مدرسه ابراهیم‌خان
 | این نوشتار به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
مدرسه ابراهیم‌خان (ابراهیمیه) از بناهای دوران حکومت ابراهیم خان ظهیرالدوله در شهر کرمان است که تا پیش از انقلاب مدرسه مکتب شیخی بود.
محتویات
معماری بنا[ویرایش]
این مدرسه دو طبقه متعلق به مکتب شیخیه است. پلان آن مستطیل شکل و حجره‌های آن مستطیل شکل و حجره‌های آن در اطراف و چهار ضلع آن واقع است. عناصر فضائی-کارکردی مدرسه عبارت است از حجره مدرسه، کتابخانه، مسجد، اتاق‌های خادم و چراغ‌دار و آبکش و سرویس‌های بهداشتی است. ساختمان آن را شاه‌نشین، محراب، ایوانچه و غرفه‌های اطراف تشکیل می‌دهند. در انتهای ایوان قبله، محرابی از کاشی هفت رنگ وجود دارد. در تمامی بخش‌های مدرسه، عناصر تزیینی مانند گچ‌بری، کشته‌بری، مقرنس‌کاری و کاربندی دیده می‌شود. سر در ورودی در ضلع غربی قیصریه ابراهیم خان واقع شده و دارای طاق‌بندی، تزیینات کاشی و حجاری بر سنگ یکپارچه‌است. بر بام سردر جایگاه ساعت قرار دارد که در سال‌های بعد به مجموعه افزوده شده‌است. ایوان شرقی و برج ساعت این مدرسه کاشی‌کاری و چشم‌اندازی زیبا دارد. در ضلع جنوبی مدرسه خانه مدرس قرار گرفته‌است. این فضا دارای درهای ارسی با شیشه رنگی می‌باشد و تمام نماهای آن کاشی‌کاری شده‌است.
بلندترین بادگیرهای کرمان به ارتفاع ۱۶ متر در این مدرسه ساخته شده‌است.
با استناد به کتیبه موجود در ضلع غربی مدرسه، استاد اسماعیل قصاع سازنده آن بوده‌است. این مدرسه با الهام از معماری عصر صفویه بنا شده‌است.
بانی و سازندگان[ویرایش]
بانی مدرسه ظهیرالدوله ابراهیم‌خان بوده که از سال ۱۲۱۸ تا ۱۲۴۰ق حکمرانی کرمان را داشته‌است. وی داماد فتح‌علی‌شاه قاجار، همچنین پسرعمو و پدرزن او و در عین حال پسرخوانده و پدر دو داماد فتح‌علی‌شاه بود.[۱]
کتیبه‌های تاریخی بنا[ویرایش]
کتیبهٔ کاشی‌کاری پیرامون صحن مدرسه شامل قصیده‌ای از صبای کاشانی است که بیت آخر آن متضمن ماده تاریخ بنای مدرسه می‌باشد: زد صبا از پی تاریخ این و آن رقم/ «سلسبیل از جود ابراهیم در جنت سبیل» مجموع حروف این ماده تاریخ سال ۱۲۳۲ق را نشان می‌دهد.
- مؤلف کتاب گنجعلیخان سال اتمام مجموعهٔ ابراهیم‌خان را ۱۲۹۹ق ذکر کرده‌است و در کتاب جغرافیای کرمان آمده که ابراهیم‌خان مدرسه را در سال ۱۲۳۰ق به اتمام رسانیده است.
سیر تحول بنا[ویرایش]
مجموعهٔ ابراهیم‌خان شامل مدرسه، بازار، حمام، و آب‌انبار است که ظاهراً به یکباره ساخته شده‌است. خانهٔ مدرس (خلوت) بعداً توسط فرزندان ظهیرالدوله به مجموعه اضافه شده و در سال ۱۲۹۸ق اتمام یافته‌است. مدرسهٔ ابراهیم‌خان امروزه نیز دایر و محل سکونت طلاب و مکان درس و بحث می‌باشد.
پروندهٔ ثبت اثر در فهرست آثار ملی[ویرایش]
نام ثبتی: مدرسه ابراهیمی || قدمت: قاجاریه || شمارهٔ ثبت: ۵۲۶ || تاریخ ثبت: ۱۳۴۵/۰۱/۰۱
نشانی[ویرایش]
کرمان، خیابان دکتر شریعتی، خیابان چهلستون، بازار کفاش‌ها.[۲]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- گنج‌نامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، ناشر: روزنه، دانشگاه شهید بهشتی، شابک: ۹۶۴-۳۳۴-۱۶۵-۸
- کتاب جغرافیای کرمان اثر احمد قلی خان وزیری کرمانی، شابک: ۹۶۴-۶۲۷۸-۰۲-۷
- کتاب کنجعلیخان اثر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، شابک: 964-6487-22-X
