گاه‌شمار آینده بسیار دور
با آنکه پیش‌بینی وقایع آینده، هیچگاه به‌طور کامل و بسیار دقیق مقدور نیست،[۱] با این حال، پیشرفت‌های علمیِ اخیر در رشته‌های گوناگون، این توانایی را به ما داده‌است تا شِمایی کلی از وقایعی که در «آیندهٔ بسیار دور» رخ خواهند داد، داشته باشیم. این رشته‌های علمی شامل این موارد است:
- اخترفیزیک، که نحوهٔ شکل‌گیری، از بین رفتن و تعامل سیارات و ستارگان را به ما می‌آموزد.
- فیزیک ذرات، که نشان داد «ماده» چگونه در کوچک‌ترین اندازه‌های خود رفتار می‌کند.
- زیست‌شناسی فرگشتی (تکاملی)، که تکامل و تغییر حیات را در طول زمان بررسی می‌کند.
- زمین‌ساخت صفحه‌ای، که نحوهٔ حرکت صفحات زمین و قاره‌ها را در طول اعصار طولانی نشان می‌دهد.
- جامعه‌شناسی، که به مطالعه و بررسی چگونگی دگرگونی و تکامل جوامع انسانی و فرهنگ‌ها می‌پردازد.
فهرستی که در ذیل مشاهده خواهید کرد، یک محدوده زمانی از هزاره چهارم میلادی (که از سال ۳۰۰۱ میلادی عصر حاضر آغاز می‌شود) تا یک «آیندهٔ بسیار بسیار دور» را پیش‌بینی می‌کند. برخی وقایع و احتمالات جانبی هم در این فهرست آورده شده‌است تا پاسخی برای بعضی سؤالات رایج باشد. سوالاتی نظیرِ اینکه: آیا نسل بشر منقرض خواهد شد؟ آیا ذرات پروتون دچار واپاشی خواهند شد؟ آیا آن هنگام که خورشید به یک غول سرخ مبدل می‌شود، کرهٔ زمین همچنان وجود خواهد داشت؟
راهنمای نشانه‌ها
[ویرایش]
|
اخترشناسی و اخترفیزیک |
|
زمین‌شناسی و علوم سیاره‌ای |
.svg){kind=icon}
|
زیست‌شناسی |
|
فیزیک ذرات |
|
ریاضیات |
|
فناوری و فرهنگ |
آیندهٔ زمین، منظومهٔ شمسی و گیتی
[ویرایش]تمامی پیش‌بینی‌ها در مورد آیندهٔ کرهٔ زمین، منظومهٔ شمسی و گیتی باید منطبق بر قانون دوم ترمودینامیک باشد که می‌گوید آنتروپی، یا از دست رفتنِ مقدار معینی انرژی که برای انجام کاری، در دسترس است؛ باید با گذرِ زمان، افزایش یابد.[۲] ستارگان سرانجام، تمامیِ ذخیرهٔ سوخت هیدروژنی خود را مصرف کرده و خاموش خواهند شد. رویارویی و گذرِ اجرام فضایی از کنار یکدیگر، سبب خواهد شد، سیاره‌ها و ستارگان از مدارشان گسیخته و از جایِ اصلی خود منحرف شوند.[۳] اندازهٔ خورشید احتمالاً به‌طور مداوم افزایش یافته و بسیاری از سیارات درونی (عطارد، زهره و احتمالاً کرهٔ زمین) را به‌شدت متأثر نموده و آنها را خواهد بلعید، اما نه سیارات غول‌پیکر همچون مشتری و زحل را. پس از آن، اندازهٔ خورشید تدریجاً کاهش خواهد یافت تا به اندازه یک کوتوله سفید برسد و سیارات بیرونی و قمرهایشان به گردش خود در مدار این جسم باقی‌ماندهٔ کوچک خورشیدی ادامه می‌دهند. این وضعیت آینده ممکن است شبیه به ستاره کوتوله سفید ام‌اوای-۲۰۱۰-بی‌ال‌جی-۴۷۷ال و سیاره فراخورشیدی باشد که به دور آن می‌چرخد و اندازه‌اش به‌اندازهٔ مشتری است.[۴][۵][۶]
در نهایت مدتها پس از مرگ منظومه شمسی، خودِ ماده هم، دچار واپاشی هسته‌ای خواهد شد و حتی پایدارترینِ عناصر، به ذرات زیراتمی مبدل خواهند شد.[۷] دانش کنونی می‌گوید گیتی مسطح است و بنابراین در یک بازهٔ زمانی محدود، بر روی خودش فرونخواهد ریخت[۸] اما با در نظرگرفتن این حقیقت که «زمان»، نامحدود و بی‌نهایت است، احتمالِ رخدادِ وقایعِ ناممکنی نظیر پدیدهٔ «مغز بولتسمان» هم دور از ذهن نیست.[۹]
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
۱٬۰۰۰ | چون جزر و مد ناشی از ماه، سرعت چرخش زمین را کاهش خواهد داد، میانگین طول «روز خورشیدی» در حدود ۱⁄۳۰ ثانیه اِس‌آی بیش از زمان کنونی آن خواهد شد. برای جبران این تغییر، یا باید چندین بار در طول هر ماه، یک ثانیه کبیسه به انتهای «روز» اضافه گردد، یا باید یک یا چند ثانیهٔ کبیسهٔ متوالی در پایان برخی یا همهٔ ماه‌ها اضافه شود.[۱۰] |
|
|
۱٬۱۰۰ | در اثر تغییر محور قطب‌ها، ستارهٔ «راعی» جایگزینِ «جدی» به عنوان ستارهٔ شمالی خواهد شد.[۱۱] |
|
|
۱۰٬۰۰۰ | اگر در چندین قرن آینده، در اثر اختلالاتی در حوزهٔ آبگیر و دریاچهٔ قطبیِ ویلکس، حیاتِ صفحهٔ یخیِ جنوبگان خاوری به خطر افتد، این مدت زمان لازم است تا آن یخ‌ها به‌طور کامل آب شوند. سطح آب‌های آزاد ۳ الی ۴ متر بالا خواهد آمد.[۱۲] (این موضوع یکی از عواقب درازمدت گرمایش جهانی است و با اثرات کوتاه‌مدت آن که منجر به آب شدن یخسار جنوبگان باختری خواهد شد، متفاوت است) |
|
|
۱۰٬۰۰۰ تا ۱ میلیون[الف] | ابرغول سرخ قلب‌العقرب احتمالاً طی یک ابرنواختر منفجر خواهد شد. نور حاصل از این انفجار، به مدت چند ماه به‌راحتی طی روز قابل مشاهده خواهد بود.[۱۳][۱۴][۱۵] |
|
|
۱۱٬۷۰۰ | در اثر تغییر محور قطب‌ها، ستارهٔ «کرکس نشسته» (پنجمین ستارهٔ پرنور آسمان شب) ستارهٔ شمالی خواهد شد.[۱۸] با آنکه حین چرخش زمین ستارگان قطبی فراوانی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، اما کرکس نشسته درخشان‌ترین آنهاست. |
|
|
۱۵٬۰۰۰–۱۱٬۰۰۰ | در این هنگام، زمین به میانهٔ چرخهٔ حرکت تقدیمی خود رسیده و انحراف محوری آن معکوس خواهد شد و در نتیجه، زمانِ وقوع تابستان و زمستان در دو نیمکرهٔ کرهٔ زمین عوض خواهد شد. نتیجه نهایی آن خواهد بود که نیمکره جنوبی فصول معتدل‌تری از شکل کنونی خود خواهد داشت، چرا که هنگام حضیض خورشیدی، نیمکرهٔ جنوبی پشت به خورشید و هنگام اوج خورشیدی رو به آن خواهد بود. نیمکره شمالی تغییرات فصلی بارزتری خواهد داشت، چرا که خشکی بیشتری در این نیمکره وجود دارد و تغییرات دمایی شدیدتر خواهد بود.[۱۹] |
|
|
۱۵٬۰۰۰ | مطابق نظریه پمپ صحرای بزرگ، حرکت تقدیمی قطب‌های کرهٔ زمین، بادهای موسمی شمال آفریقا را آنچنان به سمت شمال منحرف می‌کند که صحرای بزرگ آفریقا دوباره دارای یک آب و هوای استوایی خواهد شد، آنچنان که ۵٬۰۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ سال پیش، چنین آب و هوایی داشت.[۲۰][۲۱] |
|
|
۱۷٬۰۰۰[الف] | نزدیک‌ترین زمان تخمین برای وقوع مجدد یک ابرآتشفشان تهید‌کنندهٔ تمدن؛ آنچنان بزرگ که یک تراتون (یک تریلیون تن) سنگ آذرآواری را به هوا و بیرون پرت کند.[۲۲][۲۳] |
|
۲۵٬۰۰۰ | کلاهک‌های یخی قطب شمال مریخ، شروع به آب‌شدن و پس‌روی می‌کنند؛ چرا که در یک دورهٔ تقریباً ۵۰٬۰۰۰ ساله، دمای نیمکرهٔ شمالی مریخ به دلیل تغییر محوری اوج و حضیض و چرخه‌های میلانکوویچ، به حداکثر میزانِ خود می‌رسد.[۲۴][۲۵] |
|
|
۳۶٬۰۰۰ | کوتولهٔ سرخ موسوم به راس ۲۴۸ از فاصلهٔ ۳٫۰۲۴ سال نوری زمین گذر خواهد کرد و نزدیک‌ترین ستاره به خورشید خواهد بود.[۲۶] حدود ۸۰۰۰ سال طول خواهد کشید تا این ستارهٔ کوچک دور شود و آنگاه آلفا قنطورس و گلیزه ۴۴۵ به‌ترتیب، نزدیک‌ترین ستاره‌ها به خورشید خواهند بود.[۲۶] (اینجا را ببینید). |
|
|
۵۰٬۰۰۰ | بنا به نظرِ برگر و لوتر، دورانِ میان‌یخچالیِ فعلی خاتمه خواهد یافت[۲۷] و زمین وارد یک دورهٔ یخگیری و عصر یخبندان دیگر خواهد شد که این موضوع هیچ ارتباطی به اثراتِ سوءِ گرم شدن فعلی زمین ندارد.
با این حال، طبق پژوهش‌های جدیدتر در سال ۲۰۱۶، اگر تغییرات آب‌وهوایی ایجاد شده توسط بشر کنترل نگردد، ممکن است این دوره یخبندان مورد انتظار را تا ۵۰۰۰۰ سال دیگر به تأخیر بیندازد و آنکه به‌طور بالقوه مانع از بروز آن گردد.[۲۸] آبشار نیاگارا موجب فرسایش ۳۲ کیلومترِ باقیمانده تا دریاچهٔ ایری خواهد شد و خود از بین خواهد رفت.[۲۹] دریاچه‌های یخچالی متعددی که اینک در سپر کانادا وجود دارند، همگی در اثر ایزوستازی، فرسایشِ تدریجی و بالا آمدن لایه‌های زمین متعاقب عصر یخبندان، از بین خواهند رفت.[۳۰] |
|
|
۵۰٬۰۰۰ | طول روز ژولیوسی که برای ثبتِ دقیق زمان در ستاره‌شناسی به‌کار می‌رود، به ۸۶۴۰۱ ثانیه در دستگاه اس‌آی می‌رسد که علتش نیروی کشندی کرهٔ ماه بر چرخشِ زمین است. به همین دلیل، باید به‌طور روزانه، یک «ثانیه کبیسه» به ساعت‌ها اضافه شود؛ والا تا آن زمان، برای جبران این زمان، می‌بایست به‌طور رسمی، یک ثانیه به طول ساعات شبانه‌روز اضافه شود.[۱۰] |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰ | حرکت خاص ستارگان در کره آسمان که ناشی از حرکت آنها در کهکشان راه شیری است، بسیاری از صور فلکی را غیرقابل تشخیص خواهد ساخت.[۳۱] |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰[الف] | ستارهٔ فراغول وی‌وای سگ بزرگ طی یک «ابرنواختر بسیار درخشان» منفجر خواهد شد.[۳۲] |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰ | کرم‌های خاکی بومیِ شمالِ آمریکا همچون مگاسکولسیده از آمریکا به سمت شمال‌غربی و مرزهای کانادا مهاجرت کرده و از یخسار لارنتی (۳۸°N تا ۴۹°N) سر درمی‌آورند؛ با این فرض که، سرعت حرکتشان ۱۰ متر در سال باشد.[۳۳] (البته کرم‌های خاکی مهاجم و غیربومی، خیلی قبل‌تر از این‌ها و در مدت زمانی کوتاه‌تر، توسط انسان به این مکان آورده شد و اختلالاتی را در اکوسیستم این منطقه ایجاد خواهند کرد) |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱۰ میلیون[الف] | کیوپید و بلیندا، قمرهای اورانوس، احتمالا با یکدیگر برخورد خواهند کرد.[۳۴] |
|
|
بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ | در نتیجهٔ یکی از اثراتِ درازمدتِ گرم‌شدن زمین، ۱۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای انسان‌زاد در وضعیتی پایدار در اتمسفر زمین، باقی خواهند ماند.[۳۵] |
|
|
۲۵۰٬۰۰۰ | «دریاکوه لوئیهی» که جوان‌ترین قلهٔ آتشفشان در رشته‌کوه‌های زیردریایی هاوایی-امپراتور است، از زیر آب بیرون آمده و مبدل به یک جزیرهٔ آتشفشانیِ نوظهور خواهد شد.[۳۶] |
|
|
حوالی ۳۰۰٬۰۰۰[الف] | حدود چند صد هزار سال بعد، ستاره ولف–رایهٔ دابلیوآر ۱۰۴ طی یک ابرنواختر منفجر خواهد شد. البته احتمال اندکی نیز موجود است که سرعت چرخش این ستاره به اندازه‌ای زیاد باشد که یک انفجار پرتوی گاما ایجاد کند و به احتمال ضعیف‌تر، این میزان پرتوی گامای تولیدشده، برای حیات کرهٔ زمین خطرساز شود.[۳۷][۳۸] |
|
|
۵۰۰٬۰۰۰[الف] | کرهٔ زمین مورد اصابت یک شهاب‌سنگ به قطر یک کیلومتر واقع خواهد شد، مشروط بر آنکه انسان با فناوری موجود در آن روزگار، نتواند مسیر حرکت آن را منحرف کند و تغییر دهد.[۳۹] |
|
|
۵۰۰٬۰۰۰ | سطح منطقهٔ پُر فراز و نشیبِ پارک ملی بدلندز در ایالت داکوتای جنوبی، به‌طورِ کامل دچار فرسایش شده و مسطح خواهد شد.[۴۰] |
|
|
۱ میلیون | «دهانه شهاب‌سنگ» که یک دهانهٔ برخوردِ شهاب‌سنگیِ بزرگ در ایالت آریزوناست و جوان‌ترین دهانهٔ برخورد در نوعِ خود محسوب می‌شود، دچار فرسودگی کامل خواهد شد.[۴۱] |
|
|
۱ میلیون[الف] | در این زمان، کرهٔ زمین احتمالاً دچار یک انفجار ابرآتشفشان خواهد شد، به‌حدی که، حدود ۳٬۲۰۰ کیلومتر مکعب (۷۷۰ مایل مکعب) گدازهٔ آتشفشانی بیرون خواهد ریخت و از این لحاظ، قابل مقایسه با «ابرآتشفشان توبا» خواهد بود که حدود ۷۵۰۰۰ سال قبل رخ داد.[۴۲] |
|
|
۱ میلیون[الف] | حداکثر زمان تخمینی که در آن، ابرغول سرخ شبان‌شانه (اِبط‌الجوزا) در یک فرانواختر منفجر خواهد شد. این فرانواختر دست‌کم چند ماه در کرهٔ زمین و در نورِ روز قابل رویت خواهد بود. مطالعات انجام شده، پیش‌بینی می‌کند که این انفجار ظرف یک میلیون سال آینده و شاید حتی تا ۱۰۰٬۰۰۰ سال بعد اتفاق بیوفتد.[۱۵] |
|
|
۱ میلیون[الف] | دزدی‌مونه و کریسدا، قمرهای اورانوس، احتمالاً با یکدیگر برخورد خواهند کرد.[۴۴] |
|
|
۱٫۲۹ ± ۰٫۰۴ میلیون | ستارهٔ گلیز ۷۱۰ از فاصلهٔ ۰٫۰۵۱ پارسک—۰٫۱۶۶۳ سال نوری (۱۰٬۵۲۰ واحد نجومی)[۴۵] خورشید عبور می‌کند. این موضوع به‌دلیل ایجاد آشفتگی و انحرافِ مداری در اجرام فضاییِ موجود در «ابر اورت»، موجب افزایشِ احتمالِ بارشِ شهاب‌سنگی به سوی منظومهٔ شمسی خواهد شد.[۴۶] |
|
|
۲ میلیون | مدت زمانی که لازم است تا صخره‌های مرجانیِ نابودشده در اثرِ اسیدی‌شدن آبِ اقیانوس‌ها (توسط انسان)، دوباره ساخته شده و حیاتی نو پیدا کنند. بازسازی و تجدید حیات اکوسیستم دریایی که ۶۵ میلیون سال پیش به‌سبب اسیدی‌شدن آب اقیانوس‌ها رخ داده بود، همین مدت، زمان بُرد.[۴۷] |
|
|
بیش از ۲ میلیون | گرند کنیون فرسایش بیشتری خواهد یافت و عمق آن افزایش خواهد یافت و عملاً به یک درهٔ پهن مبدل خواهد شد که توسط رودخانه کلرادو احاطه شده‌است.[۴۸] |
|
|
۲٫۷ میلیون | این مدت زمان، میانگینِ نیمه‌عمر «سانتور» است. این ریزسیاره‌ها، به‌سببِ اثرات متقابلِ جاذبه‌ایِ سیاره‌های بیرونی، ناپایدار هستند.[۴۹] پیش‌بینی‌های انجام شده دربارهٔ سانتورها را ببینید. |
|
|
۳ میلیون | به دلیل تأثیر جزر و مد که به تدریج سرعت چرخش زمین را آهسته‌تر می‌کند، انتظار می‌رود مدت زمان «یک روز» در زمین یک دقیقه بیشتر از میزان کنونی آن باشد.[۱۰] |
|
|
۱۰ میلیون | درهٔ در حالِ توسعهٔ «کافت شرق آفریقا» در اثر طغیان دریای سرخ پُر از آب خواهد شد و بدین ترتیب، یک حوزهٔ اقیانوسی جدید، قارهٔ آفریقا را به دو نیم تقسیم خواهد کرد[۵۰] و صفحه آفریقا مبدل به دو «صفحه سومالی» و «صفحهٔ نیوبیَن» خواهد شد.
