پرش به محتوا

درگاه:فناوری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه فناوری


فناوری، شیوه و شگرد ساخت و کاربرد ابزار، دستگاه‌ها، ماده‌ها و فرایندهای گره‌گشای دشواری‌های انسان است. فناوری فعالیتی انسانی‌است و از همین رو از دانش و از مهندسی دیرینه‌تر است. واژهٔ فناوری اغلب به نوآوری‌ها و نوابزارهایی اشاره دارد که از اصول و فرایندهای تازه‌یافتهٔ دانشی بهره می‌گیرند. فناوری، کاربرد عملی دانش و ابزاری برای کمک به انسان است و تأثیر بسزایی بر توسعهٔ جامعه دارد. بیش از دو میلیون سال قبل، اجداد انسان از ابزارهای سنگی به عنوان یکی از نخستین نمونه‌های فناوری استفاده کرده‌اند. دیگر نمونه‌های اولیه شامل کنترل و به‌کارگیری آتش، استفاده از پوشاک، و پیشرفت کشاورزی است.

بسیاری از پیشرفت‌های فناورانهٔ مهم به ترابری وابسته‌است. برخی از نمونه‌های اولیه شامل قایق‌های محکم برای سفرهای دریایی و اختراع چرخ است. نمونه‌های اخیر عبارتند از ترابری ریلی، خودرو، ترابری هوایی و پروازهای فضایی. گاهی فناوری سبب بهبود توانایی انسان برای برقراری ارتباط با یکدیگر شده‌است؛ ماشین چاپ، تلفن، و اینترنت نمونه‌های از فناوری‌های نو هستند.

نوشتار برگزیده

رنگرزی به فرایندی گفته می‌شود که در طی آن کالای نساجی مثل الیاف، نخ، پارچه یا پوشاک در محلولی که شامل مواد رنگزا و مواد شیمیایی می‌باشد، رنگ آمیزی گردد و مولکول‌های رنگ، با دوامی نسبی با مولکول‌های کالای نساجی، پیوند محکمی برقرار نمایند. به عبارت دیگر رنگرزی مهارتی‌است که طی آن مادهٔ رنگزا در درجهٔ حرارت هدایت شده و زمان مشخص، داخل الیاف یا کالای منسوج (بافته شده) نفوذ کرده و آن را رنگ می‌کند. در رنگرزی، مادهٔ رنگزا به طور کلی، به همه مواد طبیعی یا شیمیایی که قابلیت رنگرزی الیاف یا منسوجات را دارند اطلاق می‌شود. رنگ کالای رنگرزی شده نباید به آسانی در اثر شستشو یا در برابر نور از بین برود. رنگرزی و چاپ دو روش رنگ کردن پارچه هستند که البته تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. رنگرزی سنتی و رنگرزی صنعتی دو روش متداول رنگرزی می‌باشند. کاربری رنگرزی سنتی با نوین شدنصنعت نساجی، رفته رفته کاهش پیدا کرده‌است. از نقاشی‌های روی دیواره‌های مقبره‌ها چنین استنتاج می‌شود که از بیش از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مصری‌ها حصیرهای رنگی می‌ساخته‌اند.رنگرزی در ایران سابقهٔ کهنی دارد. کارگاه قالی‌بافی شاهان هخامنشی در شهر سارد و نوشته‌هایی دربارهٔ قالی ارغوانی رنگ، روی آرامگاه کوروش گواه این مدعا می‌باشد.
در فرایند رنگرزی چهار عامل نقش اصلی را بازی می‌کنند که عبارتند از: مواد رنگزا، کالای رنگرزی، مواد شیمیایی کمکی و ماشین‌های رنگرزی. مواد رنگزایی که در رنگرزی استفاده می‌شوند ممکن است منبع طبیعی یا مصنوعی داشته باشند. رنگرزی یا چاپ کلاقه‌ای، گره‌ای و کاتازوم سه سبک مختلف رنگرزی از لحاظ نحوهٔ ایجاد نقوش گوناگون برروی پارچه، می‌باشند.
در رنگرزی سنتی ابزاری نظیر ظرف (پاتیل)، دماسنج، همزن و ظروف شیشه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نمک‌های فلزی مثل انواع زاج، مواد قلیایی مثل آمونیاک و ماده اصلی یعنی آب که محیط رنگرزی را تشکیل می‌دهد، در فرایند رنگرزی سنتی کاربرد گسترده‌ای دارند.
ماشین‌های رنگرزی نخستین از وسایل بسیار ساده‌ای تشکیل می‌شدند ولی به مرور زمان پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در این صنعت به وجود آمد و برای رنگرزی، ماشین‌های مدرن و خودکار ساخته شدند.
رنگرزی شیوه‌های متفاوتی دارد که می‌توان از رنگرزی گره‌ای، کاتازوم و چاپ کلاقه‌ای نام برد. بررسی تأثیرات فرایند رنگرزی برروی محیط زیست در همهٔ کشورها و کل کرهٔ زمین بسیار حائز اهمیت است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه مقررات خاصی در زمینه نوع رنگ‌های مصرفی، روش‌های گوناگون آن و دفع پساب‌های حاصل، تدوین نکرده‌اند.
ادامه...

