زرند

زرند زرند
کشور	ایران
استان	کرمان
شهرستان	زرند
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	زراوند، زروند
مردم
جمعیت	۲۵۰٬۰۰۰ نفر در سال ۱۳۹۵
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۶۶۴ متر
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه	۱۴۰ میلی‌متر
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۴
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۶۵-ط ایران ۷۵-ط
زرند روی نقشه ایران ۳۰٫۸°شمالی ۵۶٫۵۸°شرقی / 30.8; 56.58

برای دیگر کاربردها، زرند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

زرند از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان زرند است. جمعیت شهر زرند بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، بیش از ۶۰٬۳۷۰ نفر بوده‌است. فاصلهٔ شهر زرند تا کلان‌شهر کرمان ۷۵ کیلومتر است و شهر زرند در شمال غربی آن واقع شده‌است.

تاریخچه

چنین برمی‌آید که زرند در سده‌های نخستین پس از ظهور اسلام یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای ایران مرکزی و جنوب شرقی بوده‌است؛ بدین معنی که در منطقهٔ کرمان که قسمت وسیعی از ایران کنونی را شامل می‌شده، زرند از ایالات حائز اهمیت به‌شمار می‌رفته‌است. یقیناً پیش از ظهور اسلام زرند دارای یک منطقه مسکونی پررونق بوده‌است. حتی نقل شده‌است مسجد جامع کنونی این شهر که بر جای مسجد جامع کهن و قدیمی بنا شده، در طول تاریخ ده‌ها بار تخریب و بازسازی شده‌است و قبل از اسلام آتشکده بوده که پس از اسلام، مانند بسیاری از آتشکده‌های ایران، به مسجد تبدیل گشته‌است.

یکی دیگر از اسناد مکتوب که کهن بودن شهر زرند را ثابت می‌نماید. جملهٔ کوتاه یاقوت حموی جغرافی‌دان بزرگ اسلامی در سده‌های ششم و هفتم در کتاب معجم البلدان است که نگاشته: «زرند با حرکت فتحه در اول و دوم و نون ساکن و دال بدون نقطه شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد کرمان است.» در دوران داریوش که کرمان مرکز یکی از ساتراپی‌‌ها بود، راه تجاری کرمان به خراسان از طریق زرند می‌گذشته‌است.

دلیل دیگر قدمت زرند، وجود تعداد زیادی از روستاها و دهکده‌های قدیمی در منطقه می‌باشد که اسامی آن‌ها از لغات باستانی اشتقاق یافته‌است. ژنرال سر پرسی سایکس افسر معروف انگلیسی که در سال ۱۸۹۰ میلادی (۱۱۸ سال قبل) به ایران سفر کرده، در کتاب خود (هشت سال در ایران) می‌نویسد: ناحیهٔ زرند در صفحات تاریخ از قرن دوازدهم میلادی به این طرف که به حیطهٔ تصرف ملک دینار غُز درآمد سابقه‌دار است، در قدمت آن تردید نمی‌رود و چون محل تقاطع جاده‌های مختلف است بطور حتم در یک ایام حائز اهمیت بوده‌است.

آنطوری‌که در متون تاریخی و جغرافیایی قدیم استنباط می‌شود، از سال ۳۰۰ تا آغاز سال ۶۰۰ هجری قمری یعنی از قرن ششم و هفتم زرند شهری بزرگ و با عظمت بوده‌است. در قرن چهارم دارای شش دروازه بوده و در پایان قرن ششم آنگونه که در جامع التواریخ حسنی آمده بین ۵۰ تا ۲۰۰٫۰۰۰ نفر جمعیت داشته‌است. در سال ۵۸۳ هجری ملک دینار شهر زرند را به عنوان مقر اصلی انتخاب می‌نماید. اما قدیمی‌ترین ذکری که بر جای مانده و مربوط به قدمت زرند می‌باشد سال‌های ۵۶۹ یا ۵۷۲ هجری یعنی تقریباً ۸۴۰ سال پیش در زمان سلاجقهٔ کرمان است که زرند از موقعیت نظامی ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. در قرن چهارم ابو علی محمد ابن الیاس حاکم کرمان دژ و قلعه‌ای عظیم در حصار زرند ساخت و در زمان شاهرخ خان افشار زرندی که در زمان حکومت نادر شاه افشار حاکم کرمان بوده، چون از مردم زرند به‌شمار می‌آمد در عمران و آبادانی شهر خود تلاش درخور شایسته انجام داد. مهم‌ترین نکته‌ای که در متون کتب مختلف تاریخی در مورد زرند آمده و شاید هم در سایر شهرهای استان کم‌تر بوده، شهرنشینی مردم این شهر پیش از اسلام است. تمام این گفته‌ها حاکی از اعتبار شهر به عنوان یک واحد جمعیتی با اهمیت و اقتصادی شکوفا در قبل از اسلام می‌باشد. بعضی از واژه‌های کنونی که هنوز هم در روستاهای اطراف زرند مانند: خیط، اسفند، جرجافک وجود دارد تاریخ شهرستان را به زمان‌های باستان قوت می‌بخشد. گذشته از این، گویا در دوران شاهان ساسانی در مرکز شهر، قلعه‌ای محاق در کنار خندقی ساخته می‌شود و اطراف شهر به وسیلهٔ برج و بارو محافظت می‌شده‌است.