صفحه هند در حدود ۱۸۰ کیلومتر به درون فلات تبت پیشروی خواهد کرد. سرزمین نپال که مرزهایش با قله‌های هیمالیا بر روی جلگهٔ هند مشخص است، از بین رفته و دیگر وجود نخواهد داشت.[۵۱] |
|
|
۱۰ میلیون | مدت زمان تخمینی که لازم است متعاقب یک انقراض هولوسن، «تنوع زیستی» دیگربار و از نو، تجدید حیات کند؛ مشروط بر آنکه شدت و حدت این انقراض، همانندِ ۵ رویداد انقراض قبلی باشد.[۵۲]
حتی اگر یک انقراض عمومی و کلی رخ ندهد، بیشتر گونه‌های جانداران طی این مدت، با در نظر گرفتن «نرخ انقراض طبیعی» خود، از بین خواهد رفت و «تبارشاخهها»، گونه‌های جدیدی از حیات را به وجود خواهند آورد.[۵۳][۵۴] |
|
|
۵۰ میلیون | حداکثر زمان تخمینی که طی آن، حلقهٔ دورِ مریخ (ناشی از خرد شدن قبلیِ قمرِ فوبوس) به سطح مریخ اصابت خواهد کرد.[۵۵] |
|
|
۵۰ میلیون | بنا به نظر کریستوفر اسکوتیز، حرکت گسل سان آندریاس سبب خواهد شد تا خلیج کالیفرنیا به درون دره مرکزی طغیان کند. این مسئله باعث ایجد یک دریای داخلی جدید در ساحل غربی آمریکای شمالی خواهد شد.[۵۶] حرکت گسل سان آندریاس همچنین سبب خواهد شد که مکان فعلی شهرهای لس آنجلس و سان فرانسیسکو در هم ادغام شوند.[۵۶] سواحلِ کالیفرنیا دچار فرورانش به سمت «درازگودالِ آلیوتی» خواهد شد.[۵۷]
برخورد آفریقا با اوراسیا، حوضه مدیترانه را بسته و موجب پدید آمدنِ یک رشته‌کوه مشابهِ هیمالیا خواهد شد.[۵۸] بیشترِ قللِ رشته‌کوه آپالاش در اثر فرسایش از بین خواهد رفت[۵۹] و سرعت فرسایش ۷/۵ واحد بابنوف خواهد بود؛ اما توپوگرافی منطقه افزایش خواهد یافت، چراکه سرعت عمیق‌تر شدن دره‌ها، دو برابر این مقدار فرسایش کوه‌ها خواهد بود.[۶۰] |
|
|
۵۰ تا ۶۰ میلیون | رشته‌کوه‌های راکی در کشور کانادا، فرسوده و به‌کلی از بین خواهد رفت، به‌نحوی که، به منطقه‌ای مسطح مبدل خواهد شد؛ مشروط بر آنکه، نرخ فرسایش، ۶۰ واحد بابنوف باشد.[۶۱] (رشته‌کوه‌های راکی کشور آمریکا، با سرعت کمتری دچار فرسایش و تخریب خواهند شد.[۶۲]) |
|
|
۵۰ تا ۴۰۰ میلیون | مدت زمانی که طی آن، کرهٔ زمین، تمامِ ذخایرِ سوخت فسیلی خود را از دست خواهد داد.[۶۳] |
|
|
۸۰ میلیون | بیگ آیلند آخرین بخشی از مجمع‌الجزایرِ هاوایی است که طی این زمان، به زیرِ امواجِ اقیانوسِ آرام خواهد رفت، و در همان هنگام، رشته‌های جدیدی از مجمع‌الجزایر هاوایی از آب بیرون خواهد زد.[۶۴] |
|
|
۱۰۰ میلیون[الف] | کرهٔ زمین احتمالاً مورد اصابت یک شهاب‌سنگ واقع خواهد شد که اندازهٔ آن، به بزرگی شهاب‌سنگی خواهد بود که حدود ۶۶ میلیون سال پیش، موجب «رویداد انقراض کرتاسه–پالئوژن» گردید، با این فرض که انسان نتواند جلوی این تصادم را بگیرد.[۶۵] |
|
|
۱۰۰ میلیون | بر پایهٔ مدل پانگه‌آ پروکسیما که توسط کریستوفر اسکوتیز مطرح شد، یک ناحیه فرورانش در اقیانوس اطلس ایجاد خواهد شد و قاره‌های آمریکا و آفریقا مجدداً به هم برخورد خواهند کرد.[۵۶] |
|
|
۱۰۰ میلیون | حداکثر طولِ عمرِ حلقه‌های زحل، با در نظر گرفتنِ شرایط و وضعیتِ فعلی‌شان[۶۶] |
|
|
۱۱۰ میلیون | درخشندگی خورشید ۱٪ افزایش می‌یابد.[۶۷] |
|
|
۱۸۰ میلیون | به‌دلیل کاهش تدریجی سرعت گردش زمین به‌دور خودش، طول روز در این زمان حدود ۱ ساعت بیشتر از طول فعلی روزها (۲۴ ساعت) خواهد بود.[۶۸] |
|
|
۲۳۰ میلیون | پس از این مدت، مدارِ حرکتِ سیارات، به‌دلیلِ محدودیت ناشی از «زمان لیاپانوف»، قابل پیش‌بینی نخواهد بود.[۶۹] |
|
|
۲۴۰ میلیون | منظومه شمسی از مکان فعلی خود، یک دورِ کامل به دورِ «مرکز کهکشانی» خواهد زد.[۷۰] |
|
|
۲۵۰ میلیون | بنا بر نظر کریستوفر اسکوتیز، به سبب حرکت ساحل غربی آمریکای شمالی به سمت شمال غربی، ساحل ایالت کالیفرنیا به ساحل ایالت آلاسکا برخورد خواهد کرد.[۵۶] |
|
|
۳۵۰–۲۵۰ میلیون | تمام قاره‌های کرهٔ زمین به‌هم پیوسته و یک ابرقاره ایجاد خواهد شد. سه حالتِ ممکن از این اتصال را، «آماسیا»، «نووپانگه‌آ» و «پانگه‌آ اولتیما» نامگذاری کرده‌اند.[۵۶][۷۱] این موضوع سبب بروز یک دوره یخچالی، پائین آمدن سطح آب‌های آزاد و افزایش سطح اکسیژن می‌شود و دمای جو کرهٔ زمین بیش از پیش افت می‌کند.[۷۲][۷۳] |
|
|
بیش از ۲۵۰ میلیون | به سبب پیدایش ابرقاره‌های جدید که دمای جو را پائین آورده و سطح اکسیژن را بالا می‌برد، احتمال تکامل بیولوژیک تسریع‌شده وجود دارد.[۷۴] افزایش رقابت بین گونه‌های جانداران به دلیل تشکیل یک ابرقاره، افزایش فعالیت‌های آتشفشانی و شرایط زندگی نامطلوب به سبب گرم شدن کرهٔ زمین که ناشی از یک خورشید درخشان‌تر و گرم‌تر است، ممکن است منجر به یک رویداد انقراض دسته‌جمعی جانداران شود؛ به‌نحوی که حتی حیات گیاهان و جانوران دیگر به‌طور کامل برقرار نگردد.[۷۵] |
|
|
۲۹۲ میلیون | مدت زمان تخمینی که طی آن، حلقه‌های زحل از بین خواهند رفت.[۷۶] |
|
|
۳۰۰ میلیون | به سبب تغییر مسیر جریان سلول هادلی به حدود ۴۰ درجهٔ شمالی و جنوبی، میزان زمین‌های خشک و غیرقابل کِشت تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد.[۷۵] |
|
|
۶۰۰–۳۰۰ میلیون | مدت زمانی که طی آن دمای جبهٔ زحل به حداکثر میزان خود خواهد رسید. سپس طی یک دورهٔ ۱۰۰ میلیون ساله، فرورانش بزرگی روی خواهد داد و پوستهٔ آن بازیافت خواهد شد.[۷۷] |
|
|
۳۵۰ میلیون | بنا بر مدل برون‌گرایی قاره‌ای که نخستین بار توسط پال اف. هافمن ارائه گردید، اقیانوس آرام به‌طور کامل محصور خواهد گردید.[۷۸][۷۹][۷۱] |
|
|
۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون | ابرقارهٔ حاصله («آماسیا»، «نووپانگه‌آ» و «پانگه‌آ اولتیما») از هم خواهد گسیخت.[۷۱] این موضوع سبب افزایش دمای جو کرهٔ زمین، همانند دورهٔ کرتاسه خواهد شد.[۷۴] |
|
|
۵۰۰ میلیون[الف] | مدت زمان تخمینی برای وقوع یک «انفجار پرتوی گاما» یا یک «سوپرنووای گسترده و پرانرژی» در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از کرهٔ زمین؛ که لایه ازون را از بین برده و منجر به انقراض تمام گونه‌های جانداران خواهد شد؛ مشروط بر آنکه فرضیهٔ پیشین دربارهٔ آغاز «رویداد انقراض اردویسین–سیلورین» در اثرِ یک چنین انفجاری، صحیح باشد. در ضمن، سوپرنووا باید نسبت به کرهٔ زمین در موقعیت مکانی خاصی قرار گیرد تا هرگونه تأثیر منفی آن بر کرهٔ زمین، حادث شود.[۸۰] |
|
|
۶۰۰ میلیون | «شتابِ کشندی»، کرهٔ ماه را، آن اندازه از زمین دور می‌کند که دیگر خورشیدگرفتگی امکان‌پذیر نخواهد بود.[۸۱] |
|
|
۶۰۰–۵۰۰ میلیون | افزایشِ شدتِ روشنایی خورشید، «چرخهٔ کربنات-سیلیکات» را مختل خواهد کرد. با افزایش شدتِ نورِ خورشید، سطوح صخره‌ها و سنگ‌ها، دچار هوازدگی شده و این موضوع، خود منجر به بدام‌افتادنِ دی‌اکسید کربن به صورت «کربنات» در درونِ خاک خواهد شد. با تبخیر آب از سطح زمین، سنگ‌ها سخت‌تر می‌شوند و حرکات صفحات درونی زمین کُندتر شده و تدریجاً متوقف می‌شود. به دلیل عدم فعالیت آتشفشان‌ها و به‌تبعِ آن، عدم بازیافتِ «کربن» به‌درونِ اتمسفر، سطح دی‌اکسید کربن افت خواهد کرد.[۸۲] در این مدت، سطح دی‌اکسید کربن، آنچنان کاهش خواهد یافت که دیگر فرایندِ «تثبیت کربن در گونه‌های سه‌کربنه» (در دستگاه فتوسنتز) مقدور نخواهد بود و تمامی گیاهانی که از راه «فتوسنتز سه‌کربنه» به حیاتِ خود ادامه می‌دهند (یعنی ۹۹ درصد گیاهان امروزی) از بین خواهند رفت.[۸۳] انقراض حیات گیاهی وابسته فتوسنتز سه‌کربنه احتمالاً فرایندی تدریجی و زمان‌بر است تا یک واقعهٔ ناگهانی. این احتمال وجود دارد که گروه‌های گیاهی پیش از رسیدنِ دی‌اکسید کربن به سطح بحرانی خود، یکی پس از دیگری از بین بروند. اولین گیاهانی که منقرض می‌شوند گیاهان علفی سه‌کربنه و پس از آن، جنگل‌های برگ‌ریز، جنگل‌های پهن‌برگ همیشه‌سبز و سرانجام مخروطیان همیشه‌سبز خواهند بود.[۷۵] |
|
|
۸۰۰–۵۰۰ میلیون | با افزایش تدریجی دمای کرهٔ زمین و کاهش سطح دی‌اکسید کربن، گیاهان - و به تبع آنها، حیوانات - می‌توانند با ایجاد راه‌کارهای دیگری چون کاهش نیاز به دی‌اکسید کربن جهت انجام فرآیندهای فتوسنتزی، گوشت‌خوار شدن، سازگاری با خشک شدن یا همزیستی با قارچ‌ها، مدت زمان بیشتری زنده بمانند. این سازگاری‌ها احتمالاً در نزدیکی دورهٔ «گلخانه‌ای مرطوب» پدیدار می‌شوند.[۷۵] مرگ بیشتر گیاهان سبب کاهش اکسیژن در اتمسفر شده، و در نتیجه اشعهٔ فرابنفش بیشتری به سطح زمین می‌رسد که آسیب‌زننده به دی‌ان‌ای است. بالارفتن دما سبب افزایش واکنش‌های شیمیایی در جوِ زمین می‌شود و سطح اکسیژن را به میزان بیشتری کاهش می‌دهد. جوامع گیاهی و جانوری به‌طور فزاینده‌ای پراکنده و منزوی می‌شوند، زیرا زمین بیش از پیش بایر می‌شود. جانورانی که قادر به پرواز هستند، وضعیت بهتری خواهند داشت، چرا که قادرند مسافت بیشتری پرواز کرده و نقاط سردتری را برای زندگی‌شان پیدا کنند.[۸۴] بسیاری از حیوانات به قطب‌های زمین یا شاید زیر سطح زمین خواهند رفت. این حیوانات تنها طی شب‌های قطبی فعال خواهند شد و طی روزهای قطبی، به سبب گرما و تابش شدید، غیرفعال خواهند ماند. بیشتر سطح زمین، متروک و چون صحرایی بی‌آب و علف خواهد شد و گیاهان و حیوانات بیشتر در اقیانوس‌ها یافت خواهند شد.[۸۴] |
|
|
۸۰۰–۵۰۰ میلیون | همان گونه که «پیتر وارد» و «دونالد براونلی» در کتاب «زندگی و مرگ سیاره زمین» و به نقل از «کوین زانلی» دانشمند مرکز تحقیقات ایمز ناسا اشاره کردند، این نزدیک‌ترین زمانی است که زمین‌ساخت صفحه‌ای به دلیل سرد شدن تدریجی هسته زمین متوقف خواهد شد و این موضوع به‌طور بالقوه می‌تواند زمین را به یک دنیای آبی محض تبدیل کند.[۸۴] |
|
|
۹۰۰–۸۰۰ میلیون | کاهشِ سطحِ دی‌اکسید کربن به آن حدی می‌رسد که دیگر فرایند «تثبیت کربن در گونه‌های چهارکربنه» (در دستگاه فتوسنتز) هم مقدور نخواهد بود.[۸۳] بدون حیات گیاهان که اکسیژن را در جو زمین بازیافت می‌کنند، اکسیژن آزاد و لایهٔ ازون از اتمسفر محو شده و مقادیر فراوانی از اشعهٔ فرابنفش کُشنده به سطح زمین خواهد رسید. در زنجیرهٔ غذایی، حیواناتی که به گیاهان زنده وابسته هستند، اندکی بعد از بین خواهند رفت.[۷۵] جانوران حداکثر می‌توانند حدود ۳ تا ۱۰۰ میلیون سال پس از بین رفتن حیات گیاهی، به زندگی خود ادامه دهند. درست مانند گیاهان، انقراض حیوانات احتمالاً همزمان با از بین رفتن گیاهان صورت خواهد گرفت و با حیوانات بزرگتر آغاز می شود، سپس حیوانات کوچکتر و جانداران پرنده، سپس دوزیستان، پس از آن خزندگان و در نهایت بی‌مهرگان منقرض خواهند شد.[۸۲] در کتاب «حیات و مرگ سیارهٔ زمین»، پیتر وارد و دونالد ای. برونلی اظهار می‌دارند که برخی حیوانات ممکن است بتوانند در اقیانوس‌ها به زندگی خود ادامه دهند؛ اما سرانجام، حیاتِ «چند سلولی» از بین خواهد رفت.[۸۵] اولین جانداران دریایی منقرض‌شونده ماهی های بزرگ و پس از آن ماهی های کوچک و در نهایت بی مهرگان خواهند بود. آخرین جانوران باقیمانده، آنهایی هستند که همچون موریانه‌ها به گیاهان زنده وابسته نیستند یا آنهایی که همچون کرم لوله‌ای بزرگ در نزدیکی چاه گرمابی زندگی می‌کنند.[۷۵] از این زمان به بعد، تنها نوع حیات بر روی کرهٔ زمین، موجودات تک‌یاخته‌ای خواهند بود. |
|
|
۱ میلیارد[ب] | ۲۷٪ ازتودهٔ اقیانوس‌ها به سمت جبهٔ زمین فرو خواهد رفت. اگر چنین پدیده‌ای بدون توقف پیش‌برود، زمانی به تعادل خواهد رسید که تنها ۶۵٪ از آب‌های سطحی بر روی سطح کرهٔ زمین باقی خواهند ماند.[۸۶] |
|
|
۱٫۱ میلیارد | در این مدت، شدتِ نورِ خورشید به میزان ۱۰ درصد، افزایش خواهد یافت و میانگین دمای سطح کرهٔ زمین به حدود ۳۲۰ کلوین (۴۷ درجه سلسیوس؛ ۱۱۶ درجه فارنهایت) خواهد رسید. اتمسفر همچون «گلخانه‌ای مرطوب» خواهد شد و آب اقیانوس‌ها تبخیر خواهد شد و به فضا خواهد رفت.[۸۲][۸۷] در نتیجه، تکتونیک صفحه‌ای به‌طور کامل متوقف خواهد شد (اگر تا پیش از این متوقف نشده باشد).[۸۸] تکه‌های بسیار کوچکی از آب در آب‌گیرها باقی خواهد ماند و امکانِ حیات را اینجا و آنجا و به‌طور پراکنده، به گونه‌هایِ سادهٔ زیستی، خواهد داد.[۸۹][۹۰] |
|
|
۱٫۲ میلیارد | حداکثر زمان تخمینی که طی آن کلیهٔ گیاهان از بین خواهند رفت، با این فرض که مقادیر اندکی از برخی انواع فتوسنتز، علی‌رغم سطح بسیار پائین دی‌اکسید کربن مقدور خواهد ماند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، افزایش دمای اتمسفر، یک بیوسفر پیچیده را ایجاد می‌کند که از این زمان به بعد، ناپایدار خواهد بود.[۹۱][۹۲][۹۳] |
|
|
۱٫۳ میلیارد | به دلیل فقدانِ دی‌اکسید کربن، حیاتِ یوکاریوت‌ها متوقف خواهد شد. تنها پروکاریوت‌ها باقی خواهند ماند.[۸۵] |
|
|
۱٫۶–۱٫۵ میلیارد | به‌واسطهٔ افزایشِ شدتِ نورِ خورشید، «کمربند حیاتِ پیرا-ستاره‌ایِ» آن، گسترش خواهد یافت. با افزایش سطح دی‌اکسید کربن در جّوِ مریخ، دمایِ آن، مشابه با دمایِ کرهٔ زمین در «عصر یخبندان» خواهد شد.[۸۵][۹۴] |
|
|
۴٫۵–۱٫۵ میلیارد | شتاب جزر و مدی، کرهٔ ماه را چنان از زمین دور می‌کند که اثرات سودمند تثبیت‌کنندگیِ ماه بر روی «انحراف محوری» زمین، کاهش می‌یابد. در نتیجه، «سرگردانی قطبی حقیقی» در کرهٔ زمین شدت خواهد یافت و حتی دچار بی‌نظمیِ شدید و هرج‌ومرج خواهد گشت و به سبب این انحراف محوری، تغییرات چشمگیری در وضعیت آب و هوایی زمین پدید خواهد آمد.[۹۵] |
|
|
۱٫۶ میلیارد | حداقل زمان تخمینی برای انقراض کلیهٔ انواع حیاتِ باقیمانده تا این زمان؛ که البته تنها محدود به جانداران تک‌یاخته‌ای در زیستگاه‌های کوچک جداافتاده همچون دریاچه‌ها و غارها در ارتفاعات بالاست.[۸۵][۸۲][۹۶] |
|
|
کمتر از ۲ میلیارد | اولین رویارویی نزدیک کهکشان آندرومدا و کهکشان راه شیری.[۹۷] |
|
|
۲ میلیارد | حداکثر زمان تخمینی که طی آن آب‌های کلیهٔ اقیانوس‌ها بخار خواهند شد؛ در صورتی که فشار جو زمین در اثر چرخه نیتروژن کاهش یابد.[۹۸] |
|
|
۲٫۵۵ میلیارد | دمای سطحی خورشید به حداکثر میزان خود یعنی ۵٬۸۲۰ کلوین می‌رسد. از این زمان به بعد، خورشید شروع به سرد شدن خواهد کرد، اما درخشندگی و نورش بیشتر خواهد شد.[۸۷] |
|
|
۲٫۸ میلیارد | دمایِ سطحی کرهٔ زمین، حتی در قطب‌های شمال و جنوب، به حدود ۴۲۰ کلوین (۱۴۷ درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر) خواهد رسید.[۸۲][۹۹][۹۶] |
|
۲٫۸ میلیارد | دیرترین زمان تخمینی که طی آن تمامی جانداران (حتی تک‌یاخته‌ای‌ها) از بین خواهند رفت.[۸۲][۹۶] |
