تنخ

صفحه‌ای از تنخ نوشته شده در قرن یازدهم میلادی به همراه تفسیر به زبان آرامی (ترگم)

تَنَخ یا تناخ (به عبری: תנ"ך) مجموعه کتاب‌های مقدس یهودیان است که نزد مسیحیان، کتاب مقدس عبری خوانده می‌شود و با برخی تغییرات و اضافات با عنوان عهد عتیق در کتاب مقدس مسیحیان جای گرفته‌است. تنخ شامل بر سه بخش است:

• تورات یا تورا (به عبری: תורה) (فرمان یا شریعت)
• نوییم (به عبری: נביאים) یا کتب انبیا
• کتوویم (به عبری: כתובים) یا مکتوبات (نوشته‌ها)

تنخ در حقیقت کلمه‌ای است که از ترکیب حرف نخست این سه واژه در زبان لاتین ساخته شده‌است.

نام مجموعه کتاب‌های تنخ

تورات

مقالهٔ اصلی: تورات

بخش اول که خود شامل پنج سِفر (کتاب) است. تورات پراهمیت‌ترین نوشتار یهودست و به باور آنان به‌وسیله یهوه (خداوند) به موسی وحی شده‌است. (نام‌های درون پرانتز در ذیل عنوانی است که در نزد مسیحیان به کار می‌رود)

• برشیت בראשית (پیدایش)
• شموت שמות (خروج)
• وییقرا ויקרא (لاویان)
• بمیدبار במדבר (اعداد)
• دواریم דברים (تثنیه)

نوییم

مقالهٔ اصلی: کتب انبیاء

بخش دوم که خود شامل دو قسمت نوییم ریشونیم و کتب دوازده‌گانه است:

نوییم ریشونیم

• کتاب یوشع یا یهوشوع יהושע

با نبوت یهوشوع یا ورود بنی اسرائیل به سرزمین مقدس شروع می‌شود و تاریخچهٔ اقوام بنی‌اسرائیل را پس از آن بیان می‌کند.

• شوفطیم یا کتاب داوران שופטים

از رخدادهای زمان داورانی چون دوورا و گیدعون و شیمشون که پس از یوشع رهبری مردم را به عهده گرفتند سخن می‌گوید.

• کتاب شموئیل שמואל: کتاب نخست شموئیل و کتاب دوم شموئیل

این کتاب به دوران پس از شوفطیم می‌پردازد. همچنین از به پادشاهی رسیدن شائول نخستین پادشاه بنی اسرائیل و سپس داوود سخن می‌گوید.

• ملاخیم یا کتاب پادشاهان מלכים

با شرح دوران پادشاهان بنی اسرائیل پس از داوود که از سلطنت شلومو (سلیمان) است، آغاز می‌شود و تا خرابی بیت همیقداش اول به دست نبوکد نصر پادشاه بابل ادامه دارد.

• اشعیا ישעיהו
• ارمیا ירמיהו
• حزقیال יחזקאל

کتب دوازده‌گانه

• کتاب هوشع הושע
• کتاب یوئل יואל
• کتاب عاموس עמוס
• کتاب عوودیا עובדיה
• کتاب یونس יונה
• کتاب میخا מיכה
• کتاب ناحوم נחום
• کتاب حبقوق חבקוק
• کتاب صفنیا צפניה
• کتاب حجی חגי
• کتاب زکریا זכריה
• کتاب ملاکی מלאכי

کتوویم

مقالهٔ اصلی: کتوویم

بخش سوم تنخ:

• تهیلیم یا مزامیر داوود תהילים
• امثال سلیمان משלי
• کتاب جامعه קהלת
• غزل غزلها שיר השירים
• کتاب ایوب איוב
• کتاب روت רות
• مراثی ارمیا איכה
• کتاب استر אסתר
• کتاب دانیال דניאל
• کتاب عزرا עזרא
• کتاب نحمیا נחמיה
• تواریخ ایام דברי הימים شامل کتاب نخست ایام و کتاب دوم ایام

جستارهای وابسته

• یهودیت
• تورات
• روش هشانا
• سوداپیگرافا
• اپوکریفا

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Tanakh». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ آوریل ۲۰۰۸.
• https://www.jpost.com/Opinion/Op-Ed-Contributors/Let-my-people-know-142577

• Ghil'ad Zuckermann, 2009, LET MY PEOPLE KNOW!, The Hebrew Bible should be taught like a foreign language, Jerusalem Post, May 17, 2009.