بعد از اسلام یعنی از قرن چهارم هجری قمری به بعد، در متون تاریخ، از زرند به عنوان مجموعه‌ای از شهرهای ایالت یاد شده‌است. ابن حوقل در کتاب صورة الارض خود از زرند به عنوان شهری مستقل در شمال کرمان یاد کرده‌است. همین‌طور در سال‌های ۳۰۰ قمری ابو الحسن ابراهیم اصطخری زرند را با نام شهر آورده‌است. بهرحال هر چه در کتب قدیم بیشتر نظر افکنده و تفحص کنیم، به کهن بودن شهر زرند بیشتر پی خواهیم برد.

وجه تسمیه زرند

زرند در طول تاریخ اسامی متعددی داشته که همه این‌ها خودبه دلایلی خاص بوده‌است.

زراوند

این نام را می‌توان زیباترین کلمه دانست و ریشه در متون ادبیات فارسی قدیم دارد که در دورانی خاص به شهر زرند گفته شده‌است به‌طوری‌که در روزگاران قدیم افراد فاضل و صاحب خرد نام زراوند را بر فرزندان خود که از نظر وجاهت جمال و نجابت اخلاق و نیز دارا بودن هنر مردمداری بوده و نسبت به سایر اولاد پسر ارجحیت داشته می‌گذاشتند و حتی او را به بهترین مقام‌های روحانی دوران خود انتخاب می‌کردند. نمونه آن که در اکثر کتب قدیمی بخصوص فرهنگ مرحوم دهخدا از آن یاد شده، پیری نرسی نام بوده که سه پسر داشته و نام پسری که ویژگی‌های ذکر شده را شامل می‌گردیده زراوند گذاشته‌است. البته کلمه زراوند معانی دیگری نیز دارد که مهم‌ترین آن‌ها که با زروند و زرند هم‌خوانی داشته و هم‌معنی بوده مکان زر می‌باشد. (زرا) به معنی زر، (وند) به معنی مکان آمده که در مجموع به مکان زر گفته شده‌است. معنی دیگر زراوند که در کتاب اوستا آمده به محلی اطلاق می‌شده که در اطراف آن رودهای متعدد وجود داشته باشد. چنین معنی هم با توجه به موقعیت جغرافیائی زرند که هنوز هم بعد از گذشت قرنها، آثار و بقایای رودخانه‌ها، سیلاب‌ها و جویبارها که در گذشته به واسطه دامنه طویل رشته کوه‌های سر به فلک کشیده که در شرق زرند قرار گرفته‌اند مطابقت دارد. معنی دیگر زرآوند که در کتب تاریخی آمده با توجه به کلمه (آوند) ظرف طلا قید گردیده که تمام معانی مذکور حکایت از تنها اسم زیبا و سنتی زراوند است که به زرند می‌گفتند.

معرفی کلی

زرند به دلیل داشتن منابع غنی معدنی از جمله زغال سنگ، سنگ آهن و در برخی مناطق آن معادن مس یکی از صنعتی‌ترین شهرهای ایران می‌باشد که این باعث افزایش روزافزون جمعیت در این شهر شده‌است. از محصولات مهم کشاورزی این شهر پسته است.