|
|
۴–۳ میلیارد | اگر هسته درونی زمین با سرعت فعلیِ ۱ میلیمتر (۰٫۰۳۹ اینچ) در سال به رشد خود ادامه دهد، هستهٔ بیرونی کرهٔ زمین، منجمد خواهد شد t[۱۰۰][۱۰۱][۱۰۲] چون دیگر «هستهٔ بیرونیِ مایع‌مانندِ» کرهٔ زمین وجود ندارد، «میدان مغناطیسی زمین» هم از بین خواهد رفت[۱۰۳] و ذرات بارداری که از خورشید نشأت می‌گرفتند، از جوِ زمین محو خواهند شد.[۱۰۴] |
|
|
حدود ۳ میلیارد[الف] | در حدود ۱ در ۱۰۰٬۰۰۰ احتمال دارد که در اثر پدیدهٔ رویارویی ستاره‌ای، کره زمین از مدار خود خارج و به فضای میان‌ستاره‌ای پرتاب شود. همچنین ۱ در ۳ میلیون احتمال دارد که کره زمین در تلهٔ جاذبهٔ یک ستارهٔ دیگر بیوفتد. اگر این واقعه رخ دهد، با این فرض که این سفر میان‌ستاره‌ای اثری بر حیات روی کره زمین نگذاشته باشد، زندگی در کره زمین تا مدت طولانی‌تری ادامه خواهد داشت.[۱۰۵] |
|
|
۳٫۳ میلیارد | ۱ درصد احتمال دارد که در اثر نیروی گرانش مشتری، مدارِ حرکتی سیارهٔ عطارد آنچنان طویل گردید که منجر به برخوردش با سیارهٔ زهره شود. این موضوع، موجب درهم‌ریختگی بخش‌های داخلی منظومهٔ شمسی می‌شود. سناریوهای احتمالی عبارتند از: برخورد عطارد با خورشید، پرتاب شدن عطارد به بیرون منظومهٔ شمسی، یا برخوردش با کرهٔ زمین.[۱۰۶] |
|
|
۴٫۵–۳٫۵ میلیارد | تمامی آب‌های اقیانوس‌ها (اگر پیش از این تبخیر نشده باشند) تا این زمان بخار خواهند شد. اثر گلخانه‌ای که به سبب یک اتمسفر مملو از آب ایجاد خواهد شد، به‌علاوهٔ افزایش درخشندگی خورشید به میزان ۴۰–۳۵٪ کنونی آن، دست به دست هم داده و دمای سطح کره زمین را به حدود ۱٬۴۰۰ کلوین (۱٬۱۳۰ درجه سلسیوس؛ ۲٬۰۶۰ درجه فارنهایت) خواهند رساند که این میزان برای ذوب کردن برخی از انواع سنگ‌ها کافی است.[۸۸][۹۸][۱۰۷][۱۰۸] با آنکه این مرحله از آیندهٔ کره زمین را اغلب با شرایط فعلی زهره مقایسه می‌کنند، اما دمای آن موقع زمین در واقع حدود ۲ برابر دمای فعلی زهره است و در چنان دمایی، سطح زمین نیمه مذاب خواهد بود[۱۰۹] حال آنکه سطح کنونی زهره اغلب جامد است. علاوه بر این طی چنین زمانی، دمای زهره به سبب نزدیکی‌اش به خورشید به‌شدت بالا خواهد رفت و دمایش بسیار بیشتر از دمای زمین خواهد بود. |
|
|
۳٫۶ میلیارد | قمر سیارهٔ نپتون، «تریتون»، واردِ «حد روش» خود خواهد شد و پس از فروپاشی، یک حلقه سیاره‌ای مشابه حلقه‌های زحل ایجاد خواهد کرد.[۱۱۰] |
|
|
۴٫۵ میلیارد | مریخ به همان میزان تابش خورشیدی می‌رسد که کره زمین در زمان پیدایش خود، یعنی ۴٫۵ سال پیش از زمان حال، داشت.[۹۴] |
|
|
کمتر از ۵ میلیارد | میانگین مدت زمانی که کهکشان آندرومدا با کهکشان راه شیری برخورد خواهد کرد و یک کهکشهان تلفیقی به نام «میلکومِـدئا» ایجاد خواهد شد.[۹۷] این احتمال وجود دارد که کهکشان راه شیری از مکان فعلی خود به بیرون پرتاب شود.[۱۱۱][۱۱۲] آنچه به‌طور قطعی مسلم است، آن است که سیاره‌های منظومهٔ شمسی، طی این فرایندها هیچ آسیبی نخواهند دید.[۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵] |
|
|
۵٫۴ میلیارد | با اتمام هیدروژن در هستهٔ خود، خورشید از منحنیِ «رشته اصلی» خارج و تدریجاً به یک «غول سرخ» مبدل می‌شود.[۱۱۶] |
|
|
۶٫۵ میلیارد | مریخ به همان میزان تابش خورشیدی می‌رسد که کره زمین در حال حاضر دارد و پس از آن دچار همان سرنوشتی می‌شود که در بالا برای زمین شرح داده شد.[۹۴] |
|
|
۶٫۶ میلیارد | خورشید احتمالاً دچار درخش هلیوم خواهد شد و در نتیجه، روشنایی هسته مرکزی آن به اندازهٔ روشنایی تمامی ستارگان موجود در کهکشان راه شیری می‌شود.[۱۱۷] |
|
|
۷٫۵ میلیارد | با افزایش اندازهٔ خورشید، کرهٔ زمین و مریخ دچار پدیدهٔ «قفل کشندی» خواهند شد.[۹۴] |
|
|
۷٫۵۹ میلیارد | کرهٔ زمین و ماه به احتمالِ قوی، در اثر افتادن به داخلِ خورشید (که در حال افزایش اندازه و حجم است) از بین خواهند رفت. در این زمان، خورشید در حال نزدیک‌شدن به بیشینه مرحلهٔ غول سرخی خود است و قطرش نزدیک به ۲۵۶ برابر قطر کنونی‌اش می‌شود.[۱۱۶][پ] پیش از این برخورد نهایی، ماه واردِ «حد روش» خود خواهد شد و پس از فروپاشی یک حلقه سیاره‌ای بدور زمین ایجاد می‌کند و البته بیشتر خرده‌های آن به روی سطح زمین خواهد افتاد.[۱۱۸]
در این مدت، دمای سطح تیتان (قمر سیارهٔ زُحل) به آن حدی می‌رسد که برای حیات موجودات، لازم و ضروری است.[۱۱۹] |
|
|
۷٫۹ میلیارد | خورشید به مرز غول سرخی خود در نمودار هرتسپرونگ-راسل می‌رسد و قطرش به ۲۵۶ برابر قطر فعلی خواهد رسید.[۱۲۰] در جریان این افزایش اندازه، عطارد و زهره و کرهٔ زمین، همگی از بین خواهند رفت.[۱۱۶] |
|
|
۸ میلیارد | خورشید مبدل به یک کوتوله سفید کربن-اکسیژن می‌شود و حجمش به حدود ۵۴٫۰۵ درصدِ فعلی، می‌رسد.[۱۱۶][۱۲۱][۱۲۲][۱۲۳] اگر کرهٔ زمین در چنین زمانی هنوز باقی باشد، دمای سطح آن همچون سایر سیارات منظومهٔ شمسی به‌سرعت افت می‌کند، چرا که میزان انرژی ساطع‌شده از خورشید خیلی کمتر از میزان کنونی آن است. |
|
|
۲۲٫۳ میلیارد | با در نظر گرفتن فرضیهٔ انرژی تاریک و معادله حالتِ w = ۱٫۵-، «مه‌گسست» رخ داده و جهان به پایان خواهد رسید.[۱۲۴][۱۲۵] اگر چگالی انرژی تاریک کمتر از ۱- باشد، انبساط جهان شتاب می‌گیرد و جهان قابل مشاهده کوچکتر می‌شود. حدود ۲۰۰ میلیون سال قبل از مه‌گسست، خوشه‌های کهکشانی نظیر گروه محلی و گروه سنگ‌تراش از بین رفته‌اند. ۶۰ میلیون سال پیش از مه‌گسست، تمامی کهکشان‌ها، ستاره‌های خود را تدریجاً از حاشیه‌شان از دست داده و ظرف ۴۰ میلیون سال بعدی، به‌کلی فرو می‌پاشند. سه ماه قبل از پایان جهان، ستاره‌ها هیچ‌گونه پیوند گرانشی نخواهند داشت و سیارات به جهان سریعاً متسع‌شونده پرتاب می‌شوند. سه ماه پیش از وقوعِ مه‌گسست، منظومه‌های ستاره‌ای پیوستگی گرانشی خود با یکدیگر را از دست خواهند داد و سیارات از جای خود کنده شده و به سوی جهانِ به‌سرعت منبسط‌شونده پرتاب خواهند کرد. سی دقیقه قبل از خاتمهٔ هستی، سیارات، ستاره‌ها، سیارک‌ها، و حتی ستاره‌های نوترونی، سیاه‌چاله‌ها به اتم تبدیل می‌شوند. ۱۰−۱۹ ثانیه پیش از پایان جهان، اتم‌ها هم از می‌پاشند. هنگامی که مه‌گسست به یکاهای پلانک خود می‌رسد، ریسمان‌های کیهانی و تار و پود فضازمان از هم جدا می‌شود. وقتی تمامی فواصل بی‌نهایت طولانی گردد، گیتی دچار یک «تکینگی مه‌گسست» می‌شود. در حالی که در «تکینگی مه‌رمب»، ماده بی‌نهایت متراکم می‌شود، در «تکینگی مه‌گسست» ماده بی‌نهایت از هم دور و پخش می‌شود.[۱۲۶] با این وجود، مشاهدهٔ سرعتِ حرکتِ خوشه‌های کهکشانی با تلسکوپ فضایی چاندرا، عدد واقعی w را در حدود ۰٫۹۹۱- نشان داده و پیش‌بینی می‌کند که مه‌گسست رخ نخواهد داد.[۱۲۷] |
|
|
۵۰ میلیارد | اگر کرهٔ زمین و ماه در این مدت، به‌داخلِ خورشید نیوفتاده و نابود نشده باشند، دچار پدیدهٔ قفل کشندی با یکدیگر خواهند شد و این بدان معناست که فقط، یک وجهِ یکدیگر را خواهند دید.[۱۲۸][۱۲۹] از آن پس، اثراتِ کششیِ خورشید، سبب خواهد شد «تکانه زاویه‌ای» این دو به‌هم بخورد و مدارِ کرهٔ ماه دچارِ زوال شده و چرخش زمین به‌دورِ خودش، شتابِ بیشتری بگیرد.[۱۳۰] |
|
|
۶۵ میلیارد | ماه به دلیل زوالِ مداری، با زمین برخورد خواهد کرد، با این فرض که این دو تا آن زمان توسط خورشیدِ غول سرخ بلعیده نشده باشند.[۱۳۱] |
|
|
۱۰۰ میلیارد تا ۱ تریلیون (۱۰۱۲) | میانگین مدت زمانی که طی آن، حدود ۴۷ کهکشان[۱۳۲] در «گروه محلی» به یکدیگر خواهند پیوست و یک کهکشان بزرگتر ایجاد خواهند کرد.[۷] |
|
|
۱۵۰–۱۰۰ میلیارد | انبساط جهان سبب خواهد شد تمامی کهشکشان‌های آن‌سویِ گروه محلیِ کهکشانِ راه شیری، ماورایِ «افق نور کهکشهانی» واقع شده و دیگر با فناوری کنونی، قابل رصد و ردیابی نباشند.[۱۳۳] |
|
|
۱۵۰ میلیارد | تابش زمینه کیهانی رو به سردی رفته و دمایش از حد کنونی آن نیز که حدود ۲٫۷ کلوین تا ۰٫۳ کلوین است، کمتر خواهد شد و بدین ترتیب، دیگر با فناوری کنونی، قابل رصد و ردیابی نیست.[۱۳۴] |
|
|
۳۲۵ میلیارد | زمان تخمینی که طی آن، انبساط جهان تمام اجرام آسمانی همبسته با نیروی گرانشی را در افق کیهانی خود منزوی می‌کند. در این مرحله، کیهان با ضریبی بیش از ۱۰۰ میلیون منبسط شده‌است و حتی ستارگانِ منفردِ جداافتاده نیز، منزوی و ایزوله خوهند شد.[۱۳۵] |
|
|
۸۰۰ میلیارد | مدت زمانی که در آن تابشِ نور از کهکشان تلفیقیِ «میلکومِـدِئا»، رو به کاهش خواهد گذاشت که علتش، تبدیل غول‌های سرخ به «غول آبی» و گذر از مرحلهٔ «حداکثر درخشندگی» خود است.[۱۳۶] |
|
|
۱۰۱۲ (۱ تریلیون) | کمترین زمانی که پیش‌بینی می‌شود ستاره‌زایی به دلیل مصرفِ تمامیِ گازهایِ کهکشانیِ موردِ نیاز برای این زایش، پایان یابد.[۷]
انبساط جهان با فرض یک چگالیِ انرژی تاریک ثابت، طول‌موجِ امواجِ مایکروویوِ پس‌زمینهٔ کیهانی را ۱۰۲۹ برابر می‌کند و در نتیجه، از افق نوری کیهانی خارج ساخته و تمامیِ شواهدِ موجود برای «مه‌بانگ» را غیرقابل رصد و ردیابی می‌نماید. با این حال، همچنان می‌توان انبساط جهان را با استفاده از «ستارگان فرا سریع» اثبات و اندازه‌گیری نمود.[۱۳۳] |
|
|
۱۰۱۲ – ۱۰۱۱ (۱۰۰ میلیارد – ۱ تریلیون) |
زمان تخمینی برای آنکه با فرض یک مدل «بسته»، جهان طی یک مه‌رمب به پایان برسد. بر حسب آنکه مرحلهٔ انبساط جهان تا چه اندازه طول بکشد، مرحله انقباض جهان دقیقاً برعکس آن رخ خواهد داد.[۱۳۷] ابتدا ابرخوشه‌های کهکشانی به‌هم می‌پیوندند و سپس این به‌هم پیوستن در مورد خوشه‌های کهکشانی و کهکشان‌ها رخ می‌دهد. در نهایت ستاره‌ها آنچنان به هم نزدیک می‌شوند که شروع به برخورد با یکدیگر می‌کنند. با پیشرفت انقباض جهان، دمای تابش زمینه کیهانی به بیش از دمای سطح برخی ستارگان می‌رسد و این بدان معناست که این ستارگان دیگر نمی‌توانند گرمای درونی خود را به بیرون دفع کنند و به آهستگی در درونِ خود می‌پزند تا آنکه سرانجام منفجر شوند. این فرایند در حدود ۵۰۰٬۰۰۰ سال پیش از پایان جهان و با تشکیل ستارگان کوتوله سرخ کم‌جرم، هنگامی که دمای تابش زمینه کیهانی به ۲٬۴۰۰ کلوین (۲٬۱۳۰ درجه سلسیوس؛ ۳٬۸۶۰ درجه فارنهایت) برسد، آغاز می‌شود، و سپس با ایجاد ستارگان کلاس کِی، جی، اف، اِی، بی، و سرانجام کلاس اُ در حدود ۱۰۰٬۰۰۰ سال پیش از مه‌رمب دنبال می‌شود. چندین دقیقه پیش از وقوع مه‌رمب، دما آنچنان بالاست که هسته اتم از هم می‌گسلد و ذرات آن به درون سیاه‌چاله‌ها بلعیده می‌شود. سرانجام تمامی سیاهچالههای عالم هستی به هم پیوسته و یک سیاه‌چالهٔ واحد ایجاد می‌شود که همه مواد عالم هستی را در خود جای داده‌است؛ و سپس شروع به بلعیدن تمام گیتی از جمله خودش می‌نماید.[۱۳۷] پس از آن، این احتمال وجود دارد که مه‌بانگی دیگر رخ داده و یک جهان جدید تشکیل شود. اعمال مشاهده‌شده از انرژی تاریک و شکل فعلی جهان چنین سناریویی را محتمل نمی‌نمایاند. تصور بر آن است که گیتی تخت باشد و به سبب انرژی تاریک، انبساط آن تسریع خواهد شد. اما خواص این انرژی تاریک هنوز نامعلوم است و در نتیجه ممکن است در آینده، انرژی تاریک معکوس گردد.
همچنین امکان دارد گیتی یک «مدل بسته» باشد، اما انحنای آن چنان اندک باشد که ما قادر به تشخیص و اندازه‌گیری آن در فاصله جهان قابل مشاهدهٔ فعلی نباشیم.[۱۳۸] |
|
|
۱۰۱۲ × ۱٫۰۵ (۱٫۰۵ تریلیون) |
زمان تخمینی برای انبساط گیتی با ضریبی بیش از ۱۰۲۶، که چگالیِ ذرات را به کمتر از ۱ ذره در حجم «افق کیهانی» می‌رساند. ورای این هنگام، ذرات موادِ غیرمتصلِ بین‌کهکشانی، به‌طور مؤثری از هم جدا افتاده و برخورد میان آنها، دیگر تأثیری بر تکامل آتی جهان نخواهد داشت.[۱۳۹] |
|
|
۱۰۱۲ × ۱٫۴ (۱٫۴ تریلیون) |
زمان تخمینی که طی آن تابش پس‌زمینه کیهانی به دمای پایه‌ای ۱۰−۳۰ کلوین می‌رسد و دیگر سردتر از این نمی‌شود. این دمای اندک باقیمانده، ناشی از تشعشعات افق کیهانی است که با گذشت زمان کاهش نمی‌یابد.[۱۴۰] |
|
|
۱۰۱۲ × ۲ (۲ تریلیون) |
زمان تخمینی برای آنکه کلیهٔ اجرامِ آن سوی گروه محلی با یک ضریب بیش از ۱۰۵۳ دچار سرخ‌گَرایی شوند. حتی پُر انرژی‌ترین پرتوهای گاما چنان بسط می‌یابند که طول موج‌شان از طول فیزیکی افق بیشتر می‌شود. زمان برطرف‌شدن این تابش از سن فیزیکی جهان هستی بیشتر خواهد بود.[۱۴۱] |
|
|
۱۰۱۲ × ۴ (۴ تریلیون) |
زمان تخمینی برای آنکه ستارهٔ کوتوله سرخ پروکسیما قنطورس، که نزدیک‌ترین ستاره به خورشید با فاصله‌ای در حدود ۴٫۲۵ سال نوری است، رشته اصلی را ترک کرده و به کوتوله سفید مبدل شود.[۱۴۲] |
|
|
۱۰۱۳ (۱۰ تریلیون) |
زمان تخمینی برای حداکثر میزان زیست‌پذیری (قابلیت سکونت) در عالم هستی، مگر آنکه زیست‌پذیری اطراف ستاره‌های کم‌جرم، متوقف گردد.[۱۴۳] |
|
|
۱۰۱۳ × ۱٫۲ (۱۲ تریلیون) |
زمان تخمینی برای آنکه کوتوله سرخ وی‌بی ۱۰، که تا سال ۲۰۱۶ کم‌جرم‌ترین ستارهٔ رشته اصلی با وزنی در حدود ۰٫۰۷۵ M☉ است، تمامی هیدروژن هستهٔ خود را از دست داده و به یک کوتوله سفید مبدل شود.[۱۴۴][۱۴۵] |
|
|
۱۰۱۳ × ۳ (۳۰ تریلیون) |
زمان تقریبی برای آنکه ستارگان کهکشان‌هایی که در همسایگی هم قرار دارند، از نزدیکی یکدیگر عبور کنند. هرگاه دو ستاره (یا بقایای ستاره‌ای) از کنار هم عبور کنند، این احتمال وجود دارد که مدار آنها به‌هم بخورد و از مسیرِ همیشگیِ خود منحرف و خارج شوند. به‌طور معمول، هرچه سیاره‌ای به خورشیدِ خود (ستارهٔ مادر خود) نزدیکتر باشد، احتمال خارج شدنش از مدار، به سبب اثراتِ جاذبه‌ای آن ستارهٔ مادر، کمتر است.[۱۴۶] |
|
|
۱۰۱۴ (۱۰۰ تریلیون) |
بیشینه زمانِ تخمینی برای پایان یافتنِ ستاره‌زایی در گیتی.[۷] در این زمان، «عصر ستاره‌زایی» خاتمه می‌یابد و جهان وارد «عصر زوال» می‌گردد و دیگر «هیدروژنِ آزاد» برای ساخت ستارگان جدید وجود ندارد و ستارگانِ موجود نیز، سوخت خود را تمام می‌کنند و رو به نابودی می‌روند.[۳] تا این زمان جهان هستی با ضریبی در حدود ۱۰۲۵۵۴ منبسط شده است.[۱۳۵] |
|
|
۱۰۱۴ × ۱٫۲–۱٫۱ (۱۱۰ تا ۱۲۰ تریلیون) |
مدت زمانی که طی آن، تمام ستارگانِ گیتی، سوخت خود را مصرف کرده‌اند (پُرعمرترین ستارگان، یعنی غول‌های سرخِ کم‌جرم، طول عمری در حدود ۲۰–۱۰ تریلیون سال دارند).[۷] پس از این زمان، آنچه باقی می‌ماند عبارت است از بقایای ستاره‌ای (کوتوله‌های سفید، ستارگان نوترونی و سیاهچالههای ستاره‌وار). کوتوله‌های قهوه‌ای نیز باقی می‌مانند.
