پرش به محتوا

کربلا

مختصات: ۳۲°۳۷′ شمالی ۴۴°۰۲′ شرقی / ۳۲٫۶۱۷°شمالی ۴۴٫۰۳۳°شرقی / 32.617; 44.033
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از كربلا)
برای دیگر کاربردها، کربلا (ابهام‌زدایی) را ببینید.
کربلا
کربلاء
شهر
نام‌های پیشین نینوا
نام‌های پیشین
نینوا
نام مستعار: 
کربلای معلی
Map
کربلا در عراق واقع شده
کربلا
کربلا
موقعیت کربلا در عراق
کربلا در جهان عرب واقع شده
کربلا
کربلا
کربلا (جهان عرب)
کربلا در آسیا واقع شده
کربلا
کربلا
کربلا (آسیا)
مختصات: ۳۲°۳۷′ شمالی ۴۴°۰۲′ شرقی / ۳۲٫۶۱۷°شمالی ۴۴٫۰۳۳°شرقی / 32.617; 44.033
کشور عراق
استانکربلا
شهرستانکربلا
حکومت
 • قائم‌مقامحسین المنکوشی
 • شهردارانمار الرفیعی
ارتفاع
۲۸ متر (۹۲ فوت)
جمعیت
 (۲۰۱۴)
 • شهری
۶۹۰۱۰۰ نفر[۱]
منطقهٔ زمانییوتی‌سی ۳:۰۰+ (زمان استاندارد عربی)
کد منطقه۴۰ ۰۹۶۴

کربلا (به عربی: کَربَلاء)، مرکز استان کربلا در عراق است[۲][۳]که در ۸۵ کیلومتری جنوب غربی بغداد قرار دارد. طبق برآوردها، جمعیت این شهر حدود ۱٬۲۱۸٬۷۳۲ نفر است.[۴][۵][۶]

از نظر موقعیت جغرافیایی، کربلا در فاصله ۱۶ کیلومتری شرق به رود فرات و ۹ کیلومتری غرب به دریاچه رزازه محدود می‌شود.[۷]اهمیت تاریخی و مذهبی این شهر به دو دلیل عمده است: اول وقوع نبرد کربلا در سال ۶۸۰ میلادی و دوم وجود حرم حسین بن علی و برادر ناتنی‌اش عباس.[۸][۹][۱۰]

این شهر هر سال میزبان میلیون‌ها زائر است که اکثر قریب به اتفاق آنها شیعه دوازده‌امامی هستند. از نظر تعداد زائران، کربلا با شهرهای زیارتی‌ای مانند مکه، مشهد و قم قابل مقایسه است.[۶][۸][۹][۱۱]بیشترین تعداد زائران در دو مناسبت دیده می‌شود: در روز عاشورا با حدود ۳۴ میلیون زائر[۱۲]و در مراسم اربعین با بیش از ۳۵ میلیون نفر از ۵۶ کشور مختلف جهان که شمار زیادی از آنها مسیر زیارت را پیاده طی می‌کنند.[۱۳][۱۴]

تاریخچه

[ویرایش]

این شهر تا سال ۶۱ هجری قمری بیابانی وسیع بود که با نام‌های نینوا، غاضریه و طف شناخته می‌شد. نبرد کربلا در روز سه‌شنبه، دهم محرم ۶۱ هجری قمری (حدود دوازدهم اکتبر ۶۸۰ میلادی/بیستم مهرماه ۵۹ خورشیدی) در صحرای خشک و بی‌آب‌وعلف مسیر کوفه به وقوع پیوست. این نبرد نتیجه امتناع حسین از بیعت با یزید بن معاویه و به رسمیت شناختن خلافت او بود. عبیدالله بن زیاد، والی کوفه، سی‌هزار سواره‌نظام را برای مقابله با کاروان حسین گسیل داشت. حسین که تنها با اعضای خانواده و گروه کوچکی از یارانش همراه بود، از نظر نظامی در اقلیت محسوب می‌شد. نیروهای کوفه به فرماندهی عمر بن سعد مأموریت یافتند با محاصره و قطع دسترسی کاروان به آب، حسین را مجبور به تسلیم کنند. در بامداد عاشورا، حسین پس از اقامه نماز صبح، به همراه برادرش عباس و یارانش به میدان نبرد رفتند. در این روز، حسین و هفتاد و دو تن از یارانش کشته شدند. پیکر حسین و برادرش عباس توسط قبیله بنی‌اسد در مکانی به خاک سپرده شد که بعدها به مشهدالحسین شهرت یافت.