آب وهوا و اقلیم

آب وهوای شهر زرند نیمه کویری است و تابستان‌های نسبتاً گرم و زمستان‌های سردی دارد در کوهستان‌ها آب و هوایی معتدل در تابستان و سرد در زمستان دارد. میانگین بارش در شهر زرند۱۴۰میلی‌متر است و بیشترین میزان بارش در آذرماه با ۳۴٬۱ میلی‌متر است. مردم زرند بعد از سال‌ها انتظار شاهد بارش برف در روزهای ۱۶ و ۱۷ دی ماه سال ۱۳۹۲ بودند که در این دو روز بیش از ۲۵ سانتی‌متر برف در این شهر باریدن داشت که این مقدار بارش در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بود.

ویژگی های جغرافیایی

شهر زرند در شمال استان کرمان و در جنوب کمی مایل به شهر ایران است.

شهر زرند با استان یزد و شهرستان بافق همچنین با شهر های راور،کرمان،کوهبنان،رفسنجان همسایه است.

زرند با مرکز استان ۸۰کیلومتر،با رفسنجان و کوهبنان۹۰کیلومتر،با بافق ۱۶۵کیلومتر و با راور کیلومتر فاصله دارد.

شهر زرند از لحاظ راه نیز دارای موقعیت خوبی  است.

زمین شناسی و نوع خاک

زمین شناسی و نوع خاک : منطقه زرند از نظر دوران زمین شناسی بسیار متنوع است. بطوریکه اکثر تشکیلات دوره های زمین شناسی را دارا می باشد. حتی از قدیمیترین وا حد های سنگی قبل از دوران اول (پرکامبرین) تا جدید ترین رسوبات دوران چهارم ( کواترزی) را در منطقه می توان یافت .

بطور اختصار واحدهای سنگی هر یک از دوران زمین شناسی بشرح زیر است :

قبل از دوران اول : شامل قدیمترین واحد سنگی برجای مانده از آن زمان می شود که در قسمتهایی از شمالی ترین بخشهای منطقه را در برگرفته و از ماسه سنگهای قرمز و سنگهای آهکی تشکیل شده است.

دوران اول : سنگهای آهکی دولومیتی ، ماسه سنگهای قرمز رنگ ، سنگهای آهکی تیره فسیل دار و سنگهای دگر گونی

دوران دوم: الف ـ ژوراسیک : تشکیلات زغالسنگی موجود در منطقه زرند مربوط به این دوره می باشد که بیشتر در قسمت شمال و شمال شرقی دیده می شود .

ب ـ کرتاسه : سنگهای آهگی اوربیتولین دار ، شیل و مارن

دوران سوم : الف ـ اولیگوسن : گدازه ها، خاکستر ها و توفهای آتشفشانی

ب ـ پلیوسن : سنگهای کنگلومر ، ماسه سنگ ، سنگهای آهکی والگومرا

دوران چهارم: فلاتها، واریزه ها ، دشتهای دامنه ای، تپه های شنی و دشتهای سیلابی.

گسل ها:

شهر زرند یکی از لرزه خیز ترین شهرهای کشور است.مردم زرند در سال های 56 و 83شاهد دو زلزله ی مرگبار بودند. زرند دارای 4گسل است. گسل کوهبنان در شمال زرند،گسل جرجافک و داوران در جنوب زرند و گسل دیگری در زیر شهر.

فضای سبز شهری

سرانهٔ فضای سبز در زرند بالاست و دو برابر استاندارد کشوری است.:

در حاشیهٔ بلوارهای تختی،پانزده خرداد و در تمام میادین فضای سبز به وفور یافت می‌شود. در کنار تمام خیابان‌های شهر درختان کاج،نارون،توت فراوان است.

در حاشیهٔ شمال شرقی،شمالی شهر جنگل مصنوعی وجود دارد و بزرگترین جنگل مصنوعی زرند در پارک شهید قرار دارد.

صنایع

این شهر با داشتن معادن و کارخانجات متعدد چهره یک شهر صنعتی را به خود گرفته‌است.

کارخانجات صنعتی مهم

• نیروگاه زرند
• کارخانه زغال شویی
• کارخانه فولاد
• دو کارخانه کک سازی
• پالایشگاه قطران
• واگن سازی
• تولید سنگ آهن
• نساجی آریان
• مجتمع کارخانجات لبنی
• کارخانجات کنسروسازی شمیسا
• کارخانه پارس پانل
• کارخانه تولید کنسانتره سنگ آهن
• کارخانه گندله سازی