برخورد مابین کوتوله‌های قهوه‌ای موجب ساختِ تعدادِ اندکی غول سرخ خواهد شد. به‌طورِ متوسط، حدود ۱۰۰ ستاره در کهکشان، خواهد درخشید. برخوردِ بقایای ستاره‌ای موجب بوجودآمدنِ گاه‌به‌گاهِ ابرنواختر خواهد شد.[۷] |
|
|
۱۰۱۵ (۱ کوادریلیون) |
زمان تخمینی برای آنکه عبورِ ستارگان از نزدیکی هم، موجب گسیختگیِ مدار حرکتِ سیاراتِ منظومه‌ای (از جمله منظومه شمسی) شود.[۷]
در این زمان، خورشید آنچنان سرد شده‌است که دمایش به ۵ درجه بالای صفر مطلق (−۲۶۸٫۱۵ سانتی‌گراد) رسیده‌است.[۱۴۷] |
|
|
۱۰۱۹ - ۱۰۲۰ (۱۰ تا ۱۰۰ کوئینتیلیون) |
مدت زمان تقریبی که در آن ۹۹٪-۹۰٪ کوتوله‌های قهوه‌ای و بقایای ستاره‌ای (از جمله خورشید) از کهشکشانِ منظومهٔ شمسی به بیرون پرتاب خواهند شد. توضیح آنکه، وقتی دو جرمِ آسمانی از کنار هم عبور می‌کنند، نوعی مبادلهٔ انرژیِ مداری، بین آنها رخ داده و آنهایی که جرم کمتری دارند، انرژی دریافت می‌کنند. وقتی این عبور کردن‌ها از نزدیکی هم، تکرار شود، اجرامی که جرم کمتری دارند، آن اندازه انرژی دریافت می‌کنند که آنها را به بیرون از کهکشان پرتاب کند. این پدیده سبب می‌شود که یک کهکشان، در نهایت، تمام کوتوله‌های قهوه‌ای و بقایای ستاره‌ای درونِ خود را به بیرون پرتاب کند.[۷][۱۴۸] |
|
|
۱۰۲۰ (۱۰۰ کوئینتیلیون) |
مدت زمانِ تخمینی که طی آن، زمین به سبب زوالِ مداریِ ناشی از تابشِ موج گرانشی، با خورشید که اینک به یک کوتوله سیاه مبدل گشته، تصادم و برخورد خواهد کرد،[۱۴۹] مشروط بر آنکه، پیشتر از این، کرهٔ زمین به دلیل نیروهایِ گرانشیِ سایر اجرامِ آسمانی، از محور خود خارج نشده یا در اثر افزایش حجم خورشید، توسط آن بلعیده نشده باشد.[۱۴۹] |
|
|
۱۰۲۳ (۱۰۰ سکستیلیون) | در این بازه زمانی، بیشتر بقایای ستارگان و سایر اجرام آسمانی از بقایای خوشهٔ کهکشانی خود به بیرون پرت می‌شوند.[۱۵۰] |
|
|
۱۰۳۰ | مدت زمانی که لازم است، تا آن معدود ستاره‌هایی که از کهکشان‌هایشان به بیرون پرتاب نشده‌اند (حدود ۱۰٪-۱٪ ستارگان)، به‌داخلِ سیاهچاله کلان‌جرم مرکز کهکشان‌شان سقوط کنند. در این زمان و به سبب موج گرانشی، ستارگان دوگانه به روی یکدیگر و سیاره‌ها به روی ستارگان مربوطه، سقوط خواهند کرد و تنها اجرامِ آسمانیِ منفرد و تک‌افتاده (کوتوله‌های قهوه‌ای، بقایای ستاره‌ای، سیارات پرتاب‌شده به بیرون و سیاه‌چاله‌ها) در گیتی باقی خواهد ماند.[۷] |
|
۱۰۳۶ × ۲ (۲ آندیسیلیون) | مدت زمانی که لازم است تا تمام ذرات هسته‌ای موجود در گیتی تجزیه شده و از بین برود؛ با فرض آنکه کوتاه‌ترین زمانِ لازم برای واپاشی پروتون، یعنی (۱۰۳۳ × ۸٫۲ سال) را در نظر بگیریم.[۱۵۱][۱۵۲][ت] |
|
|
۱۰۳۶–۱۰۳۸ (۱ تا ۱۰۰ آندیسیلیون) | زمان تخمینی برای متلاشی شدن تمام سیارات و اجرامی که جرم ستاره‌ای دارند و تا آن زمان باقی‌مانده‌اند؛ از جمله خورشید. این در صورت است که واپاشی پروتون قابل انجام باشد.[۷] |
|
|
۱۰۴۳ × ۳ (۳۰ تری‌دیسیلیون) | مدت زمانی که لازم است تا تمام ذرات هسته‌ای موجود در گیتی تجزیه شده و از بین برود؛ با فرض آنکه بلندترین زمانِ لازم برای واپاشی پروتون، یعنی (۱۰۴۱ سال) را در نظر بگیریم،[۷] و مشروط بر آنکه فرض کنیم «مه‌بانگ» منجر به «تورم کیهانی» شده و دقیقاً همان فرایندی که منجر بر غلبهٔ تعداد «باریون» بر «آنتی-باریون» شد، همان نیز موجب تجزیهٔ پروتون شود.[۱۵۲][ت] در این هنگام، اگر واقعاً پروتون‌ها تجزیه شوند، «عصر سیاه‌چاله‌ها» آغاز خواهد شد، دوره‌ای که فقط سیاه‌چاله‌ها، در کیهان باقی‌مانده‌است و هیچ چیز دیگری نیست.[۳][۷] |
|
|
۱۰۵۰ × ۳٫۱۴ (۳۱۴ کوئیندیسیلیون) | زمان تخمینی برای آنکه یک ریزسیاه‌چاله با جرمی به اندازهٔ کرهٔ زمین در اثر تابش هاوکینگ به ذرات زیراتمی تجزیهٔ شود.[۱۵۳] |
|
|
۱۰۵۴ × ۱٫۵۹ | زمان تخمینی برای آنکه یک ریزسیاه‌چاله با شعاع شوارتزشیلد ۶ اینچ و جرمی در حدود ۱۷٫۲ جرم زمین در اثر تابش هاوکینگ تجزیه شود.[۱۵۳] |
|
|
۱۰۵۵ × ۵٫۶۲ | زمان تخمینی برای آنکه یک ریزسیاه‌چاله با شعاع شوارتزشیلد ۰٫۵ متر و جرمی در حدود ۵۶٫۴ جرم زمین در اثر تابش هاوکینگ تجزیه شود.[۱۵۳] |
|
|
۱۰۶۵ (۱۰۰ ویجینتیلیون) | اگر فرض کنیم که پروتون‌ها تجزیه و دچار زوال نگردند، مدتِ زمانِ تقریبی‌ای که لازم است تا سنگ‌ها، اتم‌ها و مولکول‌هایشان را از طریق تونل‌زنی کوانتومی بازآرایی کنند. در این هنگام، بدنهٔ ناهمبسته و گسستهٔ «ماده»، «رفتاری همچون مایع» خواهد داشت و به سبب واپخش و گرانش، به شکل یک کرهٔ نرم در خواهد آمد.[۱۴۹] |
|
|
۱۰۶۷ × ۱٫۱۶ (۱۱٫۶ آن‌ویجینتیلیون) | مدت زمانی که لازم است تا یک سیاهچاله با جرمی معادل ۱ جرم خورشیدی، در اثر پدیدهٔ تابش هاوکینگ تجزیه شده و به ذرات بنیادی مبدل گردد.[۱۵۳] |
|
|
۱۰۷۷ × ۱٫۱۷ | زمان تخمینی برای آنکه یک ریزسیاه‌چاله به اندازهٔ کرهٔ زمین با جرم خورشیدی ۲۱۶۰ در اثر تابش هاوکینگ به ذرات زیراتمی تجزیهٔ شود.[۱۵۳] |
|
|
۱٫۵۴×۱۰۹۱–۱٫۴۱×۱۰۹۲ (۱۵٫۴ –۱۴۱ ناوِم‌ویجینتیلیون) | مدت زمانی که لازم است تا سیاهچاله کلان‌جرمی که در اثر ادغام کمان ای* و خوشه ستاره‌ای پی۲ در مرکز کهکشان آندرومدا طی برخورد راه شیری و آندرومدا به‌وجود آمده است[۱۵۴] در اثر تابش هاوکینگ تجزیه شده و از بین برود،[۱۵۳] مشروط بر آنکه هیچ «ماده» اضافی تولید نشود و با سیاهچالههای دیگر نیز ادغام نگردد - اگرچه به احتمال زیاد این سیاهچاله عظیم با دیگر سیاهچالههای پرجرم دیگر در طول فروپاشی گرانشی و تبدیل میلکومدا/میلکدرومامدا ادغام می‌شود.[۱۵۵] این سیاهچاله کلان‌جرم احتمالاً آخرین چیزی از دو کهکشان باشد که ناپدید شده و همچنین آخرین شاهد وجود آنها باشد. |
.svg){kind=small}
|
۱۰۹۹ × ۳٫۳۴ | زمان تخمینی برای آنکه سیاهچاله کلان‌جرم تی‌اوان ۶۱۸, که تا سال ۲۰۱۸ میلادی، بزرگترین سیاه‌چالهٔ شناخته شدهٔ گیتی با جرمی معادل ۶۶ میلیارد جرم خورشیدی است، در اثر «تابش هاوکینگ» از هم بپاشد[۱۵۳] با این فرض که تکانه زاویه‌ای آن صفر باشد (هیچ‌گونه چرخشی نداشته باشد). |
|
|
۱۰۱۰۶–۲٫۱×۱۰۱۰۹ | مدت زمانی که لازم است تا اَبَـرسیاه‌چاله‌هایی با جرم در حدود ۱۰۰ تریلیون (۱۰۱۴) جرم خورشیدی که پیش‌بینی می‌گردد طی رمبش گرانشی ابرخوشه‌های کهکشانی ایجاد شده باشند،[۱۵۶] در اثر «تابش هاوکینگ» از هم بپاشند.[۱۵۳] در این زمان، «عصر سیاه‌چاله‌ها» به پایان می‌رسد. پس از این زمان، اگر پروتون‌ها واقعاً دچار واپاشی شوند، گیتی وارد «عصر تاریکی» می‌شود که در آن تمامیِ اجسام، به ذرات زیراتمی تجزیه شده و تدریجاً انرژیِ درونی خود را از دست داده و طی پدیدهٔ «مرگ گرمای کیهان» به پائین‌ترین و آخرین سطح انرژی خود می‌رسند.[۳][۷] |
|
|
۱۰۱۶۱ | تخمین سال ۲۰۱۸ از طول عمر حیات «مدل استاندارد» پیش از آنکه خلاء کاذب در هم فرو ریزد؛ بازهٔ اطمینان ۹۵٪ برای این تخمین، چیزی میان ۱۰۶۵ تا ۱۰۱۳۸۳ سال است که علت آن، عدم اطلاع قطعی از بیشینه جرم کوارک است.[۱۵۷] |
|
|
۱۰۲۰۰ | بیشینه زمانی که در آن تمامِ ذرات هسته‌ای در عالمِ هستی، تجزیه خواهند شد. اگر این تجزیه، از طریق مکانسیم یادشده نباشد، از طریق یکی از چند مکانیسم مختلفی که دانشِ «فیزیک ذرات» مدرن پیش‌بینی کرده (فرآیندهای غیرحفاظتی باریون مرتبه بالا، سیاهچالههای مجازی، سفالرون و غیره)، ظرف ۱۰۴۶ تا ۱۰۲۰۰ رخ خواهد داد.[۷] |
|
|
۱۰۱۱۰۰–۳۲۰۰۰ | زمان تخمینی برای آنکه کوتوله‌های سیاه با جرم خورشیدی ۱٫۲ یا بیشتر در نتیجهٔ همجوشی آهسته سیلیسیم-نیکل-آهن دچار ابرنواختر شود، چرا که کسر الکترونی رو به کاهش، حد چاندراسخار کوتوله‌های سیاه را کاهش می‌دهد، با فرض اینکه پروتون‌ها تجزیه نشوند.[۱۵۸] |
|
|
۱۰۱۵۰۰ | اگر فرض کنیم که پروتون‌ها دچار واپاشی نشوند، مدت زمانی که طول می‌کشد تا تمام موادِ باریونی، یا به‌هم پیوسته و آهن-۵۶ را پدیدآورند، یا آنکه از یکی از عناصرِ با جرمِ بالاتر، تجزیه شده و آهن-۵۶ را بسازند.[۱۴۹] (ستاره آهنی را ببینید) |
|
|
[ث][ج] | تخمین محافظه‌کارانه برای مدت زمان لازم جهت آنکه تمامِ ستارگان آهنی در اثر فرایند «تونل‌زنی کوانتومی» به سیاهچاله مبدل گردند، مشروط بر آنکه «واپاشی پروتون» رخ نداده باشد یا سیاه‌چالهٔ مجازی ایجاد نشده باشد.[۱۴۹] در چنین زمان طولانی و وسیعی، حتی «ستاره‌های آهنیِ» بسیار پایدار هم از طریق فرایندِ تونل‌زنی کوانتومی تجزیه خواهند شد. نخست، ستاره‌های آهنی‌ای که جرم کافی دارند، از طریقِ این فرایند، به ستارگان نوترونی مبدل می‌شوند [منظور از «جرم کافی» چیزی مابین ۰٫۲ جرم خورشیدی و حد چاندراسخار است؛ چرا که وقتی جرم ستارگان آهنی ۰٫۲ جرم خورشیدی یا کمتر باشد (ستارگان نوترونی که در حدود ۰٫۲ جرم خورشیدی، جرم داشته باشند، پایدار هستند)، از نظر انرژی در حد مطلوبی قرار دارند و از طریق تونل‌زنی کوانتومی تجزیه نخواهند شد[۱۵۹]]؛ سپس ستارگان نوترونی و تمام «ستاره‌های آهنی» باقیمانده که سنگین‌تر از حد چاندراسخار باشند، از طریقِ همین فرایند، به سوی «سیاه‌چاله‌شدن» فرو می‌ریزند. تبدیل سیاهچالههای حاصله، به ذراتِ زیراتمی، (فرایندی که در حدود ۱۰۱۰۰ سال طول می‌کشد) و همچنین گُذار به مرحله عصر تاریکی در این بازهٔ زمانی، به سانِ «یک لحظه کوتاه» یا «یک آن» است. |
|
|
[الف][ج][چ] | زمان تخمینی برای آفرینش یک «مغز بولتسمان» از طریق کاهشِ ناگهانی آنتروپی[۹] |
|
|
[ج] | زمان تخمینی برای آنکه، تمام اجسامِ عالم، به‌داخلِ سیاه‌چاله‌ها فرو بریزند، مشروط بر آنکه واپاشی پروتون رخ نداده باشد یا «سیاهچاله مجازی» ایجاد نشده باشد،[۱۴۹] که باز در این بازهٔ زمانی، در «لحظه‌ای» به ذرات زیراتمی تبخیر و مبدل خواهند شد.
