کسر میزان

میزان نما (به انگلیسی: Time signature) معادل نسبتی از نت گرد است که در یک میزان محصور شده‌است. در گذشته، «کسر میزان» نام برده می‌شد که امروزه آن را با کلمه صحیح‌تر میزان نما می‌خوانند. اگر در تعریفی از میزان نما بگوییم عدد بالایی تعداد ضرب و عدد پایینی، واحد ضرب (نسبت آن به نت گرد) را نشان می‌دهد اشتباه است زیرا در میزان‌های ترکیبی واحد ضرب با عدد پایینی یکی نیست برای نمونه در میزان ترکیبی ۶ روی ۸ که یک میزان دوضربی ترکیبی است، واحد ضرب سیاه نقطه دار است در واقع می‌شود گفت که صورت کسر تعداد ضرب یا کمیت ضرب و مخرج کسر کیفیت ضرب را نشان می‌دهد.

انواع میزان نما

بسته به اینکه موسیقی یک ریتم ساده را دنبال کند یا تغییر ضرب‌های مختلفی را داشته باشد، گونه‌های مختلفی از میزان نما وجود دارد. به‌طور کلی سه نوع میزان وجود دارد: ساده، ترکیبی و لنگ.

در میزان‌های ساده، کشش هر ضرب، یکی از شکل‌های سادهٔ نت هاست. مانند: سیاه، سفید، چنگ و غیره.

در میزان‌های ترکیبی، کشش هر ضرب، معادل یک نت نقطه دار است. مانند: سیاه نقطه دار یا سفید نقطه دار.

میزان نمای ساده

در میزان‌های ساده، عدد بالایی نمایانگر تعداد ضرب است که می‌تواند اعداد ۲، ۳ یا ۴ باشد ولی عدد پایینی نشان دهندهٔ کشش هر ضرب (نسبت به نت گرد) است؛ مثلاً نمای سادهٔ ۳/۸، بیانگر میزان سه ضربی (عدد بالایی) است که هر ضرب آن به اندازهٔ کشش نت چنگ (۱/۸ نت گرد) طول می‌کشد؛ بنابراین میزان نماهای ۲/۲، ۲/۴، ۲/۸، ۳/۲، ۳/۴، ۳/۸، ۴/۲، ۴/۴ و ۴/۸ همگی میزان‌های ساده هستند. دقت شود که عدد پایینی، همگی اعدادی از توان ۲ هستند که همین مورد موجب می‌شود که کشش هر ضرب، یکی از شکل‌های سادهٔ نت‌ها (سیاه، سفید، چنگ و…) باشد.

میزان نمای ترکیبی

در میزان‌های ترکیبی، کشش هر ضرب، معادل یک نت نقطه دار است و به همین دلیل هر ضرب را در این میزان‌ها می‌توان به ۳، ۶، ۱۲ و… قسمت مساوی تقسیم کرد. برای یافتن تعداد ضرب‌های میزان ترکیبی، عدد بالایی را تقسیم بر ۳ می‌کنیم؛ مثلاً در میزان ۶/۸، یک میزان ۲ ضربی است. (تقسیم ۶ بر عدد ۳). حال باید دید که هر کشش (دیرند) هر ضرب چه قدر است. در میزان‌های ترکیبی، ۳ برابر عدد پایینی برابر است با کشش هر ضرب؛ یعنی در میزان نمای ۶/۸، سه برابر ۱/۸ می‌شود ۳/۸. به عبارتی سه نت چنگ (سه تا ۱/۸ نت گرد) که برابر است با سیاه نقطه دار. پس ۶/۸ میزانی دو ضربی است هر ضرب آن، معادل یک نت سیاه نقطه دار است. میزان نماهای ۶/۴، ۶/۸، ۶/۱۶، ۹/۴، ۹/۸، ۹/۱۶، ۱۲/۴، ۱۲/۸، ۱۲/۱۶ همگی ترکیبی هستند در واقع میزان ترکیبی با ضرب کردن میزان نمای ساده در عدد سه دوم به دست می‌آید و اگر بخواهیم معادل سازی کنیم باید آن را بر عدد سه دوم تقسیم کنیم مثلاً میزان نمای شش هشتم اگر تقسیم بر عدد سه دوم به شود می‌شود ۲ چهارم این بدان معناست چه شش هشتم دو ضرب دارد و و هر ضرب آن معادل یک سیاه نقطه دار است

چرا به این گونه میزان نماها میزان نماهای ترکیبی می‌گوییم

به خاطر اینکه در میزان‌های ترکیبی معادل ضرب‌ها در میزان‌های ساده نصف می‌شود یعنی سیاه که تشکیل شده از دو چنگ در میزان شش هشتم نصف شده و به چنگ ارتقا می‌یابد.

جستارهای وابسته

• ریتم

منابع

۲. پورتراب، مصطفی کمال (۱۳۹۱). تئوری موسیقی. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸۹۶۴۶۱۹۴۲۷۴.