امکانات فرهنگی

سینما

• سینما آزادی

کتابخانه

شهر زرند دارای ۴ کتابخانه عمومی رسمی زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند شامل چندین گرایش کارشناسی و پنج گرایش زمین‌شناسی شامل زمین‌شناسی اقتصادی، زمین‌شناسی نفت، پترولوژی، تکتونیک و چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی کارشناسی ارشد می‌باشد. همچنین رشته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی و مردم‌شناسی نیز در مقطع کارشناسی ارشد در این دانشگاه دایر است. علاوه بر رشته‌ها و مقاطع یادشده، در این دانشگاه مقطع دکترای تخصصی روانشناسی و دکترای تخصصی پترولوژی نیز دایر است.
• مجتمع آموزش عالی زرند
• دانشگاه پیام نور واحد زرند
• دانشگاه علمی و کاربردی زرند
• دانشکدهٔ فنی خاتم‌الانبیاء زرند
• دانشکدهٔ علوم پزشکی زرند

هنری

زرند یکی از معدود شهرستانهای استان کرمان است که در زمینه‌های فرهنگی و هنری استعدادهای بالقوه بسیار خوبی دارد. هنرمندان این شهرستان با وجود اینکه امکانات پایینی نسبت به شهرهای بزرگتر دارند؛ اما هیچوقت اجازه نداده‌اند فعالیتهای هنری در این شهرستان راکد و معلق بماند.
زرند در زمینه های تئاتر، موسیقی، هنرهای دستی، نقاشی، نویسندگی، شعر و ... هنرمندان فعال و موفقی را دارد که آثارشان نیز در معرض و سمع علاقمندان قرار گرفته است که حتی برخی از هنرمندان؛ مانند راتین رها که از خوانندگان فعال موسیقی این شهرستان به حساب می‌آید، آثارش در شهرها و استانهای دیگر نیز مخاطبان مختص به خود را جذب کرده‌اند.

موسیقی

سابقه موسیقی در زرند

هنر موسیقی سابقه ای دیرینه در بین علاقمندان شهرستان زرند دارد.

به گزارش صدای زرند، بی تردید یکی از ویژگیهای گرایش به هنر موسیقی، تنوع و صدای خوش ساز بوده و به همین لحاظ علاقمندان نسبت به استعداد و تعلق خود، نوعی ساز را انتخاب میکردند. آمار هنروران و علاقمندان موسیقی در این شهر نشان میدهد که گرایش به ساز تار بیشتر از آلات موسیقی دیگر بوده است. در گذشته معمولا به منظور رونق بخشیدن هر چه بیشتر به مجالس جشن عروسی، ختنه سوران و… از گروه موسیقی محلی دعوت به عمل می آمده. شاید هنوز در خاطر عده زیادی از مردم باشد که در ایامی نه چندان دور، افراد متمول به خصوص خوانین – در جشن های عروسی علاوه بر گروه موسیقی، از حضور چوب بازان با تجربه نیز استفاده می کردند. برنامه مذکور به این ترتیب اجرا می شد که چوب بازان در جلوی گروه نوازندگان با حرکات موزون، هنر چوب بازی را به نمایش می گذاشتند. این گروه در ورودی خانه، به انتظار اجازه ورود مشغول نواختن و چوب بازی می شدند. از میان نوازندگان گذشته زرند می توان به هنرمندان دوره گردی اشاره نمود که ضمن نواختن تار، اشعاری را به صورت آواز می خواندند. از این افراد می توان از مرحوم عباس شهنازی معروف به پروانه نام برد. او نواختن تار را از پدرش مرحوم غلام حسین شهنازی معروف به نمک آموخته بود. از دیگر نوازندگان گذشته این دیار میتوان به مرحوم علی عشقی (نوازنده تار)، مرحوم حسین عشقی (نوازنده تار و شرنا)، محمد زاهدانی (نوازنده ضرب)، آقایان: صدقی (نوازنده ضرب)، محمدافشار معروف به محمد کربلائی اکبر (نوازنده دایره)، مرحوم محمد ایرانمنش (نوازنده تار و دایره)، محمد اکبری معروف به محمد غلامرضا(1) صفر (نوازنده دف)، محمد رضا ایرانمنش معروف به افرا (نوازنده تار)، رضا ایرانمنش نوازنده ضرب) اشاره نمود. در حال حاضر نیز خوشبختانه هنرمندان زیادی در این رشته فعالیت دارند، از جمله باید از آقایان: سید رضی جعفری (ضرب)، حسین ایلاقی (خواننده)، فرشاد عباسعلی زاده (سنتور، دایره و اُرگ)، رامین زاهد نسب (ضرب)، علی رحمانی (خواننده)، محمدجواد عربپور (خواننده)، اسماعیل ایزدی(خواننده)، ابوالفضل نکویی(خواننده)، میلاد محمدی(خواننده)، محمدحسین عربپور(خواننده)، راتین رها(خواننده)، حمید عرب زرندی (ویلن)، سعید بهاء الدینی (تار)، مهدی معجزی (تار)، علی امیری (سنتور)،امیر مداحی(سنتور)،الناز شفیعی(سنتور)، اکبر فلاحی(سنتور)، معین یزدانپناه(نی)، یزدانپناه(سنتور)، مجتبی میرزایی(اُرگ)، عبدالله پورنخعی(اُرگ)، حسین افشارزاده(اُرگ)، پژواک(اُرگ)، شکرالله آرمان(سه تار)، حمیدابراهیمی(تار)، حسین رنجبر(تار)، محمدنداف پور(گیتار)، فرنام عباسعلی زاده(گیتار)، و… یادکرد.

بر گرفته از کتاب از زراوند تا زرند به نویسندگی مهدی سهرابی زرندی

شعر

شاعران زرندی عبارتند از:

• دکتر زهرا اسدی
• معین معینیان
• محمدحسین مختاری
• زهرا عربپور

تئاتر

سجاد منصوری به عنوان رییس انجمن تئاتر شهرستان زرند در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه استقامت کرمان در رابطه با تئاتر زرند گفته است:
اگر در تاریخ تئاتر زرند مطالعه کنید خوشبختانه می‌بینید که این شهر، بازیگران خیلی خوبی داشته مثل آقای آشتیانی که از بازیگران خوب دهه‌های ۶۰ و ۷۰ کشور بودند. ما استعدادهای خیلی خوبی داریم با اینکه در زرند سیستم زیرساخت‌های هنری مثل آموزشگاه‌ها به آن صورت نبوده و بچه‌ها به شکل خودجوش کار کرده‌اند، اما همان جامعه‌ی ۱۰-۱۵ نفری تئاتری، بعضی‌هایشان ماندگار شدند و تئاتر را رها نکرده‌اند؛ ما در زرند دو – سه گروه فعال داریم که تعدادشان ثابت است و کار را ادامه می‌دهند. علاوه بر اینها من فکر می‌کنم مردم با دردها و مشقت‌های اجتماعی که گریبان زرند را گرفته، خیلی عجین شدند و همچنین بچه‌هایی که وارد جریان بازیگری می‌شوند این دردها را خوب حس می‌کنند و خوب می‌توانند آنها را انتقال دهند. قبلا هم در کنار این مساله، اندک آموزشی هم قرار گرفته بود و این باعث شده بود که ما در زرند بازیگران خوبی پرورش بدهیم. این روزها، رشته‌ی بازیگری در دانشگاه زرند هم مزید بر علت شده که تئاتر زرند با اینکه کمیت آنچنانی ندارد اما کیفیت بالایی داشته باشد.

هنرمندان تئاتر زرند عبارتند از:

• سجاد منصوری
• محسن عزیزاللهی
• زهره یزدان پناه
• فهیمه عباسی
• اسماعیل ایزدی
• مریم مهدیزاده
• محمد نداف پور
• مریم اسلامی

استندآپ کمدی

شهرستان زرند با وجود هنرمندانی که در رشته‌های مختلف هنری دارد، از بحث طنز و نمایش کمدی نیز عقب نیفتاده و هنرمندانی چون روح الله عبدالسلامی، حسین رحمانی، سعید مسلمی و ... را در بخش کمدی و استندآپ دارد.

نویسندگان

نویسندگان زرندی عبارتند از:

• مهدی سهرابی
• غلامرضا اسماعیلی
• حسن ضیاالدینی
• نریمان جعفری

مناطق دیدنی

آثار قدیمی

لازم است ذکر شود بیشتر آثار تاریخی شهرستان بر اثر بلایای طبیعی از جمله زلزله و سیل از بین رفته‌اند

• برج زرندوییه
• حسینیه قلعه
• بازار وکیل و سهرابی
• خانه ارجمند
• امارت چهار برج یزدان آباد
• مقبره عبدالسلام زرندی
• مجموعهٔ دیلمقانی
• روستای بابهوتک

روستاهای ییلاقی

• ییلاقات دهستان حتکن

روستاهای منطقه حتکن در ۴۰کیلومتری شهر زرند قرار دارد.

منطقه حتکن یکی از زیباترین روستاها و مناطق استان کرمان است و بی شک میتوان به آن پسوند بهشتی در حاشیه کویر اضافه کرد.

حتکن مانند الماسی در جغرافیای خشک شمال کرمان میدرخشد.

آب و هوای عالی حتکن، کوه هایی که تا اردیبهشت نیز برف دارند،جاده های پیچ در پیچ ،جنگل های بادام کوهی و بنه،چشمه های فراوان،کشتزار های سرسبز و باغات زیبای میوه های شیرین سردسیری از ابعاد زیبایی های حتکن هستند

هرچند این روستا از شر تازیانه های خشکسالی در امان نیست ولی موقعیت این روستا باعث حفظ زیبایی های آن شده است.

از روستاهای حتکن می‌توان به: سرباغ حتکن سکوکان درگر باب گهر دراب ده میلان مدبون مزارع حاشیهٔ چشمه‌های مجاور جادهٔ حتکن اشاره کرد.

• منطقه دهستان سربنان

تاریخی‌ترین جاذبه طبیعی شهرستان زرند درخت چنار کهنسال روستای سراپرده در منطقه سربنان است. منطقهٔ سربنان به دلیل دارا بودن آب و هوای بسیار خوب همچنین بارندگی مناسب به مکان بسیار خوبی برای گردشگران تبدیل شده. قنوات و چشمه‌ها همچنین رودهایی که در سال‌های خوش بارش جریان دارند موجب به تشکیل باغ‌های متعدد میوه و کشتزار‌هایی که مانند فرش سبز بر زمین کشیده شده‌اند. همچنین چندین روستا که بسیار به هم نزدیک هستند و مزارع آن‌ها به آن‌ها چسبیده‌اند بر جذابیت آن‌ها می‌افزاید. از دیگر دیدنی‌های سربنان می‌توان به سد قدرونی و دریاچه‌ای کوچک و سیل‌بندها و بندهای خاکی که در بهار و زمستان تا حدی پاییز و تابستان آب دارند اشاره کرد.

• منطقه دهستان دشت خاک.

در نزدیکی سربنان منطقه‌ای به نام دشت خاک وجود دارد که مزارع بنفش رنگ زعفرانش چشم‌انداز مناسبی به وجود آورده‌اند. خاک بسیار حاصل خیز، این روستا را به مکانی مناسب برای کشاورزی تبدیل کرده. قلعه‌ها و روستایی پلکانی و چشم‌اندازها بر جاذبه‌های روستا افزوده‌است.

• منطقه دهستان جرجافک

یا به زبان محلی گرگاک که به زبان پیشیان به گرگانک تلفظ می‌شد به بزرگ‌ترین دهستان کشور تبدیل شده‌است و دارای درختان بلند چنار، چشمه‌ها و قنوات می‌باشد. سال‌های پربارش جذابیت‌های این منطقه را بیش‌تر می‌کند.

• مناطق اطراف شهر

روستای بابتنگل (روستای درتنگل) بی شک یکی از بی نظیرترین روستاهای کشور به شمار میرود. این روستا به دلیل زمین‌لرزه ۱۳۵۶ باب تنگل در تخریب شده و به دلیل انتقال روستا به پایین دست همچنان دست نخورده مانده است. خانه هایی که با گل سرخ و در روی کوه به شکل طبقاتی ساخته شدند چشم انداز بسیار مناسبی را بوجود آورده است.

روستای سرباغ شاهرمز که در فاصله بسیار کم از شهر زرند و در دامنه های کوه های دوشاخ واقع شده با درختان کهنسال و چشم انداز کامل و زیبا از شهر زرند تفرجگاه بسیار خوبی برای زرندی هاست. اما به دلیل عدم ابیاری و توجه به این درختان این درختان با خشکسالی و روزهای بسیار سخت ایام اخر عمر خود را سپری میکنند.

روستای گزوئیه یکی از بهترین مکان ها برای مطالعه زمین شناسی چه در ایران بلکه در جهان است.