زندگی‌نامهٔ برگزیده

جیمز وات فیزیکدان و مخترع مشهور انگلیسی و پدر انقلاب صنعتی است.جیمز وات با تکمیل دیگ بخار خدمت بزرگی به فیزیک و مکانیک کرد . اختراع چگالگر بخار توسط وی موجب صرفه‌جویی زیادی در مصرف سوخت و گسترش استفاده از نیروی بخار شد.به افتخار او واحد توان در اس‌آی، وات نامیده می‌شود.
ادامه...

تاریخ فناوری

فناوری‌های نخستین

نگارهٔ برگزیده

این نگاره را سفیر یوری بلتسکی در اواسط اوت ۲۰۱۰ گرفته‌است. گروهی از ستاره‌شناسان، مرکز کهکشان راه شیری را توسط ستاره هدایت لیزری در یپون (یکی از چهار عدد از بزرگترین تلسکوپ‌های دنیا) رصد می‌کردند. پرتوی لیزری «یپون» از قسمت جنوبی آسمان عبور می‌کند و ستاره‌ای ساختگی در ۹۰ کیلومتری لایه مزوسفر زمین به وجود می‌آورد. رنگ لیزر برای انرژی دادن به اتم‌های سدیم لایه بالایی اتمسفر تنظیم شده که همان رنگ آشنای لامپ‌های سدیم در خیابان‌ها است.

گفتاورد

«من هیچ‌گونه استعداد ِ برجسته‌ای ندارم، فقط مشتاقانه کنجکاوم.»

آلبرت اینشتین

دستاوردهای بزرگ تاریخ

تلگراف وسیله‌ای برای انتقال پیام‌ها به فواصل دور از طریق یک فناوری سیگنالینک است. در تلگراف لازم است پیام به یک کد تبدیل شود که توسط فرد فرستنده و گیرنده شناخته‌شده باشد. اینگونه کدها بر اساس محدودیت‌های رسانه سیگنالینگ طراحی می‌شوند.استفاده از سیگنال‌های دود، چراغ‌ها و بازتاب نور از مثال‌های قدیمی هستند. در سدهٔ ۱۹ میلادی اختراع برق امکان انتقال سیگنال‌ها از طریق تلگراف الکتریکی را فراهم کرد. تلگراف الکتریکی توسط ساموئل مورس اختراع شد. اختراع رادیو در اوایل سدهٔ ۲۰ میلادی رادیوتلگراف و دیگر شکل‌های تلگراف بی‌سیم را پیش آورد.
ادامه...

شرکت‌های نوآور

اینتل یک کارخانهٔ تولیدکنندهٔ سخت‌افزار در کالیفرنیا که درسال ۱۹۶۸ توسط رابرت نویس و گوردن مور تأسیس شد. در حال حاضر ۳۸ سال از تأسیس این شرکت می‌گذرد. عمدهٔ محصولات این شرکت در زمینهٔ مدارهای الکتریکی و پردازنده‌های رایانه می‌باشد. اینتل در دهه ۱۹۷۰ یکی از قویترین تراشه‌های خود را عرضه کرد، و شرکت آی بی ام هم ریزپردازنده ۸۰۸۸ را برای کامپیوتر شخصی خود انتخاب کرد. از سال ۲۰۰۰ به بعد تقریباً ۷۵٪ کامپیوترهای خانگی از پردازنده‌های اینتل استفاده می‌کنند.
ادامه...

نوشتارهای برگزیده

درگاه‌های وابسته

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا