ایران علیه گرانی بنزین». fa.rfi.fr. رادیو فرانسه. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ رادیوفردا (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «طرح نمایندگان «فراکسیون امید» مجلس برای لغو افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «کانون نویسندگان ایران: به سرکوب مردم معترض پایان دهید». دویچه وله فارسی. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ واکنشهای داخلی و خارجی و ادامه قطع اینترنت». بیبیسی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Iran could be on the brink of overthrowing its authoritarian government, and the people need U.S. support
- ↑ احزاب کردستان در مورد ایجاد مرکز همکاری مشترک احزاب کردستان ایران به توافق رسیدند، وبسایت کردستان۲۴.
- ↑ اطلاعیهی مرکز همکاری احزاب کردستان ایران پیرامون اعتراضات گسترده به گران شدن نرخ بنزین، وبسایت مرکزی حزب دموکرات کردستان (حدک).
- ↑ «ایرانیان در شهرهای مختلف جهان از معترضان داخل ایران حمایت کردند + ۱۵ ویدئو». voanews.com. صدای آمریکا. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ایران: تجمعات ایرانیان خارج از کشور در حمایت از اعتراضات؛ نانسی پلوسی از سرکوب معترضان ابراز نگرانی کرد». fa.rfi.fr. رادیو بینالمللی فرانسه. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه تجمعات ایرانیان خارج در حمایت از اعتراضات ایران». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گردهمایی در کلن در ابراز همبستگی با معترضان ایران». dw.com. دویچه وله. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «همبستگی ایرانیان ساکن کانادا با اعتراضات مردمی ایران». radiozamaneh.com. رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه حمایت ایرانیان خارج کشور از اعتراض مردم ایران علیه جمهوری اسلامی». voanews.com. صدای آمریکا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۲۳٫۰۰ ۲۲۳٫۰۱ ۲۲۳٫۰۲ ۲۲۳٫۰۳ ۲۲۳٫۰۴ ۲۲۳٫۰۵ ۲۲۳٫۰۶ ۲۲۳٫۰۷ ۲۲۳٫۰۸ ۲۲۳٫۰۹ «شعارهای آبان ۹۸؛ معترضان اصل حکومت را نشانه رفتند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۲۴٫۰ ۲۲۴٫۱ رادیوفردا (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «قطع گسترده اینترنت در ایران؛ گزارشهای غیررسمی از کشته شدن «۱۰ معترض در روز شنبه»». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «اعتراضات مرگبار در ایران: حمله به بانکها و شعار «مرگ بر خامنهای» - سیاست». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «اعتراض در ایران علیرغم سرکوب ادامه دارد». radiozamaneh.com. رادیو زمانه. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ««رضاشاه روحت شاد» یعنی نارضایتی از اشرافیت مذهبی». euronews.com. یورونیوز. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.