از دیگر مناطق زیبا و ییلاقی در اطراف زرند میتوان به روستاهای آب پنگویئه، گیسگ، داهوییه،چشمه گتکوئیه اشاره کرد

رد پای دایناسورها

یکی از آثار بسیار با ارزش و نادر دنیا که اخیراً در زرند کشف و محرز گردیده و شگفتی کارشناسان و باستان شناسان را به همراه داشته‌است پیدا شدن جای پای دایناسورها در روستای ده علیرضا زرند می‌باشد. اولین بار گزارش کشف جای پای خزندگان عظیم‌الجثه و ترسناک مذکور، در سال ۱۹۶۹ میلادی توسط پروفسور لاپارنت استاد انستیتو زمین‌شناسی پاریس و دکتر داودزاده کارشناس ارشد سازمان زمین‌شناسی کشورمان انجام گرفت. زمین شناسان مذکور پس از تحقیق و پژوهش کامل، در زمینهٔ کشف ردپای دایناسورهای تریاس بالایی ـ ژوراسیک زیرین و میانی در منطقهٔ شمال کرمان تحقیق خود را بر صحت رد پای جانوران مربوطه منتشر نمودند. در ژوئیهٔ همان سال (۱۹۶۹ م) دو زمین‌شناس ایرانی شرکت ملی فولاد و آهن ایران، در دره نیزار شمال زرند، یک ردپای بزرگ با سه پنجه را کشف کردند و در پائیز سال مذکور، ردپای واضح دیگری در اطراف همان محل کشف گردید یک قالب گچی از ردپای مورد نظر تهیه گردید و در نمایشگاه بین‌المللی شرکت ملی فولاد و آهن آسیا در تهران ارائه، سپس قالب مذکور به موزهٔ زمین‌شناسی کشور تحویل گردید. از ششم تا هجدهم آوریل ۱۹۷۰ میلادی در ادامه کاوش‌ها، تیمی از کارشناسان کشورمان به اتفاق مجدد پروفسور لاپارنت در دره نیزار ۲۰ کیلومتری شمال زرند، دو لایه از ردپای دایناسورها را شناسایی کردند. کمی بالاتر، پنج ردپای بزرگ دیگر بر روی ماسه سنگ‌ها مشاهده شد. جمع‌آوری محسن ایزدی (محمود).

سوغات

از سوغات و خوراکی های محلی زرند میتوان به بزقرمه،سوهان زرندی،چلوگوشت زرندی، آش آماچو،کماچ،کماچ سهن،کلمپه،روغن جوشی اشاره کرد.

شده،پته،قالی،سرمه سنگ از جمله صنایع دستی شهر زرند میباشند.

پسته

پسته به‌عنوان سوغات از زمان‌های قدیم در بین مردم شهرستان زرند رواج داشته، معمولاً اشخاصی که به دیدن اقوام و دوستان خود مخصوصاً به پایتخت می‌رفتند، مقداری پسته را به‌عنوان سوغات محلی همراه خود می‌بردند. اکنون پسته زرند جزو پسته‌های باکیفیت شناخته‌شده و مورد استقبال خوبی واقع‌شده نوع پسته ممتاز زرندی به لحاظ مرغوبیت در دنیا رتبه اول را دارا می‌باشد. از مهم‌ترین طرفداران این نوع پسته کشور انگلستان است. برداشت پسته در شهرستان سالیانه بین 20 تا 25 هزار تن است.

قاووت

از دیگر سوغات محلی زرند که بانوان خانه‌دار در قدیم به تهیه آن می‌پرداختند می‌توان قاووت را نام برد. مخلوط نمودن چند ماده گیاهی و شکر را به زبان عامیانه قووتو می‌گویند. معمولاً خانم‌های این شهرستان، به پیروی از رسم و رسوم قدیم، بعد از زایمان با انواع (قووتوها) بارنگ‌های متنوع از مهمانان خود پذیرایی می‌نمایند. قووتو بسیار مقوی و جهت رفع خستگی بسیار مؤثر است. افراد آن را با آب جوش مخلوط کرده و به‌عنوان قهوه می‌نوشند.

سوهان زرند

تاریخ دقیقی از بنیان‌گذاری اصلی پخت سوهان زرندی در دست نیست. آن‌طور که معمرین به خاطر دارند، پخت سوهان و شیرینی‌ها محلی در ایام قدیم هم رواج داشته و معمولاً در آن اکثراً در ایام نوروز اقدام به پخت می‌نموده‌اند.لازم به ذکر است که سو هان زرندی به ثبت ملی رسیده است.

پته

لازم به ذکر است که صنایع دستی نوعی کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می شود. چیز هایی که اغلب بصورت تولید انبوع و یا با ماشین آلات مختلف ساخته می شوند جزء صنایع دستی نمی باشند.

پته یا پته دوزی نوعی از رودوزی های است. پارچهای ضخیم و پشمی هستند که عریض نامیده می شود هنرمندان پته دوز که اکثر نیز زنان و دختران خانه دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را که پندار ها و بینشهای شخصی شان است، به وسیله بخیه های نخی بر زمینه ی پارچه پشمی (عریض) می نشانند. در حال حاضر در این شهرستان بیش از 3 هزار نفر صنعتگر در رشته های(پته دوزی، گلیم گل برجسته، سرمه دوزی، معرق، منبت و چهل تکه دوزی) فعالیت دارند. در حوزه تولید و فروش پته فقط حدود 40 فروشگاه در شهرستان زرند فعالیت صنفی دارند.

کشاورزی در زرند

زرند درگذشته یک منطقه وسیع کشاورزی بوده. پسته، پنبه، روناس، جو، ارزن، نخود و عدس از مهم‌ترین و مرغوب‌ترین محصولات صادراتی کشاورزی این شهر بوده است.

کشت سیب‌زمینی در دشت خاک و میوه‌های سردرختی از قبیل هلو، شمس زردآلو، آلوچه و گیلاس و آلبالو، در اکثر مناطق کوهستانی جرجافک، سر بنان، گیسک، دشت خاک، باب تنگل و نواحی کوهستانی در شرقی و شمال شرقی و شمال غربی زرند رواج است. از مهمترین محصولات این منطقه که در حال حاضر نیز رونق فراوانی دارند می توان به پسته، زعفران و زیتون اشاره کرد.

پسته

اخیراً کارشناسان قدمت تنه یک درخت کهن پسته – در روستای اسماعیل‌آباد زرند را به بیش از 400 سال تخمین زده‌اند به روایتی در حدود 200 سال بیش، توسط محمدباقر خان (ردیف‌کاری) درخت پسته در روستاهای محمدآباد، عباس‌آباد، شاه جهان‌آباد و .. انجام‌گرفته است. در دو دهه اخیر با فعالیت کشاورزان و گسترش باغات پسته و رونق آن در بازار جهان محصول مذکور به طلای سبز معرفی گردید. در حال حاضر شهرستان زرند بیش از 43 هزار هکتار زمین زیر کاشت پسته دارد که 35 هزار هکتار آن به ثمر رسیده است. با پیوند درختان مذکور انواع پسته که معروف‌ترین آن‌ها بانام‌های: ممتاز، اوحدی، کله قوچی، اکبری و فندقی می‌باشد. نوع پسته ممتاز زرندی به لحاظ مرغوبیت در دنیا رتبه اول را دارا می‌باشد. از مهم‌ترین طرفداران این نوع پسته کشور انگلستان است. برداشت پسته در شهرستان سالیانه بین 20 تا 25 هزار تن است مضافاً به این‌که مقدار پسته به عوامل مانند شرایط جوی (تغییرات آب هوا) و آفت پسته نیز بستگی دارد.

زعفران

قدمت کشت زعفران در شهرستان زرند به قدیم‌الایام باز می‌کردد. در چند سال اخیر کشت زعفران به لحاظ برتری آن ازنظر کیفیت و مرغوبیت نسبت به زعفران استان خراسان رواج بیشتری پیداکرده است و کشاورزان در روستاهای: دشت خاک، سر بنان، جرجافک و باب هویز و .. به کشت زعفران ترغیب و آن را ترویج داده‌اند. با توجه به بحران آب در این شهرستان و به نظر می‌رسد یکی از بهترین کشت‌های که می‌تواند جایگزین محصول پسته شود زعفران باشد. در حال حاضر زمین‌های زیر کشت زعفران در شهرستان زرند 150 هکتار می‌باشد که 45 هکتار آن مربوط به کوه بنان و مابقی به روستاهای سردسیر زرند است.

زیتون

در سال 1374 شمسی به‌منظور کشت گیاه مذکور، از طریق جهاد کشاورزی این شهرستان نهال زیتون به‌طور رایگان در بین کشاورزان توزیع شد. خوشبختانه زیتون با شرایط آب و هوایی ساز کار گردیده و به ثمر دهی رسیده است؛ و یکی از کاندیداهای انتخابی برای جایگزین شده پسته می‌باشد. در سال 1382 شمسی یکی از کشاورزان به نام آقای حسن اسدی خانوکی به لحاظ پوشش باغ خود به کشت زیتون و عملکرد مناسب مقام اول را در کشور کسب نمود.

پیوند به بیرون

• «دیار کریمان».
• وب سایت مشاوره کسب و کار مانی بیزینس

منابع

• نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران