جهان (تصوف)

جهان‌شناسی (انگلیسی: cosmology)، جهانشناسی علمی است که از قوانین عمومی جهان، با توجه به اصل و تکوین آن بحث می‌کند، خواه این بحث تجربی باشد، خواه فلسفی (نظری).

اصطلاح جهان

جهان (کون) مترادف وجود مطلق عام است و به جهان هستی از آن جهت که جهان است یعنی دارای نظام استوار است (نه از آن جهت که حق است) گفته می‌شود و نیز کون به معنی چیزی است که خدا آن را از عدم به وجود آورده‌است.

دلیل جهانی

جهانی (Cosmique);(Cosmologique) منسوب به جهان است، از این جهت که جهان یک کل است. دلیل جهانی معادل [برهان واجب و ممکن]‏ عبارت است از اثبات وجود خداوند با استناد به وجود جهان زیرا جهان و آنچه در آن است ممکن الوجود است و هر ممکنی حادث است و هر حادثی نیاز به محدث دارد. این دلیل در مقابل برهان وجودی معادل برهان صدیقین‏ است.

جهان پیدایی

جهان پیدایی (Cosmogonie) یا علم به منشأ جهان علمی است که متضمن توصیف اصل، تکوین و منشأ جهان است و اغلب دارای یک طبیعت اسطوره‌ای است.

فیوضات

آنچه در جهان هستی پا به عرصه وجود نهاده‌است، هرکدام مظهر اسمی از اسمای خدا است. فیوضات الهی (Emanations) به مخلوقات به واسطه اسمی از اسمای الهی است و هر اسمی فیض خاصی را افاضه می‌کند، و «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» * که جامع جمیع فیوضات است، هم بخشنده وجود و هم کمال وجود است.

عالم محسوس

عوالم محسوس و تحت ادراک انسان: عالم ملک و شهادت و عالم ناسوت که کون جامع و علّت غائی و آخر تنزّلات و مجلی کلّی است.