تهران‌پارس

محدوده تهران‌پارس در نقشه تهران به رنگ سیاه

تهران پارس نام کوی بزرگی است که در شرق شهر تهران، پایتخت ایران و در محدوده منطقه ۴ شهرداری تهران و نیز منطقه ۸ شهرداری تهران واقع شده‌ است. این محله به لحاظ آب و هوا به دلیل نزدیکی به پارک ملی خجیر، بوستان های جنگلی سرخه حصار، یاس فاطمی و لویزان، دارای آب و هوای مطبوعی می‌باشد. طبق تقسیم بندی انجام شده توسط شهرداری تهران، این محله خود شامل دو قسمت تهران پارس شرقی و تهران پارس غربی است.

تهران‌پارس غربی از غرب به بزرگراه شهید باقری، از شرق به بلوار شاهد (پروین)، از جنوب به خیابان دماوند و از شمال به بزرگراه شهید زین‌الدین محدود می‌شود.

تهران‌پارس شرقی از شرق به خیابان‌های ۱۳۹ و بخشی از خیابان شهید شفیعی مکرم (۱۳۵)، از غرب به بلوار شاهد (پروین)، از جنوب به خیابان طالقانی و از شمال به بزرگراه شهید زین الدین محدود می‌شود. همسایه این محله از شرق، محلات گلشن و جوادیه هستند که به خاک سفید معروف هستند. کولی‌های کدیوند در سال ۱۳۴۳ به تهران پارس شرقی کوچ کردند و در سال ۱۳۸۱ این محل پاکسازی شد. ولی کماکان جزو مناطق محروم تهران به شمار می‌رود.

محله تهرانپارس غربی از محله شرقی آن مدرن‌تر و دارای خانه‌های گران‌تری است. شهرک‌هایی نظیر شهرک امید، شهرک پارس، شهرک فرهنگیان در این عنوان کلی قرار دارند. بزرگراه‌هایی از قبیل رسالت، شهید زین الدین، شهید باقری از این منطقه عبور می‌کنند.

از لحاظ مرزبندی با محلات اطراف، تهران پارس از شمال با محلات کوهسار و مجید آباد، از غرب با محلات اوقاف و نارمک و دردشت و علم و صنعت، از جنوب با محله آشتیانی و از شرق با محلات گلشن و جوادیه در ارتباط است. البته به صورت عرفی و نزد عموم، محلات کوهسار و مجید آباد بخشی از تهران پارس شناخته می‌شوند. در سه دهه گذشته به دلیل ازدحام اوباش در منطقه خاک سفید این محله جزو مناطق جرم خیز تهران محسوب می‌شد که در سال ۱۳۸۰ به دستور ریاست جمهوری و شهردار تهران تصمیمات جدی در جهت پاکسازی منطقه به عمل آمد و همین امر سبب شد از مناطق محروم مجزا شود.

خیابان‌ها و میدان‌های اصلی

تهرانپارس دارای ۶۰ کوچه بلند و افقی می‌باشد که از شماره ۱۰۲ در بالای خیابان دماوند تا ۲۴۴ در بالای بزرگراه زین الدین به صورت شماره‌های زوج طبقه‌بندی شده‌است. همچنین تهرانپارس دارای ۱۱ خیابان عمودی بوده که به صورت فرد از خیابان ۱۰۳ تا 139 نامگذاری شده‌اند. فرعی‌های کادوس، عادل، زرین، رشید، رستم، گیو و پارسیان، بخشی از این خیابان‌های عمودی هستند که هم‌چنان با نام قدیم خود شناخته می‌شوند.

بلوار اصلی تهرانپارس، یک خیابان شمالی-جنوبی است که از فلکه چهارم در زیر بزرگراه زین الدین در شمال آغاز شده و تا سه راه تهرانپارس در تقاطع خیابان دماوند منتهی می‌شود و به نام تیرانداز آرش (پدر هرمز آرش) نامیده می‌شود. پس از تغییر نام‌های پی در پی، این خیابان از تیرانداز به حجر بن عدی و در حال حاضر به نام آیت الله خوشوقت نامیده می‌شود؛ هر چند که در مکالمات روزمره، هم‌چنان با نام قدیم خود شناخته می‌شود. خیابان تیرانداز دارای حاشیه تجاری بوده و به نوعی مرکز خرید ساکنین این منطقه است.

این محله دارای ۴ فلکه بود که در امتداد خیابان تیرانداز قرار داشتند. اخیراً فلکهٔ اول تهرانپارس به فلکه قمر بنى هاشم تغییر نام یافت. هم‌چنین با اصلاح هندسی و حذف میدان، فلکه دوم تهران‌پارس در حال حاضر چهارراه اشراق نامیده می‌شود. فلکه سوم تهران‌پارس نیز با مصوبه شورای شهر تهران، فلکه سجاديه نامیده می‌شود. فلکه چهارم تهران‌پارس نیز پس از احداث بزرگ‌راه شهید زین‌الدین، حذف شده‌است. هم‌چنین بزرگراه رسالت در میان فلکه اول و دوم از خیابان تیرانداز عبور می‌کند که این تقاطع را چهارراه تیرانداز می‌نامند.

خیابان مهم و اصلی دیگر، بلوار پروین (شاهد) است که از بزرگ‌راه زین‌الدین در شمال آغاز شده و پس از رسیدن به میدان پروین (تقاطع بلوار پروین و خیابان 196 شرقی)، چهارراه سید الشهدا (تقاطع بلوار پروین و خیابان جشنواره) و داشتن تقاطع با بزرگ‌راه رسالت، به انتهای جاده آبعلی و در ادامه به سه راه تهران‌پارس ختم می‌شود.

پیشینه

در محدوده‌ای که امروزه با نام تهران‌پارس شناخته می‌شود، سال‌ها قبل از تقسیم اراضی آن و انجام خیابان کشی‌های مدرن، چندین روستا و آبادی قرار داشتند که مهدی‌آباد و مجیدآباد از آن جمله‌اند. در سال ۱۳۱۰ شخصی بنام هرمز آرش که یکی از سرمایه داران زرتشتی بود، این زمین‌ها را که ۳۶ میلیون متر مربع وسعت داشتند، از خانواده ابوالقاسم خان بختیار خرید و تهران‌پارس را ساخت. پس از آن، تهرانپارس مدرن به دست فرانسويان طراحی شد و به "تهران پاریس" نام‌گذاری شد. قبل از انقلاب، تهرانپارس محل سکنی تعداد زیادی از امریکاییان مقیم ایران بود که با وقوع انقلاب از کشور خارج شدند.

مهدی‌آباد این روستا که امروزه هیچ نشانی از آن بر روی نقشه دیده نمی‌شود چندین سال قبل از ساخت و سازهای شهری در دهه ۳۰ خورشیدی، متروکه و مخروبه شده بوده‌است که مورخان علت اصلی آن را خریداری قنات روستا توسط سفارت آمریکا گفته‌اند.

مجیدآباد مجیدآباد یکی از روستاهای قدیمی شرق تهران بوده‌ است و محله امروزی آن، هم چنان با همان نام قدیمی خود روزگار سپری می‌کند. هم‌اکنون پارک پلیس یا همان باغ اناری سابق در این محله هست که سریال قدیمی باغ گیلاس را در این باغ و امارت قدیمی آن فیلم‌برداری نموده‌اند.

خطوط حمل و نقل عمومی

از امکانات حمل و نقل عمومی این محله می‌توان به ایستگاه‌های خط ۲ مترو (فرهنگسرا به صادقیه) با نام‌های ایستگاه مترو شهید باقری (در تقاطع بزرگراه باقری و رسالت) و ایستگاه مترو تهرانپارس (در تقاطع بزرگراه رسالت و خیابان ۱۲۳) و ایستگاه مترو فرهنگسرا (خیابان جشنواره، مقابل فرهنگسرای اشراق) اشاره نمود.