قدیمی‌ترین سند موجود از زیارت کربلا، مربوط به زیارت سلیمان بن صُرد خزاعی در سال ۶۵ هجری قمری (۶۸۵ میلادی) است. پس از واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجری، این منطقه به تدریج به کانون توجه شیعیان و مسلمانان تبدیل شد. در دوره آل بویه با احداث گنبد و بارگاه بر مزار کشتگان نبرد کربلا، این شهر به یکی از مهم‌ترین قطب‌های زیارتی عراق مبدل گشت. کربلا به عنوان مرقد حسین رونق گرفت و به شهری برای خدمت‌رسانی به زائران توسعه یافت. در طول تاریخ، حاکمان مسلمان گاه به عمران و آبادانی حرم و شهر همت گماشتند و گاه برخی حکام مخالف شیعه به تخریب آن اقدام کردند. خلیفه عباسی، متوکل، در سال ۸۵۰ میلادی حرم را ویران ساخت که حدود یک قرن بعد در سال ۹۷۹ میلادی به شکل فعلی بازسازی شد. بخشی از حرم حسین در سال ۱۰۸۶ میلادی بر اثر حریق تخریب و مجدداً بازسازی گردید.[۱۵]

در سال ۱۷۳۷ میلادی، کربلا به عنوان مرکز اصلی علوم و تحقیقات شیعی جایگاه اصفهان در ایران را به خود اختصاص داد.[۱۶][۱۷][۱۸]

در روز ۲۱ آوریل سال ۱۸۰۲ میلادی (۱۲۱۶ هجری قمری) که مصادف با عید غدیر خم بود، دوازده‌هزار تن از وهابیان منطقه نجد به رهبری عبدالعزیز بن محمد، دومین فرمانروای دولت نخست سعودی، به کربلا یورش بردند.[۱۹]این حمله که به غارت کربلا معروف است، منجر به کشته شدن سه تا پنج هزار تن و تخریب گنبد بارگاه حسین شد.[۲۰][۲۰][۲۱][۲۲]

گردشگری

[ویرایش]

حرم حسین بن علی و سایر مکان‌های مذهبی

[ویرایش]
مقاله‌های اصلی: حرم امام حسین و حرم عباس بن علی

حرم امام حسین مدفن حسین بن علی، امام سوم شیعیان در کربلا است که در زمان خلافت یزید بن معاویه، در مخالفت با وی جنگید و در روز عاشورا، ۱۰ محرم الحرام سال ۶۱ هجری قمری برابر با چهارشنبه ۲۱ مهر ۵۹ هجری خورشیدی (۱۳ اکتبر ۶۸۰ میلادی) در بیابانِ نینوا کشته شد و پس از چند روز همان‌جا دفن شد. امروزه آرامگاهش تبدیل به محلی برای زیارت شیعیان شده است. گفته می‌شود حسین در این حرم، به‌همراه علی‌اکبر در پایین پا و علی‌اصغر بر سینهٔ حسین در ضریح دفن شده است. همچنین بیشتر کشته‌شدگان کربلا کمی کنار آن در حرم دفن شده‌اند.

در شمال شرقی حرم حسین، حرم عباس بن علی قرار دارد. میان دو حرم را بین‌الحرمین می‌گویند.

مکان ها و مقاصد گردشگری

[ویرایش]
ضریح امام حسین

حرم حسین بن علی، حرم عباس بن علی ، خیمگاه و... از مهم ترین مکان ها و مقاصد گردشگری این شهر می باشند

هتل ها

[ویرایش]

شهر کربلا به واسطه زائران و گردشگران فراوان ، دارای هتل ها و اقامتگاه های زیادی می باشد.

