شهداد

شهداد
کشور	ایران
استان	کرمان
شهرستان	کرمان
بخش	شهداد
مردم
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
شهداد روی نقشه ایران ۳۰٫۴۱۷۰۹۳۶۷°شمالی ۵۷٫۷۰۶۱۳۴۶۷°شرقی / 30.41709367; 57.70613467

شَهداد یکی از شهرهای توابع بخش شهداد شهرستان کرمان در استان کرمان ایران می‌باشد. این منطقه در ۸۷ کیلومتری (فاصله هوایی ۵۸ کیلومتر) شمال شرق شهر کرمان جای دارد. شهداد از جنوب غرب به مناطق کوهستانی و سردسیر سیرچ از شمال شرق به مناطق کویری و گردشگری بِکر کلوتهای شهداد و دریاچه جوان شهداد منتهی می شود. شهداد در گذشته مرکز ایالت آراتا بوده‌است و همچنین درفش شهداد کهن‌ترین پرچم فلزی یافت شده در ایران است که اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود. در زبان فارسی شهداد به عنوان اسم پسرانه کاربرد دارد و به معنای داده‌ای از سمت شاه یا هدیه شاه می‌باشد. در نزدیکی شهداد مجموعه روستاهای کوچک زیادی وجود دارد که روی هم به دهستان تکاب معروف است و به داشتن محصول سیر بنفش رنگ مرغوب شهرت یافته اند. در این دهستان تعداد زیادی اقامتگاه بومگردی کویری وجود دارد که برای اسکان مسافران ایرانی و خارجی خدمات ارائه می دهند.

تاریخچه

پرچم برنزی کشف شده در منطقه شهداد نزدیک کرمان، ایران

شهداد با نام تاریخی خبیص و جمعیت ۲۴۰۰۰ نفری، در ۷۰ کیلومتری شمال شرق کرمان، در حاشیه باختری لوت مرکزی قرار گرفته‌است و بزرگ‌ترین بخش استان کرمان به‌شمار می‌رود. شهر باستانی شهداد با دیرینگی ۶۰۰۰ ساله در سال ۱۳۴۷ خورشیدی توسط کاوشگران سازمان میراث فرهنگی ایران کشف شد. این محوطه به نام محوطه تاریخی، باستانی و صنعتی آراتا نام‌گذاری شده‌است. این ناحیه از کرمان، هیچگاه مورد توجه باستان شناسان نبود، زیرا تصور وجود تمدن باستانی در صحرای لوت غیرممکن بود. اولین هیئت کاوش در سالهای ۱۳۴۶ به سرپرستی دکتر احمد مستوفی- از مؤسسه جغرافیایی دانشگاه تهران – برای بررسی موقعیت جغرافیایی دشت لوت و اطراف آن وارد آنجا شدند و در حین اکتشافات خود «چاله تکاب» به تعدادی سفال برخورد کردند که قسمتی از آن‌ها از زمین بیرون و این آثار نشان از وجود تمدنی پیشرفته در این ناحیه بود.

گروهی از باستان شناسان، شهداد را کلیدی برای شناخت فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی تمام منطقه جنوب شرقی ایران در هزاره سوم ق. م می‌دانستند. عده‌ای هم آن را با شهر گمشده سومری آراتا منطبق می‌دانستند (آراتا: در گل نوشته سومری نام آراتا بسیار به کار رفته‌است. طبق متون سومری آراتا سرزمینی بود در شرق انشان. هانسمن انگلیسی، سرزمین انشان را همان فارس می‌داند و شهر سوخته واقع در استان سیستان و بلوچستان را شهر حماسی آراتا می‌دانست. نظریه‌ای شهداد را مرکز ایالت آراتا می‌داند که یکی از چند ایالات خود مختار امپراتوری عیلام به‌شمار می‌رفته و دارای اجتماعی شکل یافته و منسجم بود. علاوه بر حاکم و حکومت، دارای طبقات اجتماعی و اصناف بوده‌است. کشف گورستان شهداد از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی دوران معاصر است. از آنجاییکه پیشینیان، بنا بر اعتقادشان به اینکه بعد از مرگ در دنیایی دیگر محتاج آب و غذا و مسکن خواهند بود، تمامی متعلقات خود، از ظرف و لباس گرفته تا زیورآلات را با خود به گور می‌بردند. به علت جهت گردش خورشید گورستانهای شهداد اغلب شرقی، غربی هستند. ساکنان شهداد، از افراد بزرگ و سرشناس خود از جمله حکمرانان، کاهنان، مجسمه‌هایی می‌ساختند و پس از فوت آن‌ها در هنگام تدفین آن را با اشیای دیگر در گور جای می‌دادند. در بین مجسمه‌ها، تعداد زیادی مجسمه زن نیز وجود دارد. همچنین قدیمی‌ترین درفش فلزی کشف شده در جهان با عنوان درفش شهداد در این منطقه بوده‌است.

جاذبه‌های گردشگری

از دیدنی‌های شهداد می‌توان به قلعه کهنه، قلعه رموک، قلعه چغوکی، قلعه بهرام، گورستان‌های باستانی، آب انبار حاج محمد تقی، کارگاه فلز کاری باستانی ( محوطه باستانی شهداد) ، آسیاب آبی، باغ شهرداری، باغ کشاورزی و امام زاده زید اشاره کرد.

• شهداد
• 

  نمایی از آسیاب آبی شهداد

• 

  نمایی از آب انبار شهداد

• 

  نمایی از داخل قنات شفیع‌آباد

• 

  نمایی از برج و باروی کاروانسرای شفیع‌آباد

• 

  نمایی از کاروانسرا و قلعه در نزدیکی کلوت‌های شهداد

• 

  نمایی از کلوت‌های شهداد

محوطۀ باستانی شهداد در حاشیۀ غربی دشت لوت قرار دارد و فاصلۀ آن تا شهر امروزی شهداد در حدود چهار کیلومتر است. قدیمی‌ترین بقایای فرهنگی در این منطقه به هزاره پنجم پیش از میلاد تعلق دارد.

بیابان لوت

بیابان لوت در بخش شهداد و ۱۰۰ کیلومتری مرکز استان کرمان قرار گرفته‌است. بیابان لوت لقب زیباترین و در عین حال گرمترین نقطه جهان را به خود نسبت داده‌است سرزمینی با پدیده‌ها و شگفتی‌های ناشناخته که می‌تواند پنجره ای نو به صنعت طبیعت گردی ایران بگشاید، در گذشته به اشتباه گفته می‌شد که در ۸۰ کیلومتری کویر شهداد منطقه ای به نام گندم بریان یا «ریگ سوخته» وجود دارد که در تابستان با دمای نزدیک به ۷۰ درجه سانتی گراد رکورد دار گرمترین نقطه جهان شده‌است، اما پس از بررسی دقیق مشخص شد که چاله مرکزی لوت که با طی ۷۵ کیلومتر در مسیر شهداد به سمت بیابان لوت می‌توان به آن رسید گرمترین نقطه جهان است که به دلیل نداشتن جاده و راه مشخص دستیابی به آن به سختی و تنها با همراهی تعداد معدودی که آشنا به مسیرها هستند امکان‌پذیر است. بعد از اعلام نظر کردوانی پدرکویرشناسی ایران و تأیید ناسا، پرچم ایران به عنوان گرمترین نقطه جهان در این منطقه برافراشته شد.

دریاچه جوان شهداد

نمایی از دریاچه فصلی (جوان) لوت

نمایی از دریاچه فصلی (جوان) لوت

دریاچه جوان یا دریاچه جوان شهداد همچنین دریاچه کلوت نیز مشهور است، یکی از جوان‌ترین دریاچه‌های ایران است. دریاچه جوان کرمان در میان کلوت‌های دشت لوت متولد شده‌است. این پدیده در دل این چنین کویری که حیات در آن به ندرت دیده می‌شود خود به تنهایی معجزه است. این دریاچه طبیعی در اثر طغیان رودخانه شور که از ارتفاعات استان خراسان جنوبی سرچشمه می‌گیرد و سیلابی که در بهار سال ۱۳۹۸ در استان کرمان رخ داد، ایجاد شد. این سیلاب، جاده شهداد نهبندان را تخریب کرد. این بخشی از پیامدهای ناگوار این سیلاب بود. از منظری دیگر که به این سیلاب بنگریم خواهیم دید که در نتیجه آن، دریاچه‌ای بسیار زیبا در دل کویر لوت و کلوت شهداد پدیدار شد. پس از پیدایش این دریاچه، پرنده‌های مهاجر بسیاری به این منطقه جذب شده‌اند. پیدایش دریاچه جوان در میان کلوت‌ها، سبب ایجاد منظره و چشم‌اندازی بی‌نظیر در این منطقه شده‌است. در این مقاله، قصد داریم به معرفی دریاچه جوان کرمان، چگونگی پیدایش آن، پوشش گیاهی و جانوری اطراف آن و دسترسی به آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید. عمر دریاچه جوان کرمان، کمی بیش از ۱ سال است. این دریاچه به عنوان پدیده‌ای طبیعی در مجاورت کلوت‌های زیبای کویری ایجاد شده‌است. گستردگی و پهنای دریاچه به طرز شگفت‌آوری بسیار زیاد است. این پهنا به‌قدری است که مسیر جاده‌ای شهداد به نهبندان را که ۴۰ کیلومتر بود، مسدود کرد. در سفر به کویر لوت و بازدید از دریاچه صحنه‌ای جالب از بقایای جاده خواهید دید. در اینجا شما شاهد تیرهای برقی خواهید بود که در میان آب این دریاچه جذاب قرار دارند. کلوت‌هایی که سر از آب دریاچه برآورده‌اند، مانند جزیره‌هایی بسیار زیبا هستند. بگونه‌ای که شاید نظیر آن را در پوسترها و تصاویر خیالی دیده باشید. پیدایش دریاچه، علاوه بر آبیاری لب تشنه کویر، این منطقه را تبدیل به یکی از بهترین جاذبه‌های طبیعی ایران کرده‌است. پدید آمدن دریاچه ای در مجاور گرم‌ترین نقطه جهان، کمی از معجزه ندارد. دریاچه جوان در استان کرمان درست در میان کویر لوت و در جوار کلوت‌های استوار و سربرافراشته شهداد به‌وجود آمده‌است. گویی این دریاچه برای تکمیل زیبایی شهداد و گواه قدرت رود شور در دل کویر متولد شده‌است. همانگونه که می‌دانید کویر لوت کرمان، گرم‌ترین نقطه در جهان است. به تبعیت از این گرما حیات چندانی در این منطقه به چشم نمی‌خورد. پیدایش این دریاچه در این منطقه، احتمالاً باعث ایجاد تغییراتی در آب و هوای کویر خواهد شد. به بیانی دیگر این تغییرات به شکل زنجیروار سبب تغییر و به‌وجود آمدن اکوسیستمی جدید در این قسمت از کویر شود. در حال حاضر، دریاچه، بسیار گسترده شده‌است. لازم است ذکر شود نام گذاری این دریاچه توسط کوهسار فعال گردشگری و اهل رسانه استان کرمان انجام شده‌است.

جستارهای وابسته

• گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان

پیوند به بیرون

• بازدید مجازی از کویر شهداد parsyad.ir

منابع

• گروه تحقیق و آموزش شرکت توسعه گردشگری زیگورات

بختیاری، سعید (۱۳۸۳ خورشیدی)، اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، شابک شابک: &#۸۲۰۶;۹۶۴–۳۴۲–۱۶۵–۱&#۸۲۰۷;

• مختصات و ارتفاع
• شهداد تمدنی به قدمت تاریخ، بازدید: دسامبر ۲۰۰۹.