در این محله خطوط اتوبوس بشرح ذیل فعالیت دارند:

۱) خط ۱۰۱ يا یک اتوبوس‌های تندرو از چهار راه تهرانپارس به پایانه آزادی از سمت فلکه اول تهرانپارس در مسیر خیابان‌های دماوند و انقلاب و آزادی

۲) خط اتوبوس ۲۰۷ چهار راه تهرانپارس به میدان رسالت در مسیر خیابان‌های گلبرگ و جانبازان

۳) خط اتوبوس ۲۲۳ شهرک پارس به میدان رسالت دسترسی به فلکه چهارم تهرانپارس و پل استخر

۴) خط اتوبوس ۲۲۴ پایانه علم و صنعت به پایانه افق (حکیمیه) در مسیر بزرگراه رسالت، خیابان فرجام، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، خیابان‌های جشنواره و پروین، میدان استخر، کنارگذر بزرگراه زین الدین، دانشگاه آزاد تهران شمال تا دسترسی‌های محلی حکیمیه

۵) خط اتوبوس ۳۸۲ پایانه علم و صنعت به پایانه شهید زین الدین در مسیر خیابان‌های رسالت، گلبرگ، فلکه اول، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، خیابان‌جشنواره،ایستگاه مترو فرهنگسرا و خیابان شهید زهدی(امین)تا دسترسی‌های محلی گلشن

۶) خط اتوبوس ۳۸۳ میدان رسالت به پایانه شهید زین الدین در مسیر خیابان فرجام، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، خیابان جشنواره، ایستگاه مترو فرهنگسرا و خیابان شهید زهدی(امین) تا دسترسی‌های محلی گلشن

۷) خط اتوبوس ۳۹۶ فلکه سوم تهرانپارس به ابتدای خیابان شهید مطهری در مسیر خیابان‌های ۱۹۶ غربی، دلاوران، هنگام، رسالت، مترو مصلی، میدان آرژانتین و خیابان‌های احمدقصیر، بهشتی و ولیعصر

۸) خط اتوبوس ۳۹۸ چهار راه تهرانپارس به حکیمیه در مسیر فلکه اول، خیابان‌های پروین، جشنواره، دماوند تا دسترسی‌های محلی حکیمیه و کوی دانشگاه

۹) خط اتوبوس ۳۹۹ پایانه علم و صنعت به شهرک شهید بهشتی در مسیر خیابان‌های رسالت، گلبرگ، خوشوقت (حجربن عدی) از فلکه اول، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، فلکه سوم و چهارم، پارک پلیس، خیابان‌های توحید، استقلال، استخر و ۲۴۴ شرقی در محله کوهسار (سازمان گوشت)

۱۰) خط اتوبوس ۴۰۰ پایانه علم و صنعت به دانشگاه امام حسین در مسیر بزرگراه رسالت، خیابان فرجام، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، خیابان‌های جشنواره و دماوند، سازمان آب تا دسترسی‌های محلی حکیمیه، دانشگاه آزاد تهران شمال، ضلع شمال بزرگراه بابایی و شهرک شیردم و دانشگاه

۱۱) خط اتوبوس ۴۰۲ چهار راه تهرانپارس به شهرک پارس در مسیر فلکه اول، خیابان‌های خوشوقت (حجربن عدی)، بزرگراه رسالت، ایستگاه مترو تهرانپارس، بلوار پروین، میدان استخر، بلوار استقلال و پارک پلیس

مراکز و اماکن مهم

• بوستان یاس فاطمی
• پارک جنگلی لویزان
• بوستان جنگلی سرخه حصار
• بوستان پلیس (باغ اناری سابق)
• مرکز خرید سپید
• مرکز خرید پارسیان
• هتل شهر
• رستم باغ (ویژه زرتشتیان)
• فرهنگ‌سرای طبیعت (اشراق)

نگارخانه

فلکه سوم تهران‌پارس

• 

  فرهنگسرای اشراق در شرق تهران‌پارس

• 

  نمای سکوی ایستگاه متروی تهران‌پارس

جستارهای وابسته

• رستم گیو
• موزه گرافیک