این بیشینه زمان تخمینی ممکن برای آغاز عصر سیاه‌چاله‌ها (و متعاقباً عصر تاریکی) است. بعد از این زمان، به‌طور یقین گیتی دیگر مادهٔ باریونی نخواهد داشت و جهان در وضعیت خلاء تقریباً مطلق (احتمالاً به‌همراه خلاء کاذب) قرار خواهد داشت که ویژگی «جهان در عصر تاریکی» است، تا آنکه به مرحلهٔ مرگ گرمای کیهان برسد؛ با این فرض که، مرگ گرمای کیهان پیشتر از این به وقوع نپیوسته باشد. |
|
|
[ج] | بیشینه زمان تخمینی برای آنکه عالمِ هستی، به آخرین (پائین‌ترین) سطحِ انرژی خود برسد، حتی اگر «خلاء کاذب» وجود داشته باشد.[۹] |
|
|
[ج][الف] | حوالی چنین بازهٔ زمانی دور و بزرگی، پدیدهٔ تونل‌زنی کوانتومی در تکه‌های تک‌افتادهٔ جهان تهی از همه چیز، شروع به ایجاد وقایع تورم‌زای جدیدی خواهد نمود که به یک مه‌بانگ جدید خواهد انجامید و جهانی نوین زاده خواهد شد.[۱۶۰]
از آنجایی که تعداد حالات ممکن برای ترکیب کلیهٔ ذرات زیراتمی در جهان قابل مشاهده در حدود است،[۱۶۱][۱۶۲] (عددی که اگر در ضرب شود، در اثر خطای گردکردن ناپدید می‌شود)، همین مدت زمان لازم است تا یک «مه‌بانگِ تونل کوانتمی‌زده و دارای نوسان کوانتومی»، یک جهانِ جدید، عیناً مشابه با جهان فعلی ما ایجاد کند؛ مشروط بر آنکه تمامی جهان‌های نوین خلق‌شده دست‌کم‌تعداد ذرات زیراتمی مشابهی داشته باشند و از قوانین فیزیکی درون پهنهٔ نظریه ریسمان که توسط این نظریه پیش‌بینی شده‌است، پیروی نمایند.[۱۶۳] |
آیندهٔ بشریت
[ویرایش]|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
|
۱۰٬۰۰۰ | محتمل‌ترین زمانی که طی آن و طبق محاسباتِ فرانک دریک در معادله دریک، عمر «تمدن تکنولوژیک» بشر به‌سر خواهد آمد.[۱۶۴] |
|
|
۱۰٬۰۰۰ | اگر پدیدهٔ جهانی شدن منجر به‌آمیزش تصادفی نژادهای گوناگون با یکدیگر گردد، دیگر گوناگونی ژنتیکی انسان‌ها قابل تشخیص نخواهد بود، چرا که «اندازه مؤثر جمعیت» مساوی با «اندازه واقعی جمعیت» خواهد شد.[۱۶۵] |
|
|
۱۰٬۰۰۰ | بر اساس استدلال‌های بحث برانگیزِ براندون کارتر در «نظریهٔ روز رستاخیز»، به احتمال ۹۵ درصد، نسل بشر تا این تاریخ منقرض خواهد شد. «نظریهٔ روز رستاخیز» می‌گوید نیمی از جمعیت کلی بشرِ مخلوق، تا این زمان زاده شده‌اند.[۱۶۶] |
|
|
۲۰٬۰۰۰ | بر اساس «مطالعات سیر تکامل زبان‌های مختلف» که توسط «موریس سووِیدش» انجام شد، زبان‌های گوناگون، فقط یک واژه از ۱۰۰ واژه اصلی خود را در «فهرست سووِدیش» و در مقایسه با وضعیت فعلیِ خود، حفظ خواهند کرد.[۱۶۷] |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰+ | مدت زمان مورد نیاز برای زمین‌سازی مریخ با جوی حاوی اکسیژن کافی، برای زندگیِ بشر و تنها با استفاده از گیاهان و نور مؤثر خورشید با آن شرایطی که امروزه در بیوسفر کرهٔ زمین وجود دارد.[۱۶۸] |
|
|
۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱ میلیون | کمترین زمانی تخمینی برای آنکه بشریت بتواند در کهکشان ۱۰۰٬۰۰۰ سال نوری‌مان، سکنی گزیند، مشروط بر آنکه بتواند تمامی انواعِ انرژیِ قابل‌استفاده را به خدمت بگیرد و همچنین، بتواند با سرعتی در حدود ۱۰ درصد سرعت نور حرکت کند.[۱۶۹] |
|
|
۲ میلیون | گونه‌های جانوری مهره‌دار که در این مدت زمان دچار جدایی ژنتیکی بوده باشند، «گونه‌زایی ناهم‌بوم» پدید خواهند آورد.[۱۷۰] «جیمز و. ولنتاین» که یک دانشمند برجستهٔ «زیست‌شناسی تکامل» است، پیش‌بینی می‌کند، اگر تا آن هنگام، بشر در اجتماعات کاملاً مجزا و دور از هم زندگی کنند؛ کهکشان، شاهد یک «تکامل تشعشعی» در بشر خواهد بود که شکل ظاهری و توان سازگاری آنها با محیط‌شان، چنان گوناگون و متفاوت‌ازهم خواهد بود که موجب بهت و شگفتی بسیار، خواهد شد.[۱۷۱] (این موضوع، بخشی از فرایند طبیعی تمام جمعیت‌های جدا اُفتاده و دور از هم است و ارتباطی به تغییراتِ عمدی بشر در ژن‌ها از طریقِ مهندسی ژنتیک ندارد). |
|
|
۷٫۸ میلیون | بر اساس محاسبات «جان ریچارد گات» در «نظریهٔ روز رستاخیز»، به احتمال ۹۵ درصد، نسل بشر تا این تاریخ منقرض خواهد شد.[۱۷۲] |
|
|
۱۰۰ میلیون | بیشینه طول عمر «تمدن تکنولوژیک» بشر، بر اساس محاسبات فرانک دریک در معادلهٔ دریک.[۱۷۳] |
|
|
۱ میلیارد | زمان تخمینی برای آنکه بشر با یک پروژهٔ مهندسی‌فضا، بتواند مدار حرکتی کرهٔ زمین به دور خورشید را تغییر دهد، تا به‌نحوی، شدت‌یافتن نور و گرمای خورشید و تغییر کمربند حیات را جبران کند. اینکار از طریق کمک گرانشی سیارک‌ها انجام خواهد شد.[۱۷۴][۱۷۵] |
فضاپیماها و اکتشافات فضایی
[ویرایش]تا به امروز، ۵ سفینهٔ فضایی (وویجر ۱، وویجر ۲، پایونیر ۱۰، پایونیر ۱۱ و نیو هورایزنز) در مسیری قرار دارند که آنها را از منظومهٔ شمسی خارج و به محیط میان‌ستاره‌ای هدایت می‌کند. با فرضِ عدمِ یک برخوردِ نامحتمل با سایر اجرام آسمانی، سفر آنها تا بی‌نهایت ادامه خواهد داشت.[۱۷۶]
|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
|
۱۰۰۰ | ماهوارهٔ هسته‌ای اِسنپ-۱۰ای، که در سال ۱۹۶۵ به فضا پرتاب و در مداری با فاصلهٔ ۷۰۰ کیلومتر (۴۳۰ مایل) از سطحِ زمین قرار گرفت، به زمین بازخواهد گشت.[۱۷۷][۱۷۸] |
|
|
۱۶٬۹۰۰ | وویجر ۱ از فاصلهٔ ۳٫۵ سال نوری پروکسیما قنطورس عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۱۸٬۵۰۰ | پایونیر ۱۱ از فاصلهٔ ۳٫۴ سال نوری آلفا قنطورس عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۲۰٬۳۰۰ | وویجر ۲ از فاصلهٔ ۲٫۹ سال نوری آلفا قنطورس عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۲۵٬۰۰۰ | پیام آرسیبو، که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۴ به فضا مخابره شد، به مقصد نهایی خود، یعنی خوشه ستاره‌ای مسیه ۱۳ خواهد رسید.[۱۸۰] این تنها پیغامِ رادیوییِ بین‌ستاره‌ای بود که بشر به چنان فاصلهٔ دوری از کهکشان مخابره نمود. زمانی که پیغام به این خوشه ستاره‌ای برسد، این خوشه حدود ۲۴ سال نوری، تغییر مکان داده‌است، اما چون این خوشه ستاره‌ای حدود ۱۶۸ سال نوری قطر دارد، باز می‌توان گفت که پیغام، به مقصد رسیده‌است.[۱۸۱] هرگونه پاسخ احتمالی به دست‌کم ۲۵٬۰۰۰ سال دیگر نیاز دارد تا به دست بشر برسد (با این فرض که امکان برقراری ارتباط با سرعتی بیش از نور فراهم باشد). |
|
|
۳۳٬۸۰۰ | پایونیر ۱۰ از فاصله ۳٫۴ سال نوری ستارهٔ راس ۲۴۸ می‌گذرد.[۱۷۹] |
|
|
۳۴٬۴۰۰ | پایونیر ۱۰ از فاصله ۳٫۴ سال نوری ستارهٔ آلفا قنطورس می‌گذرد.[۱۷۹] |
|
|
۴۲٬۲۰۰ | وویجر ۲ از فاصله ۱٫۷ سال نوری ستارهٔ راس ۲۴۸ عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۴۴٬۱۰۰ | وویجر ۱ از فاصله ۱٫۸ سال نوری ستارهٔ گلیزه ۴۴۵ عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۴۶٬۶۰۰ | پایونیر ۱۱ از فاصله ۱٫۹ سال نوری ستارهٔ گلیزه ۴۴۵ عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۵۰٬۰۰۰ | کپسول زمان کئو، اگر روزی به فضا پرتاب شود، پس از این مدت‌زمان، دوباره به جو کرهٔ زمین باز خواهد گشت و به‌دستِ نسل‌های آتیِ بشر خواهد افتاد.[۱۸۲] |
|
|
۹۰٬۳۰۰ | پایونیر ۱۰ از فاصله ۰٫۷۶ سال نوری ستارهٔ اچ‌آی‌پی ۱۱۷۵۹۵ عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۳۰۶٬۱۰۰ | وویجر ۱ از فاصله ۱ سال نوری ستارهٔ «تی‌وای‌سی ۱-۵۲-۳۱۳۵» عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۴۹۲٬۳۰۰ | وویجر ۱ از فاصله ۱٫۳ سال نوری ستارهٔ اچ‌دی ۵۲۴۵۶ عبور می‌کند.[۱۷۹] |
|
|
۱٫۲ میلیون | پایونیر ۱۱ به فاصلهٔ ۳ سال نوری دلتا سپر می‌رسد.[۱۷۹] |
|
|
۱٫۳ میلیون | پایونیر ۱۰ به فاصلهٔ ۱٫۵ سال نوری ستارهٔ «اچ‌دی ۵۲۴۵۶» می‌رسد.[۱۷۹] |
|
|
۲ میلیون | پایونیر ۱۰ از نزدیکی ستارهٔ دبران (که درخشان‌ترین ستارهٔ صورت فلکی گاو است) عبور خواهد کرد.[۱۸۳] |
|
|
۴ میلیون | پایونیر ۱۱ از نزدیکی یکی از ستارگان صورت فلکی عقاب عبور می‌کند.[۱۸۳] |
|
|
۸ میلیون | عمر تخمینی لوح پایونیر که حاوی پیغام بشر به موجودات فرازمینی است. پس از این مدت، اطلاعات ثبت شده بر روی آن طی فرآیندهای بین‌ستاره‌ای ناشناخته دچار فرسایش شده و دیگر قابل بازیافت نخواهد بود.[۱۸۴]
مدار حرکتی ماهواره‌های تحقیقاتی «لِـیجیوس»[۱۸۵] تحلیل رفته و این ماهواره‌ها وارد جو زمین شده، و تمامی اطلاعات به‌دست آمده تا آن زمان را، به انضمام نقشهٔ دقیقی از قاره‌ها در همان دوران، به نسل آینده بشر منتقل خواهد کرد.[۱۸۶] |
|
|
۱ میلیارد | عمر تقریبی ۲ صفحه طلایی وویجر که حاوی پیام بشر به موجودات هوشمند فضایی است. پس از این مدت، دیگر اطلاعات این دو صفحهٔ طلایی، قابل بازیافت نخواهد بود.[۱۸۷] |
|
|
۱۰۲۰ (۱۰۰ کوئینتیلیون) | زمان تخمینی برای آنکه فضاپیماهای پایونیر و وویجر با یک ستاره یا بقایای ستاره‌ای برخورد کند.[۱۷۹] |
پروژه‌های تکنولوژیک
[ویرایش]|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
سالِ ۳۱۸۳ د.م | پروژهٔ ساخت هرم زمان، که یک اثر هنری عمومی در شهر ومدینگ آلمان در این سال به پایان خواهد رسید.[۱۸۸] |
|
|
۲٬۰۰۰ | حداکثر طول عمر داده‌های ذخیره‌شده بر روی ریزفیلم‌ها در بایگانی جهانی شمالگان، اگر در شرایط بهینه ذخیره شود؛ این بایگانی حاوی کُد پروژه‌های متن‌باز گیت‌هاب و سایر داده‌های پراهمیت تاریخی است.[۱۸۹] |
|
|
سالِ ۶۹۳۹ د.م | کپسول‌های زمان وستینگ‌هاوس که در سال‌های ۱۹۳۹ و میلادی ۱۹۶۴ ساخته شد، در این سال سرانجام باز خواهند شد.[۱۹۰] |
|
|
سالِ ۶۹۷۰ د.م | آخرین کپسولِ زمان اکسپو ۷۰ که در سال ۱۹۷۰ ساخته شد و در زیر قلعه اوساکا مدفون است، در این سال باز خواهد شد.[۱۹۱] |
|
|
۲۸ مه ۸۱۱۳ د.م | درِ اتاقک دخمهٔ تمدن که یک کپسول زمان است و در دانشگاه اگلتروپ واقع در بروک هاون، جورجیا قرار دارد، در این سال باز خواهد شد. درِ این اتاقک پیش از جنگ جهانی دوم مهر و موم شد.[۱۹۲][۱۹۳] |
|
|
۱۰٬۰۰۰ | عمر تعیین‌شده برای پروژه‌های «بنیاد لانگ ناو»؛ از جمله یک ساعت ۱۰٫۰۰۰ ساله به نام «ساعت لانگ ناو»، «پروژه رُزه‌تا» و پروژه «لانگ بِت».[۱۹۴]
عمر تقریبی لوح آنالوگ «اچ‌دی- رُزه‌تا»، که یک وسیلهٔ نگارش و ثبت اطلاعات توسط باریکه یونی متمرکز بر روی صفحهٔ ای از جنس نیکل است و فناوری مربوط به آن نخست در آزمایشگاه ملی لس آلاموس شکل گرفت و سپس به تولید انبوه رسیده و در دسترس عموم قرار گرفت. (پروژه رُزه‌تا نیز نام خود را از این فناوری گرفته‌است). |
|
|
۱۰٬۰۰۰ | عمر تعیین‌شده برای خزانه جهانی بذر سوالبارد در نروژ.[۱۹۵] |
|
|
۱۴ سپتامبر ۳۰٬۸۲۸ د.م | بیشینهٔ «ساعت سیستمی» در سیستم‌عامل ویندوزهای ۶۴ بیتی ان‌تی‌اف‌اس.[۱۹۶] |
|
|
۱۴ سپتامبر ۲۷۵٬۷۶۰ د.م | بیشینهٔ «ساعت سیستمی» در زبان‌های برنامه‌نویسی جاوااسکریپت.[۱۹۷] |
|
|
۱ میلیون | عمر تقریبی «مموری آو من‌کایند» (ام.اُ.ام) که یک مخزن و انبار در معدن نمک هال‌اشتات در کشور اتریش است و در آن اطلاعاتی بر روی الواح رُسی و سفالینه‌های لعابدار سخت نگهداری می‌شود.[۱۹۸] |
|
|
۱ میلیون | عمر تعیین‌شده پروژهٔ «هیومن داکیومنت» (اسناد و مدارک بشری) که توسط دانشگاه توئنته در هلند ایجاد و راه‌اندازی شد.[۱۹۹] |
|
|
سالِ ۲۹۲٬۲۷۸٬۹۹۴ د.م (۲۹۲ میلیون) |
سرریزی عددی در سیستم زمانی، در برنامه‌های کامپیوتری که با جاوا کار می‌کنند.[۲۰۰] |
|
|
۱ میلیارد | عمر تخمینی ابزارهای «ثبت اطلاعات نانوشاتل» که از نانوذرات آهنی به عنوان «سوئیچ‌های ملکولی» در درون یک نانولوله کربنی استفاده می‌شود و توسط محققان دانشگاه برکلی ابداع شد.[۲۰۱] |
|
|
۲۹۲٬۲۷۷٬۰۲۶٬۵۹۶ د. م (۲۹۲ میلیارد) |
سرریز عددی در «ساعت سیستمی» در سامانه‌های یونیکس ۶۴ بیتی.[۲۰۲] |
|
|
۳×۱۰۱۹ – ۳×۱۰۲۱ (۳۰ کوئینتیلیون تا ۳ سکستیلیون) |
عمر تخمینی «سوپرمن مموری کریستال» در دمای ثابت ۳۰ درجه سانتی‌گراد که وسیله‌ای برای ذخیره اطلاعات است و در آن، از روش ثبت نانوساختارهای قلمکاری شده با لیزر فمتوثانیه بر روی شیشهٔ نانو استفاده شده‌است و فناوری آن نخستین بار در دانشگاه ساوت‌همپتون ابداع شد.[۲۰۳][۲۰۴] |
مواد یا سازه‌های ساخت بشر
[ویرایش]|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
|
۵۰٬۰۰۰ | ماندگاریِ تخمینیِ تترافلورومتان در جو کرهٔ زمین، که طولانی‌ترین عمر را در میان گازهای گلخانه‌ای دارد.[۲۰۵] |
|
|
۱ میلیون | این مدت زمان لازم است تا مواد شیشه‌ای موجود در محیط زیست ما، تجزیه شود.[۲۰۶]
مجسمه‌هایی که در اماکن عمومی نصب شده‌اند و جنس‌شان از گرانیت است، با فرض فرسایشی در حدود ۱ واحد بابنوف (۱ میلیمتر در ۱۰۰۰ سال) و در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی معتدل، حدود ۱ متر فرسایش خواهند یافت.[۲۰۷] در صورتی که هیچ‌گونه مرمتی انجام نشود، هرم بزرگ جیزه آنچنان فرسوده خواهد شد که دیگر قابل تشخیص نخواهد بود.[۲۰۸] بر روی کره ماه، ردپای نیل آرمسترانگ - همان «گامی کوچک، برای انسان» - که در مکانی موسوم به «پایگاه آرامش» روی سطح ماه بجا مانده‌است و همچنین ردِ پایِ ۱۲ فضانورد دیگر، بر اثر پدیدهٔ فرسایش فضایی، طی این مدت فرسوده شده و از بین خواهد رفت.[۲۰۹][۲۱۰] (لازم است ذکر شود، آن نوع فرسودگی‌هایی که در کرهٔ زمین وجود دارد، در جو کره ماه، به‌دلیلِ عدم وجود هوا دیده نمی‌شود). |
|
|
۷٫۲ میلیون | در صورتی که هیچ‌گونه مرمتی انجام نشود، کوه راشمور آنچنان فرسوده خواهد شد که دیگر قابل تشخیص نخواهد بود.[۲۱۱] |
|
|
۱۰۰ میلیون | زمین‌شناسان آینده قادر خواهد بود چینه‌هایی از زندگی شهری را در بنادر بزرگ و از طریق یافتن بقایایِ «فوندانسیون ساختمان‌ها» و «تونل‌های زیرمینی تأسیسات» که برای عبور کابل‌های تلفن و برق و لوله‌های آب و فاضلاب حفر شده بود، بیابند.[۲۱۲] |
پدیده‌های نجومی
[ویرایش]وقایع بسیار نادر نجومی که از هزارهٔ ۱۱ بعد از میلاد (سال ۱۰۰۰۱) شروع خواهند شد.
| تاریخ / تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه | |
|---|---|---|
|
|
۲۰ اوت، ۱۰٬۶۶۳ پس از میلاد | بروز همزمانِ یک «خورشیدگرفتگی» کامل و «گذر عطارد از بین خورشید و زمین».[۲۱۳] |
|
|
۲۵ اوت، ۱۱٬۲۶۸ پس از میلاد | بروز همزمانِ یک «خورشیدگرفتگی» کامل و «عبور عطارد از بین خورشید و زمین»[۲۱۳] |
|
|
۲۸ فوریه، ۱۱٬۵۷۵ پس از میلاد | بروز همزمانِ یک «خورشیدگرفتگی» هلالی و «عبور عطارد از بین خورشید و زمین»[۲۱۳] |
|
|
۱۷ سپتامبر، ۱۳٬۴۲۵ پس از میلاد | گذر تقریباً همزمانِ عطارد و زهره[۲۱۳] |
|
|
۱۳٬۷۲۷ پس از میلاد | پیشروی محوری کرهٔ زمین، موجب خواهد شد تا ستارهٔ کرکس نشسته، ستارهٔ قطبی شمالی آن روزگار گردد.[۲۱۴][۱۹][۲۱۵][۲۱۶] |
|
|
۱۳٬۰۰۰ سال | در این زمان، و در نیمه‌هایِ «پیشروی محوری» کرهٔ زمین، «انحراف محوری» کرهٔ زمین، معکوس خواهد شد و بدین ترتیب، زمانِ وقوعِ تابستان و زمستان در دو نیمکرهٔ زمین، با یکدیگر عوض خواهد شد. علاوه بر آن، از آنجایی که تغییرات فصلی در نیمکرهٔ شمالیِ زمین، بعلت وجود خاک و خشکی، شدیدتر است، این تغییرات فصلی نیز شدیدتر خواهد شد، چرا که در فصل زمستان، فاصلهٔ نیمکرهٔ شمالی زمین از خورشید، دورتر و در فصل تابستان فاصله‌اش به خورشید، نزدیکتر از موقعیتِ کنونی‌اش خواهد بود.[۱۹] |
|
|
۵ آوریل، ۱۵٬۲۳۲ پس از میلاد | بروز همزمانِ یک «خورشیدگرفتگی» کامل و «گذر زهره»[۲۱۳] |
|
|
۲۰ آوریل، ۱۵٬۷۹۰ پس از میلاد | بروز همزمانِ یک «خورشیدگرفتگی» کامل و «گذر عطارد از بین خورشید و زمین»[۲۱۳] |
|
|
۱۴٬۰۰۰–۱۷٬۰۰۰ سال | پیشروی محوری کرهٔ زمین، موجب خواهد شد تا ستاره سهیل مبدل به ستاره قطب جنوبی گردد که البته در محدودهٔ ۱۰ درجه از قطب جنوب قرار خواهد داشت.[۲۱۷] |
|
|
۲۰٬۳۴۶ پس از میلاد | ثعبان ستارهٔ قطبی شمالی خواهد شد.[۲۱۸] |
|
|
۲۷٬۸۰۰ پس از میلاد | ستاره جدی دوباره ستارهٔ قطبی شمالی خواهد شد.[۲۱۹] |
|
|
۲۷٬۰۰۰ سال | «خروج کرهٔ زمین از مرکز مداری» به کمترین حد خود، یعنی ۰٫۰۰۲۳۶ خواهد رسید. (در حال حاضر، ۰٫۰۱۶۷۱ است).[۲۲۰][۲۲۱] |
|
|
اکتبر، ۳۸٬۱۷۲ پس از میلاد | گذر اورانوس از نپتون که نادرترین نوع گذر در میان تمام گذرهای سیاره‌ای است، رخ خواهد داد.[۲۲۲] |
|
|
۲۶ ژوئیه، ۶۹٬۱۶۳ پس از میلاد | گذر همزمان عطارد و زهره[۲۱۳] |
|
|
۷۰٬۰۰۰ پس از میلاد | ستاره دنباره‌دارِ «هیاک‌تاکه»، پس از آنکه دورترین نقطهٔ مداری خود را نسبت به خورشید، در فاصلهٔ ۳۴۱۰ واحد نجومی از آن، پشتِ سر گذاشت، دوباره بداخل منظومه شمسی بازمی‌گردد.[۲۲۳] |
|
|
۲۷ و ۲۸ مارس، ۲۲۴٬۵۰۸ پس از میلاد | به ترتیب زمانی، زهره و عطارد از مابین زمین و خورشید «گذر» خواهند کرد.[۲۱۳] |
|
|
۵۷۱٬۷۴۱ پس از میلاد | گذر همزمان زهره و کرهٔ زمین از دید ناظری از سیارهٔ مریخ.[۲۱۳] |
|
|
۶ میلیون | ستاره دنباله‌دار بلند مدت «سی۱۹۹۹ اف وان» (کاتالینا) که یکی از بلندمدت‌ترین ستارگانِ دنباله‌دارِ شناخته‌شده‌است؛ پس از پیمودن دورترین نقطهٔ مداری خود نسبت به خورشید که در فاصلهٔ ۶۶۰۰۰ واحد نجومی (۱٫۰۵ سال نوری) از آن قرار دارد، دوباره به درون منظومهٔ شمسی بازمی‌گردد.[۲۲۴] |
پیش‌بینی‌های مربوط به تقویم‌ها
[ویرایش]|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه | |
|---|---|---|---|
|
|
۱۰٬۰۰۰ | —
|
تقویم میلادی در حدود ۱۰ روز نسبت به موقعیت کنونی خورشید در آسمان، جابجا خواهد شد.[۲۲۵] |
|
|
۱۰٬۸۷۲ | ۱۰ ژوئن، ۱۲٬۸۹۲ پس از میلاد | در تقویم عبری به‌دلیل انحراف تدریجی آن با در نظر گرفتن یک سال خورشیدی، عید پسح به انقلاب تابستانی در نیمکره شمالی خواهد افتاد (حال آنکه این عید می‌بایست در اوایل فروردین ماه باشد).[۲۲۶] |
|
|
۱۸٬۸۵۴ | ۲۰٬۸۷۴ پس از میلاد | گاه‌شماری قمری در تقویم اسلامی و نیز تقویم میلادی که مبتنی بر گاه‌شماری خورشیدی است، دقیقاً یک سالِ عددیِ مشابه خواهند داشت. پس از این زمان، عددِ سال‌ها در تقویم اسلامی (که کوتاه‌تر است) از عددِ سال‌ها در تقویم میلادی پیشی می‌گیرد.[۲۲۷] |
|
|
۲۵٬۰۰۰ | —
|
تقویم اسلامی جدولی (مثلاً تقویم مصری) دچار تغییری ۱۰ روزه با گام‌های ماه می‌شود.[۲۲۸] |
|
|
۴۶٬۸۸۱ | ۱ مارس، ۴۸٬۹۰۱ پس از میلاد[ح] | تقویم ژولینی (۳۶۵٫۲۵ روز) و تقویم میلادی (۳۶۵٫۲۴۲۵ روز)، فقط «یک سال»، از نظر عددی، با هم فاصله خواهند داشت.[۲۲۹] |
انرژی اتمی
[ویرایش]|
|
تعداد سال‌ها از هم‌اکنون | واقعه |
|---|---|---|
|
|
۱۰٬۰۰۰ | تأسیسات آزمایشی مجزاسازی ضایعات که برای دفن ضایعات حاصله از تولید سلاح‌های هسته‌ای بکار می‌رود؛ تا این هنگام، محافظت خواهد شد. این مرکز یک «سیستم نشانگر دائمی» دارد که به بازدیدکنندگان آن، به ۶ زبان رسمی سازمان ملل متحد، زبان ناواهو و نیز از طریق چندین تصویرنگاشت، هشدار می‌دهد.[۲۳۰] («کارگروه مداخلهٔ بشریت» از هم‌اکنون، یک شالودهٔ نظریه‌ای برای اهداف و برنامه‌های ایالات متحدهٔ آمریکا دربارهٔ نشانه‌شناسی هسته‌ای در سال‌های آتی مهیا نموده‌است). |
|
|
۲۴٬۰۰۰ | پس از گذشتِ این مدت زمان، «منطقهٔ ممنوعهٔ چرنوبیل»، که محدوده‌ای به وسعت ۲۶۰۰ کیلومتر مربع در کشورهای اوکراین و بلاروس است و از سال ۱۹۸۶ و به دنبال فاجعه چرنوبیل، خالی از سکنه شده‌است، دوباره برای زندگی بشر، قابلِ سکنا خواهد شد.[۲۳۱] |
|
|
۲۴٬۱۱۰ | نیمه‌عمر پلوتونیوم-۲۳۹.[۲۳۲] |
|
|
۳۰٬۰۰۰ | عمر تخمینی ذخایر رآکتورهای زاینده با در نظر گرفتن ذخایر شناخته‌شدهٔ فعلی و مشروط بر آنکه میزان مصرف جهانی انرژی در حد مصرفِ آن در سال ۲۰۰۹ باقی بماند.[۲۳۳] |
|
|
۶۰٬۰۰۰ | عمر تخمینی ذخایر رآکتورهای آب‌سبک، در صورتی که بتوان تمامی اورانیوم موجود در آبِ دریا را استخراج کرد و مشروط بر آنکه، میزان مصرف جهانی انرژی در حد مصرفِ آن در سال ۲۰۰۹ باقی بماند.[۲۳۳] |
|
|
۲۱۱٬۰۰۰ | نیمه‌عمر تکنسیم ۹۹، مهم‌ترین «محصول شکافت با عمر طولانی» که یکی از ضایعات و پس‌مانده‌های رآکتورهای هسته‌ای با سوختِ اورانیوم است. |
|
|
۲۵۰٬۰۰۰ | کمترین زمانی که باید بگذرد تا پلوتونیم ذخیره شده در تأسیسات آزمایشی مجزاسازی ضایعات در ایالت نیومکزیکو، از لحاظ رادیولوژیک برای انسان مرگبار نباشد.[۲۳۴] |
|
|
۱۵٫۷ میلیون | نیمه‌عمر یُد ۱۲۹، طولانی‌عمرترین «محصول شکافت با عمر طولانی» که یکی از ضایعات و پس‌مانده‌هایِ رآکتورهای هسته‌ای با سوختِ اورانیوم است. |
|
|
۶۰ میلیون | عمر تخمینی ذخایر رآکتورهایِ مبتنی بر همجوشی هسته‌ای، در صورتی که بتوان تمامی لیتیوم موجود در آب دریا را استخراج کرد و مشروط بر آنکه، میزان مصرف جهانی انرژی در حد کنونی باقی بماند.[۲۳۵] |
|
|
۷۰۴ میلیون | نیمه‌عمر اورانیوم-۲۳۵.[۲۳۲] |
|
|
۴٫۴۷ میلیارد | نیمه‌عمر اورانیوم-۲۳۸.[۲۳۲] |
|
|
۵ میلیارد | عمر تخمینی ذخایر رآکتور زاینده در صورتی که بتوان تمامی اورانیوم آب دریاها را استخراج کرد، مشروط بر آنکه میزان مصرف جهانی انرژی در حد مصرفِ آن در سال ۱۹۸۳ میلادی باقی بماند.[۲۳۶] |
|
|
۱۴ میلیون | نیمه‌عمر توریوم-۲۳۲.[۲۳۲] |
|
|
۱۵۰ میلیارد | عمر تخمینی ذخایرِ رآکتورهای مبتنی بر همجوشی هسته‌ای، در صورتی که بتوان تمامی دوتریوم موجود در آب دریا را استخراج کرد و مشروط بر آنکه، میزان مصرف جهانی انرژی در حد کنونی باقی بماند.[۲۳۵] |
|
|
۲×۱۰۱۹ (۲۰ کوئینتیلیون) |
نیمه‌عمر بیسموت-۲۰۹.[۲۳۲] |
|
|
۲٫۲×۱۰۲۴ (۲٫۲ سپتیلیون) |
نیمه‌عمر تلوریم-۱۲۸، طولانی‌ترین نیمه‌عمر شناخته‌شده برای یک هسته ناپایدار.[۲۳۲] |
جستارهای وابسته
[ویرایش]- فهرست رویدادهای نجومی آینده
- آینده یک جهان منبسط‌شونده
- آینده زمین
- مرگ گرمای کیهان
- گاه‌شمار تاریخ طبیعی
یادداشت‌ها
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ ۱٫۱۱ ۱٫۱۲ ۱٫۱۳ این زمان، نشان‌دهندهٔ زمانی است که به احتمالِ زیاد، واقعهٔ موردِ نظر در آن رخ خواهد داد. با اینحال، این واقعه، در هر زمانی از حال تا آینده، ممکن است رخ دهد.
- ↑ مقیاس‌ها از نوع «مقیاس کوچک (آمریکایی)» است.
- ↑ این موضوع تا مدتها، سؤالی چالش‌برانگیز و موردِ تردید بود؛ به مقاله «کی.آر. رایبیکی» و «سی. دنیس» در سال ۲۰۰۱ مراجعه کنید. با این وجود، بر پایهٔ جدیدترین محاسبات انجام‌شده، این واقعه، به احتمالِ قریب به یقین، رخ خواهد داد.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ در حدود ۲۶۴ نیمه‌عمر. «تایسون و همکاران»، روش محاسباتی دیگری با متغیرهای متفاوت، برای نیمه‌عمر بکار می‌گیرند.
- ↑ یعنی عدد ۱ که ۱۰۲۶ (۱۰۰ سپتیلیون) صفر به‌دنبال آن قرار دارد.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ هرچند برای راحتیِ کار، مقیاس‌ها در اینجا به صورت «سال» ذکر شده‌است، اما در چنین مدتی، عددِ زمان، آنچنان بزرگ است که ارقام عددی آن، فارغ از اینکه چه مقیاس زمانی بکار ببریم؛ چه نانوثانیه باشد و چه طولِ عمرِ ستاره‌ای، بدون تغییر باقی خواهد ماند.
- ↑ یعنی عدد ۱ که ۱۰۵۰ (۱۰۰ کوئین‌دسیلیون) صفر به‌دنبال آن قرار دارد.
- ↑ محاسبه به‌طور دستی انجام شده و بر این حقیقت استوار است که تقویم‌های موردِ بحث، در سال ۱۵۸۲، به اندازهٔ ۱۰ روز از هم فاصله داشتند و هر ۴۰۰ سال، ۳ روز به این فاصله‌شان افزوده می‌شود. ۱ مارس ۴۸۹۰۰ پس از میلاد (گاه‌شماری ژولینی) و ۱ مارس ۴۸۹۰۱ پس از میلاد (گاه‌شماری میلادی) هر دو سه‌شنبه است.
منابع
[ویرایش]- ↑ Rescher, Nicholas (1998). Predicting the future: An introduction to the theory of forecasting. State University of New York Press. ISBN 0-7914-3553-9.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Adams, Fred; Laughlin, Greg (1999). The Five Ages of the Universe. New York: The Free Press. ISBN 978-0-684-85422-9.
- ↑ Blackman, J. W.; et al. (13 October 2021). "A Jovian analogue orbiting a white dwarf star". Nature. 598 (7880): 272–275. arXiv:2110.07934. Bibcode:2021Natur.598..272B. doi:10.1038/s41586-021-03869-6. PMID 34646001. S2CID 238860454. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ Blackman, Joshua; Bennett, David; Beaulieu, Jean-Philippe (13 October 2021). "A Crystal Ball Into Our Solar System's Future - Giant Gas Planet Orbiting a Dead Star Gives Glimpse Into the Predicted Aftermath of our Sun's Demise". Keck Observatory. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ Ferreira, Becky (13 October 2021). "Astronomers Found a Planet That Survived Its Star's Death - The Jupiter-size planet orbits a type of star called a white dwarf, and hints at what our solar system could be like when the sun burns out". The New York Times. Archived from the original on 2021-12-28. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ ۷٫۰۰ ۷٫۰۱ ۷٫۰۲ ۷٫۰۳ ۷٫۰۴ ۷٫۰۵ ۷٫۰۶ ۷٫۰۷ ۷٫۰۸ ۷٫۰۹ ۷٫۱۰ ۷٫۱۱ ۷٫۱۲ ۷٫۱۳ Adams, Fred C.; Laughlin, Gregory (April 1997). "A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects". Reviews of Modern Physics. 69 (2): 337–372. arXiv:astro-ph/9701131. Bibcode:1997RvMP...69..337A. doi:10.1103/RevModPhys.69.337.
- ↑ Komatsu, E.; Smith, K. M.; Dunkley, J.; et al. (2011). "Seven-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Cosmological Interpretation". The Astrophysical Journal Supplement Series. 192 (2): 18. arXiv:1001.4731. Bibcode:2011ApJS..192...19W. doi:10.1088/0067-0049/192/2/18.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ Linde, Andrei. (2007). "Sinks in the Landscape, Boltzmann Brains and the Cosmological Constant Problem". Journal of Cosmology and Astroparticle Physics (subscription required). 2007 (1): 022. arXiv:hep-th/0611043. Bibcode:2007JCAP...01..022L. doi:10.1088/1475-7516/2007/01/022. Retrieved 26 June 2009.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ Finkleman, David; Allen, Steve; Seago, John; Seaman, Rob; Seidelmann, P. Kenneth (June 2011). "The Future of Time: UTC and the Leap Second". ArXiv eprint. 1106: 3141. arXiv:1106.3141. Bibcode:2011arXiv1106.3141F.
- ↑ McClure, Bruce; Byrd, Deborah (22 September 2021). "Gamma Cephei, aka Errai, a future North Star". earthsky.org. Retrieved 25 December 2021.
- ↑ Mengel, M.; A. Levermann (4 May 2014). "Ice plug prevents irreversible discharge from East Antarctica". Nature Climate Change.
- ↑ Hockey, T.; Trimble, V. (2010). "Public reaction to a V = −12.5 supernova". The Observatory. 130 (3): 167. Bibcode:2010Obs...130..167H.
- ↑ "A giant star is acting strange, and astronomers are buzzing". National Geographic (به انگلیسی). 26 December 2019. Archived from the original on 8 January 2021. Retrieved 15 March 2020.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Sessions, Larry (29 July 2009). "Betelgeuse will explode someday". EarthSky Communications, Inc. Archived from the original on 23 May 2021. Retrieved 16 November 2010.
- ↑ Saio, Hideyuki; Nandal, Devesh; Meynet, Georges; Ekstöm, Sylvia (2 June 2023). "The evolutionary stage of Betelgeuse inferred from its pulsation periods". arXiv:2306.00287 [astro-ph.SR].
- ↑ Neuhäuser, R.; Torres, G.; Mugrauer, M.; Neuhäuser, D. L.; Chapman, J.; Luge, D.; Cosci, M. (July 2022). "Colour evolution of Betelgeuse and Antares over two millennia, derived from historical records, as a new constraint on mass and age". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 516 (1): 693–719. arXiv:2207.04702. Bibcode:2022MNRAS.516..693N. doi:10.1093/mnras/stac1969.
- ↑ Howell, Elizabeth (9 November 2018). "Vega: The North Star of the Past and the Future". Space.com (به انگلیسی). Retrieved 25 December 2021.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ Plait, Phil (2002). Bad Astronomy: Misconceptions and Misuses Revealed, from Astrology to the Moon Landing "Hoax". John Wiley and Sons. pp. 55–56. ISBN 978-0-471-40976-2.
- ↑ Mowat, Laura (14 July 2017). "Africa's desert to become lush green tropics as monsoons MOVE to Sahara, scientists say". Express.co.uk (به انگلیسی). Retrieved 23 March 2018.
- ↑ "Orbit: Earth's Extraordinary Journey". ExptU. 23 دسامبر 2015. Archived from the original on 14 July 2018. Retrieved 23 March 2018.
- ↑ "'Super-eruption' timing gets an update – and not in humanity's favour". Nature (به انگلیسی). 552 (7683): 8. 30 November 2017. doi:10.1038/d41586-017-07777-6. Archived from the original on 24 July 2021. Retrieved 28 August 2020.
- ↑ "Scientists predict a volcanic eruption that would destroy humanity could happen sooner than previously thought". The Independent (به انگلیسی). Archived from the original on 9 November 2020. Retrieved 28 August 2020.
- ↑ Schorghofer, Norbert (23 September 2008). "Temperature response of Mars to Milankovitch cycles" (PDF). Geophysical Research Letters. 35 (18). Bibcode:2008GeoRL..3518201S. doi:10.1029/2008GL034954. Archived from the original (PDF) on 16 May 2016. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Beech, Martin (2009). Terraforming: The Creating of Habitable Worlds. Springer. pp. 138–142.
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ Matthews, R. A. J. (Spring 1994). "The Close Approach of Stars in the Solar Neighborhood". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. 35 (1): 1. Bibcode:1994QJRAS..35....1M.
- ↑ Berger, A & Loutre, MF (2002). "Climate: an exceptionally long interglacial ahead?". Science. 297 (5585): 1287–8. doi:10.1126/science.1076120. PMID 12193773.
- ↑ "Human-made climate change suppresses the next ice age – Potsdam Institute for Climate Impact Research". pik-potsdam.de. Archived from the original on 7 January 2021. Retrieved 2020-10-21.
- ↑ "Niagara Falls Geology Facts & Figures". Niagara Parks. Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 29 April 2011.
- ↑ Bastedo, Jamie (1994). Shield Country: The Life and Times of the Oldest Piece of the Planet. Arctic Institute of North America of the University of Calgary. p. 202.
- ↑ Tapping, Ken (2005). "The Unfixed Stars". National Research Council Canada. Archived from the original on 8 July 2011. Retrieved 29 December 2010.
- ↑ Monnier, J. D.; Tuthill, P.; Lopez, GB; et al. (1999). "The Last Gasps of VY Canis Majoris: Aperture Synthesis and Adaptive Optics Imagery". The Astrophysical Journal. 512 (1): 351. arXiv:astro-ph/9810024. Bibcode:1999ApJ...512..351M. doi:10.1086/306761.
- ↑ Schaetzl, Randall J.; Anderson, Sharon (2005). Soils: Genesis and Geomorphology. Cambridge University Press. p. 105.
- ↑ French, Robert S.; Showalter, Mark R. (August 2012). "Cupid is doomed: An analysis of the stability of the inner uranian satellites". Icarus. 220 (2): 911–921. arXiv:1408.2543. Bibcode:2012Icar..220..911F. doi:10.1016/j.icarus.2012.06.031. S2CID 9708287.
- ↑ David Archer (2009). The Long Thaw: How Humans Are Changing the Next 100,000 Years of Earth's Climate. Princeton University Press. p. 123. ISBN 978-0-691-13654-7.
- ↑ "Frequently Asked Questions". Hawai'i Volcanoes National Park. 2011. Retrieved 22 October 2011.
- ↑ Tuthill, Peter; Monnier, John; Lawrance, Nicholas; Danchi, William; Owocki, Stan; Gayley, Kenneth (2008). "The Prototype Colliding-Wind Pinwheel WR 104". The Astrophysical Journal. 675 (1): 698–710. arXiv:0712.2111. Bibcode:2008ApJ...675..698T. doi:10.1086/527286.
- ↑ Tuthill, Peter. "WR 104: Technical Questions". Retrieved 20 December 2015.
- ↑ Bostrom, Nick (March 2002). "Existential Risks: Analyzing Human Extinction Scenarios and Related Hazards". Journal of Evolution and Technology. 9 (1). Retrieved 10 September 2012.
- ↑ "Badlands National Park - Nature & Science - Geologic Formations".
- ↑ Landstreet, John D. (2003). Physical Processes in the Solar System: An introduction to the physics of asteroids, comets, moons and planets. Keenan & Darlington. p. 121.
- ↑ "Super-eruptions: Global effects and future threats". The Geological Society. Retrieved 25 May 2012.
- ↑ "A giant star is acting strange, and astronomers are buzzing". National Geographic (به انگلیسی). 26 December 2019. Retrieved 15 March 2020.
- ↑ "Uranus's colliding moons". astronomy.com. 2017. Retrieved 23 September 2017.
- ↑ Bailer-Jones, C.A.L.; Rybizki, J; Andrae, R.; Fouesnea, M. (2018). "New stellar encounters discovered in the second Gaia data release". Astronomy & Astrophysics. 616: A37. arXiv:1805.07581. Bibcode:2018A&A...616A..37B. doi:10.1051/0004-6361/201833456. S2CID 56269929.
- ↑ Bobylev, Vadim V. (March 2010). "Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System". Astronomy Letters. 36 (3): 220–226. arXiv:1003.2160. Bibcode:2010AstL...36..220B. doi:10.1134/S1063773710030060.
- ↑ Goldstein, Natalie (2009). Global Warming. Infobase Publishing. p. 53. ISBN 978-0-8160-6769-5.
The last time acidification on this scale occurred (about 65 mya) it took more than 2 million years for corals and other marine organisms to recover; some scientists today believe, optimistically, that it could take tens of thousands of years for the ocean to regain the chemistry it had in preindustrial times.
- ↑ "Grand Canyon - Geology - A dynamic place". Views of the National Parks. National Park Service. Archived from the original on 21 July 2018. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Horner, J.; Evans, N.W.; Bailey, M. E. (2004). "Simulations of the Population of Centaurs I: The Bulk Statistics". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 354 (3): 798–810. arXiv:astro-ph/0407400. Bibcode:2004MNRAS.354..798H. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08240.x.
- ↑ Haddok, Eitan (29 September 2008). "Birth of an Ocean: The Evolution of Ethiopia's Afar Depression". Scientific American. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 27 December 2010.
- ↑ Bilham, Roger (November 2000). "NOVA Online | Everest | Birth of the Himalaya". www.pbs.org. Archived from the original on 19 June 2021. Retrieved 22 July 2021.
- ↑ Kirchner, James W.; Weil, Anne (9 March 2000). "Delayed biological recovery from extinctions throughout the fossil record". Nature. 404 (6774): 177–180. Bibcode:2000Natur.404..177K. doi:10.1038/35004564. PMID 10724168.
- ↑ Wilson, Edward O. (1999). The Diversity of Life. W.W. Norton & Company. p. 216. ISBN 978-0-393-31940-8.
- ↑ Wilson, Edward Osborne (1992). "The Human Impact". The Diversity of Life. London: Penguin UK (published 2001). ISBN 978-0-14-193173-9. Retrieved 15 March 2020.
- ↑ Sharma, B. K. (2008). "Theoretical formulation of the Phobos, moon of Mars, rate of altitudinal loss". Eprint arXiv:0805.1454. Retrieved 10 September 2012.
- ↑ ۵۶٫۰ ۵۶٫۱ ۵۶٫۲ ۵۶٫۳ ۵۶٫۴ Scotese, Christopher R. "Pangea Ultima will form 250 million years in the Future". Paleomap Project. Retrieved 13 March 2006.
- ↑ Garrison, Tom (2009). Essentials of Oceanography (5 ed.). Brooks/Cole. p. 62.
- ↑ "Continents in Collision: Pangea Ultima". NASA. 2000. Archived from the original on 21 August 2012. Retrieved 29 December 2010.
- ↑ "Geology". Encyclopedia of Appalachia. University of Tennessee Press. 2011. Archived from the original on 21 May 2014. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Hancock, Gregory (January 2007). "Summit erosion rates deduced from 10Be: Implications for relief production in the central Appalachians" (PDF). Geology. 35 (1). doi:10.1130/g23147a.1.
- ↑ Yorath, C. J. (1995). Of rocks, mountains and Jasper: a visitor's guide to the geology of Jasper National Park. Dundurn Press. p. 30.
- ↑ Dethier, David P.; Ouimet, W.; Bierman, P. R.; Rood, D. H.; et al. (2014). "Basins and bedrock: Spatial variation in 10Be erosion rates and increasing relief in the southern Rocky Mountains, USA" (PDF). Geology. 42 (2): 167–170. Bibcode:2014Geo....42..167D. doi:10.1130/G34922.1. Archived from the original (PDF) on 23 December 2018. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Patzek, Tad W. (2008). "Can the Earth Deliver the Biomass-for-Fuel we Demand?". In Pimentel, David (ed.). Biofuels, Solar and Wind as Renewable Energy Systems: Benefits and Risks. Springer.
- ↑ Perlman, David (14 October 2006). "Kiss that Hawaiian timeshare goodbye / Islands will sink in 80 million years". San Francisco Chronicle.
- ↑ Nelson, Stephen A. "Meteorites, Impacts, and Mass Extinction". Tulane University. Retrieved 13 January 2011.
- ↑ Lang, Kenneth R. (2003). The Cambridge Guide to the Solar System. Cambridge University Press. pp. 328–329.
- ↑ Schröder, K. -P.; Connon Smith, Robert (2008). "Distant future of the Sun and Earth revisited". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 155–63. arXiv:0801.4031. Bibcode:2008MNRAS.386..155S. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x.
- ↑ Jillian Scudder. "How Long Until The Moon Slows The Earth to a 25 Hour Day?". Forbes. Retrieved 30 May 2017.
- ↑ Hayes, Wayne B. (2007). "Is the Outer Solar System Chaotic?". Nature Physics. 3 (10): 689–691. arXiv:astro-ph/0702179. Bibcode:2007NatPh...3..689H. doi:10.1038/nphys728.
- ↑ Leong, Stacy (2002). "Period of the Sun's Orbit Around the Galaxy (Cosmic Year)". The Physics Factbook. Retrieved 2 April 2007.
- ↑ ۷۱٫۰ ۷۱٫۱ ۷۱٫۲ Williams, Caroline; Nield, Ted (20 October 2007). "Pangaea, the comeback". New Scientist. Archived from the original on 13 April 2008. Retrieved 2 January 2014.
- ↑ Calkin and Young in 1996 on pages 9–75
- ↑ Thompson and Perry in 1997 on pages127–28
- ↑ ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ Thompson and Perry in 1997 on pages 127–28
- ↑ ۷۵٫۰ ۷۵٫۱ ۷۵٫۲ ۷۵٫۳ ۷۵٫۴ ۷۵٫۵ O'Malley-James, Jack T.; Greaves, Jane S.; Raven, John A.; Cockell, Charles S. (2014). "Swansong Biosphere II: The final signs of life on terrestrial planets near the end of their habitable lifetimes". International Journal of Astrobiology. 13 (3): 229–243. arXiv:1310.4841. Bibcode:2014IJAsB..13..229O. doi:10.1017/S1473550413000426. S2CID 119252386.
- ↑ O'Donoghue, James; Moore, Luke; Connerney, Jack; Melin, Henrik; Stallard, Tom S.; Miller, Steve; Baines, Kevin H. (1 April 2019). "Observations of the chemical and thermal response of 'ring rain' on Saturn's ionosphere". Icarus. 322: 251–260. Bibcode:2019Icar..322..251O. doi:10.1016/j.icarus.2018.10.027. hdl:2381/43180. ISSN 0019-1035.
- ↑ Strom, Robert G.; Schaber, Gerald G.; Dawson, Douglas D. (25 May 1994). "The global resurfacing of Venus". Journal of Geophysical Research. 99 (E5): 10899–10926. Bibcode:1994JGR....9910899S. doi:10.1029/94JE00388.
- ↑ Nield in 2007 on pages 20–21
- ↑ Hoffman in 1992 on pages 323–27
- ↑ Minard, Anne (2009). "Gamma-Ray Burst Caused Mass Extinction?". National Geographic News. Retrieved 2012-08-27.
- ↑ "Questions Frequently Asked by the Public About Eclipses". NASA. Archived from the original on 12 March 2010. Retrieved 7 March 2010.
- ↑ ۸۲٫۰ ۸۲٫۱ ۸۲٫۲ ۸۲٫۳ ۸۲٫۴ ۸۲٫۵ O'Malley-James, Jack T.; Greaves, Jane S.; Raven, John A.; Cockell, Charles S. (2012). "Swansong Biospheres: Refuges for life and novel microbial biospheres on terrestrial planets near the end of their habitable lifetimes" (PDF). arxiv.org. Retrieved 2012-11-01.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ ۸۳٫۰ ۸۳٫۱ Heath, Martin J.; Doyle, Laurance R. (2009). "Circumstellar Habitable Zones to Ecodynamic Domains: A Preliminary Review and Suggested Future Directions". arXiv:0912.2482.
- ↑ ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ ۸۴٫۲ Ward, Peter D.; Brownlee, Donald (2003). Rare earth : why complex life is uncommon in the universe. New York: Copernicus. pp. 117–128. ISBN 978-0387952895.
- ↑ ۸۵٫۰ ۸۵٫۱ ۸۵٫۲ ۸۵٫۳ Franck, S.; Bounama, C.; Von Bloh, W. (November 2005). "Causes and timing of future biosphere extinction" (PDF). Biogeosciences Discussions. 2 (6): 1665–1679. Bibcode:2005BGD.....2.1665F. doi:10.5194/bgd-2-1665-2005. Retrieved 19 October 2011.
- ↑ Bounama, Christine; Franck, S.; Von Bloh, David (2001). "The fate of Earth's ocean". Hydrology and Earth System Sciences. 5 (4): 569–575. Bibcode:2001HESS....5..569B. doi:10.5194/hess-5-569-2001.
- ↑ ۸۷٫۰ ۸۷٫۱ Schröder, K. -P.; Connon Smith, Robert (1 May 2008). "Distant future of the Sun and Earth revisited". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 155–163. arXiv:0801.4031. Bibcode:2008MNRAS.386..155S. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x.
- ↑ ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ Brownlee ۲۰۱۰، ص. ۹۵.
- ↑ Brownlee, Donald E. (2010). "Planetary habitability on astronomical time scales". In Schrijver, Carolus J.; Siscoe, George L. (eds.). Heliophysics: Evolving Solar Activity and the Climates of Space and Earth. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-11294-9.
- ↑ Li King-Fai; Pahlevan, Kaveh; Kirschvink, Joseph L.; Yung, Luk L. (2009). "Atmospheric pressure as a natural climate regulator for a terrestrial planet with a biosphere". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 106 (24). Bibcode:2009PNAS..106.9576L. doi:10.1073/pnas.0809436106. PMC 2701016. PMID 19487662.
- ↑ Caldeira, Ken; Kasting, James F (1992). "The life span of the biosphere revisited". Nature. 360 (6406): 721–23. Bibcode:1992Natur.360..721C. doi:10.1038/360721a0. PMID 11536510.
- ↑ Franck, S. (2000). "Reduction of biosphere life span as a consequence of geodynamics". Tellus B. 52 (1): 94–107. Bibcode:2000TellB..52...94F. doi:10.1034/j.1600-0889.2000.00898.x.
- ↑ Timothy M, von Bloh; Werner (2001). "Biotic feedback extends the life span of the biosphere". Geophysical Research Letters. 28 (9): 1715–18. Bibcode:2001GeoRL..28.1715L. doi:10.1029/2000GL012198.
- ↑ ۹۴٫۰ ۹۴٫۱ ۹۴٫۲ ۹۴٫۳ Kargel, Jeffrey Stuart (2004). Mars: A Warmer, Wetter Planet. Springer. p. 509. ISBN 978-1-85233-568-7. Retrieved 29 October 2007.
- ↑ Neron de Surgey, O.; Laskar, J. (1996). "On the Long Term Evolution of the Spin of the Earth". Astronomie et Systemes Dynamiques, Bureau des Longitudes. 318: 975. Bibcode:1997A&A...318..975N.
- ↑ ۹۶٫۰ ۹۶٫۱ ۹۶٫۲ Adams ۲۰۰۸، صص. ۳۳–۴۷.
- ↑ ۹۷٫۰ ۹۷٫۱ Cox, J. T.; Loeb, Abraham (2007). "The Collision Between The Milky Way And Andromeda". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 461. arXiv:0705.1170. Bibcode:2008MNRAS.tmp..333C. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13048.x.
- ↑ ۹۸٫۰ ۹۸٫۱ Li, King-Fai; Pahlevan, Kaveh; Kirschvink, Joseph L.; Yung, Yuk L. (16 June 2009). "Atmospheric pressure as a natural climate regulator for a terrestrial planet with a biosphere". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 106 (24): 9576–9579. Bibcode:2009PNAS..106.9576L. doi:10.1073/pnas.0809436106. PMC 2701016. PMID 19487662.
- ↑ Adams, Fred C. (2008). "Long-term astrophysicial processes". In Bostrom, Nick; Cirkovic, Milan M. (eds.). Global Catastrophic Risks. Oxford University Press. pp. 33–47.
- ↑ Waszek, Lauren; Irving, Jessica; Deuss, Arwen (20 February 2011). "Reconciling the Hemispherical Structure of Earth's Inner Core With its Super-Rotation". Nature Geoscience. 4 (4): 264–267. Bibcode:2011NatGe...4..264W. doi:10.1038/ngeo1083.
- ↑ McDonough, W. F. (2004). "Compositional Model for the Earth's Core". Treatise on Geochemistry. 2: 547–568. Bibcode:2003TrGeo...2..547M. doi:10.1016/B0-08-043751-6/02015-6. ISBN 978-0-08-043751-4.
- ↑ Meadows, A. J. (2007). The Future of the Universe. Springer. pp. 81–83. ISBN 9781852339463.
- ↑ Luhmann, J. G.; Johnson, R. E.; Zhang, M. H. G. (1992). "Evolutionary impact of sputtering of the Martian atmosphere by O+ pickup ions". Geophysical Research Letters. 19 (21): 2151–2154. Bibcode:1992GeoRL..19.2151L. doi:10.1029/92GL02485.
- ↑ Quirin Shlermeler (3 March 2005). "Solar wind hammers the ozone layer". News@nature. doi:10.1038/news050228-12.
- ↑ Adams ۲۰۰۸، صص. ۳۳–۴۴.
- ↑ "Study: Earth May Collide With Another Planet". Fox News. 11 June 2009. Retrieved 8 September 2011.
- ↑ Guinan, E. F.; Ribas, I. (2002). Montesinos, Benjamin; Gimenez, Alvaro; Guinan, Edward F. (eds.). "Our Changing Sun: The Role of Solar Nuclear Evolution and Magnetic Activity on Earth's Atmosphere and Climate". ASP Conference Proceedings. 269: 85–106. Bibcode:2002ASPC..269...85G.
- ↑ Kasting, J. F. (June 1988). "Runaway and moist greenhouse atmospheres and the evolution of earth and Venus". Icarus. 74 (3): 472–494. Bibcode:1988Icar...74..472K. doi:10.1016/0019-1035(88)90116-9. PMID 11538226.
- ↑ Hecht, Jeff (2 April 1994). "Science: Fiery Future for Planet Earth". New Scientist (subscription required). No. 1919. p. 14. Retrieved 29 October 2007.
- ↑ Chyba, C. F.; Jankowski, D. G.; Nicholson, P. D. (1989). "Tidal Evolution in the Neptune-Triton System". Astronomy and Astrophysics. 219: 23. Bibcode:1989A&A...219L..23C.
- ↑ Cain, Fraser (2007). "When Our Galaxy Smashes Into Andromeda, What Happens to the Sun?". Universe Today. Archived from the original on 17 May 2007. Retrieved 2007-05-16.
- ↑ Cox, T. J.; Loeb, Abraham (2008). "The Collision Between The Milky Way And Andromeda". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 461–474. arXiv:0705.1170. Bibcode:2008MNRAS.386..461C. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13048.x.
- ↑ NASA (31 May 2012). "NASA's Hubble Shows Milky Way is Destined for Head-On Collision". NASA. Retrieved 13 October 2012.
- ↑ Dowd, Maureen (29 May 2012). "Andromeda Is Coming!". The New York Times. Retrieved 9 January 2014.
[NASA's David Morrison] explained that the Andromeda-Milky Way collision would just be two great big fuzzy balls of stars and mostly empty space passing through each other harmlessly over the course of millions of years.
- ↑ Braine, J.; Lisenfeld, U.; Duc, P. A.; et al. (2004). "Colliding molecular clouds in head-on galaxy collisions". Astronomy and Astrophysics. 418 (2): 419–428. arXiv:astro-ph/0402148. Bibcode:2004A&A...418..419B. doi:10.1051/0004-6361:20035732. Retrieved 2 April 2008.
- ↑ ۱۱۶٫۰ ۱۱۶٫۱ ۱۱۶٫۲ ۱۱۶٫۳ Schroder, K. P.; Connon Smith, Robert (2008). "Distant Future of the Sun and Earth Revisited". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 155–163. arXiv:0801.4031. Bibcode:2008MNRAS.386..155S. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x.
- ↑ Taylor, David. "The End Of The Sun". Archived from the original on 12 May 2021. Retrieved 29 July 2021.
- ↑ Powell, David (January 22, 2007), "Earth's Moon Destined to Disintegrate", Space.com, Tech Media Network, retrieved 2010-06-01.
- ↑ Lorenz, Ralph D.; Lunine, Jonathan I.; McKay, Christopher P. (1997). "Titan under a red giant sun: A new kind of "habitable" moon" (PDF). Geophysical Research Letters. 24 (22): 2905–8. Bibcode:1997GeoRL..24.2905L. doi:10.1029/97GL52843. PMID 11542268. Archived from the original (PDF) on 24 July 2011. Retrieved 21 March 2008.
- ↑ Rybicki, K. R.; Denis, C. (2001). "On the Final Destiny of the Earth and the Solar System". Icarus. 151 (1): 130–137. Bibcode:2001Icar..151..130R. doi:10.1006/icar.2001.6591.
- ↑ Balick, Bruce. "Planetary Nebulae and the Future of the Solar System". University of Washington. Archived from the original on 19 December 2008. Retrieved 23 June 2006.
- ↑ Kalirai, Jasonjot S.; et al. (March 2008). "The Initial-Final Mass Relation: Direct Constraints at the Low-Mass End". The Astrophysical Journal. 676 (1): 594–609. arXiv:0706.3894. Bibcode:2008ApJ...676..594K. doi:10.1086/527028.
- ↑ Based upon the weighted least-squares best fit on p. 16 of Kalirai et al. with the initial mass equal to a solar mass.
- ↑ "Universe May End in a Big Rip". CERN Courier. 1 May 2003. Retrieved 22 July 2011.
- ↑ "Ask Ethan: Could The Universe Be Torn Apart In A Big Rip?". Forbes. Archived from the original on 2 August 2021. Retrieved 26 January 2021.
- ↑ Caldwell, Robert R.; Kamionkowski, Marc; Weinberg, Nevin N. (2003). "Phantom Energy and Cosmic Doomsday". Physical Review Letters. 91 (7): 071301. arXiv:astro-ph/0302506. Bibcode:2003PhRvL..91g1301C. doi:10.1103/PhysRevLett.91.071301. PMID 12935004.
- ↑ Vikhlinin, A.; Kravtsov, A.V.; Burenin, R.A.; et al. (2009). "Chandra Cluster Cosmology Project III: Cosmological Parameter Constraints". The Astrophysical Journal. The Astrophysical Journal. 692 (2): 1060. arXiv:0812.2720. Bibcode:2009ApJ...692.1060V. doi:10.1088/0004-637X/692/2/1060.
- ↑ Murray, C.D. & Dermott, S.F. (1999). Solar System Dynamics. Cambridge University Press. p. 184. ISBN 978-0-521-57295-8.
- ↑ Dickinson, Terence (1993). From the Big Bang to Planet X. Camden East, Ontario: Camden House. pp. 79–81. ISBN 978-0-921820-71-0.
- ↑ Canup, Robin M.; Righter, Kevin (2000). Origin of the Earth and Moon. The University of Arizona space science series. Vol. 30. University of Arizona Press. pp. 176–177. ISBN 978-0-8165-2073-2.
- ↑ Bruce Dorminey (31 January 2017). "Earth and Moon May Be on Long-Term Collision Course". Forbes. Retrieved 11 February 2017.
- ↑ "The Local Group of Galaxies". University of Arizona. Students for the Exploration and Development of Space. Retrieved 2 October 2009.
- ↑ ۱۳۳٫۰ ۱۳۳٫۱ Loeb, Abraham (2011). "Cosmology with Hypervelocity Stars". Harvard University. arXiv:1102.0007v2.
- ↑ Chown, Marcus (1996). Afterglow of Creation. University Science Books. p. 210.
- ↑ ۱۳۵٫۰ ۱۳۵٫۱ Busha, Michael T.; Adams, Fred C.; Wechsler, Risa H.; Evrard, August E. (2003-10-20). "Future Evolution of Structure in an Accelerating Universe". The Astrophysical Journal. 596 (2): 713–724. arXiv:astro-ph/0305211. doi:10.1086/378043. ISSN 0004-637X. S2CID 15764445.
- ↑ Adams, F. C.; Graves, G. J. M.; Laughlin, G. (December 2004). García-Segura, G.; Tenorio-Tagle, G.; Franco, J.; Yorke, H. W. (eds.). "Gravitational Collapse: From Massive Stars to Planets. / First Astrophysics meeting of the Observatorio Astronomico Nacional. / A meeting to celebrate Peter Bodenheimer for his outstanding contributions to Astrophysics: Red Dwarfs and the End of the Main Sequence". Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica, Serie de Conferencias. 22: 46–49. Bibcode:2004RMxAC..22...46A. See Fig. 3.
- ↑ ۱۳۷٫۰ ۱۳۷٫۱ Davies, Paul (1997). The Last Three Minutes: Conjectures About The Ultimate Fate of the Universe. Basic Books. ISBN 978-0-465-03851-0.
- ↑ Fraser Cain (17 October 2013). "How Will The Universe End?". Retrieved 13 June 2016.
- ↑ Busha, Michael T.; Adams, Fred C.; Wechsler, Risa H.; Evrard, August E. (2003-10-20). "Future Evolution of Structure in an Accelerating Universe". The Astrophysical Journal. 596 (2): 713–724. arXiv:astro-ph/0305211. doi:10.1086/378043. ISSN 0004-637X.
- ↑ Ord, Toby (2021-05-05). "The Edges of Our Universe". arXiv:2104.01191 [gr-qc].
- ↑ Krauss, Lawrence M.; Starkman, Glenn D. (March 2000). "Life, The Universe, and Nothing: Life and Death in an Ever-Expanding Universe". The Astrophysical Journal. 531 (1): 22–30. arXiv:astro-ph/9902189. Bibcode:2000ApJ...531...22K. doi:10.1086/308434. ISSN 0004-637X.
- ↑ Fred C. Adams; Gregory Laughlin; Genevieve J. M. Graves (2004). "RED Dwarfs and the End of The Main Sequence" (PDF). Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica, Serie de Conferencias. 22: 46–49. Archived from the original (PDF) on 11 July 2019. Retrieved 23 April 2020.
- ↑ Loeb, Abraham; Batista, Rafael; Sloan, W. (2016). "Relative Likelihood for Life as a Function of Cosmic Time". Journal of Cosmology and Astroparticle Physics. 2016 (8): 040. arXiv:1606.08448. Bibcode:2016JCAP...08..040L. doi:10.1088/1475-7516/2016/08/040.
- ↑ "Why the Smallest Stars Stay Small". Sky & Telescope (22). November 1997.
- ↑ Adams, F. C.; P. Bodenheimer; G. Laughlin (2005). "M dwarfs: planet formation and long term evolution". Astronomische Nachrichten. 326 (10): 913–919. Bibcode:2005AN....326..913A. doi:10.1002/asna.200510440.
- ↑ Tayler, Roger John (1993). Galaxies, Structure and Evolution (2 ed.). Cambridge University Press. p. 92. ISBN 978-0-521-36710-3.
- ↑ Barrow, John D.; Tipler, Frank J. (19 May 1988). The Anthropic Cosmological Principle. foreword by John A. Wheeler. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-282147-8. LC 87-28148. Retrieved 31 December 2009.
- ↑ Adams, Fred; Laughlin, Greg (1999). The Five Ages of the Universe. New York: The Free Press. pp. 85–87. ISBN 978-0-684-85422-9.
- ↑ ۱۴۹٫۰ ۱۴۹٫۱ ۱۴۹٫۲ ۱۴۹٫۳ ۱۴۹٫۴ ۱۴۹٫۵ Dyson, Freeman J. (1979). "Time Without End: Physics and Biology in an Open Universe". Reviews of Modern Physics (subscription required). 51 (3): 447. Bibcode:1979RvMP...51..447D. doi:10.1103/RevModPhys.51.447. Retrieved 5 July 2008.
- ↑ John Baez (7 February 2016). "The End of the Universe". math.ucr.edu. Archived from the original on 30 May 2009. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ Nishino; Super-K Collaboration; et al. (2009). "Search for Proton Decay via Error no symbol defined → Error no symbol definedError no symbol defined and Error no symbol defined → Error no symbol definedError no symbol defined in a Large Water Cherenkov Detector". فیزیکال ریویو لترز. 102 (14): 141801. Bibcode:2009PhRvL.102n1801N. doi:10.1103/PhysRevLett.102.141801.
- ↑ ۱۵۲٫۰ ۱۵۲٫۱ Tyson, Neil de Grasse; Tsun-Chu Liu, Charles; Irion, Robert (2000). One Universe: At Home in the Cosmos. Joseph Henry Press. ISBN 978-0-309-06488-0.
- ↑ ۱۵۳٫۰ ۱۵۳٫۱ ۱۵۳٫۲ ۱۵۳٫۳ ۱۵۳٫۴ ۱۵۳٫۵ ۱۵۳٫۶ ۱۵۳٫۷ Page, Don N. (1976). "Particle Emission Rates from a Black Hole: Massless Particles from an Uncharged, Nonrotating Hole". Physical Review D. 13 (2): 198–206. Bibcode:1976PhRvD..13..198P. doi:10.1103/PhysRevD.13.198. See in particular equation (27).
- ↑ Overbye, Denis (September 16, 2015). "More Evidence for Coming Black Hole Collision". The New York Times.
- ↑ L., Logan Richard (2021). "Black holes can help us answer many long-asked questions". Microscopy UK - Science & Education. Micscape. Retrieved May 30, 2023.
When galaxies collide, the supermassive black holes in the central contract eventually find their way into the centre of the newly created galaxy where they are ultimately pulled together.
- ↑ Frautschi, S (1982). "Entropy in an expanding universe". Science. 217 (4560): 593–599. Bibcode:1982Sci...217..593F. doi:10.1126/science.217.4560.593. PMID 17817517. S2CID 27717447.
p. 596: table 1 and section "black hole decay" and previous sentence on that page: "Since we have assumed a maximum scale of gravitational binding – for instance, superclusters of galaxies – black hole formation eventually comes to an end in our model, with masses of up to 1014M☉ ... the timescale for black holes to radiate away all their energy ranges ... to 10106 years for black holes of up to 1014M☉
" - ↑ Andreassen, Anders; Frost, William; Schwartz, Matthew D. (12 March 2018). "Scale-invariant instantons and the complete lifetime of the standard model". Physical Review D. 97 (5): 056006. arXiv:1707.08124. Bibcode:2018PhRvD..97e6006A. doi:10.1103/PhysRevD.97.056006.
- ↑ M. E. Caplan (7 August 2020). "Black Dwarf Supernova in the Far Future" (PDF). MNRAS. 497 (1–6): 4357–4362. arXiv:2008.02296. Bibcode:2020MNRAS.497.4357C. doi:10.1093/mnras/staa2262. S2CID 221005728. Archived (PDF) from the original on 23 June 2021. Retrieved 30 August 2020.
- ↑ K. Sumiyoshi, S. Yamada, H. Suzuki, W. Hillebrandt (21 July 1997). "The fate of a neutron star just below the minimum mass: does it explode?". Astronomy and Astrophysics. 334: 159. arXiv:astro-ph/9707230. Bibcode:1998A&A...334..159S.
Given this assumption... the minimum possible mass of a neutron star is 0.189
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Carroll, Sean M.; Chen, Jennifer (27 Oct 2004). "Spontaneous Inflation and the Origin of the Arrow of Time". arXiv:hep-th/0410270. Bibcode:2004hep.th...10270C.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Tegmark, M (May 2003). "Parallel universes. Not just a staple of science fiction, other universes are a direct implication of cosmological observations". Sci. Am. 288 (5): 40–51. arXiv:astro-ph/0302131. Bibcode:2003SciAm.288e..40T. doi:10.1038/scientificamerican0503-40. PMID 12701329.
- ↑ Max Tegmark (2003). "Parallel Universes". In "Science and Ultimate Reality: From Quantum to Cosmos", Honoring John Wheeler's 90th Birthday. J. D. Barrow, P.C.W. Davies, & C.L. Harper Eds. 288 (5): 40–51. arXiv:astro-ph/0302131. Bibcode:2003SciAm.288e..40T. doi:10.1038/scientificamerican0503-40. PMID 12701329.
- ↑ M. Douglas, "The statistics of string / M theory vacua", JHEP 0305, 46 (2003). آرخیو:hep-th/0303194; S. Ashok and M. Douglas, "Counting flux vacua", JHEP 0401, 060 (2004).
- ↑ Smith, Cameron; Davies, Evan T. (2012). Emigrating Beyond Earth: Human Adaptation and Space Colonization. Springer. p. 258.
- ↑ Klein, Jan; Takahata, Naoyuki (2002). Where Do We Come From?: The Molecular Evidence for Human Descent. Springer. p. 395.
- ↑ Carter, Brandon; McCrea, W. H. (1983). "The anthropic principle and its implications for biological evolution". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. A310 (1512): 347–363. Bibcode:1983RSPTA.310..347C. doi:10.1098/rsta.1983.0096.
- ↑ Greenberg, Joseph (1987). Language in the Americas. Stanford University Press. pp. 341–342.
- ↑ McKay, Christopher P.; Toon, Owen B.; Kasting, James F. (8 August 1991). "Making Mars habitable". Nature. 352 (6335): 489–496. Bibcode:1991Natur.352..489M. doi:10.1038/352489a0.
- ↑ Kaku, Michio (2010). "The Physics of Interstellar Travel: To one day, reach the stars". mkaku.org. Retrieved 29 August 2010.
- ↑ Avise, John; D. Walker; G. C. Johns (1998-09-22). "Speciation durations and Pleistocene effects on vertebrate phylogeography" (PDF). Philosophical Transactions of the Royal Society B. 265 (1407): 1707–1712. doi:10.1098/rspb.1998.0492. PMC 1689361. PMID 9787467.
- ↑ Valentine, James W. (1985). "The Origins of Evolutionary Novelty And Galactic Colonization". In Finney, Ben R.; Jones, Eric M. (eds.). Interstellar Migration and the Human Experience. University of California Press. p. 274.
- ↑ J. Richard Gott, III (1993). "Implications of the Copernican principle for our future prospects". Nature. 363 (6427): 315–319. Bibcode:1993Natur.363..315G. doi:10.1038/363315a0.
- ↑ Bignami, Giovanni F.; Sommariva, Andrea (2013). A Scenario for Interstellar Exploration and Its Financing. Springer. p. 23.
- ↑ Korycansky, D. G.; Laughlin, Gregory; Adams, Fred C. (2001). "Astronomical engineering: a strategy for modifying planetary orbits". Astrophysics and Space Science. 275: 349. doi:10.1023/A:1002790227314. Astrophys.Space Sci.275:349-366,2001.
- ↑ Korycansky, D. G. (2004). "Astroengineering, or how to save the Earth in only one billion years" (PDF). Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica. 22: 117–120.
- ↑ "Hurtling Through the Void". Time Magazine. 20 June 1983. Archived from the original on Oct 17, 2011. Retrieved 5 September 2011.
- ↑ Staub, D.W. (25 March 1967). SNAP 10 Summary Report. Atomics International Division of North American Aviation, Inc., Canoga Park, California. NAA-SR-12073.
- ↑ "U.S. ADMISSION : Satellite mishap released rays". The Canberra Times. Vol. 52, no. 15, 547. Australian Capital Territory, Australia. 30 March 1978. p. 5. Retrieved 12 August 2017 – via National Library of Australia., ...Launched in 1965 and carrying about 4.5 kilograms of uranium 235, Snap 10A is in a 1,000-year orbit....
- ↑ ۱۷۹٫۰۰ ۱۷۹٫۰۱ ۱۷۹٫۰۲ ۱۷۹٫۰۳ ۱۷۹٫۰۴ ۱۷۹٫۰۵ ۱۷۹٫۰۶ ۱۷۹٫۰۷ ۱۷۹٫۰۸ ۱۷۹٫۰۹ ۱۷۹٫۱۰ ۱۷۹٫۱۱ ۱۷۹٫۱۲ ۱۷۹٫۱۳ Coryn A.L. Bailer-Jones, Davide Farnocchia (3 April 2019). "Future stellar flybys of the Voyager and Pioneer spacecraft". Research Notes of the American Astronomical Society. 3 (59): 59. arXiv:1912.03503. Bibcode:2019RNAAS...3...59B. doi:10.3847/2515-5172/ab158e.
- ↑ "Cornell News: "It's the 25th Anniversary of Earth's First (and only) Attempt to Phone E.T."". Cornell University. 12 November 1999. Archived from the original on 2 August 2008. Retrieved 29 March 2008.
- ↑ Dave Deamer. "In regard to the email from". Science 2.0. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 2014-11-14.
- ↑ "KEO FAQ". keo.org. Retrieved 14 October 2011.
- ↑ ۱۸۳٫۰ ۱۸۳٫۱ "The Pioneer Missions". NASA. Archived from the original on 15 August 2011. Retrieved 5 September 2011.
- ↑ Lasher, Lawrence. "Pioneer Mission Status". NASA. Archived from the original on 8 April 2000. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ «Now 40, NASA's LAGEOS Set the Bar for Studies of Earth». NASA.
- ↑ "LAGEOS 1, 2". NASA. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 21 July 2012.
- ↑ Jad Abumrad and Robert Krulwich (12 February 2010). Carl Sagan And Ann Druyan's Ultimate Mix Tape (Radio). National Public Radio.
- ↑ Conception Official Zeitpyramide website. Retrieved 14 December 2010.
- ↑ Linder, Courtney (15 November 2019). "Microsoft is Storing Source Code in an Arctic Cave". Popular Mechanics. Archived from the original on 16 March 2021. Retrieved 25 July 2021.
- ↑ Westinghouse Electric & Manufacturing Company (1938). The Book of Record of the Time Capsule of Cupaloy. New York City: Westinghouse, Electric and Manufacturing Company. p. 6.
- ↑ "Time Cpsue Expo 1970". panasonic.net. Retrieved 2020-10-15.
- ↑ "The New Georgia Encyclopedia – Crypt of Civilization". Archived from the original on 10 February 2021. Retrieved 2008-06-29.
- ↑ "History of the Crypt of Civilization". Retrieved 2015-10-22.
- ↑ "The Long Now Foundation". The Long Now Foundation. 2011. Retrieved 21 September 2011.
- ↑ "A Visit to the Doomsday Vault". CBS News. 20 March 2008.
- ↑ Focus, Forensic (6 April 2013). "Interpretation of NTFS Timestamps". Forensic Focus. Archived from the original on 8 March 2021. Retrieved 31 July 2021.
- ↑ "Date - JavaScript". developer.mozilla.org. Mozilla. Archived from the original on 21 July 2021. Retrieved 27 July 2021.
- ↑ "Memory of Mankind". Archived from the original on 23 January 2015.
- ↑ "Human Document Project 2014". Archived from the original on 19 May 2014. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ "When will System.currentTimeMillis() overflow?". Stack Overflow.
- ↑ Begtrup, G. E.; Gannett, W.; Yuzvinsky, T. D.; Crespi, V. H.; et al. (13 May 2009). "Nanoscale Reversible Mass Transport for Archival Memory" (PDF). Nano Letters. 9 (5): 1835–1838. Bibcode:2009NanoL...9.1835B. doi:10.1021/nl803800c. Archived from the original (PDF) on 22 June 2010. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ "Date/Time Conversion Contract Language" (PDF). Office of Information Technology Services, New York (state). 19 May 2019. Archived (PDF) from the original on 30 April 2021. Retrieved 16 October 2020.
- ↑ "5D 'Superman memory' crystal could lead to unlimited lifetime data storage". University of Southhampton. 9 July 2013.
- ↑ Zhang, J.; Gecevičius, M.; Beresna, M.; Kazansky, P. G. (June 2013). "5D Data Storage by Ultrafast Laser Nanostructuring in Glass" (PDF). CLEO: Science and Innovations. Optical Society of America: CTh5D-9. Archived from the original (PDF) on 6 September 2014. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ "Tetrafluoromethane". Toxicology Data Network (TOXNET). United States National Library of Medicine. Retrieved 4 September 2014.
- ↑ "Time it takes for garbage to decompose in the environment" (PDF). New Hampshire Department of Environmental Services. Archived from the original (PDF) on 9 June 2014. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Lyle, Paul (2010). Between Rocks And Hard Places: Discovering Ireland's Northern Landscapes. Geological Survey of Northern Ireland.
- ↑ Weisman, Alan (2007-07-10), The World Without Us, New York: Thomas Dunne Books/St. Martin's Press, pp. 171–172, ISBN 0-312-34729-4, OCLC 122261590
- ↑ "Apollo 11 -- First Footprint on the Moon". Student Features. NASA. Archived from the original on 3 April 2021. Retrieved 11 April 2015.
- ↑ Meadows, A. J. (2007). The Future of the Universe. Springer. pp. 81–83.
- ↑ Weisman, Alan (2007-07-10), The World Without Us, New York: Thomas Dunne Books/St. Martin's Press, p. 182, ISBN 0-312-34729-4, OCLC 122261590
- ↑ Zalasiewicz, Jan (2008-09-25), The Earth After Us: What legacy will humans leave in the rocks?, Oxford University Press, Review in Stanford Archaeolog بایگانی‌شده در ۱۳ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
- ↑ ۲۱۳٫۰ ۲۱۳٫۱ ۲۱۳٫۲ ۲۱۳٫۳ ۲۱۳٫۴ ۲۱۳٫۵ ۲۱۳٫۶ ۲۱۳٫۷ ۲۱۳٫۸ Meeus, J. & Vitagliano, A. (2004). "Simultaneous Transits" (PDF). Journal of the British Astronomical Association. 114 (3). Archived from the original (PDF) on 15 June 2006. Retrieved 7 September 2011.
- ↑ "Why is Polaris the North Star?". NASA. Archived from the original on 25 July 2011. Retrieved 10 April 2011.
- ↑ Falkner, David E. (2011). The Mythology of the Night Sky. Springer. p. 116.
- ↑ Calculation by the Stellarium application version 0.10.2, retrieved 2009-07-28
- ↑ Kieron Taylor (1 March 1994). "Precession". Sheffield Astronomical Society. Archived from the original on 23 July 2018. Retrieved 2013-08-06.
- ↑ Falkner, David E. (2011). The Mythology of the Night Sky. Springer. p. 102.
- ↑ Komzsik, Louis (2010). Wheels in the Sky: Keep on Turning. Trafford Publishing. p. 140.
- ↑ Laskar, J.; et al. (1993). "Orbital, Precessional, and Insolation Quantities for the Earth From ?20 Myr to +10 Myr". Astronomy and Astrophysics. 270: 522–533. Bibcode:1993A&A...270..522L.
- ↑ Laskar; et al. "Astronomical Solutions for Earth Paleoclimates". Institut de mécanique céleste et de calcul des éphémérides. Retrieved 20 July 2012.
- ↑ Aldo Vitagliano (2011). "The Solex page". Universit... degli Studi di Napoli Federico II. Archived from the original on 10 February 2012. Retrieved 20 July 2012.
- ↑ James, N.D (1998). "Comet C/1996 B2 (Hyakutake): The Great Comet of 1996". Journal of the British Astronomical Association. 108: 157. Bibcode:1998JBAA..108..157J.
- ↑ Horizons output. "Barycentric Osculating Orbital Elements for Comet C/1999 F1 (Catalina)". Retrieved 2011-03-07.
- ↑ Borkowski, K.M. (1991). "The Tropical Calendar and Solar Year". J. Royal Astronomical Soc. of Canada. 85 (3): 121–130. Bibcode:1991JRASC..85..121B.
- ↑ Bromberg, Irv. "The Rectified Hebrew Calendar".
- ↑ Strous, Louis (2010). "Astronomy Answers: Modern Calendars". University of Utrecht. Retrieved 14 September 2011.
- ↑ Richards, Edward Graham (1998). Mapping time: the calendar and its history. Oxford University Press. p. 93.
- ↑ "Julian Date Converter". US Naval Observatory. Archived from the original on 6 October 2007. Retrieved 20 July 2012.
- ↑ «WIPP Permanent Markers Implementation Plan, rev1 (2004)» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۵.
- ↑ Time: Disasters that Shook the World. New York City: Time Home Entertainment. 2012. ISBN 1-60320-247-1.
- ↑ ۲۳۲٫۰ ۲۳۲٫۱ ۲۳۲٫۲ ۲۳۲٫۳ ۲۳۲٫۴ ۲۳۲٫۵ Audi، G.؛ Kondev، F. G.؛ Wang، M.؛ Huang، W. J.؛ Naimi، S. (۲۰۱۷). «The NUBASE2016 evaluation of nuclear properties» (PDF). Chinese Physics C. ۴۱ (۳): ۰۳۰۰۰۱. doi:10.1088/1674-1137/41/3/030001. بیبکد:2017ChPhC..41c0001A.
- ↑ ۲۳۳٫۰ ۲۳۳٫۱ Fetter, Steve (March 2006). "How long will the world's uranium supplies last?".
- ↑ Biello, David (28 January 2009). "Spent Nuclear Fuel: A Trash Heap Deadly for 250,000 Years or a Renewable Energy Source?". Scientific American.
- ↑ ۲۳۵٫۰ ۲۳۵٫۱ Ongena, J; G. Van Oost. "Energy for future centuries - Will fusion be an inexhaustible, safe and clean energy source?" (PDF). Fusion Science and Technology. 2004. 45 (2T): 3–14. Archived from the original (PDF) on 14 October 2013. Retrieved 26 April 2015.
- ↑ Cohen, Bernard L. (January 1983). "Breeder Reactors: A Renewable Energy Source" (PDF). American Journal of Physics. 51 (1): 75. Bibcode:2005BGD.....2.1665F. doi:10.1119/1.13440.
| مفاهیم کلیدی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
سنجشها و زمان استاندارد | |||||||
| ساعت | |||||||
| مذهب و اسطورهشناسی | |||||||
| فلسفه فضا و زمان | |||||||
| فیزیک | |||||||
زیست‌شناسی / روانشناسی / جامعه‌شناسی / اقتصاد / حسابداری / مدیریت | |||||||
| نوشتارهای وابسته | |||||||
