دانشگاه الازهر (در عربی:جامعة الأزهر الشریف) که در بین سال‌های ۹۷۰ تا ۹۷۲ به عنوان یک مدرسه در شهر قاهرهمصر پایه‌گذاری شد، مرکز اصلی ادبیات عربی و علوم اسلامیسنی در جهان است. هم اکنون احمد الطیب شیخ الازهر است.
الأزهر اولین مسجدی بود که در شهر قاهره بنا گردید، به همین علت مسجد جامع قاهره محسوب می‌گردید. و ساختمان آن عبارت بود از یک صحن که سه رواق در اطراف آن بود، که بزرگترین آنها رواق قبله بود. و بعد مجموعه‌ای از رواق و شبستان ومدرسه ومحراب ومناره و مأذنه به آن اضافه گردید. ساختمان اداری شامل دو مجموعه دانشکده ویژه پسران و دختران است که در گروه پسران چهارده دانشکده در رشته های علوم انسانی، پزشکی، کشاورزی و فنی و مهندسی فعالیت می‌کند و پنج دانشکده نیز در رشته‌های علوم انسانی و پزشکی ویژه دختران است. این دانشگاه هم اکنون بیش از ۱۲۰ هزار دانشجو دارد که همه ساله نزدیک به بیست هزار نفر از آنان در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکتری از آن فارغ التحصیل می‌شوند.[۱]
بنای مسجد دو سال طول کشید. و اولین نمازجمعه هفتم رمضان۳۶۱هـ در آن اقامه گردید. و در سال ۳۷۸هـ/۹۸۸م خلیفه فاطمی العزیز بالله آن را مدرسه‌ای برای آموزش مسائل و علوم باطنیه اسماعیلین قرار داد و محصلین از آفریقا و آسیا برای تحصیل به آنجا می‌آمدند. و تحصیل در آنجا بدون هزینه و رایگان صورت می‌گرفت. فاطمیین منابع در آمدی به صورت وقف برای تأمین هزینه‌های آن ایجاد نمودند. و بعد از آنکه صلاح الدین در مصر به قدرت رسید برپایی نماز جمعه را در آنجا منع کرد و آنرا به مسجدی و مدرسه‌ای سنی تبدیل نمود. و موقوفه‌هایی بر آن وقف نمودند و درهای آن برای تمامی طالبین علم در سرتاسر جهان اسلام باز شد. و برای آنان مسکن و ماهیانه‌ای از درآمد موقوفاتش تهیه می‌شد.
الأزهر نقش مهمی در حفظ وگسترش کیان عربی وبر گسترش زبان عربی وحفظ آن از ترک وانحراف بعد از سقوط خلافتعباسیان در بغداد داشت، و در حفظ زبان ترکی در ایام خلافت عثمانیان وحکومت محمد علی پاشادر سال ۱۸۰۵ بر مصر نیز تأثیر به سزایی داشت. الأزهر تأثیر به سزایی بر حکومتها و جلوگیری از ظلم آنان داشت و فعالیتهای سیاسی زیادی را در تاریخ خود برجا گذاشته‌است.
از جمله مقابله با اشغال فرانسه در زمان ناپلئون و آغاز انقلاب برضد آنان، که باعث خروج فرانسویان از مصر شد.
قاهره, مصر