ریشه‌شناسی نام

[ویرایش]

چندین فرضیه دربارهٔ ریشهٔ نام کربلا وجود دارد. یاقوت حموی، جغرافیدان مشهور، معتقد است این نام از «کربله» گرفته شده که شکل مؤنث واژه‌ای عربی به معنای «زمین نرم» است و به خاک پوک و گستردهٔ جنوب عراق اشاره دارد.

بر اساس نظریه‌ای دیگر، کربلاء واژه‌ای آرامی با ریشهٔ اَکَّدی است و از ترکیب «کوره» (محل پخت آجر) و «بابِل» (نام شهر باستانی مجاور) تشکیل شده است. کشفیات باستان‌شناسی نیز وجود کارگاه‌های تولید آجر و استخراج خاک رس در دوران کهن را تأیید می‌کند.

گروهی دیگر بر این باورند که این واژه در زبان آرامی (כַרְבָלָא / ܟܪܒܠܐ) از کلمهٔ اکدی karballatu مشتق شده که هم به نوعی پوشش سر در عهد باستان و هم به گلِ تاج خروس اشاره دارد و احتمالاً نماد تاجی به شکل تاج خروس بوده است.[۲۳]

نظریهٔ دیگری این کلمه را ترکیبی از دو واژهٔ آشوری «کرب» (به معنای نزدیکی یا حرم) و «ایلا» (به معنای خدا) می‌داند و آن را به «حرم خدا» یا «خانهٔ خدا» تعبیر می‌کند. برخی نیز بخش «لا» در کربلا را با جزء باستانی «La/Lu» در واژگان میان‌رودانی (مانند Lugal) مقایسه کرده و معنی «کرب عظیم» را برای آن پیشنهاد می‌دهند.[۲۴]

در تشیع دوازده‌امامی، دو حدیث از علی و پیامبر اسلام نقل شده که میان کربلا و مفاهیم «کرب» و «بلاء» (در یک حدیث) و نیز واقعهٔ طوفان نوح—که در قرآن با عبارت «کرب عظیم» توصیف شده (در حدیث دیگر)—ارتباط برقرار می‌کند.

کربلا یکی از ثروتمندترین و مهم‌ترین شهرهای عراق است که درآمد اصلی آن از زائران مذهبی و کشاورزی (به‌ویژه خرما) به‌دست می‌آید. این شهر از دو بخش قدیمی (مذهبی) و جدید تشکیل شده و میزبان شمار زیادی از مدارس اسلامی و ساختمان‌های دولتی است.

حرم حسین بن علی—که گاهی مسجدالحسین نیز خوانده می‌شود—در قلب بخش مذهبی شهر قرار دارد. همه‌ساله در روز اربعین، خیل عظیمی از زائران برای زیارت به کربلا می‌آیند. همچنین بسیاری از زائران سال‌خورده ترجیح می‌دهند واپسین روزهای زندگی خود را در این شهر بگذرانند.

مدارس و مساجد

[ویرایش]

به دلیل وجود حرم حسین بن علی و برادرش عباس بن علی در شهر کربلا، ۱۰۰ مسجد و ۲۳ مدرسه دینی در این شهر ساخته شده‌است.

نگارخانه

[ویرایش]

شهرهای خواهرخوانده

[ویرایش]

این شهر با شهرهای زیادی از جمله تبریز و پیرانشهر در ایران، پیمان خواهرخواندگی دارد.[۲۵]

جستار های وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ "Iraq: Governorates, Regions & Major Cities – Population Statistics in Maps and Charts".
  2. ↑ «Karbalā'» در مریام-وبستر
  3. ↑ "Karbala". The American Heritage Dictionary of the English Language (5th ed.). Boston: هاوتن مفلین هارکورت. 2014. Retrieved 30 July 2019.
  4. ↑ "Karbala". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Archived from the original on 2020-03-22.
  5. ↑ "Iraq: Livelihoods at risk as level of Lake Razaza falls". IRIN News. 5 March 2008. Retrieved 25 November 2015.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Malise Ruthven (2006). Islam in the World. Oxford University Press. p. 180. ISBN 978-0-19-530503-6.
  7. ↑ "Karbala". Collins English Dictionary. HarperCollins. Retrieved 30 July 2019.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ David Seddon (11 Jan 2013). Political and Economic Dictionary of the Middle East. Karbala (Kerbala): Routledge. ISBN 978-1-135-35561-6.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ John Azumah; Dr. Kwame Bediako (Foreward) (26 May 2009). My Neighbour's Faith: Islam Explained for African Christians. Main Divisions and Movements Within Islam: Zondervan. ISBN 978-0-310-57462-0.
  10. ↑ Paul Grieve (2006). A Brief Guide to Islam: History, Faith and Politics: The Complete Introduction. Carroll and Graf Publishers. p. 212. ISBN 978-0-7867-1804-7.
  11. ↑ Paul Grieve (2006). A Brief Guide to Islam: History, Faith and Politics: the Complete Introduction. Carroll and Graf Publishers. p. 212. ISBN 978-0-7867-1804-7.
  12. ↑ Aghaie, 2004, pp. 10–11.
  13. ↑ "Interactive Maps: Sunni & Shia: The Worlds of Islam". PBS. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved June 9, 2017.
  14. ↑ Under Fire: Untold Stories from the Front Line of the Iraq War. Reuters Prentice Hall. January 2004. p. 15. ISBN 978-0-13-142397-8.
  15. ↑ al-Tabari, Muhammad ibn Jarir – History of the Prophets and Kings; Volume XIX The Caliphate of Yazid ibn Muawiyah, translated by I.K.A Howard, SUNY Press, 1991
  16. ↑ Juan Cole, Sacred Space and Holy War, IB Tauris, 2007 p. 71–72
  17. ↑ Litvak, Meir (2010). "KARBALA". Iranica Online.
  18. ↑ Martin, Richard C., ed. (2003). Encyclopedia of Islam and the Muslim world ([Online-Ausg.] ed.). New York: Macmillan Reference USA. ISBN 0-02-865603-2. OCLC 52178942.
  19. ↑ Staff writers. "The Saud Family and Wahhabi Islam, 1500–1818". www.au.af.mil. Archived from the original on 9 August 2016. Retrieved 8 August 2016.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ Khatab, Sayed (2011). Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis of Al-Qa'ida's Political Tactics (به انگلیسی). Oxford University Press. ISBN 978-977-416-499-6. Retrieved 11 August 2016.
  21. ↑ Vassiliev, Alexei (September 2013). The History of Saudi Arabia (به انگلیسی). Saqi. ISBN 978-0-86356-779-7. Retrieved 9 August 2016.
  22. ↑ Cole, Juan R.I. and Moojan Momen. 1986. "Mafia, Mob and Shiism in Iraq: The Rebellion of Ottoman Karbala 1824–1843." Past & Present. No 112: 112–143.
  23. ↑ «Wayback Machine». web.archive.org. ۲۰۱۳-۱۰-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۲.
  24. ↑ Gelb, Ignace Jay, Benno Landsberger, A. Leo Oppenheim, Erica Reiner, and Verlag JJ Augustin, eds. Assyrian Dictionary. Vol. 1, no. 1. The Institute, 1956.
  25. ↑ «خواهرخواندگی شهرکرد و کربلا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۲۱.

منابع

[ویرایش]
  • معجم البلدان، ج ۴ صفحهٔ ۵۰۵
  • مقتل الحسین، مقرم صفحهٔ ۲۳۴
  • فرهنگ معین، مجمع البحرین ج ۴ صفحهٔ ۲۹
  • مقتل الحسین موسوی
  • عتبات عالیات عراق؛ دکتر اصغر قائدان

پیوند به بیرون

[ویرایش]
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به کربلا در ویکی‌گفتاورد موجود است.
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای کربلا دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کربلا موجود است.

سفر به کربلا برای ایرانیان

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کربلا&oldid=42831715»