شهرستان رابر

شهرستان رابُر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	کرمان
مرکز	رابر
نام‌های پیشین	راه بر
سال شهرستان شدن	۱۳۸۸
مردم
جمعیت	۳۵٬۳۶۲ نفر (سرشماری ۱۳۹۵)
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱۸۷/۱۶۶۷ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا	۲۳۴۳ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۵ درجه سانتی گراد
داده‌های دیگر
پیش‌شماره تلفنی	۰۳۴۴۲۴۵
شهرها
رابر
تعداد بخش‌ها
مرکزی، هنزا

شهرستان رابر یکی از شهرستان‌های کوهستانی استان کرمان در جنوب شرق ایران است. مرکز این شهرستان شهر رابر بوده و فاصله این شهر تا مرکز استان کرمان ۱۷۵کیلومتر است. این شهرستان با مساحتی بالغ بر ۱۸۷/۱۶۶۷ کیلومتر مربع بین طول جغرافیایی ۵۶ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۷درجه و ۱۶ دقیقه و عرض جغرافیایی ۲۹درجه و ۲۷ دقیقه تا ۳۸درجه و ۵۴ دقیقه و در جنوب غربی استان کرمان قرار گرفته‌است به‌طوری‌که از شمال به شهرستان بردسیر، از شمال غرب، غرب و جنوب غرب به شهرستان بافت، از جنوب، جنوب شرق و شرق به شهرستان جیرفت و از شمال شرق به شهرستان کرمان محدود می‌شود.

آب و هوا

شهرستان رابر در حصاری از کوه‌های (شاه- ارتفاعات قلعه سنگ- باغ بهادر- سر مشک- ارتفاعات تخت سر طشتک و بحر آسمان) به صورت نعل اسبی قرار دارد. از سمت جنوب پیوستگی کوه‌ها قطع و یک دهانه عبور رودخانه هلیل را تشکیل می‌دهد و شاید همین دهانه به سمت دهستان اسفندقه از شهرستان جیرفت باعث شده بخشی از روستاهای دهستان جواران از پدام آباد تا گتک در فصل تابستان دارای آب و هوایی گرم و در زمستان معتدل باشند. آب و هوای اکثر مناطق شهرستان رابر در فصل زمستان سرد و در فصل بهار و تابستان معتدل و بسیار دل‌انگیز و خنک می‌باشد و در مجموع آب وهوای کوهستانی که در تابستانها از ۲۸درجه سانتیگراد بالای صفر تجاوز نمی‌کند و در فصل زمستان در بعضی از مناطق حدوداً به ۱۵ درج زیر صفر می‌رسد. در فصل زمستان عمده کوه‌ها پوشیده از برف است و در ارتفاع و دره‌های کوه شاه که در شمال رابر قرار دارد و در بعضی از سال‌ها برف ده‌ها متر روی هم انباشت می‌گردد. به دلیل قرار گرفتن در دامنهٔ کوه‌های پر از برف دارای قنوات و چشمه سارهای متعدد می‌باشد که آب کشاورزی و صنعتی بخش را تأمین می‌کند. میانگین بارندگی سالیانه در این بخش ۲۷۰ میلی‌متر در سال می‌باشد.

دیدنی‌ها

باغ رفعت الدوله، قلعه شهر، تپه باستانی تل کوشک. مناطق گردشگری:چشمه عروس، عشق آباد، تخت سرتشتک، بندر هنزا، چق چق، چشمه علی چهرن، امامزاده سید مرتضی، تخت شاهزاده کوشاه، آبشار آبسر، گلی هوک، تاج آباد، کوه‌های دوستی، گلی اسکر و روستای انجرک. بندر سیه بنوئیه. غارمموشا. قلهٔ دیمموئیه و درختان گردو در دیزنگماه (دیزما) گردو درکار (قدیمی‌ترین گردوهای جهان) و گردوهای شهرستان رابر به نام شرب بنگ (شرونگ) در اشکان.

اقتصاد شهرستان رابر

اقتصاد رابر بر پایهٔ کشاورزی، باغداری، دامداری، پرورش زنبور عسل، پرورش ماهی، صنایع دستی و غیره استوار است. بیش از ۱۲۰۰۰ هکتار از اراضی بسیار مرغوب و حاصلخیز زیر کشت محصولات کشاورزی نظیر گندم – جو – زعفران- علوفه دام قرار دارد. میزان گندم صادر شده به سیلوهای استان در سال قریب به ۲۰۰۰۰ تن می‌باشد .۶۵۰۰ هکتار اراضی تبدیل به باغستانهای مشجر بسیار زیبا و دیدنی و عموماً درختان اصلاح شده گردو در آن غرس گردیده‌است. سایر درختان میوه عبارتند از سیب، گلابی، گیلاس، زیتون و غیره بیش از ۳۰۰۰ تن برداشت محصول گردوی این بخش می‌باشد که به سایر شهرستانها و مرکز استان صادر می‌گردد و به همین دلیل دومین مرکز تحقیقات گردوی کشور در این بخش در زمینی به مساحت ۵۰۰۰۰ هکتار شروع به فعالیت نموده‌است. بیش از ۶۰۰۰۰۰ رآس دام (گوسفند، بز و بزغاله) و ۲۵۰۰ رأس گاو شیری و گوشتی در شهرستان رابر پرورش می‌یابد. تعداد ۲۵۰۰۰ کلنی زنبور عسل توسط اهالی پرورش یافته و بطور متوسط میانگین عسل تولید شده از هر کلنی ۱۰ کیلو می‌باشد. صنایع دستی رابر شامل: قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم، مکرومه، نمدمالی، خورجین بافی، کلته بافی، نخ ریسی و غیره می‌باشد و فرش تولید شده بسیار مرغوب است.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی شهرستان رابر
• دهستان سیه‌بنوئیه
• دهستان اسکر
• شهرها: رابر
• بخش هنزا
• دهستان جواران
• دهستان هنزا

ارتفاعات

کوه‌های مهم شهرستان رابُر عبارتند از:

• کوه ماران از رشته کوه ایران مرکزی با ارتفاع ۳۴۰۰ متر واقع در ۷ کیلومتری شرق رابُر
• کوه طلا و لق با ارتفاع ۲۷۸۰متر در ۱۱کیلومتری غرب
• کوه باغ شاه بافت با ارتفاع ۲۷۲۳ متر در ۴ کیلومتری شمال شرق
• کوه کلوک گاو با ارتفاع ۲۳۸۰ متر در ۲۷ کیلومتری جنوب غرب
• کوه میخانه با ارتفاع ۲۳۶۲ متر در ۳ کیلومتری جنوب شرق
• کوه حاجی زاغیه با ارتفاع ۲۰۷۱ متر در ۲۴ کیلومتری جنوب غرب
• کوه بند کیواز با ارتفاع ۲۰۴۸ متر در ۲۸ کیلومتری جنوب
• کوه کنار با ارتفاع ۱۹۸۴ متر در ۲۸ کیلومتری جنوب-کوه دیمموئیه در بندر سیه بنوئیه ارتفاع۳۰۵۵
• کوه شاه و کوه اشکان با ارتفاع ۳۱۰۰متر و دارنده قلعه تاریخی سنگ عشق در دهستان اشکان

آبخیز شهرستان رابُر

شهرستان رابر زیر حوضه‌های آبخیز هلیل و نهایتاً حوضه بزرگ آبریز جازموریان را در خود جای داده‌است. از حوضه‌های مهمی که مطالعات آبخیزداری روی آنان انجام گرفته‌است می‌توان حوضه اسکر، لنگر، هنزاء را نام برد. منابع آبی موجود در این حوضه‌ها تأمین‌کننده آب شرب آبخیزنشینان را فراهم می‌آورد.

ارتفاعات لاله زار موسوم به کوه شاه رابُر قسمت‌های شمالی رابُر را پوشش می‌دهند که در فصل زمستان تا اواسط بهار پوشیده از برف هستند. بیشترین برف را در شمال رابُر، این ارتفاعات دارند و تمامی رودخانه‌های این بخش در منطقه‌ای به نام نهر بادام به هم پیوسته و سرچشمه قسمت مهمی از رودخانه بزرگ هلیل رود می‌گردند.

همچنین پنج رودخانه فصلی در این منطقه جریان دارند که از برفهای ارتفاعات مذکور تغذیه می‌گردند.

رودخانه‌های مهم شهرستان رابر عبارتند از:

• رودخانه دائمی رودبر (رودر) که در حوضه آبریز جازموریان قرارگرفته و از کوه‌های لاله زار ودیمموئیه سرچشمه گرفته و در جهت شمال- جنوب جریان دارد. بعد از ملحق شدن چند شاخه فرعی به این رودخانه و عبور آن از روستاهای گنجان، گُلینوئیه، زمین انجیر و رودبر و دریافت رودخانه جواران در ۲ کیلومتری جنوب شرق رابر به رودخانه رابُر متصل می‌گردد. رودخانه مذکور عمدتاً از مناطق بی کربناته و سیلیکاته می‌گذرد.
• رودخانه دائمی رابُر که از دامنه‌های جنوبی لاله زار سرچشمه می‌گیرد و پس از ورود به دشتهای دامنه‌ای دارنجان با جهت جنوب شرق ضمن عبور از روستاهای تذرج و موسی‌آباد وارد شهر رابُر می‌گردد و در طی مسیر خود پس از دریافت رودخانه رودبر با تغییر جهت به سمت جنوب ادامه مسیر داده و در مجاورت روستای نهربادام با اتصال به رودخانه سید مرتضی به رودخانه هلیل رود می‌ریزد. این رودخانه نیز عمدتاً از مناطق بی کربناته و در سازندهای سیلیکاته جریان دارد. از دیگر رودخانه‌های شهرستان رابُر می‌توان رودخانه‌های سرمشک، هنزاء، اسپارچ، دره پهن، شصت فیچ را نام برد.

مراتع شهرستان رابُر

وجود مراتع کوهستانی در حوضه‌های ذکر شده میزبان ییلاق نشینان بخشی از عشایر استان کرمان (ایلات لُر سلیمانی و لُری) است. این مراتع درمنطقه رویشی ایران- تورانی قرار گرفته‌اند. فلور رابُر از غنای کم‌نظیری در استان کرمان برخوردار است. به‌طوری‌که بیش از ۸۰ گونهٔ گیاهی را از جنس‌های مختلف در خود جای داده‌است.

عمده درختان جنگلی موجود در این مراتع شامل: بنه، بادام کوهی، ارژن، قوسک، کیکم، ارس و شیرخشت می‌باشند. از گونه‌های درختچه‌ای، قیچ، تربیت، زرشک و پرند را می‌توان نام برد. همچنین اکثر گونه‌های بوته‌ای و علفی موجود در فلور ایران- تورانی در این مراتع وجود دارد. از این تعداد گونه‌های گیاهی، اکثرشان جزو گیاهان دارویی - صنعتی و اقتصادی محسوب می‌شوند.

عمده تیپ‌های مهم مرتعی موجود در منطقه مذکورشامل: درمنه گون، گون درمنه، درمنه گارچی، جامعه گیاهی بادام کوهی درمنه هستند که بسته به شرایط توپوگرافی تغییرات فراوانی به چشم می‌خورد. ذخیره گاه ژنتیکی ارس گلوچار از مهم‌ترین مناطقی است که جزو مراتع مشجر شهرستان رابُر بحساب می‌آید. در مجموع تنوع گونه‌ای مراتع شهرستان رابُر ارزش منابع طبیعی این شهرستان را به خوبی نشان می‌دهد. محصولات فرعی مراتع در این شهرستان شامل پرورش گاو و گوسفند، زنبورداری، پرورش ماهی قزل آلا است.

مشاهیر

• قاسم سلیمانی (فرمانده سپاه قدس با درجه نظامی سرلشکری و از مشاوران ارشد آیت‌الله خامنه‌ای)
• حسن علیدادی سلیمانی (نماینده ولی فقیه در استان کرمان و امام جمعه شهر کرمان)
• پروفسور سلاجقه (عضو ناسا)

منابع

• دو شهرستان جدید در نقشهٔ تقسیمات کشوری وبگاه وزارت کشور