پاییز
پائیز یا خَزان یکی از چهار فصل اقلیم متعدل است. در نیمکرهٔ شمالی با برج‌های میزان، عقرب و قوس؛ ماه‌های مهر، آبان و آذر برابر است.
پائیز از نظر ستاره‌شناختی بین دو نقطهٔ اعتدال پاییزی و انقلاب زمستانی است. از نظر گاهشماری هجری خورشیدی، در روز یکم مهر آغاز می‌شود و تا پایان آذر ادامه می‌یابد.
بر پایهٔ تقویم میلادی فصل پائیز در اصل در نیمکره شمالی جهان در حدود ۲۳ سپتامبر (۱ مهر) و در نیمکره جنوبی پیرامون ۲۱ مارس (۱ فروردین) آغاز می‌شود. زمان پایان آن در نیمکره شمالی ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر) و در نیمکره جنوبی ۲۱ ژوئن (۳۱ خرداد) است.
به هنگام پائیز بسیاری از انواع گیاهان برگ‌های خود را از دست می‌دهند و به‌اصطلاح خزان می‌کنند. دمای هوا نیز در فصل پائیز تا اندازهٔ زیادی پائین‌تر از تابستان است. در پائیز، روزها کوتاه‌تر و شب‌ها طولانی‌تر می‌شوند. در بخش‌هائی از جهان در این فصل میزان بارش زیادتر می‌شود.
کلمه انگلیسی autumn (پائیز) از کلمه فرانسوی "automne" گرفته شده است و استفاده از آن برای نام این فصل از قرن شانزدهم میلادی رایج شد. نام fall هم که در آمریکای شمالی برای این فصل استفاده می‌شود احتمالاً از عبارت fall of the leaves (برگ ریزان) گرفته و خلاصه شده است.
واژه پادیز (پادێز pādēz) در پارسی میانه به معنی پائیز بوده که آن را به زمستان یا خرمن مربوط دانسته‌اند. این واژه به چم گردآوری و جمع کردنست که اوستائی آن چنینست: Paitidaeza. احتمالاً به این خاطر به معنای گردآوری و جمع کردن آمده است که واپسین فرصت اندوختن آذوقه پیش از فرارسیدن زمستان است یا اینکه واپسین فرصت جمع‌آوری خرمن است، چون آخرین خرمن‌های کشاورزان در پائیز گردآوری می‌شود.[۱]
روز اعتدال پائیزی را در ایران از دیرباز جشن می‌گرفته‌اند. این جشن که در روز مهر از ماه مهر برگزار می‌شود جشن مهرگان نام دارد.
پائیز همانند بهار پل میان تابستان و زمستان است.
فعالیت‌ها[ویرایش]
گردشگری[ویرایش]
در مناطق جنگلی طبیعی یا مصنوعی یا هرمکانی که برگ‌ریزان گسترده رخ دهد گردشگران از سراسر جهان برای دیدن آن می‌آیند و می‌تواند سود بسیار زیادی برای شرکت‌های گردشگری یا مردم محلی داشته‌باشد.
بازگشت به‌مدرسه[ویرایش]
به‌دلیل بازگشایی مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها در این فصل، تخفیف‌ها و تنوع بیشتری از کالاهای موردنیاز دانش‌آموزان و دانشجویان (به‌ویژه نوشت‌افزار) وجود دارد.
در ادبیات ایران، اشاره‌های فراوانی به پاییز شده‌است. مولوی، حافظ، و سعدی از جمله شاعران کلاسیک پارسی هستند که خزان را در تقابل با بهار به تصویر می‌کشند. مولوی خزان را نابودکننده زیبایی‌ها و نیست‌کننده برگ‌ها می‌داند. به گفته وی:
| در خزان آن صدهزاران شاخ و برگ | در هزیمت رفته در دریای مرگ |
فروغ فرخ‌زاد، شهریار نیز در شعر خود، پاییز را فصل اندوه و مرگ می‌دانند.[نیازمند منبع] مهدی اخوان ثالث در شعری با عنوان باغ من در مجموعه‌شعر زمستان، پاییز را «پادشاه فصل‌ها» نامیده‌است.[۲]
در ادبیات[ویرایش]
به دلیل لطافت رنگ‌ها و گوناگونی آن‌ها، و نیز اهمیت فصل پاییز به عنوان مرحلهٔ گذار از تابستان گرم به زمستان سرد، پاییز همواره الهام‌بخش هنرمندان، شاعران، و ادیبان بوده‌است.[نیازمند منبع]
نگاره[ویرایش]
برگ درختان در پاییز
برگ درختان در پاییز
برگ بیشتر درختان در این فصل می‌ریزد.
تغییر رنگ برگ گیاهان در پاییز
منابع[ویرایش]
- ↑ «ریشه‌شناسی پاییز: نزدیک زمستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲.
- ↑ http://shahrestanadab.com/Content/articleType/ArticleView/articleId/6580/باغ-من-شعر-پاییزی-مهدی-اخوان-ثالث
- ویکی‌پدیا هلندی
- ویکی‌پدیا انگلیسی
- جعفری، عباس، فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیائی). تهران: انتشارات گیتاشناسی، چاپ اول، خرداد ۱۳۶۶.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پاییز موجود است. |
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به پاییز در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
| مناطق معتدل | ||
|---|---|---|
| اقلیم گرمسیری | ||
| Specific | ||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون آب‌وهوا است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
