اعتراضات ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ هواداران جنبش سبز

صفحه نیمه‌حفاظت‌شده
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

۲۵ بهمن ۱۳۸۹

اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹
جایگاه ایران، تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، کرمانشاه، رشت، اهواز، ساری، یزد، کرمان، بابل
تاریخ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ (۱۴ فوریه ۲۰۱۱)
گونهتظاهرات
کشته‌شدگانحداقل ۳ نفر[۱][۲][۳]
زخمی‌ها۹۱ نفر[۴][۵]
بازداشت شدگان۱۵۰۰+ نفر[۶]

اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹، به مجموعه تظاهرات‌هایی گفته می‌شود که در شهرهای مختلف ایران در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ برای اعلام همبستگی با اعتراضات مردم تونس و مصر،[۷] بعد از راهپیمایی حامیان حکومت در ۲۲ بهمن بود. گزارش‌های مختلف از بسیاری از شهرهای ایران نظیر تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و رشت از حضور مردم در خیابان‌ها خبر می‌داد.[۸][۹] در تهران و در ساعت‌های اولیه تظاهرات به صورت آرام و پراکنده و بدون زد و خورد انجام می‌شد. پس از آن با حملهٔ نیروهای پلیس ضد شورش، لباس شخصی‌ها و گارد ویژه به تظاهرکنندگان، این اعتراضات به خشونت کشیده شد. این تظاهرات با اعلام میرحسین موسوی و مهدی کروبی مبنی بر دریافت مجوز از وزارت کشور در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۸۹ برنامه‌ریزی شد.[۷]

پیش زمینه

پس از قیام مردم مصر و تونس، میرحسین موسوی و مهدی کروبی به‌طور مشترک طی نامه‌ای، درخواست مجوزی برای شرکت مردم در تظاهرات حمایتی از مردم این دو کشور کردند. چند روز پیش از این نوشتن این نامه، موسوی و کروبی در دیدار با آیت‌الله بیات زنجانی از مراجع تقلید شیعه، نسبت به اعدام‌های سیاسی متعدد در ایران اعتراض کرده بودند.[۱۰] در این نامه مشترک میرحسین موسوی و مهدی کروبی، در شهر تهران از میدان امام حسین تا میدان آزادی به عنوان مسیر اصلی و محل تجمع نهایی مردم میدان آزادی پیشنهاد شد. این مجوز تا آخرین روز در اختیار معترضین قرار نگرفت.[۷] البته این اتفاق قبلاً برای ۲۵ خرداد نیز افتاده بود. پس از درخواست مجوز برای تظاهرات ۲۵ بهمن ماه بسیاری از مشاوران و اطرافیان میرحسین موسوی و مهدی کروبی از جمله تقی رحمانی، صالح نقره کار، علی باقری، محمد مصطفی بیات زنجانی، سوسن بیات زنجانی، رامتین مقدادی و مصطفی میراحمدی‌زاده دستگیر و زندانی شدند.[۷][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴] پس از درخواست مجوز طرفداران جنبش سبز با استفاده از توییتر، فیس بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی شروع به گسترش خبر کردند.[۱۵] در عین حال احمد جنتی در راهپیمایی روز ۲۲ بهمن در اصفهان، محسنی اژه‌ای،[۱۶] سردار نقدی[۱۷] و دیگر سرداران سپاه معترضین را پیش از شرکت در تظاهرات تهدید نمودند.[۱۸]

هم چنین پس از مخالفت وزارت کشور با صدور مجوز برای تظاهرات ۲۵ بهمن اردشیر امیرارجمند، مشاور حقوقی میرحسین موسوی و اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی و مشاور مهدی کروبی در مصاحبه‌هایی جداگانه با شبکه بی‌بی‌سی فارسی اعلام کردند که دیگر نیازی به مجوز نیست و راهپیمایی در هر صورت برگزار می‌شود.[۱۹][۲۰]

حصر خانگی موسوی و کروبی

در تاریخ ۲۰ بهمن، مهدی کروبی یکی از سران مخالفان دولت در حصر خانگی قرار گرفت و از دیدار با اعضای خانواده خود تا تاریخ ۲۵ بهمن منع شد. این در حالی بود که مأموران در اطراف خانه وی مستقر شده بودند.[۲۱] همچنین میرحسین موسوی در تاریخ ۲۵ بهمن در حصر خانگی قرار گرفت و پلیس کوچه‌ای که منزل وی در آن قرار دارد را مسدود کرده بود، به‌طوری‌که ورود و خروج از آن ناممکن بود و نیز کلیهٔ تلفن‌های خانه وی از جمله تلفن همراه او و همسرش نیز قطع شده بود. به نقل از خبرگزاری کلمه این اقدامات برای جلوگیری از حضور میرحسین موسوی در راهپیمایی همبستگی با مردم تونس و مصر صورت می‌گیرد.[۲۲][۲۳] هم چنین دیگر حامیان جنبش سبز مانند محمد خاتمی و عبدالله نوری در تاریخ ۲۵ بهمن در حصر خانگی قرار گرفتند.[۲۴]

فیلترینگ کلمه بهمن

بعد از تبلیغات گستردهٔ معترضان، حکومت برای مبارزه تصمیم به فیلترینگ کلمهٔ «بهمن» برای چند روز و پس از آن کلمهٔ ۲۵ بهمن در جستجوگرهای اینترنتی گرفت.[۲۵]

پیامک‌های تهدیدآمیز

به گزارش جرس، برای تعدادی از شهروندان پیام‌های تهدیدآمیزی از وزارت اطلاعات با مضمون «شهروند محترم، طبق اطلاع واصله، جنابعالی تحت تأثیر تبلیغات ضد امنیتی رسانه‌های وابسته به بیگانگان قرار گرفته‌اید، در صورت ارتباط با رسانه‌های خارج از کشور برابر مواد ۴۹۸، ۴۹۹، ۵۰۰، ۵۰۸، ۵۱۴، ۶۰۹، ۶۱۰، ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی مجرم شناخته می‌شوید و با شما برخورد قانونی خواهد شد.» ارسال شد.[۲۶]

سفر عبدالله گل به ایران

پپه اسکوبار در روزنامهٔ تایلندی آسیاتایمز نوشت که یکی از دلایل انتخاب این روز برای تظاهرات همبستگی با مصر و تونس حضور عبدالله گل رئیس‌جمهور ترکیه در تهران بود. با توجه به حوادث کشورهای عربی هرگونه سرکوب شدید اعتراضات به اعتبار ایران ضربه سختی می‌زد که این به نفع ترکیه بود. به ویژه با توجه به این که حکومت ایران حوادث مصر را به انقلاب اسلامی تشبیه کرده بود. حتی گفته می‌شد که عبدالله گل از مقامات ایرانی خواسته بود تا در آخرین دقایق مجوز برگزاری راهپیمایی را صادر کنند و مقامات هم در ابتدا پذیرفته بودند اما وزارت کشور سپس آن را تکذیب کرد.[۲۷]

روز تظاهرات

در صبح روز ۲۵ بهمن، اکبر امینی یکی از طرفداران جنبش سبز و از بازداشت شدگان اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸، با در دست داشتن پرچمی سبز و عکس‌های جان باختگان اعتراضات جنبش سبز از جرثقیلی واقع در چهارراه قصر تهران بالا رفته و موجب تجمعات اولیه مردم در تظاهرات ۲۵ بهمن ماه در این محل شد. مأموران امنیتی با آوردن خانواده او به محل و تهدید آنها، او را مجبور به پایین آمدن از بالای جرثقیل کردند. وی گردن خود را با طناب آبی به جرثقیل بسته بود تا در صورت دخالت مأموران به دار آویخته شود. وی پس از پایین آمدن از جرثقیل توسط مأموران امنیتی دستگیر شد.[۲۸][۲۹][۳۰]

در تهران ابتدا در ساعات ظهر در میدان امام حسین، خیابان آزادی، خیابان انقلاب، چهار راه ولی عصر، میدان انقلاب، میدان آزادی و چهار راه کالج تجمعاتی صورت گرفت. در ساعات عصر این تجمعات و تظاهرات به مناطق دیگر تهران چون تقاطع نواب صفوی، میدان توحید، بلوار کشاورز، خیابان اسکندری، خیابان کارگر جنوبی، خیابان ۱۶ آذر، خیابان ۱۲ فروردین، چهار راه قصر، میدان هفت تیر، خیابان رودکی، خیابان جمالزاده، هفت حوض، نارمک، خیابان آذربایجان، امیرآباد، عباس‌آباد، میدان ولی عصر، میدان فردوسی، خیابان شادمان و صادقیه نیز کشیده شد. در ساعت‌های اولیه تظاهرات به صورت آرام و پراکنده و بدون درگیری انجام می‌شد. پس از آن با حملهٔ نیروهای پلیس ضد شورش، لباس شخصی‌ها و گارد ویژه با باتوم و گاز اشک‌آور به تظاهرکنندگان، این اعتراضات به خشونت کشیده شد و چندین نفر بازداشت شدند.[۳۱][۳۲]

تجمع شهر اصفهان در منطقه چهارباغ، سی وسه پل، دروازه دولت، میدان انقلاب و خیابان سپه به صحنه برخورد نیروهای امنیتی و معترضان بدل شده و نیروهای امنیتی چند تن از تجمع‌کنندگان را دستگیر کرده‌اند.[۳۳][۳۴][۳۵]

تظاهرات حامیان جنبش سبز در مشهد که ابتدا در دانشگاه فردوسی آغاز شده بود، توسط نیروهای لباس شخصی و حراست دانشگاه مورد حمله واقع شد. در سطح شهر مشهد و برخی میادین و چهارراه‌های اصلی نیروهای امنیتی، انتظامی و یگان ویژه مشهد حضور داشتند و فضای شهر به حکومت نظامی اعلام نشده شبیه بود. در میادین آزادی، فلسطین، احمدآباد و تقی‌آباد و خیابان‌های آزادشهر، معلم، سجاد، راهنمایی، رضا و احمدآباد حضور نیروهای لباس شخصی و انتظامی کاملاً مشهود بود و چندین نفر بازداشت شدند.[۳۶][۳۷]

همزمان تظاهرات حامیان جنبش سبز در شیراز نیز، با وجود جو شدیداً نظامی و امنیتی با حضور مردم و دانشجویان برگزار شد. در شیراز، در حد فاصل میدان نمازی، دانشکده مهندسی شماره دو در خیابان ملاصدرا، میدان ارم و بلوار دانشجو تراکم جمعیت بسیار زیاد بود و مأموران یگان ویژه پاسداران و لباس شخصی‌ها، شدیداً با هرگونه تحرک و تردد و تجمعی، برخورد می‌کردند.[۳۸]

در رشت نیروهای گارد ویژه با تجمع در مقابل دانشگاه، سعی در جلوگیری از شکل‌گیری تجمعات کردند. بر اساس گزارش شاهدان عینی حاضران در این منطقه برای شکل‌گیری هسته‌های اولیه تجمع تلاش کردند، که این اقدام با سرکوب شدید نیروهای پلیس روبه‌رو شد.[۳۴] در سه راه بادی‌الله واقع در خیابان مطهری رشت تجمعاتی توسط مردم معترض شکل گرفت که موتور سواران بسیجی با حرکت در پیاده‌روها و ضرب و شتم مردم، تجمع را به خشونت کشاندند. اندکی بعد، تعداد زیادی از کارگران شهرداری اقدام به جمع‌آوری سطل‌های زبالهٔ پلاستیکی کل خیابان نمودند. طی درگیری، مأموران بسیجی و یگان ویژهٔ پلیس تعدادی از جوانان را دستگیر کردند.[۳۹]

در شهر بابل نیز بعد از ظهر روز ۲۵ بهمن جمعیت حامیان جنبش سبز و دانشجویان ابتدا به صورت پراکنده روبروی دانشکده صنعتی نوشیروانی بابل تجمع کرده و به دلیل شرایط ویژه، از ساعت حدود پنج و نیم بعد از ظهر از میدان اوقاف- باغ فردوس به سمت مدرس - البته با سکوت کامل- حرکت می‌کردند که در مقابل استادیم ورزشی آزادی با خشونت مأمورین نیروی انتظامی مواجه شدند. همچنین آمده‌است "بعد از حملات خشونت بار مأموران یگان ویژه، موتور سوارهای بسیجی و لباس شخصی‌ها جمعیت پراکنده را تا حتی کوچه‌های دورتر (منتهی به مدرس و جایگاه پمپ گاز) دنبال می‌کردند و مورد ضرب و شتم و بازداشت قرار می‌دادند. این گزارش همچنین خاطرنشان کرد "تا روز ۲۶ بهمن، دست کم ده تن از شهروندان بابلی بازداشت و تعدادی به زندان متی کلای بابل انتقال یافتند."[۴۰]

در کرمان تجمعی در یکی از میادین این شهر شکل گرفت که طی آن ۱۷ نفر بازداشت شدند.[۴۱]

در شهرهای دیگر نظیر خمینی شهر، نجف آباد، یزد، ساری و کرمانشاه نیز در روز ۲۵ بهمن صحنه تجمعات و تظاهرات حامیان جنبش سبز بود.[۳۴]

پوشش خبری

با شروع اعتراضات شبکه‌ها و رسانه‌های خبری زیادی مانند بی‌بی‌سی، سی ان ان، رویترز، فاکس نیوز، رادیوفردا، الجزیره، رسانه سبز ایران، توییتر، فیس بوک، صدای آمریکا و خبرگزاری فرانسه این تظاهرات را پوشش می‌دادند.[۴۲][۴۳][۴۴]

قطع و اختلال خدمات مخابرات

در این روز ارتباطات تلفن همراه در ساعات اوج تظاهرات در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران، اصفهان و شیراز قطع شد و پارازیت بر روی امواج شبکه‌های ماهواره‌ای افزایش یافت. هم چنین خدمات پیامک و اینترنت با اشکال مواجه شد.[۴۵][۴۶]

بسته شدن برخی از ایستگاه‌های مترو

با شروع اعتراضات برخی از ایستگاه‌های متروی تهران در بعد از ظهر روز ۲۵ام بهمن تعطیل شد. مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران علت تعطیلی برخی از ایستگاه‌های مترو را این‌گونه بیان می‌کند:

روز ۲۵ بهمن تک تک ایستگاه‌هایی که بسته شده‌است به دستور مقامات امنیتی و انتظامی بوده و متروی تهران به هیچ‌وجه کار سرخود انجام نداده‌است.

[۴۷]

بازداشت دیپلمات اسپانیایی در تهران

ایگناسیو پرس کامبرا سرکنسول اسپانیا در مقابل نمایندگی دیپلماتیک اسپانیا در تهران که در محل برگزاری تظاهرات قرار داشت، توسط نیروهای انتظامی بازداشت شد و به مدت چهار ساعت در بازداشت به سر برد، وزارت خارجه اسپانیا نیز در واکنش به این بازداشت، مرتضی صفاری نطنزی، سفیر ایران در این کشور را احضار کرده‌است و این عمل را غیرقابل قبول خواند.[۴۸][۴۹] هم چنین یکی از کارمندان سفارت ژاپن نیز در این روز دستگیر شد.[۵۰]

شعارهای مردم

  • مرگ بر دیکتاتور
  • نترسید، نترسید، ما همه با هم هستیم
  • مرگ بر اصل ولایت فقیه
  • سید علی حیا کن، مبارکُ نگاه کن
  • سید علی بدونه، بزودی سرنگونه
  • نظامی جدا شو، با ملت هم‌صدا شو
  • مبارک، بن‌علی، نوبت سیدعلی
  • خامنه‌ای قاتل است ولایتش باطل است.
  • تهران یا قاهره، دیکتاتور باید بره
  • آزادی آزادی آزادی
  • نیروی انتظامی سبز تو هم قشنگه
  • مصر هم همینجوری بود[۳۴][۴۶][۵۱]

کشته‌ها، مجروحین و دستگیرشدگان

در درگیری‌های روز ۲۵ بهمن یک دانشجوی ۲۶ سالهٔ رشتهٔ هنر به‌نام صانع ژاله در خیابان امیر اکرم تهران بر اثر اصابت گلوله کشته شد. منابع خبری معترضان، ژاله را یکی از تظاهرات‌کنندگان معرفی کردند که توسط نیروهای امنیتی کشته شده‌است. وی یکی از هواداران آیت الله منتظری از حامیان جنبش سبز بوده‌است. هم چنین مقالاتی در مجله آزما از مجلات هوادار جنبش سبز می‌نوشته‌است.[۵۲][۵۳][۵۴] در مقابل رسانه‌های حکومتی ادعا کردند که ژاله از اعضای بسیج بوده و توسط «عوامل فتنه‌گر و گروهک مزدور و تروریستی منافقین» به قتل رسیده‌است.[۵۵] احمدرضا رادان نیز با تأیید مرگ یک نفر، از زخمی شدن تعدادی دیگر خبر داد و گفت که ۹ نفر از مجروحان جزو نیروهای امنیتی بوده‌اند.[۵۶]

خبرگزاری فارس، همچنین خبر از کشته شدن فرد دیگری به نام محمد مختاری را در درگیری‌های ۲۵ بهمن داد که بعد از زخمی شدن در بیمارستان در گذشت. این خبرگزاری مسئول تیراندازی این جوان را «عوامل فتنه‌گر و گروهک مزدور و تروریستی منافقین» دانست.[۳]

امیرحسین تهرانچی نیز در تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ توسط نیروهای امنیتی در تهران بر اثر اصابت گلوله کشته شد.[۵۷]

رامین پرچمی بازیگر فیلم اخراجی‌ها در تظاهرات ۲۵ بهمن نیز دستگیر و بازداشت شد و به زندان اوین منتقل شد.[۵۸]

هم چنین پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ماه لیستی مرکب از ۱۵۰۰ نام از سوی مسئولان دادسرا خوانده و اعلام شد تمامی بازداشت‌شدگان به زندان اوین منتقل شده‌اند. بازداشت‌شدگان اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن، به دادگاه انقلاب واقع در خیابان معلم انتقال یافته و برای آنان پرونده تشکیل شد. این در حالی است که مأموران یگان ویژه، در ۲۶ بهمن با حمله به خانواده‌های بازداشت‌شدگان در مقابل دادگاه انقلاب، آنان را مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند. اعلام نام ۱۵۰۰ تن بازداشتی در حالی است که کمی پیش احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی تهران در مصاحبه‌ای تعداد بازداشت‌شدگان را ۱۵۰ تن اعلام کرده بود.[۵۹] از جمله این بازداشت شدگان می‌توان به رامتین مقدادی، ابوذر رستمی، علی نبوی، ابوالفضل بابایی، حسین احمدنژاد، فرزانه نجارنژاد، فرشید غواصیه، امیر شیبانی، علی رزاقی، حسین شریف زادگان، امید محدث، صدرالدین بهشتی، سعید یگانه پور، محمد حسین مهیمنی، صالح نقره‌کار، تقی رحمانی، میثم محمدی، شهربانو امانی، ساناز معتضدیان، مصطفی بیات زنجانی، سوسن بیات زنجانی، مصطفی میراحمدی‌زاده، حامد شاملو، محسن برزگر، حسین ضامن ضرابی، علی باقری، و عبداالله ناصری، اشاره کرد.[۳۶][۶۰][۶۱][۶۲][۶۳][۶۴][۶۵]

هم چنین در مراسم تشییع جنازه صانع ژاله در دانشگاه هنر در ۲۷ بهمن ماه درگیری‌هایی بین هواداران جنبش سبز و نیروهای بسیج و لباس شخصی صورت گرفت که چند تن از دانشجویان دانشگاه از جمله کوروش خان محمدی، حسن فتحی زاده، وحید نصرتی، عباس صالحی، عبدالله رنجبر، فراز سرابی و امیر بی‌نظیر بازداشت شدند.[۶۶] همچنین ده‌ها تن توسط لباس شخصی‌ها به شدت در ناحیه سر و بینی مجروح شدند و بسیاری از ترس دستگیر شدن از رفتن به درمانگاه و بیمارستان خودداری کردند.

بیانیه‌های میرحسین موسوی و مهدی کروبی پس از تظاهرات

میرحسین موسوی و مهدی کروبی رهبران جنبش سبز در ۲۷ بهمن ماه، اقدام به نوشتن بیانیه‌هایی پس از تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ کردند. در قسمت‌هایی از بیانیه میر حسین موسوی آمده‌است:

جنبش شکوهمند شما ازدو سو مورد تهاجم قرار گرفته‌است: از یک سو مورد تهاجم اقتدار گرایانی که چشم به پست و مقام و زر و زور در آینده دارند و از سوی دیگر تلاش بیگانگان و موج سواران بین‌المللی برای پی گرفتن مطامع خود بوده‌است که هر دو تلاش کرده‌اند که جنبش را به صهیونیسم و آمریکا و اذناب آنان منتسب کنند.

این در حالی است که افتخار بزرگ جنبش سبز در استقلال و تکیه آن بر نیروی عظیم ملت بوده‌است. جنبش سبز همواره با بیگانگان فاصله داشته.

این همراه کوچک شما ضمن تبریک به مناسبت پایداری خیره‌کننده مردم، شهادت فرزندان عزیز شما ملت سرفراز را تسلیت می‌گویم.

هم چنین مهدی کروبی دیگر رهبر جنبش سبز در قسمت‌هایی از بیانیه خود گفته‌است:

متأسفانه از زمان ارائه این درخواست با سیلی از فحاشی‌ها و دریده گویی‌های روزنامه‌ها و رسانه‌های جیره خوار مواجه شدیم و از همان زمان به منظور جلوگیری از شرکت در راهپیمایی و پیوستن به مردم با قطع تلفن و ارتباطات و همچنین حصر و تخریب منزل مسکونی مان مواجه شدیم. ضمن محکومیت شدید برخوردهای خشن و غیرانسانی و غیر اسلامی هشدار می‌دهیم که تا دیر نشده‌است پنبه‌ها را از گوش‌هایتان خارج کنید و صدای مردم را بشنوید. اعمال خشونت‌آمیز و مخالفت و عناد با خواست مردم تا زمانی و جایی می‌تواند به استمرار چنین وضعیتی کمک کند. از سرنوشت دوری حکومت‌ها از مردم عبرت بگیرید. زندانیان سیاسی را آزاد و دستتان را از گلوی روزنامه‌ها و رسانه‌های مستقل بردارید، به عهد و میثاقی که با نام قانون اساسی با مردم بسته‌اید وفادار باشید.

[۶۷][۶۸]

واکنش‌ها

با توجه به گستردگی این تظاهرات، پیامدهای آن نیز قابل توجه بودند.[۶۹]

واکنش‌های داخلی

  • علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی وقت در نشست علنی مجلس با بیان: «آقایانی که در ایران اطلاعیه صادر کردند و در دام و تله طراحی شده آمریکا افتادند، با چه تحلیلی این کار را کردند؟» راهپیمایی ۲۵ بهمن را آمریکایی خواند.[۷۰]
  • محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس سابق سپاه پاسداران میرحسین موسوی و مهدی کروبی را عمله آمریکا خواند و افزود:

    «من تعجب می‌کنم که چرا موسوی و کروبی نمی‌فهمند که در این حوادث، عمله‌ای بیش نیستند و مورد سوءاستفاده آمریکا و همه بدخواهان قرار گرفته‌اند و جالب اینکه آمریکا از این عمله‌ها هم عبور کرده‌است. قطع‌نامه‌ها و گفتارهای مسئولان آمریکایی نشان می‌دهد که این آدم‌ها فقط مستمسک بوده‌اند و جریان فتنه جایی دیگر طراحی و رهبری می‌شد.»

    در ادامه نیز آمریکا را به دخالت در اداره کشور متهم کرد.[۷۱][۷۲]
  • سازمان بسیج استادان دانشگاه‌های کشور طی نامه‌ای میرحسین موسوی و مهدی کروبی را آلت دست آمریکا خواند و حوادث ۲۵ بهمن را سازمان یافته در خارج از کشور اعلام کرد و در ادامه خواستار محاکمه موسوی و کروبی شد.[۷۳]
  • پس از تظاهرات ۲۵ بهمن، نمایندگان مجلس ایران شعار «مرگ بر موسوی» و «مرگ بر کروبی» سر دادند و خواستار اعدام این دو رهبر اصلاح طلب شدند. نمایندگان نوشته‌ای بر روی جایگاه هیئت رئیسه نصب کرده بودند بدین شرح:

    «ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواستار محاکمه و اشد مجازات موسوی و کروبی به جرم افساد فی الارض و اقدام علیه امنیت ملی کشور هستیم.»

  • رئیس مجلس نیز دستور تشکیل کمیته «بررسی افراد ضدانقلاب» را صادر کرد.[۷۴]
  • در تحصنی که در ساعات پایانی ۲۶ بهمن در میدان ارک تهران از جانب هواداران جمهوری اسلامی برگزار شد، مخالفین میر حسین موسوی و مهدی کروبی با نصب طناب داری در مقابل دادسرای عمومی و انقلاب تهران مترسک میرحسین موسوی را به دار آویخته و آتش زدند و با سر دادن شعارهای «مرگ بر موسوی»، «مرگ بر خاتمی»، «مرگ بر کروبی» از دستگاه قضایی، خواستار محاکمه سران جنبش سبز شدند.[۷۵]
  • دفتر تحکیم وحدت در محکومیت حوادث ۲۵ بهمن حامیان میرحسین موسوی، بیانیه‌ای تحلیلی صادر کرد و در این بیانیه موسوی و کروبی را به دلیل زمینه‌سازی برای حوادث روز ۲۵ بهمن مسئول دانست.[۷۶]

واکنش‌های خارجی

 ایالات متحده آمریکا

  • هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا ضمن اعلام حمایت صریح و مستقیم از معترضان ایرانی، افزود: «آنچه امروز در ایران اتفاق می‌افتد بیانگر شجاعت مردم این کشور است و نشان دهنده دو رویی رژیم ایران که طی سه هفته گذشته مرتباً آنچه در مصر در جریان بود را می‌ستود.»[۷۷]
  • باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا نیز در سخنرانی که یک روز پس از تظاهرات انجام داد، اعلام کرد که اجازهٔ همان تظاهرات‌های بی خشونتی که در مصر انجام شده‌است، باید به مردم ایران داده شود. او گفت که دولت ایران کناره‌گیری مبارک را جشن می‌گیرد، در حالی که مردم خود را به خاک و خون می‌کشد. او گفت هر چیزی که برای مصر صحیح است برای ایران نیز درست می‌باشد.[۷۸]

 اتحادیه اروپا

  • دفتر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اروپا، با ذکر اینکه وی رویدادهای ایران را «از نزدیک» دنبال می‌کند، اعلام کرد که آزادی بیان و آزادی تجمع، حقوق بنیادین بشر است و باید کاملاً رعایت شود. در عین حال سرکوب تظاهرکنندگان را محکوم کرد.
  • یژی بوزک، رئیس پارلمان اروپا، در بیانیه خود گفت که اعتراضات تهران که در آن دست کم یک نفر نیز کشته شده‌است، نشان می‌دهد که «نسیم دموکراسی که در جهان عرب وزیدن گرفته به ایران نیز رسیده‌است.»[۷۹]

 بریتانیا

  • وزیر خارجه بریتانیا، ویلیام هیگ، با اشاره به تصاویر ضرب و جرح تظاهرکنندگان ایرانی که منتشر شده گفته اگر احمدی‌نژاد معتقد است، مردم مصر حق دارند آزادانه عقایدشان را بیان کنند، دولت ایران نباید همین حق را از مردمش دریغ کند. وزیر امور خارجه بریتانیا گفت که مقام‌های ایرانی باید به حق آزادی بیان و تجمع مسالمت‌آمیز مردم احترام بگذارند.[۸۰]

 کانادا

 ترکیه

  • عبدالله گل، رئیس‌جمهور ترکیه نیز که در ایران به سر می‌برد، در دیدار خود با خبرنگاران در تهران، در لحظات آغازین اعتراض‌ها، بدون اشاره مستقیم به ایران از رهبران کشورهای منطقهٔ خاورمیانه خواست که به درخواست‌های «واقع‌گرایانه» مردم‌شان توجه کنند.[۸۲]

اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۹۰

شورای هماهنگی راه سبز امید و فعالان جنبش سبز نظیر اردشیر امیرارجمند، مجتبی واحدی، شیرین عبادی، عیسی سحرخیز، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و نمایندگان ادوار مجلس در بهمن ماه ۱۳۹۰ در آستانه سالگرد تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹، فراخوان‌هایی را منتشر کردند که در آن از معترضان خواسته شد در اعتراض به ادامه حبس خانگی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و همسرانشان به خیابان‌ها بیایند. سازمان عفو بین‌الملل و شورای ملی سوریه نیز از تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۹۰، حمایت کردند. از چند روز پیش از ۲۵ بهمن ۱۳۹۰، اختلالاتی در سیستم اینترنت و دسترسی به‌ای میل‌ها به وجود آمد. محسنی اژه‌ای، دادستان کل کشور، پیش از این تظاهرات گفت: «خرید مردم را می‌گویند راهپیمایی است.» محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، نیز دربارهٔ این راهپیمایی گفت: «مردم ایران اسلامی به سادگی اجازه نخواهد داد افراد یا گروه‌ها دستاوردهای انقلاب را تخریب کنند.»[۸۳][۸۴][۸۵][۸۶][۸۷][۸۸][۸۹][۹۰][۹۱][۹۲][۹۳]

در روز ۲۵ بهمن ۱۳۹۰، در شهرهای مختلف ایران نظیر تهران، شیراز، اهواز، کرمان، مشهد، کرمانشاه و اصفهان با وجود جو شدید امنیتی و حضور گسترده نیروهای انتظامی، لباس شخصی و یگان ویژه ناجا، تجمعات و درگیری‌هایی بین معترضان و نیروهای امنیتی صورت گرفت و معترضان زیادی (حداقل ۴۰۰ نفر) در این روز بازداشت شدند. مراسم سالگرد ۲۵ بهمن در کشورهای بریتانیا، آمریکا، کانادا، ایتالیا و فرانسه نیز برگزار شد.[۹۴][۹۵][۹۶][۹۷][۹۸][۹۹][۱۰۰][۱۰۱][۱۰۲][۱۰۳][۱۰۴][۱۰۵][۱۰۶][۱۰۷][۱۰۸][۱۰۹][۱۱۰][۱۱۱][۱۱۲] پس از این اعتراضات، ۱۰ نفر از بازداشت شدگان تجمع اعتراضی روز ۲۵ بهمن ۱۳۹۰ در زندان اوین در اعتراض به وضعیت خود دست به اعتصاب غذا زدند.[۱۱۳][۱۱۴]

۱ اسفند ۱۳۸۹

اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹
جایگاه ایران، تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، کرمانشاه، بابل، رشت، مهاباد، مریوان،[۱۱۵] زاهدان
تاریخ۲۰ فوریه ۲۰۱۱ (۱ اسفند ۱۳۸۹)
گونهتظاهرات
کشته‌شدگان۲ نفر[۱۱۶][۱۱۷]
زخمی‌هانامعلوم [نیازمند منبع]
بازداشت شدگاننامعلوم [نیازمند منبع]

اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹ به مجموعه تظاهراتی گفته می‌شود که در شهرهای مختلف ایران در روز ۱ اسفند ۱۳۸۹ اتفاق افتاده‌است. معترضین برای گرامی‌داشت کشته‌شدگان روز ۲۵ بهمن (محمد مختاری و صانع ژاله) و اعتراض به وضع موجود، در شهرهایی نظیر تهران، شیراز، اصفهان، رشت، مشهد، بابل، کرمانشاه، مهاباد و زاهدان در تظاهرات شرکت کردند. در شهر تهران در بعضی از نقاط این اعتراضات با دخالت نیروهای امنیتی به ضرب‌وشتم مردم شرکت‌کننده ختم شده‌است. این دومین تظاهرات جنبش سبز در سال ۱۳۸۹ می‌باشد.[۱۱۸]

پیش زمینه

حصر خانگی میرحسین موسوی

پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ و درخواست مشترک مهدی کروبی و میرحسین موسوی، رهبران جنبش سبز، برای حضور هواداران جنبش سبز در تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ در حمایت از قیام مردم مصر و تونس، حصر خانگی میرحسین موسوی و همسرش زهرا رهنورد واقع در خیابان پاستور با ایجاد دیواری آهنی بر معبر ورودی خانه موسوی، از روز ۲۵ بهمن به منظور جلوگیری از شرکت آن‌ها در تظاهرات آغاز شد و از روز ۲۷ بهمن ماه، پس از درخواست ۲۳۳ نماینده مجلس شورای اسلامی برای اعدام موسوی و کروبی و بیانیه‌های موسوی و کروبی در رابطه با تظاهرات ۲۵ بهمن ماه، کامل شده و با قطع آخرین ارتباطات محدود موسوی و رهنورد از جمله تلفن، اینترنت و ارتباط با دخترانشان، دیگر هیچ اطلاعی از وضعیت و سلامتشان در دست نبود. هم چنین محافظان موسوی از محافظت وی عزل شده و نیروهای امنیتی جای آن‌ها را گرفتند.[۱۱۹][۱۲۰][۱۲۱][۱۲۲]

درخواست اعدام موسوی و کروبی از سوی نمایندگان مجلس

پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ و در خواست مشترک مهدی کروبی و میرحسین موسوی رهبران جنبش سبز، برای حضور هواداران جنبش سبز در تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ در حمایت از قیام مردم مصر و تونس، ۲۳۳ نماینده مجلس شورای اسلامی پس از نطق علی لاریجانی علیه میرحسین موسوی و مهدی کروبی و مفسد فی‌الارض خواندن آنها، در مقابل جایگاه هیئت رئیسه مجلس تجمع کردند و با سر دادن شعارهایی نظیر ' ما همه سرباز تو هستیم خامنه‌ای؛ گوش به فرمان تو هستیم خامنه‌ای '، ' ای رهبر آزاده آماده‌ایم آماده'، ' مرگ بر موسوی، کروبی و خاتمی ' و ' موسوی و کروبی اعدام باید گردند' خواستار اعدام موسوی و کروبی شدند.[۱۲۲][۱۲۳][۱۲۴]

فاطمه کروبی، همسر مهدی کروبی با نوشتن نامه‌ای خطاب به علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نسبت به این اقدام نمایندگان مجلس، حصر خانگی، قطع ارتباطات از جمله تلفن و اینترنت مهدی کروبی و جلوگیری از دیدار با اعضای خانواده اش اعتراض کرد.[۱۲۵] در قسمت‌هایی از این نامه آمده‌است:

جنابعالی به خوبی می‌دانید که از پنج شنبه در حصر کامل نیروهای امنیتی هستیم که بنحوی که فرزندانم را نیز به منزل راه نمی‌دهند، تلفن‌های ارتباطی همگی قطع می‌باشد، از ادامه درمان این حق اولیه‌ام نیز ممانعت به عمل آمده و نیروهای امنیتی دیشب هم‌زمان با حمله اوباش شبانه با شکاندن درب آپارتمان فرزندم محمد حسین بدون حضور او به منزلش یورش بردند. از آنجا که سخن از قانون گرایی کرده‌اید، موجب امتنان است معیارهای قانونی برای این رفتارهای مذبوحانه، غیرانسانی و البته کودکانه که هیچ خللی در انتخاب راه همسرم ایجاد نمی‌کند را جهت اطلاع اینجانب و تنویر افکار عمومی معین نمائید.

[۱۲۶]

مهدی کروبی نیز در پیامی جداگانه از طریق یکی از مشاورانش به نام مجتبی واحدی، در اعتراض به این اقدام نمایندگان مجلس گفت:

کروبی بار دیگر آمادگی خود را برای محاکمه در یک دادگاه علنی اعلام و خطاب به سران حکومت گفت: اگر غیرت و شجاعت دارید لااقل مانند حکومت شاه رفتار کنید که اگر مبارزانی مانند طالقانی، گلسرخی، بخارایی و ده‌ها مبارز با اندیشه‌های متفاوت را به بند می‌کشید، اجازه انتشار محاکمات آن‌ها در رسانه‌ها را می‌داد. کروبی پیامی هم برای آقایان قالیباف، ناطق نوری و حسن روحانی داشت. او با اشاره به اینکه شکستن هم‌زمان سکوت این سه نفر و برخی ظرایف موجود در اظهار نظر آن‌ها و نیز همزمانی آن با اطلاعیه دستوری هیئت رئیسه خبرگان، هر نوع تردید در خصوص الزام آقایان به اظهار نظر را برطرف می‌کند، از این سه نفر خواست با صدور اطلاعیه‌ای، محاکمه علنی او و اجازه انتشار دفاعیاتش در رسانه‌ها را نیز خواستار شوند.

[۱۲۷]

درخواست شورای هماهنگی راه سبز امید و مشاوران موسوی و کروبی

شورای هماهنگی راه سبز امید که باصدور بیانیه‌ای از مردم ایران دعوت کرد که روز یکشنبه، اول اسفندماه، ساعت سه به منظور هفتمین روز شهادت دو شهید تظاهرات ۲۵ بهمن و همچنین بزرگداشت یاد و خاطره سایر شهدای جنبش سبز و حمایت از سران جنبش سبز در میادین شهر حضور داشته باشند.

اردشیر امیرارجمند مشاور میرحسین موسوی و سید مجتبی واحدی مشاور مهدی کروبی یک روز پیش از اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹ از سپاه پاسداران خواستند که در اول اسفند به مردم بپیوندند.

اردشیر امیرارجمند مشاور میرحسین موسوی در گفتگو با جرس گفت: «نگذارند تفکر مردم نسبت به کل سپاه تغییر کند و از یک نیروی حامی مردم به یک نیروی سرکوبگر تبدیل شود». وی افزود: «بزرگداشت شهدای جنبش در یک مراسم غیردولتی و خودجوش و مردمی، خواست مشروع و عمومی است».

سیدمجتبی واحدی مشاور مهدی کروبی نیز در گفتگو با رادیو فردا با تأکید بر اینکه «سپاه، یکپارچه نیست» گفت: «بخشی از سپاه که سرکوبگر است رقیب مردم است و با روی کار آمدن حکومت مردمی، منافع مالی خود را در خطر می‌داند به همین دلیل دست به سرکوب می‌زند».[۱۲۸]

الله اکبر شبانه

تعدادی از از مردم تهران در مناطق مختلف تهران نظیر نارمک، تهرانپارس، میرداماد، صادقیه، ونک، امیرآباد، پونک و سعادت آباد در شب قبل از روز یکم اسفند در ساعت ۱۰ شب در پاسخ به فراخوان برخی از رسانه‌های جنبش سبز، فریاد الله اکبر سر دادند.[۱۲۹]

روز تظاهرات

در این روز در سطح شهر تهران نیروهای ضد شورش، امنیتی، یگان‌ویژه، نیروی انتظامی، سپاه، لباس شخصی و بسیج در میادین و نقاط مرکزی شهر حضور گسترده‌ای داشتند.

در این روز تجمعات و درگیری‌هایی بین مردم و نیروهای نظامی و امنیتی در نقاط مختلف تهران نظیر میدان ولی عصر، میرداماد، خیابان سهروردی، خیابان کریم خان، امیرآباد، صادقیه، خیابان آزادی، خیابان انقلاب، خیابان طالقانی، میدان فاطمی، میدان امام حسین، بلوار کشاورز، پارک وی، میدان انقلاب، حوالی پارک ملت، میدان ولی عصر، میدان ونک، چهارراه ولی عصر و عباس‌آباد رخ داد.[۱۳۰]

تجمع‌های پراکنده مردم، در ۱ اسفند ۱۳۸۹ پس از ساعت ۱۵، در خیابان ولی عصر، خیابان انقلاب و خیابان آزادی شکل گرفت، تجمع مردم در اغلب این نقاط با سکوت همراه است. گاهی نیز مردم تجمع‌کننده شعار الله اکبر، مرگ بر دیکتاتور یا حسین، میرحسین سر می‌دادند.[۱۳۱] از ساعت اولیه ظهر ۱ اسفند، تجمعات در جو امنیتی – پلیسی حاکم بر مناطق مرکزی و اصلی شهر آغاز شد نیروهای گارد ضد شورش در برخی میادین پایتخت حضور چشمگیر یافتند و تجمعات با تاریکی هوا رو به گسترش شد و لحظه به لحظه بر حضور مردم در برخی از نقاط تهران از جمله خیابان ولی عصر، میدان ولی عصر، چهار راه پارک وی، جام جم، سعادت آباد، میدان ونک، میرداماد، توانیر، خیابان طالقانی، میدان فاطمی و میدان هفت تیر افزایش یافت و درگیری‌هایی در این خیابان‌ها میان مردم و نیروهای انتظامی و لباس شخصی رخ داد. نیروهای یگان ویژه پاسداران، بارها در این مناطق به روی تجمع کنندگان گاز اشک‌آور پرتاب کرده و گروهی را بازداشت نمودند. معترضان در دسته‌های ده‌ها نفری شعار الله اکبر و مرگ بر دیکتاتور سر می‌دادند و دست‌های خود را به علامت پیروزی بالا می‌گرفتند. موتور سوارهای بسیج، با حرکت در پیاده‌روها و ضرب و شتم معترضان با باتوم در صدد پراکندن معترضان بودند. هم چنین گروه‌هایی از مردم روبروی ساختمان صدا و سیما در خیابان ولی عصر تجمع کردند. در این روز نیروهای امنیتی به صورت دائم تمام رفت‌وآمدها و تحرکات و ترافیک‌های ساختگی را مورد بازرسی قرار می‌دادند.[۱۳۲][۱۳۳]

لباس شخصی‌های مستقر در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، در راهپیمایی اول اسفند با کلاهخود و باتوم به شهروندانی که از میدان ولیعصر به سمت تقاطع فاطمی در حرکت بودند حمله و آنان را بازداشت و به درون ساختمان این خبرگزاری منتقل می‌کردند.[۱۳۴]

درگیری در خیابان امیرآباد، به‌طور شدیدی تا غروب ادامه داشت و دانشجویان خوابگاه‌های مستقر در آن خیابان (از انقلاب تا امیرآباد شمالی) بر تداوم اعتراضات خود تأکید داشتند. همچنین میدان ولی عصر و خیابان‌های منتهی به آن، صحنهٔ جنگ و گریز خیابانی میان نیروهای گارد با مردمی بود که ساعاتی از عصر، میدان را در تسلط خود گرفته بودند و از ولی عصر تا انتهای بلوار کشاورز، به صحنه‌های درگیری مبدل شده بود. هم چنین نیروهای امنیتی با یورش به پاساژهای اطراف چهار راه ولیعصر، پاساژ ایرانیان، پاساژ ولیعصر، پاساژ رضا و… اقدام به تعطیلی آن‌ها نموده که موجب محبوس شدن برخی از مردم در پاساژها شده بود.[۱۳۵]

خیابان‌های کریمخان، میدان هفت تیر تا سهروردی و فلکه‌های اول و دوم صادقیه نیز صحنهٔ تجمعات حامیان جنبش بود که شعارهای مرگ بر دیکتاتور سر می‌دادند و به گروهی که قصد شعار دادن داشتند، شدیداً حمله کردند. بر خلاف ۲۵ بهمن، لباس شخصیها، بسیجی‌ها، یگان‌ویژه و همه مأموران امنیتی به سلاح‌های گرم مسلح بودند و در بیشتر نقاط، نیروهای گارد مانع هرگونه تجمع بیش از چهار یا پنج نفر می‌شد، که طی همین اقدام، برخوردهای شدید و دستگیری‌هایی رخ داد، که مردم با شعار و هجوم، با نیروهای حکومتی درگیر می‌شدند. در اطراف میدان آزادی تهران در خیابان ولدخانی جنوبی، جمعیت زیادی از مردم جمع شده‌اند و با عوامل سرکوب دولت درگیر شدند. در میدان‌های هفت حوض، تهرانپارس و صادقیه نیز نیروهای امنیتی حضور گسترده‌ای داشتند.[۱۳۵][۱۳۶]

در شیراز با افزایش جمعیت مردم معترض خیابان‌های شیراز، نیروهای انتظامی و لباس شخصی به مردم حمله‌ور شدند و نیروهای انتظامی و لباس شخصی با حضور گسترده در خیابان‌ها و میادین اصلی شهر و همچنین مانور با موتور، قصد به ایجاد رعب و وحشت پرداختند و حتی عابرین و رانندگان عادی را نیز مورد ضرب و شتم قرار دادند. شیرازی‌ها در خیابان‌های ملاصدرا و حوالی میدان نمازی و دانشگاه مهندسی دست به تظاهرات زدند. علی عسکری دانشجوی سبز شیراز در ۱ اسفند ماه ۱۳۸۹ در شیراز توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. وی پیش از این نیز در ۱۳ آبان ماه سال ۱۳۸۸ همراه با شماری از دانشجویان شیراز بازداشت شده بود.[۱۳۷]

در اصفهان بسیاری از معترضان که از اصفهان و شهرهای اطراف در این میدان جمع شدند و در گروه‌های چند ده نفری جمع شده و به‌طور پراکنده شعار دادند. علاوه بر این در دروازه شیراز این شهر، جمعی بسیجی مستقر شدند و در خیابان نظر شرقی عده‌ای موتور سواران لباس شخصی با در دست گرفتن پرچم جمهوری اسلامی در ورودی خیابان ایستادند. علاوه بر تجمع دانشجویان دانشگاه اصفهان، مردم آن شهر نیز تجمعی در میدان انقلاب صورت دادند که با حملات و حضور نیروهای ضد شورش همراه بود.[۱۳۸]

در مشهد نیز تنش در مناطق مرکزی این شهر گزارش شد. به گفته شاهدان عینی در خیابان‌های راهنمایی و پرستار این شهر درگیری‌هایی بین تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی روی داد.[۱۳۹] از بامداد روز ۱ اسفند نیروهای امنیتی و نظامی همراه با تجهیزات و «اسلحه» در اکثر خیابان‌ها و میادین اصلی شهر مشهد مستقر شده و موجی از رعب و وحشت را به خیابان‌ها آوردند و این نیروها حضور چشمگیری در خیابان «راهنمایی» در شهر مشهد داشته و با مردمی که قصد تجمع داشتند برخورد کردند؛ و مردم را با ضرب و شتم متفرق کردند و اجازه برگزاری تجمع را به آنان ندادند. خیابان «پرستار» در نزدیکی همین خیابان نیز شاهد درگیری بین نیروهای امنیتی و مردم معترض بود. نیروهای امنیتی برای تهدید «اسلحه‌های» خود را به مردم نشان می‌دهند. نیروهای امنیتی بسیاری در بیمارستان «قائم» در نزدیکی این خیابان‌ها حضور داشتند و از بیمارستان به عنوان پایگاه خود استفاده کردند.[۱۴۰]

در تبریز نیز تجمع معترضان و مملو از نیروهای امنیتی در خیابان آبرسان و میدان ساعت تبریز گزارش شد.[۱۴۱][۱۴۲]

در همدان نیز در ۱ اسفند دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا دست به تجمع اعتراضی زدند. آن‌ها در تجمع خود شعارهای ضدحکومتی سردادند.[۱۴۳]

در رشت خیابان مطهری این شهر در ۱ اسفند ۱۳۸۹ شاهد درگیری شدید مردم معترض با نیروهای امنیتی و لباس شخصیها در این شهر بود. برخی از شاهدان عینی از رشت، شمار افراد شرکت‌کننده در این راهپیمایی را بیش از روز ۲۵ بهمن برآورد کرده‌اند. این شاهدان همچنین از شمار بالای بسیجیها و نیروهای امنیتی و نیروی انتظامی در شهر خبر دادند که با تهدید و ارعاب سعی در متفرق کردن جمعیت داشتند.[۱۴۴]

در چهارمحال و بختیاری نیز در تظاهرات اول اسفند ۱۸ نفر از معترضان توسط مأموران امنیتی بازداشت شدند.[۱۴۵]

در زاهدان نیز در ۱ اسفند ۱۳۸۹ در ساعت ۴ بعد از ظهر، از خیابان دانشگاه به طرف میدان امام علی تظاهرات کرده‌اند و شعارهای علیه دیکتاتور سر داده‌اند.[۱۴۶]

در شهر مهاباد مخالفان دولت در چند خیابان اصلی این شهر تجمع کردند و با آتش زدن لاستیک و سطل‌های زباله خیابان‌ها را بستند. هم چنین جمعی از جوانان در میدان استقلال مهاباد با برپایی تجمعی اقدام به سر دادن شعارهای ضدحکومتی کردند. این در حالیست که حضور نیروهای امنیتی در مهاباد چشمگیر است. جمعی از جوانان در میدان استقلال مهاباد با برپایی تجمعی اقدام به سر دادن شعارهای ضدحکومتی نمودند. نیروهای نظامی برای بازگرداندن کنترل از دست رفتهٔ شهر مهاباد، به سوی مردم گاز اشک‌آور شلیک کرده و گزارشها حاکی از آنست که شماری از تظاهرکنندگان مجروح شده و ده‌ها تن نیز بازداشت شده‌اند. طبق گزارشهای رسیده شمار مجروحین در مهاباد نیز بیش از چهار نفر بوده‌است. همچنین از سنندج، پاوه و مریوان نیز برخی «تحرکات مردمی» گزارش شد. در پی فراخوان به اعتصاب سراسری در کردستان در روز یکم اسفند ماه، در برخی مناطق کردنشین اعتصاباتی انجام گرفت. به گزارش هرانا، در بوکان و سقز اعتصابی گسترده شکل گرفت تا جایی که بیش از ۸۰ درصد مغازه‌های این شهر در روز یکشنبه به‌طور کامل تعطیل شدند. از سویی فضای شهر بوکان نیز به شدت امنیتی بود.[۱۴۷][۱۴۸]

در کرمانشاه نیز در روز یکم اسفندماه مناطق نوبهار و مصدق در شهر کرمانشاه مملو از جوانانی بود که بدون سر دادن شعار در خیابان حضور داشتند. در چهار راه نوبهار و میدان مصدق فضای امنیتی حاکم بود، به‌طوری‌که یگان ویژه در آنجا مستقر بود؛ و در حوالی ساعت ۵ بعدازظهر مأموران انتظامی حاضر در میدان مصدق قصد داشتند دو جوان را بازداشت کنند که آن دو توسط مردم و با اعتراض جوانان آزاد شدند. در ساعت شش عصر نیز مناطق یادشده مملو از حضور خیابانی همراه با سکوت مردم و حضور هم‌زمان مأموران انتظامی وامنیتی بود. مأموران حتی ماشین‌های راهنمایی و رانندگی را به کار گرفته بودند و درون آن‌ها دیده می‌شدند. دو دستگاه ماشین آتش‌نشانی نیز مرتب در مناطق یادشده عبور می‌کرد. از ظهر روز اول اسفند ماه خطوط موبایل در کرمانشاه دچار اختلال جدی شد و سرعت اینترنت هم به شدت کاهش یافت.[۱۴۹]

در بابل نیز فضای این شهر در روز اول اسفند، به شدت امنیتی بود. در این روز چندین دستگاه خودرو زرهی یگان وی‍ژه در جلوی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و چند نقطه دیگر این شهر از جمله خیابان امیرکبیر، میدان باغ فردوس، چهارراه شهربانی و خیابان شهاب نیا مستقر بوده‌است. تجمع گروهی از حامیان جنبش سبز در خیابان امیرکبیر با دخالت سربازان یگان‌ویژه و نیروهای لباس شخصی موسوم به انصار منجر به خشونت گردیده‌است. این درگیری‌ها تا ساعت ۹ شب ادامه یافته و منجر به شلیک تیر هوائی و گاز اشک‌آور از سوی مأمورین امنیتی گردیده‌است. همچنین از طرفی چند تن از حامیان و جوانان جنبش سبز بابل دستگیر شدند.[۱۵۰]

شعارها

  • مرگ بر دیکتاتور
  • مرگ بر اصل ولایت فقیه
  • یا حسین میرحسین
  • مبارک، بن‌علی، نوبت سیدعلی[۱۳۵]
  • اسفند دونه دونه، سیدعلی سرنگونه
  • سید علی بمیره، بن علی رو ببینه

قطعی خدمات ارتباطی

در ۱ اسفند ۱۳۸۹ خطوط تلفن، اینترنت و خدمات پیامک در شهرهای بزرگ ایران نظیر تهران، اصفهان، شیراز و مشهد با اختلال مواجه شد. هم چنین پارازیت برامواج شبکه‌های ماهواره‌ای افزایش یافت.[۱۵۱]

پوشش خبری

با شروع اعتراضات شبکه‌ها و رسانه‌های خبری زیادی مانند بی‌بی‌سی، تلویزیون العربیه، یورونیوز، سی ان ان، رویترز، فاکس نیوز، رادیوفردا، نیویورک تایمز، دویچه وله، اسکای نیوز، الشرق الاوسط، وال استریت ژورنال، الجزیره، رسانه سبز ایران، صدای آمریکا و خبرگزاری فرانسه این تظاهرات را پوشش می‌دادند.[۱۵۲][۱۵۳][۱۵۴][۱۵۵][۱۳۹][۱۵۶][۱۵۷][۱۵۸][۱۵۹]

کشته شدگان، بازداشت شدگان و مجروحان

به گزارش دانشجونیوز بر اثر شلیک این نیروها که مجهز به سلاح گرم بودند، یک نفر از معترضین در میدان هفت تیر کشته شد. همچنین بر اثر درگیری‌ها در میدان هفت تیر تعدادی دیگر از مردم نیز مجروح شدند. یکی از حاضران در صحنه به دانشجونیوز گفت: شدت جراحت وارده بر فردی که مورد هدف گلوله قرار گرفت، به حدی بود که این شهروند پس از دقایقی در میدان هفت تیر جان سپرد. این در حالی است که بی‌بی‌سی فارسی هم به نقل از یک شاهد عینی دیگر گزارش کرد که صدای تیراندازی از حوالی خیابان عباس‌آباد در تهران شنیده‌شد.[۱۳۰]

حامد نورمحمدی دانشجوی اهل الشتر ترم ۴ رشته زیست‌شناسی دانشگاه شیراز در جریان تظاهرات ۱ اسفند در شهر شیراز نیز کشته شد.[۱۱۷] حامد نور محمدی از پل روگذر حد فاصل میدان دانشجو و میدان نمازی در شیراز توسط مأموران امنیتی به پایین پرت شده و پس از برخورد ماشین در سطح خیابان پایین (خیابان ساحلی) جان خود را از دست داد.[۱۱۷]

هم چنین یک زن در تظاهرات معترضان در ۱ اسفند در مهاباد کشته شده و دو نفر نیز در مهاباد بازداشت شدند.[۱۶۰]

تعداد زیادی از شهروندان عادی، دانشجویان و فعالان سیاسی درشهرهای مختلف ایران نظیر تهران، بابل، اصفهان، مشهد، شیراز، مهاباد و رشت بازداشت شدند.[۱۳۰][۱۴۸][۱۵۰][۱۶۱]

سعیده عسگری دانشجوی رشتهٔ زبان فرانسه و فرناز کمالی دانشجوی رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز نیز عصر روز یکشنبه در حوالی چهارراه فلسطین و توسط سرنشینان یک خودروی «سمند نقره‌ای» متعلق به نیروهای امنیتی بازداشت شدند.[۱۶۲]

محمدرضا ملکیان، از اعضای اتاق بازرگانی استان مازندران و از اعضای ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی در این روز در آمل توسط نهادهای امنیتی استان بازداشت شد.[۱۶۳]

حسن یونسی فرزند علی یونسی، وزیر اطلاعات دولت خاتمی نیز بازداشت شد. بر اساس گزارش سایت‌های دولتی ایران، وی به دلیل رفتارهای تحریک‌آمیز در تظاهرات یکم اسفند ماه دستگیر شد.[۱۶۴]

یک برادر و خواهر به نام عرفان عرفانی و سانیه عرفانی توسط نیروهای امنیتی در ۱ اسفند مریوان بازداشت شدند.[۱۶۵] به دنبال اعلام فراخوان تجمع و تظاهرات اول اسفند در چهارمحال و بختیاری برای شرکت مردم در تظاهرات ضدحکومتی، نیروهای امنیتی ۱۸ نفر به نام‌های عباس زارع، مجتبی کریمی، محمد کریمی، رضا فاضل، محمدعلی رحمانی، بهمن شفیعی، مرتضی ربعی، حسن نجفی، عبدالله محمدی، مصطفی کریم زاده، محمد کریم زاده، شهریار علیپور، علیرضا محسنی، اکبر احمدیان، رضا آقا بابایی، حسن الیاسی، محمد فاضلی و محمود مقدسی بازداشت شدند.[۱۴۵]

دو شهروند اهل سقز به نام هیوا خالدی به همراه خواهرش لطیفه خالدی در این روز توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.[۱۶۶]

علی منصوری دانشجوی مهندسی شیمی دانشگاه فردوسی و محمد هرمززاده دانشجوی رشتهٔ مدیریت بازرگانی این دانشگاه عصر روز اول اسفند بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شدند.[۱۶۷]

صدری، استاد و عضو هیئت علمی دانشکده معدن و متالورژی دانشگاه امیرکبیر، نیز بازداشت شد.[۱۶۸]

حسن رضایی سخنگوی ستاد ۸۸ استان گلستان و رئیس شاخه جوانان جبهه مشارکت این استان است یکشنبه اول اسفند، هم‌زمان با فراخوان جنبش سبز برای تظاهرات سراسزی در گرگان بازداشت شد.[۱۶۹]

در شیراز نیز دست کم ۵۰ نفر دستگیر شدند. علی عسکری دانشجوی دانشگاه شیراز در ۱ اسفند ماه ۱۳۸۹ در شیراز توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. وی پیش از این نیز در ۱۳ آبان ماه ۱۳۸۸ همراه با شماری از دانشجویان شیراز بازداشت شده بود.[۱۳۷]

هم چنین قریب به ۱۵۰ تن از شهروندان معترض در شهر رشت توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.[۱۷۰] در جریان اعتراضات یک اسفند در بابل علی یزدان پناه و سارا باقری دو فعال دانشجویی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بازداشت شدند.[۱۷۱]

از دیگر بازداشت شدگان می‌توان به حبیب فرحزادی و سهراب جعفری دانشجویان دانشگاه تهران، علی صابری، احسان کاهوکار و محمد غفاریان دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، بهنام مؤمنی، علی محبی، سینا جمولی، سعید ابریشمی دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر، بهزاد ذبیحی در ساری، ایمان صدیقی فعال دانشجویی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، افشین طاهری آهنگساز در تهران، حسین سالمکار فعال دانشحویی دانشگاه صنعتی شریف فرهاد فتحی و سعید سکاکیان دو تن از فعالین دانشجویی قزوین، احمد نارکی و آرش نجبایی از طرفداران حزب نهضت آزادی و وحید رفیعی، جعفر گنجی و حاجیعلی کمالی و داریوش جلالی از دانشگاه یاسوج اشاره کرد.[۱۷۲][۱۷۳][۱۷۴][۱۷۵][۱۷۶][۱۷۷][۱۷۸]

فائزه هاشمی رفسنجانی فرزند هاشمی رفسنجانی نیز در جریان این تظاهرات در تقاطع خیابان فاطمی و خیابان ولیعصر بازداشت و ساعاتی بعد آزاد شد.[۱۷۹]

محمد صادقی، فرزند آیت‌الله صادق خلخالی نیز در حوالی میدان انقلاب دستگیر شد.[۱۸۰]

در نارمک تهران نیز حداقل ۳۰۰ نفر دستگیر شدند.[۱۸۱]

لباس شخصی‌های مستقر در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، در راهپیمایی اول اسفند با کلاهخود و باتوم به شهروندانی که از میدان ولیعصر به سمت تقاطع فاطمی در حرکت بودند حمله و آنان را بازداشت و به درون ساختمان این خبرگزاری منتقل می‌کردند.[۱۳۴]

نیروهای امنیتی و دولتی ر روز اول اسفندماه، صدها شهروند معترض و حدوداً ۱۵۰۰ نفر در تهران را که قصد راهپیمایی و تجمع در تهران را داشتند، به صورت فله‌ای و گروهی بازداشت و به بازداشتگاه‌های مختلف از جمله پلیس امنیت سروش واقع در خیابان شریعتی انتقال داده شدند.[۱۸۲] بسیاری از بازداشت شدگان دیگر نیز در تهران به مقر موسوم به «فاتب» (فرماندهی انتظامی تهران بزرگ)، که «پلیس پیشگیری» در آن مستقر بوده و در خیابان کارگر در حوالی میدان انقلاب می‌باشد، منتقل شدند.[۱۸۳]

واکنش‌ها و نتایج

واکنش‌های داخلی

  • مجتبی واحدی سخنگوی مهدی کروبی در این روز دربارهٔ تظاهرات اول اسفند اعلام کرد: «بیش از توقع ما در نقاط مختلف تجمع برگزار شده و مردم شعار داده‌اند.»[۱۸۴]
  • محمدرضا خاتمی، نایب رئیس مجلس ششم و برادر محمد خاتمی در این روز، در نامه‌ای سرگشاده به صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، با اشاره به موضع‌گیری وی علیه سران جنبش سبز، تأکید کرد که او و قوهٔ تحت مدیریتش به دلیل اظهارنظر و صدور حکم دربارهٔ پرونده‌ای که هنوز مفتوح است، دیگر صلاحیت رسیدگی به این پرونده را ندارند.[۱۸۵]
  • کمپین سفارت سبز با صدور بیانیه‌ای در این روز اعلام کرد که احمد ملکی دیپلمات ارشد سرکنسولگری ایران در میلانایتالیا نیز به جنبش سبز ملت ایران پیوست.[۱۸۶]
  • اردشیر امیرارجمند، مشاور میرحسین موسوی، دربارهٔ اعتراضات جنبش سبز در اول اسفند گفت: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، فضای رعب و وحشتی که با حضور نیروهای لباس شخصی و یگان ویژه ایجاد کرده بودند، مانع تحقق سنت حسنه قدردانی از شهدا و نشان دادن مخالفت با استبداد، توسط مردم، نشد.[۱۸۷]
  • مهدی خزعلی نیز در گفتگو با دویچه وله دربارهٔ این روز گفت: اول اسفند، تهران یک پادگان بزرگ نظامی بود.[۱۸۸]
  • هم چنین کارکنان پالایشگاه آبادان در آستانه اول اسفند دست به اعتصاب زدند.[۱۸۹]
  • پس از این تظاهرات، نیروهای بسیج و لباس شخصی به خانه مهدی کروبی از رهبران جنبش سبز حمله کرده و با بستن کوچه، شکستن شیشه‌های خانه و پرتاب سه نارنجک اقدام به تخریب خانه مهدی کروبی کردند و علی کروبی فرزند مهدی کروبی را دستگیر کردند.[۱۹۰][۱۹۱] مهدی کروبی پس از این حملات به خانه‌اش از محافظانش خواست خانه را ترک کنند و به آن‌ها گفت: «به آن‌ها بگویید یا باید با حکم قضایی و دادگاهی عادل وارد شوند یا جنازهٔ مرا از این خانه بیرون ببرند، و تا آخرین لحظه و قطرهٔ خون خواهم ایستاد.»[۱۹۲] او پیش از این روز نیز، در نامه‌ای به صادق لاریجانی رئیس قوه قضاییه نسبت به این حملات اعتراض کرده بود.[۱۹۳] مأموران امنیتی در ۲ اسفند ۱۳۸۹ پس از تخریب خانه مهدی کروبی، به داخل خانه هجوم آورده و چندین کتاب و سند را با خود برده و مهدی کروبی و همسرش فاطمه کروبی را در اتاقی محبوس و ارتباط آن‌ها را با بیرون قطع کردند.[۱۹۴]

واکنش‌های خارجی

  • شبکه تلویزیونی سی ان ان در بخش اخبار ویژه خود، گزارشی از اعتراضات مردم ایران در اول اسفند ۱۳۸۹ پخش کرد.[۱۵۵]
  • جورج سوروس در این روز در گفتگو با فرید زکریا در سی‌ان‌ان در مورد رژیم و اتفاقات ایران گفت رژیم ایران تا یکسال دیگر سرنگون می‌شود.[۱۹۵]
  • نیویورک تایمز در گزارشی دربارهٔ حوادث اول اسفند ۱۳۸۹ نوشت که به گزارش وبسایت‌های مخالفان و شاهدان عینی، علی‌رغم حضور گسترده نیروهای امنیتی، و علی‌رغم بارانی بی‌وقفه، گروه‌های بزرگی از تظاهرکنندگان در سراسر تهران تجمع کردند.[۱۵۴]
  • تلویزیون العربیه از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: خیلی ساده می‌شود تصور کرد که بادهای تغییر که از تونس شروع شد و از مصر عبور کرد نمی‌تواند ایران را همان‌طوری‌که برخی از سران رژیم به آن عقیده دارند و برای آن ترویج می‌کنند، مستثنی کند.[۱۹۶]
  • تلویزیون اسکای نیوز نیز از تظاهرات اول اسفند گزارش داد: در ایران امروز مخالفان دولت به اعتراض‌های بیشتری فراخوان داده‌اند. با ریختن مردم به خیابان‌ها، شاهدان، صحنه شلیک گاز اشک‌آور در خیابان ولیعصر و مقابل صداوسیما را گزارش کرده‌اند.[۱۵۹]
  • تلویزیون الجزیره انگلیسی از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: درایران تظاهرات شروع شده در چند ساعت گذشته صدای درگیریها بین تظاهر کنندگان و نیروهای امنیتی شنیده شده‌است.[۱۵۸]
  • تلویزیون بی‌بی‌سی جهانی از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: نیروهای امنیتی ایران در تلاش برای مقابله با تظاهرات ضد دولتی در خیابان‌ها مستقر شدند. فیلم‌های آماتوری کوتاهی از شیراز دریافت شده ولی وب سایت اپوزسیون همچنین مدعی شده که تظاهر کنندگان در چندین شهر دیگر از جمله در تهران تجمع کرده‌اند.[۱۵۸]
  • تلویزیون دویچه وله آلمان از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: ایران هم شاهد تظاهرات ضدحکومتی است. گزارش شده که یکی از تظاهر کنندگان کشته شده‌است. دولتهای اروپایی حکومت ایران را به احترام به آزادی بیان، حق تظاهرات آزاد و عدم بکارگیری زور در برابر مردم فراخواندند.[۱۵۸]
  • تلویزیون رویترز از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: صحنه‌هایی که گفته می‌شود مربوط به تظاهرات روز یکشنبه در تهران است، امروز بر روی سایت یوتیوب گذاشته شده‌است. در این تظاهرات مردم خطاب به خامنه‌ای شعار می‌دهند «مبارک، بن علی، نوبت سید علی».[۱۵۸]
  • تلویزیون یورونیوز از تظاهرات اول اسفند نیز خبر داد: امروز صحنه‌های درگیری در ایران دیده شده‌است. دو سوم از جمعیت ۷۵ میلیونی ایران، زیر ۲۵ سال هستند و بیکاری در این کشور بیش از ۱۴درصد است. این صحنه‌ها تکرار حوادث ۲ سال پیش است. تکرار صحنه‌هایی که اعتراضات علیه رژیم در تهران با خشونت سرکوب گردیدند.[۱۵۸]
  • خبرگزاری فرانسه در این روز از حضور ۱۵۰۰ عضو حزب‌الله لبنان، در سرکوب تظاهرات خبر داد.[۱۵۶]
  • وال استریت ژورنال نیز در گزارشی دربارهٔ اعتراضات ۱ اسفند نوشت: شاهدان عینی به روزنامه وال استریت ژورنال گفته‌اند که پلیس ضد شورش و لباس شخصیها در خیابان‌ها صف کشیده‌اند و در چند مورد مستقیماً به سوی جمعیت آتش گشودند. در یک مورد آن‌ها یک ساختمان تجاری را تصرف کردند و از پشت بام آن به طرف تظاهرکنندگان گازاشک‌آور شلیک کردند. یک شاهد عینی دیگر به این روزنامه گفته که امروز خشونت‌آمیزترین اعتراضی بود که تا به حال بوده و مردم هم واقعاً عصبانی و بیباک بوده‌اند.[۱۳۹]
  • سخنگوی دولت آلمان، اشتفان زایبرت در برلین نیز به سرکوب معترضان در ایران و تهدید رهبران جنبش سبز از سوی دولت اعتراض کرد.[۱۹۷]
  • روزنامه الشرق الاوسط نیز دربارهٔ اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹ نوشت: معترضان شعار مرگ بر دیکتاتور و مرگ بر خامنه‌ای می‌دهند.[۱۵۷]
  • تجمعاتی در بریتانیا، آمریکا، فرانسه، هند، آلمان، مالزی و ترکیه در حمایت از اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند و ۲۵ بهمن ماه نیز برگزار شد.[۱۹۸]

۱۰ اسفند ۱۳۸۹

اعتراضات جنبش سبز در ۱۰ اسفند ۱۳۸۹
جایگاه ایران، تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، کرج، مشهد، تبریز، کرمانشاه
تاریخ۱ مارس ۲۰۱۱ (۱۰ اسفند ۱۳۸۹)
گونهتظاهرات
زخمی‌ها-
بازداشت شدگان-

اعتراضات جنبش سبز در ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ به مجموعه تظاهراتی گفته می‌شود که در شهرهای گوناگون ایران در روز ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ اتفاق افتاده‌است. این اعتراضات به دعوت شورای هماهنگی راه سبز امید برای حمایت از میرحسین موسوی و مهدی کروبی و اعتراض به ادامه حصر خانگی‌ها و بازداشت آن‌ها صورت گرفته‌است.[۱۹۹]

این اعتراضات در شهرهای مختلف ایران نظیر تهران، شیراز، اصفهان، مشهد، کرج، سمنان، تبریز و کرمانشاه صورت گرفته‌است که میان معترضان و مأموران امنیتی یا مأموران لباس شخصی زد و خوردهایی رخ داده‌است.[۲۰۰]

پیش زمینه

پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ و ۱ اسفند ۱۳۸۹ و حصر خانگی رهبران جنبش سبز، در اسفند ماه ۱۳۸۹ میرحسین موسوی ومهدی کروبی رهبران جنبش اعتراضی سبز، وب سایت کلمه، نزدیک به میرحسین موسوی، در خبری ادعا کرد که این دو به همراه همسران خود زهرا رهنورد و فاطمه کروبی به‌دست مأموران امنیتی حکومت دستگیر شده و به زندان حشمتیه تهران منتقل شدند. این خبر با اعتراض‌های زیادی از سوی احزاب و شخصیت‌های سیاسی مواجه شد. از جمله این واکنش‌ها می‌توان به مخالفت‌های جبهه مشارکت، مجمع روحانیون مبارز، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب اعتماد ملی، محمد خاتمی، احمد منتظری، ابوالحسن بنی صدر، شیرین عبادی، صانعی، دستغیب، موسوی اردبیلی، شبیری زنجانی، بیات زنجانی و علی مطهری با حصر خانگی رهبران جنبش سبز اشاره کرد.[۲۰۱]

شورای هماهنگی راه سبز امید و اردشیر امیر ارجمند و مجتبی واحدی مشاوران میرحسین موسوی و مهدی کروبی با انتشار بیانیه‌ای و در پاسخ به فراخوان جوانان، تشکل‌های سیاسی واجتماعی از مردم دعوت کرد تا در روز ۱۰ اسفند که هم‌زمان با شب تولد میر حسین موسوی است، در اعتراض به حصر و زندان خانگی غیرقانونی همراهان مردم ایران، از میدان امام حسین تا میدان آزادی در تهران و در بسیاری از میادین اصلی در شهرستان‌ها فریاد” یا حسین میرحسین”، ” یا مهدی، شیخ مهدی” را طنین انداز کنند.[۲۰۲]

الله اکبر شبانه

تعدادی از از مردم تهران در مناطق مختلف تهران نظیر نارمک، تهرانپارس، میرداماد، صادقیه، ونک، امیرآباد، پونک و سعادت آباد در شب قبل از روز دهم اسفند در ساعت ۱۰ شب در پاسخ به فراخوان برخی از رسانه‌های جنبش سبز، فریاد الله اکبر سر دادند.[۲۰۳]

روز تظاهرات

در تهران این اعتراضات در ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ در نقاط مختلف شهر نظیر میدان امام حسین، صادقیه، میدان ونک، میدان انقلاب، میدان آزادی، امیرآباد، خیابان انقلاب، خیابان آزادی، ستارخان، خیابان کارگر جنوبی، میدان رسالت، میدان توحید، خیابان آذربایجان، میدان فردوسی، خیابان نواب، خیابان بهبودی، خیابان ۱۶ آذر، چهارراه ولی عصر و بلوار کشاورز درگیری بین معترضان و نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی، یگان ویژه، بسیج، سپاه و لباس شخصیها از ساعات ظهر تا غروب ادامه داشت. در صادقیه بنر بزرگ علی خامنه ای در میدان صادقیه به آتش کشیده شد و نیروهای امنیتی به سوی معترضین حمله‌ور شدند و بنر علی خامنه ای را از دست مردم در حالی که نیم سوخته بود گرفتند که در این بین چندین نفر به شدت مضروب شدند؛ و چندین گوشی موبایل از مردم که در حال فیلمبرداری از این صحنه بودند گرفته شد.[۲۰۴] هم چنین استادان و دانشجویان دانشگاه تهران کلاس‌های درس این دانشگاه را در اعتراض به دستگیری میرحسین موسوی و مهدی کروبی تعطیل اعلام کردند.[۲۰۵] در نزدیکی میدان انقلاب دو خودروی ون نیروی انتظامی توسط معترضان به آتش کشیده شد.[۲۰۶] در میدان انقلاب بین نیروهای امنیتی و معترضان درگیری ایجاد شد و نیروهای امنیتی اقدام به پرتاب گاز اشک‌آور کرده‌اند.[۲۰۷] هم چنین در اتوبان نیایش معترضان عکس بزرگی از علی خامنه ای با عنوان «دیکتاتور به پایان سلام کن» نصب کردند.[۲۰۸] در تقاطع خیابان خوش آزادی یکی از معترضان دو نارنجک را به سمت نیروهای امنیتی پرتاب کرد.[۲۰۹]

در این روز در تهران تقاطع اسکندری یک نفر دستگیر شد و معترضان به حمایت از او برخاستند. جو خیابان انقلاب به شدت امنیتی بود و مردم به سمت خیابان آزادی در حال حرکت بودند. هم چنین میدان انقلاب پر از جمعیت بود و ۳ نفر دستگیر شدند. همچنین در خیابان فرودسی مسیر خودروها را بسته شد و ماشین‌ها به‌طور ممتد بوق می‌زدند.[۲۱۰]

در مشهد، هزاران نیروی انتظامی و لباس شخصی در نقاط مختلف این شهر استقرار یافته بودند، شهروندان معترض در اطراف پارک ملت و دانشگاه فردوسی و سه راه راهنمایی مشهد در مجاورت میدان آزادی و هم چنین خیابان احمدآباد محدوده سه راه راهنمایی مشهد در پیاده‌روها تجمع نمودند. عموماً در این تجمعات به علت فضای به شدت امنیتی شعاری سر داده نشده‌است. این در حالیست که نیروهای انتظامی و یگان ویژه در بعضی موارد به جمع‌های آرام مردم به منظور پراکنده کردن جمعیت حمله‌ور شدند. هم چنین شاهدان عینی از بازداشت دست کم ده نفر از عابران و مردم مشهد در خیابان احمدآباد محدوده سه راه راهنمایی توسط نیروهای یگان ویژه که به خودروهای ون در کوچه‌های خیابان راهنمایی منتقل شدند، خبر دادند. گفتنی است در موارد پیشین اعتراضات مردمی در مشهد، همه بازداشتی‌ها در ابتدا به بازداشتگاه اطلاعات ناجا واقع در کوی پلیس در منطقه رضا شهر مشهد منتقل شده‌اند و پس از بازجویی و بازپرسی در همین محل، تعدادی از بازداشت شدگان آزاد و تعداد دیگری به بازداشتگاه‌های اداره اطلاعات و اطلاعات سپاه مشهد منتقل شده بودند.[۲۱۱]

در تبریز تجمع کنندگان در میدان آبرسان از ابتدا با حمله مأموران لباس شخصی مواجه شدند. این تجمع که تا پیش از تاریکی هوا ادامه داشت، منجر به درگیری‌های پراکنده بین مردم و نیروی‌های امنیتی و در نتیجه بازداشت تنی چند از معترضان شد.[۲۱۲]

در اصفهان نیز در خیابان‌های مرکزی این شهر درگیری‌هایی بین معترضان و نیروهای امنیتی صورت گرفت. در این روز معترضان اصفهانی یک دستگاه موتورسیکلت بسیج را در تقاطع خیابان حسین‌آباد و وحید به آتش کشیدند. اقدام آن‌ها با تشویق مردم و شعار الله اکبر آن‌ها روبرو شد. نیروهای امنیتی، بلافاصله برای جلوگیری از این حادثه و دستگیری معترضان به محل آمدند.[۲۱۳]

در یزد نیز دانشجویان دانشگاه آزاد این شهر در مقابل دانشگاه تجمع کردند و درگیری‌هایی بین نیروهای امنیتی و دانشجویان معترض رخ داد.[۲۱۴]

در شیراز نیز چندین هزار معترض در خیابان‌های ملاصدرا، نمازی و میدان علم به سر دادن شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» پرداختند و درگیری‌هایی نیز بین مردم و نیروهای پلیس و لباس شخصی‌ها رخ داد و همچنین تعدادی از معترضان نیز توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.[۲۱۱]

در اسلامشهر نیز تجمعات گسترده‌ای در اعتراض به حبس و ربودن رهبران جنبش سبز برگزار شد. در اطراف دانشگاه آزاد این شهر تجمعات پراکنده‌ای شکل گرفت و معترضان به سر دادن شعارهایی نظیر «مرگ بر دیکتاتور» و «موسوی و کروبی آزاد باید گردند» پرداختند. هم چنین گفته می‌شود که تعدادی از مردم و معترضان نیز بازداشت شدند وصدای تیراندازی شنیده شده‌است.[۲۱۵]

در بوشهر نیز در دانشگاه بوشهر در ۱۰ اسفند، دانشجویان برای اعتراض به تفتیش دانشجوها، تجمع کردند. همچنین دانشجویان برای اعتراض به انتقال سرویس‌ها به بیرون دانشگاه تظاهرات کردند.[۲۱۶]

در کرمانشاه نیز درگیری‌هایی بین نیروهای امنیتی و معترضان صورت گرفت. در این روز در خیابان نوبهار کرمانشاه بین معترضان و نیروی انتظامی درگیری رخ داد. همچنین درگیری‌های پراکنده‌ای در اطراف میدان فردوسی میان نیروی انتظامی و معترضان جریان داشت.[۲۱۷]

در رشت در خیابان مطهری و چهارراه میکائیل تجمعاتی صورت گرفت؛ و بیش از ۱۰۰ نفر در رشت دستگیر شدند.[۲۱۱]

پوشش خبری

با شروع اعتراضات شبکه‌ها و رسانه‌های خبری زیادی مانند بی‌بی‌سی، آسوشیتدپرس، سی ان ان، رویترز، فاکس نیوز، رادیوفردا، الجزیره، دویچه وله، رسانه سبز ایران، توییتر، فیس بوک، صدای آمریکا و خبرگزاری فرانسه این تظاهرات را پوشش می‌دادند.[۲۱۸]

قطع و اختلال خدمات مخابرات

کاهش پهنای باند اینترنت در کشور، قطع وی پی ان‌ها در تهران و و اختلال در خطوط تلفن همراه در بسیاری از نقاط تهران و شهرهای شیراز، مشهد و تبریز از موارد اختلال‌ها در این روز بود.[۲۱۹]

شعارهای مردم

  • یاحسین میرحسین
  • یا مهدی، شیخ مهدی
  • مرگ بر دیکتاتور
  • نترسید، نترسید، مصر هم همینجوری بود
  • مرگ بر اصل ولایت فقیه
  • سید علی بدونه، بزودی سرنگونه
  • مبارک، بن‌علی، نوبت سیدعلی[۲۲۰]
  • استقلال، آزادی، جمهوری ایرانی
  • جمهوری اسلامی، نمیخوایم، نمیخوایم[۲۲۱][۲۲۲]

آسیب‌دیدگان و دستگیرشدگان

فخرالسادات محتشمی پور همسر مصطفی تاج زاده در جریان تظاهرات دهم اسفند در خیابان‌های تهران بازداشت شد.[۲۲۳]

مهندس کهنمویی از اعضای جبهه مشارکت آذربایجان شرقی در تجمع معترضان در حدود ساعت ۱۹ در فلکه دانشگاه تبریز بازداشت شد. مهندس کهنمویی مسئول ستاد اصلاح‌طلبان آذربایجان شرقی و مسئول ستاد مهندس موسوی در تبریز بوده‌است.[۲۲۴]

در این روز مهسا امرآبادی، همسر مسعود باستانی و شهین جهادی، فعال مدنی در تهران نیز بازداشت شدند.[۲۲۵]

محمد طالبی، دانشجوی رشتهٔ مترجمی زبان انگلیسی و عضو انجمن اسلامی دانشگاه غیرانتفاعی خیام مشهد توسط نیروهای امنیتی در مشهد بازداشت شد.[۲۲۶]

هم‌چنین کمیته دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی، از بازداشت بالغ بر ۲۰۰ تن در درگیری‌های ۱۰ اسفند تهران خبر داد. به گزارش رهانا، نیروهای امنیتی حدود ۳۰ نفر از معترضان را در خیابان فلسطین بازداشت و در کف خیابان خوابانده بودند و با کشیدن لباس‌های آنان روی سرشان، اقدام به ضرب و شتم آنان می‌کردند. همچنین مأموران ماسک بر صورت، زنان و مردان بازداشت شده را سوار ون‌های مشکی رنگ کرده و آن‌ها را در حال سوار کردن و همچنین داخل ون به شدت مورد ضرب و شتم قرار می‌دادند. هم چنین در این روز و قبل از آن در بیست و پنج بهمن در شیراز، محمد امین ایلانی (کارشناسی علوم سیاسی) رضا حبیبی (دانشجو بندر عباس)، هاشم عباس‌نژاد (کارشناس گرافیک)، امید بردبار (استاد دانشگاه پیام نور واحد فسا که به همراه همسرش دستگیر شده)، علیرضا ارشاد (کارمند روابط بین‌الملل دانشگاه دولتی شیراز)، شهاب توکلی (دانشجو)، احمد احمدی (دانشجوی دامپزشکی دانشگاه شیراز)، مسعود زارعی، مصطفی هریاری، مجید رستگار، یونس رستگار، حامد دهقان (دانشجو)، وجی الله فیروزی، احمد فداکار، علی علمی، حامدشیرازی (کارمند مخابرات)، سعید شیخی (دانشجو)، مهرداد حیدری (دانشجو)، شاهرخ حافظ‌زاده و پارسا بهمنی (خبرنگار روزنامه افسانه که قبل از انتقال به زندان نظام به مکان نامعلومی منتقل شد)[۲۲۷]

همچنین یک دختر نیز به طرزی خشونت‌بار بازداشت و تا ماشین ون روی زمین کشیده شد. همچنین گزارش رسید که نیروهای امنیتی با حضور در میان مردم معترض، اقدام به شناسایی و سپس بازداشت بسیاری از آنان کردند. برخی از بازداشت شدگان به ساختمان خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی (ایرنا) و مدرسه آیت‌الله سعیدی در خیابان انقلاب منتقل شده‌اند. همچنین در میدان هفت تیر، میدان ولی عصر، چهار راه ولی عصر، بلوار کشاورز، میدان انقلاب و همچنین مسیر انقلاب به آزادی صدها تن بازداشت شدند. مأموران امنیتی در برخی از خیابان‌های منتهی به میدان انقلاب و خیابان آزادی بیش از ۲۰۰ تن را بازداشت کردند.[۲۲۸]

در رشت در خیابان مطهری و چهارراه میکائیل تجمعاتی صورت گرفت؛ و بیش از ۱۰۰ نفر در رشت دستگیر شدند.[۱۱۷]

۸ نفر در اثر تیراندازی نیروهای امنیتی در این روز در چهارراه ولی عصر زخمی شدند.[۲۲۹]

بازتاب و واکنش‌ها

واکنش‌های داخلی

واکنش‌های خارجی

  • به گزارش خبرگزاری فرانسه در تهران نیروهای امنیتی به‌طرف تظاهرکنندگان ضدحکومتی که شعار مرگ بر دیکتاتور سر می‌دادندگاز اشک‌آور شلیک کردند. بنا به این گزارش تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی در در نزدیکی دانشگاه تهران و برخی از بخش‌های پایتخت، از جمله میدان آزادی درگیر بودند. تظاهرکنندگان همچنین در نزدیکی میدان آزادی با نیروهای یگان ویژه درگیر شدند. خبرگزاری فرانسه همچنین از اعتراض در مشهد و دستگیری ده نفر خبر داد.
  • خبرگزاری آلمان از تهران گزارش داد که برخورد نیروهای امنیتی با معترضان بسیار شدید است. این خبرگزاری به نقل از شاهدان عینی گزارش داده بیشترین درگیری میان معترضان و نیروهای امنیتی، در خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران رخ داده‌است. شلیک پیاپی گاز اشک‌آور توسط نیروهای انتظامی در خیابان آزادی مانع تشکیل جمعیت معترضان شده‌است. معترضان از هر فرصتی برای شعار دادن استفاده می‌کنند. یک شهروند تهرانی به دویچه‌وله گفت که مردم شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر می‌دهند. یک شاهد عینی به دویچه گفت که در خیابان آزادی در مقابل پارک اوستا نیروهای امنیتی یک زن را با شوکر الکتریکی مورد حمله قرار داده‌اند و مصدوم شده‌است.[۲۳۲]
  • تلویزیون سی‌ان‌ان در بخش خبری ساعت ۱۸: طی ساعت‌های گذشته ما اخباری از شاهدان دریافت کرده‌ایم که درگیری‌هایی درتهران بوده‌است. ما حدود ۱۵دقیقه پیش با یک شاهد در خیابان آزادی گفتگو کردیم. وی گفت، در این خیابان درگیری میان نیروهای امنیتی و حدود ۲۰۰ تن از تظاهرکنندگان که شعار مرگ بر دیکتاتور می‌دادند، وجود داشته‌است. در همان خیابان، شاهدان گفتند، یک آخوند سوار بر موتورسیکلت بود که تظاهرکنندگان به وی حمله کردند و عبای او را پاره نمودند. یک وبسایت مخالفان نیز از شلیک گاز اشک‌آور در برابر دانشگاه تهران خبر داد. یک شاهد دیگر گفت، تهران به شکل یک پادگان نظامی درآمده‌است. هزاران تن از نیروهای امنیتی در چهارراه‌های اصلی به گشت زنی پرداخته‌اند.[۲۱۸]
  • شبکه جهانی تلویزیون بی‌بی‌سی - بخش خبری ۱۹: گزارش‌ها از ایران حاکی است که میان تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی در نقاط مختلف تهران درگیری رخ داده‌است. شاهدان گفتند هزاران پلیس و شبه نظامیان بسیج به نقاط مختلف تهران اعزام شده و از گاز اشک‌آور و باتوم برای درهم شکستن تظاهرات استفاده می‌کنند.[۲۱۸]
  • خبرگزاری رویترز: سایت کلمه گزارش داد که نیروهای امنیتی در ایران به سوی تظاهرکنندگان گاز اشک‌آور شلیک کردند. نیروهای امنیتی و لباس‌شخصی‌ها برای متفرق کردن تظاهرکنندگان با آن‌ها درگیر شدند.[۲۳۳]
  • تلویزیون الجزیره انگلیسی در بخش خبری ساعت ۱۷: اوضاع امنیتی در ایران شدید شده‌است. گروه‌های مخالف علیه بازداشت رهبرانشان که به مدت دو هفته به اتهام سازماندهی غیرقانونی تحت بازداشت خانگی بودند، تظاهرات می‌کنند. گزارش‌ها حاکی است که نیروهای امنیتی آن‌ها را به محل نامعلومی منتقل کرده‌اند؛ ولی مقامات این را تکذیب کرده‌اند.[۲۱۸]
  • آسوشیتدپرس: پلیس ایران برای متفرق کردن تجمعات اعتراضی از گاز اشک‌آور استفاده کرده و برخی ماشین‌هایی را که در حمایت از معترضان بوق می‌زدند مضروب کرده‌است.[۲۳۴]

۱۷ اسفند ۱۳۸۹

اعتراضات جنبش سبز در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹
جایگاه ایران، تهران، شیراز، بابل، مشهد
تاریخ۸ مارس ۲۰۱۱ (۱۷ اسفند ۱۳۸۹)
گونهتظاهرات
زخمی‌ها-
بازداشت شدگان-

اعتراضات جنبش سبز در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ به مجموعه تظاهراتی گفته می‌شود که در روز ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ اتفاق افتاده‌است. این اعتراضات که مقارن با هشتم مارس روز جهانی زن بود به دعوت شورای هماهنگی راه سبز امید برای حمایت از میرحسین موسوی و مهدی کروبی و اعتراض به وضعیت نامعلوم آن‌ها صورت گرفت.[۲۳۵]

این اعتراضات در شهر تهران صورت گرفت. در خیابان‌های مختلف شهرهایی نظیر تهران، بابل، شیراز و مشهد نیروهای ضد شورش به صورت گسترده مستقر شده بودند.[۲۳۶][۲۳۷][۲۳۸][۲۳۹] که با بازداشت جمعی از مردم از جمله زنان به پایان رسیده‌است.[۲۴۰] این در حالی است که رئیس کل دادگستری استان تهران در مصاحبه‌ای گفته‌است آمار دقیقی از دستگیرشدگان ۱۷ اسفند ندارم.[۲۴۱]

چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۹

اعتراضات جنبش سبز در چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۹
جایگاه ایران، تهران، شیراز، سنندج، آمل، بابل، بروجرد، مشهد اراک، کرمانشاه، اصفهان، اهواز، آبادان، زاهدان، رشت، کرج، مریوان، مهاباد
تاریخ۱۵ مارس ۲۰۱۱ (۲۴ اسفند ۱۳۸۹)
گونهاعتراض و درگیری خیابانی
کشته‌شدگانبیش از ۶۰ نفر
زخمی‌ها-
بازداشت شدگان۵۰۰ نفر[۲۴۲]

اعتراضات جنبش سبز در چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۹، اعتراضاتی بود که در ۲۴ اسفند ۱۳۸۹ هم‌زمان با چهارشنبه‌سوری توسط هواداران جنبش سبز صورت گرفت. این اعتراضات به دعوت شورای هماهنگی راه سبز امید برای حمایت از میرحسین موسوی و مهدی کروبی و اعتراض به وضعیت نامعلوم آن‌ها صورت گرفت.

این اعتراضات در شهرهای مختلف ایران نظیر تهران، شیراز، سنندج، اصفهان، مشهد، کرج، سمنان، اراک، بروجرد، زاهدان، آبادان، تبریز، کرمانشاه، آمل، بابل، سنندج، اهواز، رشت، مریوان، مهاباد و سردشت صورت گرفت که میان معترضان و مأموران امنیتی زد و خوردهایی رخ داد.[۲۴۳][۲۴۴][۲۴۵][۲۴۵]

پیش زمینه

پس از فراخوان شورای هماهنگی راه سبز امید برای برگزاری اعتراضات جنبش سبز در روز چهارشنبه‌سوری این فراخوان از سوی هواداران جنبش سبز حمایت شد.[۲۴۶][۲۴۷] پیش از چهارشنبه سوری این اعتراضات با تهدید مقامات نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران نظیر احمدرضا رادان و ساجدی نیا و برخورد با تجمعات و هنجارشکنان مواجه شد.[۲۴۸] علی خامنه ای و مکارم شیرازی نیز با فتواهایی حضور در این مراسم را حرام اعلام کردند.[۲۴۹] پیش از این احمد خاتمی در نماز جمعه تهران چهارشنبه سوری را خرافات دانست و خواستار برخورد با هنجارشکنان شد. هم چنین جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران تهدید کرد که در چهارشنبه سوری استفاده از مواد محترقه ممنوع است و خریداران و فروشندگان آن مجازات خواهند شد.[۲۵۰]

اعتراضات

در تهران مناطقی نظیر تهرانپارس، صادقیه، سعادت آباد، نارمک، میدان ونک، میدان انقلاب و میدان ولی عصر با حضور تعداد زیادی از مأموران امنیتی مواجه شد و درگیری‌هایی بین معترضان و مأموران امنیتی رخ داد. پاساژهای اصلی تهران، در این روز به دستور مقام‌های امنیتی و انتظامی پایتخت تعطیل شده و سیمای شهر در حالت حکومت نظامی به خود گرفت و میدان‌های و تقاطع‌های اصلی، با حضور گسترده نیروهای انتظامی و شبه نظامی، وضعیت فوق‌العاده یافت. همچنین در ادامه تهدیدها و فشارهای حاکمیت و هراس جمهوری اسلامی از چهارشنبه سوری سبزها، و حضور اعتراضی آن‌ها در آخرین سه شنبه سال، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ از ممنوعیت تردد موتورسیکلت‌ها از ساعت ۱۶ این روز در پایتخت خبر داد. سرتیپ حسین رحیمی، از برخورد قاطع و بدون اغماض با رانندگانی که هنجارشکن معرفی شان کرده، خبر داده و گفته بود «مأموران راهنمایی و رانندگی، از ساعت ۱۴ امروز برای تسهیل در عبور و مرور شهروندان آماده باش هستند و با خودروهایی که مسیر تردد مردم را مسدود کنند، به‌طور جدی برخورد می‌نماید.» گزارش منابع حقوق بشری نیز حاکی از آن است که در پی درگیری‌های به وجود آمده در شرق تهران، ده‌ها تن از شهروندان توسط مأموران امنیتی همراه با ضرب و شتم شدید بازداشت شدند.[۲۵۱] با وجود آرایش پادگانی در نقاط مختلف شرق تهران و حضور ده‌ها خودرو و موتور سوار نیروی انتظامی و بسیج و لباس شخصی‌ها، مراسم شب چهارشنبه سوری در میدان‌های صدگانه نارمک برگزار شد. از غروب سه شنبه، نیروهای امنیتی سعی در مقابله با مردم داشتند و در برخی از میدان‌های نارمک موفق به پراکنده کردن مردم شدند. اما با تاریک شدن هوا بر شمار مردم و جوانان افزوده شد و آتش‌های بزرگ در وسط یا کناره میدان‌ها همراه با نور افشانی جوانان نشان از آمادگی گسترده مردم بر برگزاری مراسم به هر قیمتی داشت. در نهایت بناچار و به تدریج نیروهای امنیتی مجبور به نظاره‌گری شدند و در میانه این مراسم، مردم به ویژه جوانان با صدای یاحسین میرحسین، الله اکبر و مرگ بر دیکتاتور، اعتراض خود را به ادامه حصر و بی‌خبری از رهبران جنبش سبز اعلام داشتند."[۲۵۲]

هم چنین در این روز صدای بلند مرگ بر دیکتاتور، الله اکبر و سایر شعارها، موجب وحشت نیروهای حاضر شد و در برخی موارد با گرفتن عکس و فیلم، سعی در ترساندن مردم را داشتند که با بی اعتنایی مردم هر لحظه بر شدت صداها افزوده می‌شد، هم‌زمان موج خیابان، به پشت بامها کشیده شد و گروهی به شعار دادن علیه حکومت پرداختند. هم چنین معترضان در اتوبان مدرس تصویر بزرگی علی خامنه ای با عنوان دیکتاتور به پایان سلام کن را نصب کردند.[۲۵۳] معترضان در این روز هم چنین عکس‌هایی از علی خامنه‌ای را به آتش کشیدند.[۲۵۴] هم چنین در این روز گروهی از زندانیان محکوم به اعدام در زندان قزلحصار دست به اعتراض زدند که نزدیک به ۸۰ نفر آن‌ها در درگیری با مأموران زندان کشته شدند.[۲۵۴]

به گزارش ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، ده‌ها تن از شهروندان در میدان والفجر (شرق تهران)، توسط نیروهای گارد ویژه دستگیر و به ماشین‌های مخصوص نیروهای گارد وِیژه (ون‌های سیاه رنگ) منتقل به صورت تحقیرآمیزی توسط مأموران «کف خواب» شدند. احمدرضا رادان، جانشین فرمانده کل نیروی انتظامی، با حضور در سیمای جمهوری اسلامی، از بازداشت چندین تن که به ادعای وی «رفتار مخاطره‌آمیز» داشتند، خبر داد. هم چنین در این روز مأموران امنیتی اقدام به بستن تمامی مغازه‌ها و پاساژهای مناطق افسریه و شهرک‌های اطراف آن نمودند.[۲۵۵]

همزمان شاهدان عینی گفته‌اند در نارمک و فلکهٔ اول تهران پارس درگیری شدیدی رخ داده و در خیابان ۱۵۴ تهرانپارس و همچنین فلکه سوم، نیروهای امنیتی اقدام به سرکوب شدید جوانان و پرتاب گاز اشک‌آور به سمت آن‌ها نمودند. در خیابان سلسبیل چند موتور نیروی انتظامی توسط معترضان به آتش کشیده شد.[۲۵۶]

در فیلم‌ها و ویدئوهای ارسالی معترضان، شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» و «دیکتاتور حیا کن کشورم رو رها کن» شنیده می‌شود.[۲۵۷]

هم چنین معترضان در دیگر شهرهای ایران نظیر شیراز، اصفهان، مشهد، کرج، سمنان، اراک، بروجرد، تبریز، کرمانشاه، سنندج، اهواز، رشت، مریوان، مهابادو سردشت با شعار و تجمعاتی دست به اعتراض زدند.[۲۴۳][۲۴۴][۲۵۸][۲۵۹]

در شیراز معترضان شیرازی به سمت میدان آزادی حرکت را شروع کردند و تجمعات شکل گرفت و نیروهای سرکوب در شیراز برای دستگیری مردم وارد شدند. در خیابان ملاصدرا و میدان قاضی نیز هم‌زمان صدای انفجار به گوش می‌رسد.[۲۶۰][۲۶۱]

در رشت عمده تجمع مردم در خیابان مطهری و خیابان گلسا بود؛ که با حمله نیروهای امنیتی در این مراسم مواجه شد.[۲۶۲]

در قم نیز در این روز اعلام شد مغازه‌های این شهر دزر صورت بازبودن پلمپ می‌شوند و درگیری‌هایی بین معترضان و نیروهای امنیتی رخ داد.[۲۶۳]

در شاهین شهر اصفهان نیز درگیری شدید بین معترضان و نیروهای امنیتی در خیابان فردوسی و مخابرات اتفاق افتاده و پلیس چندبار شلیک هوایی کرد.[۲۶۴]

فضای شهر بابل به خصوص در محله‌های خورشیدکلا- امیرکبیر- میدان اوقاف - خیابان شریعتی به شدت امنیتی بود طوری‌که در بعد از انتخابات سال گذشته تا کنون، شهرستان بابل به این اندازه امنیتی نشده بود. این گزارش افزود "نیروهای یگان ویژه در این شهر از ساری به بابل اعزام شده بودند و امروز عملاً کنترل وضعیت امنیتی شهر بابل مستقیماً از ساری کنترل می‌شد." همچنین نیروهای انتظامی با موتور، سپاه با لباس خاکی و بسیجی که هیچ‌کدام آن‌ها چهره آشنایی برای مردمان این شهر نداشتند امروز کاملاً شهر را تحت کنترل شدید امنیتی قرار دادند. در ادامه آمده‌است "از غروب سه شنبه درگیری شدیدی میان نیروهای یگان ویژه و مردم شکل گرفت تا حدی که این درگیری‌ها تا کمربندی غربی ادامه داشت و همراه با شعارهای: یاحسین میرحسین - مرگ بر دیکتاتور به‌طور ممتد ادامه یافت. همچنین شامگاه سه شنبه، در خیابان امیرکبیر و کمربندی غربی توحید ۳۶، درگیری‌ها به شدت میان مردم و نیروهای گارد ویژه تداوم یافت و تعدادی زیادی از جوانان در این رابطه بازداشت شدند.[۲۶۵]

در آمل "تجمع چندهزار نفری"، "خواندن سرود یاردبستانی" و "درگیری نیروهای بسیج" گزارش شد و خاطرنشان گردید "چندهزار نفر از مردم آمل یکی از تجمعات اصلی را در طول خیابان هراز این شهر برگزار کردند که با حضور گسترده نیروهای انتظامی، پلیس ضد شورش و نیروهای بسیج همراه بود. در این تجمع بارها سرود "یار دبستانی من" توسط جوانان این شهر خوانده شد. نیروهای بسیجی لباس شخصی نیز چندین بار به صفوف مردم هجوم آوردند که با واکنش متقابل مردم مورد ضرب و شتم قرار گرفته و درگیری‌های مختلفی روی داد. نیروهای بسیج در این درگیری‌ها از افشانه فلفل و باتوم فنری برای حمله به مردم استفاده می‌کردند. پس از چند ساعت این تجمع با بازداشت چند نفر و هجوم پلیس ضد شورش و نیروهای انتظامی به پایان رسید…"[۲۶۶]

در سبزوار نیز، گزارش‌ها حاکی از آن بود که نیروی انتظامی در اطلاعیه سراسری تمامی اصناف را از ساعت دو بعد از ظهر تعطیل کرد وهمچنین تردد هرگونه موتور سیکلت (مانند تهران) در این شهرستان ممنوع شد و عده‌ای هم که در حال تردد بودند توسط مأموران توقیف گردیدند.[۲۶۶]

در شهر قروه کردستان نیز تجمعات اعتراضی شکل گرفت، که بنا به گزارش جرس، جمعی از شهروندان در میدان جانبازان این شهر جمع شده و در حالیکه آتش بسیار بزرگی برافروخته بودند، با سر دادن شعارهای «یا حسین میرحسین» و «مرگ بر دیکتاتور» اعتراضات خود را نشان دادند. این تجمعات در حالی صورت گرفت که حضور نیروهای انتظامی و امنیتی و لباس شخصی در میان مردم چشمگیر بود.[۲۶۶]

در شهر کرمانشاه نیز حضور نیروهای انتظامی و امنیتی گسترده توصیف شد، اما جوانان این شهر در مناطق "نوبهار، چهار راه سی متری، مسکن، مصدق، دولت آباد، بلوار، میدان آزادگان، مصدق و کسری اقدام به برافرختن آتش کرده‌اند. گزارشهای متعددی نیز از سر دادن شعار "مرگ بر دیکتاتور" در برخی از این مناطق حکایت داشت. هم چنین در شهرهای مهاباد، مریوان، سردشت و کامیاران نیز نیروهای امنیتی و یگان ویژه در مناطق حساس این شهرها مستقر گردیده بودند، اما معترضان کرد این شهرها در خیابان‌ها و کوچه‌ها اقدام به آتش زدن لاستیک و شعارهای ضد حکومتی کردند.[۲۶۶]

همچنین در سنندج چندین هزار نفر از شهروندان کرد سنندجی همچون سال‌های گذشته در «گردنه صلوات آباد» سنندج تجمع کرده و اقدام به برافروختن آتش چهارشنبه سوری کرده و به صورت گروه‌های بزرگ به پایکوبی پرداختند و شعارهایی علیه وضع موجود سر دادند. در مناطق مختلف نیروهای یگان ویژه در جهت ایجاد فضای رعب و وحشت، در خیابان‌های این شهر اقدام به قدرت نمایی کرده‌اند و با توسل به زور تعدادی از کسبه را مجبور به تعطیل کردن مغازه‌هایشان کرده بودند، اما با مخالفت مردم مواجه شدند.[۲۶۶][۲۶۷]

شعارها

آسیب‌دیدگان و بازداشت‌شدگان

معاون نیروی انتظامی تهران از بازداشت حدود ۵۰۰ نفر از معترضان در تهران خبر داد.[۲۴۲] هم چنین یکی از معترضان به نام بهنود رمضانی در تهرانپارس تهران در این روز کشته شد.

۲۲ خرداد ۱۳۹۰

اعتراضات جنبش سبز در ۲۲ خرداد ۱۳۹۰
جایگاه ایران، تهران، مشهد، اصفهان، رشت، شیراز، قزوین، بابل، اهواز، تبریز
تاریخ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱ (۲۲ خرداد ۱۳۹۰)
گونهتظاهرات
زخمی‌ها-
بازداشت شدگانبیش از ۱۰۰ نفر[۲۶۹]

اعتراضات جنبش سبز در ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ به مجموعه تظاهراتی گفته می‌شود که در روز ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ اتفاق افتاد. این اعتراضات مقارن با دومین سالگرد انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) بود و به دعوت شورای هماهنگی راه سبز امید صورت گرفت. این تظاهرات از سوی شورای هماهنگی راه سبز امید، راهپیمایی سکوت نام گرفت.[۲۷۰]

این اعتراضات در شهرهای مختلف ایران نظیر تهران، شیراز، قزوین، رشت، اصفهان، اهواز، مشهد، تبریز و بابل صورت گرفت که میان معترضان و مأموران امنیتی، لباس شخصی، یگان ویژه ناجا، نیروی انتظامی و بسیج زد و خوردهایی رخ داد.[۲۷۱][۲۷۲][۲۷۳][۲۷۴][۲۷۵] این اعتراضات اولین تظاهرات جنبش سبز در سال ۱۳۹۰ بود.

پیش زمینه

اردشیر امیرارجمند، مجتبی واحدی (مشاوران میرحسین موسوی و مهدی کروبیجبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران، حزب اعتماد ملی و جمعی از فعالان جنبش سبز در بیانیه‌هایی جداگانه خواستار حضور هواداران جنبش سبز در ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ در دومین سالگرد انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) شدند.[۲۷۶][۲۷۷]

اسماعیل احمدی‌مقدم در رابطه با اعتراضات جنبش سبز در ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ گفت: برای برخورد با اغتشاش گران همیشه آماده است. هم چنین احمدرضا رادان جانشین فرمانده نیروی انتظامی، در آستانه ۲۲ خرداد از آغاز طرح برخورد با بدحجابی در نیمه دوم خرداد ماه خبر داد.[۲۷۸]

روز تظاهرات

در ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ در تهران اعتراضات و تجمعاتی در نقاط مختلف شهر رخ داد. این اعتراضات در نقاط مختلف تهران به ویژه در خیابان ولی عصر و در مناطقی نظیر میدان ولی عصر، میدان ونک، میدان فاطمی، میدان تجریش، میدان فلسطین، خیابان طالقانی، عباس‌آباد، بلوار کشاورز و چهارراه ولی عصر اتفاق افتاد و مغازه داران این مناطق از سوی مأموران امنیتی مجبور به تعطیل کردن مغازه‌های خود شدند.[۲۷۲][۲۷۹] در حوالی پارک ساعی، میدان ونک، میدان ولی عصر و میدان فاطمی ده‌ها نفر دستگیر شدند و درگیری‌هایی بین معترضان و مأموران امنیتی، لباس شخصی، یگان ویژه ناجا، نیروی انتظامی و بسیج رخ داد.[۲۷۴][۲۸۰]

هم چنین در فلکه سوم کیانپارس شهر اهواز درگیری‌هایی میان نیروهای امنیتی و معترضان به وقوع پیوست.[۲۷۱]

در این روز در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل نیز نیروهای امنیتی حضور گسترده‌ای داشتند.[۲۷۵][۲۸۱]

در تبریز نیز معترضان با سر دادن شعارهایی در اطراف دانشگاه تبریز دست به اعتراض زدند.[۲۸۱]

در مشهد نیز در خیابان راهنمایی این شهر چند نفر از معترضان دستگیر شدند.[۲۸۱]

در قزوین نیز در خیابان عارف این شهر تعدادی زیادی از نیروهای لباس شخصی و امنیتی حضور داشتند.[۲۸۲]

در شیراز نیز در این روز در حد فاصل چهار راه ملاصدرا-میدان نمازی معترضان دست به تجمع زدند.[۲۸۳]

دستگیرشدگان

در خیابان ولی عصر تهران و در حوالی پارک ساعی، میدان ونک، میدان ولی عصر و میدان فاطمی چند صد نفر از معترضان دستگیر و به داخل اتوبوس‌های از پیش تعیین شده، منتقل شدند.[۲۶۹][۲۷۳][۲۸۰]

واکنش‌ها

واکنش‌های داخلی

واکنش‌های خارجی

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

پانویس

  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۱.
  2. «کشته شدن یک شهروند معترض به دست نیروهای دولتی». رهانا. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ خبرگزاری فارس، یکی دیگر از مجروحان اغتشاشات دیروز تهران به شهادت رسید
  4. Clashes reported in Iran protests - Middle East - Al Jazeera English
  5. بی‌بی‌سی فارسی، دو نفر در تظاهرات دیروز تهران کشته شده‌اند
  6. رادیو زمانه، حمله نیروهای یگان ویژه به خانواده‌های دستگیرشدگان ۲۵ بهمن
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ «موسوی و کروبی برای همبستگی با مردم مصر و تونس مجوز راهپیمایی خواستند». بی‌بی‌سی فارسی. ۶ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱.
  8. «ادامه تجمع و درگیری‌ها در ایران». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱.
  9. نیویورک تایمز: اعتراضات در بحرین و یمن، پس از درگیری‌ها در ایران
  10. BBC فارسی - ایران - اعتراض موسوی و کروبی به تعداد زیاد اعدام‌ها در ایران
  11. «علی باقری از اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بازداشت شد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  12. «بازداشت رامتین مقدادی عضو ستاد جوانان مهندس موسوی در بابل « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  13. «صالح نقره کار، خواهر زاده زهرا رهنورد و دکتر مصطفی میراحمدی‌زاده، از مشاوران کروبی بازداشت شدند | انقلاب اسلامی در هجرت». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۷.
  14. «جنبش راه سبز - بازداشت فرزندان آیت‌الله بیات». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  15. «دعوت سبزها برای شرکت «مسالمت‌آمیز» در راهپیمایی ۲۵ بهمن». رادیو فردا. ۱۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  16. «جنتی: سران فتنه برای ۲۵ بهمن نقشه کشیده‌اند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۱ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  17. «نقدی: لباس شخصی‌های مصر آدم‌های فاسد و قدرت طلب بودند». رادیو فردا. ۱۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  18. «وزارت کشور: به فتنه‌گران مجوز اغتشاش نمی‌دهیم». رادیو فردا. ۱۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  19. «ادوار نیوز|وزارت کشور: مجوز نمی‌دهیم؛ سخنگوی حزب اعتماد ملی: دیگر مجوز نمی‌خواهیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  20. BBC فارسی - ایران - مشاور موسوی: قصد موسوی و کروبی شرکت در تظاهرات روز دوشنبه است
  21. رادیو زمانه، خانواده کروبی تا ۲۵ بهمن حق دیدار وی را ندارند
  22. جبش راه سبز، اختصاصی جرس / ایرنا از حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی خبر داد[پیوند مرده]
  23. بی‌بی‌سی فارسی، حصر خانگی موسوی
  24. «محاصره منزل عبدالله نوری و محمد خاتمی « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  25. «Iran opposition planning protests». aljazeera. ۱۳ فوریه ۲۰۰۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  26. «ارسال پیامک تهدیدآمیز وزارت اطلاعات به شهروندان». جرس. ۱۴ فوریه ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  27. Pepe Scobar, Iran's post-Islamist generation بایگانی‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine, Asia Times, 17 Feb 2011
  28. «شروع تجمعات ۲۵ بهمن، بالارفتن جوانی از جرثقیل با در دست داشتن پوستر جان بختگان سبز | سایت دانشجویان ایران - صدای دانشجو». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  29. «جنبش راه سبز - جوان جنبش سبزی بالای جرثقیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  30. http://www.roshangari.net/as/sitedata/20110218210029/20110218210029.html
  31. «جنبش راه سبز - موج حضور مردم و اعتراضات به میدان هفت تیر کشیده شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  32. «جنبش راه سبز - درگیری در خیابان امیرآباد تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  33. «جنبش راه سبز - گزارش اولیه از اجتماع مردم اصفهان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  34. ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ ۳۴٫۳ «جنبش راه سبز - برخورد خشونت بار نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها با تظاهرات ۲۵ بهمن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  35. «جنبش راه سبز - تجمعات مردمی در اصفهان، نجف آباد و خمینی شهر هم‌زمان با استقرار جو پلیسی و نظامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ «جنبش راه سبز - اعلام اسامی چهار تن از دانشجویان بازداشتی ٢۵ بهمن ماه در مشهد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  37. «جنبش راه سبز - حمله لباس شخصی‌ها و حراست به تجمع دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  38. «جنبش راه سبز - تجمع ٢۵ بهمن سبزهای شیراز با وجود جو پلیسی و امنیتی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  39. «تظاهرات در خیابان مطهری رشت به خشونت کشیده شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  40. «جنبش راه سبز - خشونت مأموران و بازداشت دست کم ده نفراز سبزهای بابل در ٢۵ بهمن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  41. «دستگیری ۱۷ نفر در تجمع ۲۵ بهمن در شهر کرمان». ایسنا. ۲۹ بهمن ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۱.
  42. BBC فارسی - ایران - عکس: اعتراضات خیابانی 25 بهمن در تهران
  43. «جنبش راه سبز - گزارش سی ان ان از تحولات 25 بهمن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  44. «جنبش راه سبز - بازتاب‌های ٢۵ بهمن در رسانه ها». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  45. «IranPressNews: ایران پرس نیوز: 25 بهمن - رژیم ترسیده؛ ایلنا: اختلال تلفن همراه در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  46. ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ «جنبش راه سبز - قطع و اختلال در بسیاری از خطوط ارتباطی با ایران، تشدید جو پلیسی و پادگانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  47. «توضیحات مترو دربارهٔ تعطیلی برخی از ایستگاه‌ها در روز 25بهمن - دنیای اقتصاد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  48. «Madrid wants answers from Iran about Spanish diplomat's arrest». laprensasa. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.[پیوند مرده]
  49. «Spanish Diplomat Detained in Iran in 'Unacceptable' Incident». بلومبرگ. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  50. «پایگاه خبری جوان: اختصاصی/دستگیری کارمند سفارت ژاپن در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  51. «جنبش راه سبز - ویدئو - 25 بهمن شعارهای مردم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  52. «عکسی از صانع ژاله با آیت‌الله منتظری | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  53. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  54. «Unrest in the Middle East - live updates». The Guardian. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۸۹/۱۱/۲۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  55. «تصویر کارت عضویت شهید «ژاله» در بسیج». خبرگزاری فارس. ۸۹/۱۱/۲۶. دریافت‌شده در ۸۹/۱۱/۲۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  56. «One dead,several wounded in anti-government protests». فرانس ۲۴. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۸۹/۱۱/۲۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  57. http://www.irangreenvoice.com/article/2011/feb/23/11301[پیوند مرده]
  58. رامین پرچمی بازیگر فیلم اخراجی‌ها در تظاهرات 25 بهمن دستگیر و بازداشت شد. « وب نوشت
  59. «جنبش راه سبز - مسئولین دادستانی از لیست ۱۵۰۰ نفره از بازداشت شدگان ٢۵ بهمن ماه خبر دادند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  60. «هرانا؛ ابوذر رستمی، دانشجوی دانشگاه هنر بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  61. «هفت فعال سیاسی و مدنی بازداشت شدند | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  62. «دکتر محمد حسین شریف زادگان بازداشت شد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  63. «علی باقری، عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  64. «علی نبوی، فعال سمنانی بازداشت شد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  65. «رامتین مقدادی، جوان‌ترین زندانی سیاسی در آستانهٔ محرومیت از تحصیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  66. gooya news :: politics : حمله به دانشگاه هنر و بازداشت حداقل ١۰ دانشجو، دانشجونیوز
  67. «بیانیه مهدی کروبی درباره راهپیمایی ۲۵ بهمن « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  68. «پیام میرحسین موسوی خطاب به ملت درباره راهپیمایی ۲۵ بهمن « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱.
  69. «ده‌ها هزار معترض در تهران و دیگر شهرهای ایران دست به تظاهرات زدند». رایو فردا. ۱۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  70. خبرگزاری تابناک، با چه تحلیلی آلت دست آمریکا و صهیونیست‌ها شدید؟!
  71. خبرگزاری فارس، موسوی و کروبی عمله آمریکا هستند؛ احساس تکلیف کنم وجودم را فدای انقلاب می‌کنم
  72. «اگر احساس تکلیف کنم جانم را فدای انقلاب می‌کنم». جام‌جم آنلاین. ۲۶ بهمن ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  73. خبرگزاری فارس، موسوی و کروبی را به اتهام معاونت در قتل مردم بیگناه محاکمه کنید
  74. بی‌بی‌سی فارسی، شعار 'مرگ بر کروبی، موسوی، خاتمی' در مجلس ایران
  75. «تحصن‌کنندگان مترسک موسوی را به دار آویختند». خبرگزاری فارس. ۲۶ بهمن ۱۳۸۹.
  76. «دفتر تحکیم وحدت دربیانیه‌ای اعلام کرد:موسوی و کروبی مسئول‌حوادث اخیر». جام جم آنلاین. ۲۶ بهمن ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  77. بی‌بی‌سی فارسی، حمایت قاطعانه آمریکا از معترضان ایرانی
  78. «Obama says Iran should allow peaceful protests». آسوشیتد پرس. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  79. «اتحادیه اروپا: ایران حقوق معترضان را کاملاً رعایت کند». رادیو فردا. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  80. «بریتانیا از جمهوری اسلامی خواست از سرکوبی معترضان خودداری کند». رادیو فردا. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  81. «Canada Condemns Violent Crackdown on Peaceful Demonstrations in Iran». ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  82. «عبدالله گل: دولت‌های منطقه باید به مطالبات مردم توجه کنند». رادیو فردا. ۱۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱.
  83. الف - آیا تصوری از عواقب ضدامنیتی فیلترینگ نامناسب وجود دارد؟
  84. "بی احترامی" بدتر از "بستن ایمیل ها"
  85. واکنش محسن رضایی به قرار 25 بهمن
  86. «محسنی اژه‌ای: خرید مردم را می‌گویند راهپیمایی است | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  87. BBC فارسی - ایران - گزارش‌ها از 'تجمع‌های اعتراضی پراکنده' در تهران
  88. «درخواست ۴۰۲ فعال سیاسی و مدنی برای راهپیمایی اعتراضی سه شنبه | ایران | فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  89. «فراخوان‌های احزاب و نهادها برای راهپیمایی اعتراضی سه شنبه در ایران | ایران | فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  90. «فراخوان شورای هماهنگی راه سبز امید برای «تغییر سرنوشت» | ایران | فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  91. «هرانا؛ بازداشت جمعی از شهروندان در جمالزاده، تجریش، پارک وی و ولیعصر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  92. «هرانا؛ تشدید فضای امنیتی در شهرهای کرمانشاه، اصفهان و اهواز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  93. «انتشار بیانیه شورای ملی سوریه به‌مناسبت سالگرد ۲۵ بهمن در ایران | رادیو زمانه |Radiozamaneh». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  94. بازداشت یک فعال کارگری در ۲۵ بهمن | رهسا نیوز (اخبار راه سبز ایران)
  95. gooya news :: politics : گزارش شاهدان عینی؛ بازداشت گسترده راهپیمایان ۲۵بهمن، جرس
  96. «بی‌خبری از وضعیت بازداشت شدگان راهپیمایی دیروز | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲.
  97. «خبرنگاران سبز: انتقال تعدادی از بازداشت شدگان ۲۵ بهمن به زندان اوین». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲.
  98. کانون حقوق بشر و روابط بین‌الملل ال یاسین - حداقل 400 نفر در راهپیمایی 25 بهمن دستگیر شده‌اند
  99. «برگزاری مراسم ۲۵ بهمن در بریتانیا، ایتالیا و فرانسه | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  100. «خبرهای لحظه به لحظه اعتراضات ۲۵ بهمن | رادیو زمانه |Radiozamaneh». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  101. «جنبش راه سبز - وحشت حکومت از حضور و تجمع سبزها در خیابان‌های کشور». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  102. «جنبش راه سبز - گزارش شاهدان عینی؛ بازداشت گسترده راهپیمایان ۲۵ بهمن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  103. «جنبش راه سبز - حضور مردم در پیاده‌روها در ۲۵ بهمن حوالی میدان انقلاب». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  104. «هرانا؛ شلیک گاز اشک‌آور در میدان آزادی و ضرب و شتم شهروندان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  105. «فضای امنیتی و شبه نظامی در مشهد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  106. «هرانا؛ گزارش ویدئویی از حضور نیروهای امنیتی در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  107. «هرانا؛ تشدید فضای امنیتی در شهر تهران بمناسبت سالگرد ۲۵ بهمن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  108. فضای شدید امنیتی در تهران در روز 25بهمن |. : سحام نیوز:[پیوند مرده]
  109. «Ù…شاهدات خبرنگار کلمه از Û²Ûµ بهمن تهران: سکوت اعتراضی در مملکتی Ú©Ù‡ آب پاشی هم درآن جرم است « Ø³Ø§ÛŒØª خبØ...». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  110. «چهره تهران روز سه شنبه ۲۵ بهمن، امنیتی شد»
  111. «در سالگرد 25 بهمن چهره تهران بار دیگر امنیتی شد/همزمان با تاریکی هوا؛ قطع پیامک، شکل‌گیری تجمعات پراکنده، افزایش برخورد بامردم « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  112. BBC فارسی - ایران - سالگرد تظاهرات ۲۵ بهمن با 'حضور پلیس در خیابان‌های تهران'
  113. gooya news :: politics : اعتصاب غذای ۱۰ تن از بازداشت شدگان ۲۵ بهمن در زندان اوین، جمعی از بازداشت شدگان ۲۵ بهمن در قرنطینه زندان اوین، رهانا و هرانا
  114. «۱۰ تن از بازداشت‌شدگان ۲۵ بهمن در زندان اوین اعتصاب غذا کردند | رادیو زمانه |Radiozamaneh». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۲.
  115. «ادامه تجمعات غیر متمرکز در تهران هم‌زمان با تاریکی هوا». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  116. «کشته شدن یک نفر در تهران و دستگیری کوتاه مدت فائزه هاشمی». العربیه. ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  117. ۱۱۷٫۰ ۱۱۷٫۱ ۱۱۷٫۲ ۱۱۷٫۳ «کشته شدن یک شهروند در شیراز در تجمع اول اسفند ماه | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  118. «تجمع‌های اعتراضی مخالفان در شهرهای ایران از سر گرفته شد». رادیو فردا. ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  119. «میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در بازداشت خانگی / محافظان عزل شده‌اند « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  120. «تشویق خشونت در مجلس اوباشگرایی است | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  121. «جنبش راه سبز - ایجاد دیوار آهنی در معبر ورودی خانهٔ میرحسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  122. ۱۲۲٫۰ ۱۲۲٫۱ «شبکه خبر :: نمایندگان مجلس اشد مجازات سران فتنه را خواستار شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  123. «فوری/ درخواست اعدام موسوی و کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  124. «فراکسیون انقلاب مجلس با صدور بیانیه‌ای خواستار محاکمه موسوی و کروبی به عنوان مفسدفی‌الارض شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  125. «قطع تمامی خطوط تلفن همراه و ثابت مهدی کروبی؛ همسر و فرزندان وی | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  126. «فاطمه کروبی:رفتارهای مذبوحانه، غیرانسانی و البته کودکانه شما هیچ خللی در اراده همسرم ایجاد نمی‌کند | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  127. «مهدی کروبی: شجاعت داشته باشید ما را محاکمه علنی کنید | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  128. «مشاوران موسوی و کروبی به سپاه: اول اسفند در کنار مردم باشید | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  129. «طنین الله اکبر آسمان تهران را بر سر دیکتاتورهایش لرزاند | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  130. ۱۳۰٫۰ ۱۳۰٫۱ ۱۳۰٫۲ «جنبش راه سبز - گزارش شاهدان عینی: شهادت یک نفر بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی در میدان هفت تیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  131. «تجمع‌های پراکنده مردم در نقاط مختلف تهران از جمله ولی عصر و انقلاب « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  132. «جنبش راه سبز - آغاز تجمعات اول اسفند و تسلط مردم بر میدان ولی عصر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  133. «هرانا؛ گزارش لحظه به لحظه از تجمعات یکم اسفند ماه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  134. ۱۳۴٫۰ ۱۳۴٫۱ «استفاده از ساختمان خبرگزاری دولت به عنوان بازداشتگاه و مقر لباس‌شخصی‌ها « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  135. ۱۳۵٫۰ ۱۳۵٫۱ ۱۳۵٫۲ «جنبش راه سبز - ادامهٔ تجمعات شبانگاهی پراکنده در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  136. «گسترش تجمع‌های مردم در تهران « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  137. ۱۳۷٫۰ ۱۳۷٫۱ «:: Tagheer ::». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  138. «جنبش راه سبز - افزایش جمعیت معترضان در میدان انقلاب اصفهان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  139. ۱۳۹٫۰ ۱۳۹٫۱ ۱۳۹٫۲ «گزارش لحظه به لحظه از اعتراض‌های اول اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  140. «ضرب و شتم مردم معترض در خیابان راهنمایی شهر مشهد | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  141. YouTube - Iran Tabriz 20 feb. 2011 heavy anti riot presence in the streets در یوتیوب
  142. «جزئیات خبر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  143. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  144. «جنبش راه سبز - درگیری شدید میان مردم و نیروهای امنیتی در رشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  145. ۱۴۵٫۰ ۱۴۵٫۱ جزئیات خبر[پیوند مرده]
  146. «تجمع اعتراضی مردم در اصفهان، شیراز، رشت و مهاباد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  147. «جنبش راه سبز - راهپیمایی و اعتصاب سراسری در مناطق کردنشین». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  148. ۱۴۸٫۰ ۱۴۸٫۱ «جنبش راه سبز - حضور اعتراض‌آمیز سبزها در شهرهای مختلف کشور». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  149. «تجمع مردم بابل و کرمانشاه در روز یکم اسفند ماه». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  150. ۱۵۰٫۰ ۱۵۰٫۱ «جنبش راه سبز - تجمع مردم بابل به رغم فضای بشدت امنیتی شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  151. «جنبش راه سبز - قطع خطوط تلفن همراه در مرکز شهر و کاهش چشمگیر سرعت اینترنت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  152. BBC فارسی - ایران - مرور اعتراضات یکشنبه اول اسفند
  153. «مردمک | گزارش لحظه به لحظه از اعتراض‌های اول اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  154. ۱۵۴٫۰ ۱۵۴٫۱ Protests in Tehran Are Stifled by Security Forces - NYTimes.com
  155. ۱۵۵٫۰ ۱۵۵٫۱ Video - Breaking News Videos from CNN.com
  156. ۱۵۶٫۰ ۱۵۶٫۱ «خبرگزاری فرانسه: ۱۵۰۰ عضو حزب‌الله لبنان در سرکوب تظاهرات شرکت دارند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  157. ۱۵۷٫۰ ۱۵۷٫۱ «إیران: المتظاهرون یهتفون «الموت لخامنئی.. الموت للدکتاتور»، أخبار». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  158. ۱۵۸٫۰ ۱۵۸٫۱ ۱۵۸٫۲ ۱۵۸٫۳ ۱۵۸٫۴ ۱۵۸٫۵ آژانس ایران خبر - گزارش[پیوند مرده]
  159. ۱۵۹٫۰ ۱۵۹٫۱ جزئیات خبر[پیوند مرده]
  160. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  161. «جنبش راه سبز - حمله نیروی انتظامی و لباس‌شخصی‌ها به معترضان در شیراز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  162. «بازداشت سعیده عسگری و فرناز کمالی، دانشجویان دانشگاه آزاد در تجمع اول اسفند « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  163. «محمد رضا ملکیان از اعضای ستاد موسوی در آمل بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  164. «فرزند وزیر اطلاعات دولت خاتمی بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  165. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  166. «بازداشت یک خواهر و برادر در سقز». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  167. «بازداشت علی منصوری و محمد هرمززاده، دو دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  168. «عبدالله صدری استاد دانشگاه امیرکبیر و محمدرضا ملکیان بازداشت شدند | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  169. «بازداشت سخنگوی ستاد ۸۸ استان گلستان | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱.
  170. «قریب به ۱۵۰ تن از شهروندان معترض در رشت بازداشت شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  171. «علی یزدان پناه و سارا باقری دو فعال دانشجویی در بابل بازداشت شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  172. «پنج تن از دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر بازداشت شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  173. «هرانا؛ بازداشت حبیب فرحزادی و سهراب جعفری، دانشجویان دانشگاه تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  174. «حسین سالمکار فعال دانشحویی بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  175. «هرانا؛ احضار و بازداشت چهار فعال دانشجویی دانشگاه یاسوج». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  176. «بازداشت دو شهروند تهرانی به علت طرفداری از یک حزب سیاسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  177. «بازداشت دو تن دیگر از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  178. «دستگیری در کلاس درس / علی صابری، فعال دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد، بازداشت شد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  179. «اسفند سبز / فوری: بازداشت فائزه هاشمی در جریان تظاهرات امروز تهران | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  180. «محمد صادقی، فرزند آیت‌الله خلخالی در تجمع اول اسفند بازداشت شد « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  181. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  182. «بازداشت فله‌ای شهروندان معترض اول اسفند و انتقال به پلیس امنیت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  183. «جنبش راه سبز - انتقال گروهی از بازداشت شدگان اول اسفند به مقر پلیس امنیت و بازداشتگاه فاتب». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  184. «سخنگوی کروبی: حضور مردم در تظاهرات یکشنبه تحسین‌برانگیز است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱.
  185. «سید محمدرضا خاتمی: آقای صادق لاریجانی! شما دیگر صلاحیت ندارید « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  186. «دیپلمات ارشد سرکنسولگری ایران در میلان – ایتالیا به جنبش سبز پیوست « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  187. «امیرارجمند: در حال حاضر، خواستهٔ جدی جنبش سبز، رفع حصر موسوی و کروبی است؛ حصر و ایجاد محدودیت، دلسردی نمی‌آورد، انگیزهٔ مبارزه را قوی‌تر می‌کند | سحام نیوز | www.sahamnews.o...». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  188. مهدی خزعلی: اول اسفند، تهران یک پادگان بزرگ نظامی بود | • ایران | Deutsche Welle | 20.02.2011
  189. http://www.thenewiran.com/gallery.asp?intFileType=5&rvid=16470
  190. «تحرکات تازه نیروهای خودسر درب منزل مهدی کروبی | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  191. «جنبش راه سبز - تفتیش منزل مهدی کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  192. «جنبش راه سبز - پرتاب سه نارنجک صوتی به منزل مهدی کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  193. «جنبش راه سبز - مهدی کروبی در نامه به رئیس قوه قضائیه: زودتر دادگاه علنی تشکیل دهید تا مردم به حقیقت آگاه شوند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  194. «حبس مهدی کروبی و فاطمه کروبی در اتاق‌های جداگانه / بازداشت پسر و عروس مهدی کروبی | سحام نیوز | www.sahamnews.org». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱.
  195. Video - Breaking News Videos from CNN.com
  196. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  197. «اعتراض شدید آلمان به تهدید موسوی و کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  198. «جنبش راه سبز - برگزاری تجمعات اعتراضی ایرانیان در بریتانیا، آلمان، مالزی و ترکیه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱.
  199. «دعوت به راهپیمایی روز سه شنبه، در اعتراض به ادامه حصر غیرقانونی رهبران جنبش سبز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۱.
  200. درگیری‌های پراکنده و تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف ایران
  201. BBC فارسی - ایران - احمد منتظری به رهبر ایران پیشنهاد تشکیل شورایی پنج نفره داد
  202. «بیانیه شماره ۴ شورای هماهنگی راه سبز امید؛ فراخوان راهپیمایی « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  203. «فریاد الله اکبر یا حسین میرحسین در تهران و شهرستان‌ها». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  204. «بنر بزرگ خامنه‌ای در میدان صادقیه به آتش کشیده شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  205. تعطیلی کلاسهای دانشگاه تهران در سه شنبه اعتراضی 10 اسفند[پیوند مرده]
  206. «گزارش یک شاهد آتش زدن خودروی انتظامی در میدان انقلاب!». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  207. «جنبش راه سبز - آغاز درگیری‌ها در مناطق مرکزی تهران و شلیک ممتد گاز اشک آور». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  208. عکس دیکتاتور به پایان سلام کن-تهران-اتوبان نیایش[پیوند مرده]
  209. «جزئیات خبر». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  210. «خشم و اعتراض مردم در خیابان انقلاب و فردوسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  211. ۲۱۱٫۰ ۲۱۱٫۱ ۲۱۱٫۲ «تجمعات پراکنده در چندین شهر کشور و بازداشت ده‌ها تن از شهروندان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  212. «شروع تظاهرات سه شنبه 10 اسفند در تبریز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  213. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  214. تجمع دانشجویان دانشگاه آزاد یزد در روز 10 اسفند[پیوند مرده]
  215. اعتراضات گسترده و درگیری‌های پراکنده در اسلامشهر[پیوند مرده]
  216. «تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه بوشهر در سه شنبه اعتراضی 10 اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  217. جزئیات خبر[پیوند مرده]
  218. ۲۱۸٫۰ ۲۱۸٫۱ ۲۱۸٫۲ ۲۱۸٫۳ آژانس ایران خبر - گزارش[پیوند مرده]
  219. بازداشت دست کم پنجاه نفر از معترضان در حوالی میدان انقلاب تهران[پیوند مرده]
  220. بی‌بی‌سی فارسی - برگزاری تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف ایران
  221. صحنه شعار دادن مردم در یوتیوب
  222. «اعتراضات مردمی به بازداشت رهبران جنبش در خیابان‌های تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  223. «جنبش راه سبز - بازداشت فخرالسادات محتشمی پور». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  224. «۱۰ اسفند / مهندس داوود کهنمویی در تبریز بازداشت شد | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  225. «مهسا امرآبادی و شهین جهادی بازداشت شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۱.
  226. «هرانا؛ محمد طالبی، دانشجوی مشهدی بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۱.
  227. «اسامی بیست تن از شهروندان بازداشتی دهم اسفند ماه در شیراز | سایت دانشجویان ایران - صدای دانشجو». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  228. «جنبش راه سبز - بازداشت صدها تن در غروب سه شنبه دهم اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  229. «۱۰ اسفند / هشت نفر در چهارراه ولیعصر زخمی شدند | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  230. «گزارش سفارشی مجلس: موسوی و کروبی با آمریکا و انگلیس در ارتباط بودند | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  231. مهدی خزعلی: «۱۰ اسفند روز صدای پای ساکت مردم بود» | • ایران | Deutsche Welle | 01.03.2011
  232. تجمع‌های پراکنده معترضان در خیابان‌های تهران
  233. «Iran forces fire teargas at protesters: pro-reform websites». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  234. DesMoinesRegister.com | News From The Associated Press
  235. حمایت «شورای هماهنگی راه سبز امید» از ابتکارات جنبش زنان
  236. «خبر رسیده از شیراز در روز 17 اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  237. «لحظه به لحظه با تحولات روز ۱۷ اسفند در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  238. فضای تهران بار دیگر امنیتی شد / رادیو فردا
  239. «لحظه به لحظه با تحولات روز 17 اسفند در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  240. «بازداشت گسترده زنان و دختران در روز جهانی زن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  241. «رئیس کل دادگستری استان تهران: آمار دقیقی از دستگیرشدگان ۱۷ اسفند ندارم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  242. ۲۴۲٫۰ ۲۴۲٫۱ «دستگیری نزدیک به 500 نفر در تهران، در شب چهارشنبه سوری « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  243. ۲۴۳٫۰ ۲۴۳٫۱ BBC فارسی - ایران - شعارهای سیاسی در مراسم چهارشنبه سوری در ایران
  244. ۲۴۴٫۰ ۲۴۴٫۱ «مراسم چهارشنبه سوری و شعارهای اعتراضی و تجمعات پراکنده « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  245. ۲۴۵٫۰ ۲۴۵٫۱ «چهارشنبه سوری؛ زاهدان: آی بته بته بته، سید علی بی بته!». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  246. «فرخوان جمعی از زندانیان سیاسی برای دعوت و شرکت هرچه گسترده‌تر جوانان در جشن چهارشنبه سوری». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  247. «جنبش راه سبز - ادامه اعلام حمایت برخی تشکلها از تجمعات سه شنبه ٢۴ اسفند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  248. چهارشنبه‌سوری: از خط و نشان کشیدن نیروی انتظامی
    تا پریدن اصلاح‌ط‌لبان از روی آتش! | • ایران | Deutsche Welle | 14 آوریل 2011
  249. جهان نیوز - نظر مراجع عظام درباره چهارشنبه سوری
  250. احمد خاتمی: «چهارشنبه سوری در شأن ملت ایران نیست» | خبرها | Deutsche Welle | 4 آوریل 2011
  251. BBC فارسی - ایران - اظهارات ضد و نقیض در مورد بازداشت‌های چهارشنبه‌سوری در ایران
  252. «در منطقه پیروزی تهران تجمع شکل گرفته‌است». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  253. سومین پلاکارد دیکتاتور به پایان سلام کن. چهارشنبه سوری ۸۹ اتوبان مدرس / Iran March 15, 2011 – Banner of Khamenei hanging over freeway ” Dictator, say hello to your end” « Demo...
  254. ۲۵۴٫۰ ۲۵۴٫۱ «فیلمی از آتش زدن عکس خامنه‌ای و احمدی‌نژاد در روز چهارشنبه سوری». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  255. «هرانا؛ ده‌ها تن از شهروندان در میدان ولفجر بازداشت شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۱.
  256. «آتش زدن ماشین نیروی انتظامی هم‌اکنون در خیابان سلسبیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  257. «جنبش راه سبز - شعارهای اعتراضی و تجمعات پراکنده در مراسم چهارشنبه سوری». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  258. «لحظه به لحظه با تظاهرات 24 اسفند، چهارشنبه سوری در سراسر ایران آخرین سه شنبه اعتراضی سال». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  259. «جنبش راه سبز - مراسم چهارشنبه سوری در اصفهان تبدیل به تظاهرات ضد حکومتی شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  260. «اعتراضات چهارشنبه سوری در شیراز شکل گرفته‌است». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  261. «خبرهای تکمیلی از شیراز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  262. «تبدیل شدن جشن چهارشنبه سوری به اعتراضات در شهر رشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  263. «مغازه‌های قم در صورت بازبودن پلمپ می‌شوند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  264. «چهارشنبه سوری؛ درگیری شدید در شاهین شهر اصفهان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  265. «جنبش راه سبز - جوانان بابل، مراسم چهارشنبه سوری را به صحنه اعتراض به حکومت تبدیل کردند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  266. ۲۶۶٫۰ ۲۶۶٫۱ ۲۶۶٫۲ ۲۶۶٫۳ ۲۶۶٫۴ «جنبش راه سبز - برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در شهرهای مختلف کشور، علی‌رغم جو پلیسی و پادگانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  267. «جنبش راه سبز - برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در شهرهای کردنشین با حضور گسترده مردم و جوانان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  268. «آخرین خبرهای رسیده از تهران تا ساعت 22شب». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  269. ۲۶۹٫۰ ۲۶۹٫۱ «راهپیمایی سکوت/ بازداشت تعداد زیادی از مردم معترض و آرامش مردم « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  270. «فراخوان راه سبز امید: 22 خرداد ولی عصر – ونک « سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  271. ۲۷۱٫۰ ۲۷۱٫۱ «جنبش راه سبز - بازداشت معترضین اهوازی و شرکت کنندگان در تجمع سکوت ٢٢ خرداد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  272. ۲۷۲٫۰ ۲۷۲٫۱ «جنبش راه سبز - چهره امنیتی – پادگانی تهران در دومین سالگشت انتخابات». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  273. ۲۷۳٫۰ ۲۷۳٫۱ ۲۷۳٫۲ BBC فارسی - خبرهای کوتاه - 'بازداشت' تعدادی از معترضان مخالف دولت در تهران
  274. ۲۷۴٫۰ ۲۷۴٫۱ ۲۷۴٫۲ «حمله مأموران امنیتی به معترضان در تهران در سالگرد انتخابات ۱۳۸۸ | خبرها | فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  275. ۲۷۵٫۰ ۲۷۵٫۱ ««جوان‌های بدون ترس وارد ماشین‌های نیروی انتظامی شدند» «Radio Koocheh». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  276. «بیانیه جبهه مشارکت ایران اسلامی در گرامی داشت یاد و خاطرهٔ حماسه‌های ۲۲ و ۲۵ خرداد سال ۸۸ | پایگاه اطلاع‌رسانی نوروز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  277. «تحول سبز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  278. «خبرنگاران سبز: فرمانده کل نیروی انتظامی: محدودیتی برای تردد مردم در پیاده‌روها وجود ندارد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  279. «Khodnevis - گزارش خیابانی یک شهروند روزنامه‌نگار از ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  280. ۲۸۰٫۰ ۲۸۰٫۱ حضور دوباره معترضان در سالگرد انتخابات و تدابیر شدید امنیتی در تهران - © 2011تمام حقوق این وب‌سایت بر اساس قانون کپی‌رایت برای رادیو فردا محفوظ است
  281. ۲۸۱٫۰ ۲۸۱٫۱ ۲۸۱٫۲ «گزارشی از راهپیمایی روز 22 خرداد در شهرستان ها». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  282. «گزارش از 22 خرداد سبز 1390 قزوین». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  283. آژانس ايران خبر - گزارشي از تجمعات Ùˆ Øركات اعتراضي مردم شيراز
  284. «جنبش راه سبز - نماینده حامی احمدی‌نژاد حرکت اعتراضی مردم را لشکر کشی خیابانی و تخریبی خواند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  285. «دولت با نیروی انتظامی همکاری نمی‌کند | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  286. «MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  287. آخرین اوضاع خیابان ولی عصر(عج) در روز 22 خرداد
  288. دعوت شورای هماهنگی راه سبز امید از مردم برای بزرگداشت 25 و 26 خرداد ماه | پایگاه اطلاع‌رسانی نوروز[پیوند مرده]
  289. Iran security forces attack, arrest protesters - World news - Mideast/N. Africa - Iran - msnbc.com
  290. «Iran forces attack protesters: opposition website | Reuters». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۱.
  291. Iranian security forces attack silent rally in Tehran | World news | The Guardian