آزادشهر
| آزادشهر | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | گلستان |
| شهرستان | آزادشهر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | قره تکن، شاه‌پسند |
| نام(های) پیشین | شاه‌پسند |
| سال شهرشدن | ۱۳۴۳ |
| مردم | |
| جمعیت | ۴۳۷۶۰نفر سال۱۳۹۵[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۸۹۲/۴۷کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۵۰متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۸ |
| میانگین بارش سالانه | ۶۶۰ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | علی اصغر منصوری |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۱۷ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۶۹ (ص) |
  آزادشهر | |
آزادشهر (شاه پسند) شهری از توابع بخش مرکزی و مرکز شهرستان آزادشهر در استان گلستان ایران است.
جمعیت شهری آزادشهر در سال ۱۳۹۵، برابر با ۴٬۳۷۶۰ نفر بوده‌است. از مراکز گردشگری و باستانی این شهرستان می‌توان بقعهٔ امامزاده محمد بن زید (آق امام)، پارک جنگلی و پارک زیتون تپه را نام برد. قدیمی‌ترین نام این شهر قبل از شکل‌گیری که هیچ سکنه‌ای نداشت یورونجل؛ به معنای علف‌های هرز بود. چون رویش علف‌های هرز در این منطقه جنگلی رشدی فوق العادی داشت. نام‌های بعدی بعد از این نام نامگذاری شد. اولین قنات آب آشامیدنی آن از روستای خاندوز فعلی به میدان اصلی فعلی کشیده شد.
به آزادشهر در سال ۱۳۴۳ شهرداری اعطا شد. نام این شهر تا سال ۱۳۶۰ شاه پسند بود و پیش از تأسیس شهرداری، قره تیکن (سیاه تلو) نام داشت. در سال ۱۳۶۴ با تأسیس بخشداری از بخش مرکزی رامیان جدا شد. در سال ۱۳۷۸ با الحاق روستای اکبرآباد و تیلان از رامیان و روستاهای نیمه شرقی دهانه خاندوز از بخش کوهسارات مینودشت وسعت یافت. فرمانداری در آزادشهر در سال ۱۳۸۰ مستقر شد. در سه دهه گذشته رشد چشمگیری در ضریب رشد جمعیت این شهر مشاهده شده‌است.
ریشه‌های تاریخی شاه‌پسند در تاریخ معاصر[ویرایش]
دشت شاه‌پسند در گذر سده‌ها و هزارهای گذشته محل استقرار گروه‌ها و اقوام مختلفی بوده‌است که آثار و بقایای آن‌ها به صورت پراکنده و در قالب مکان‌های باستانی همچنان وجود داردو حکایتگر دوره‌های مختلفی از یکجانشینی و شهرنشینی می‌باشد. این مراکز سکونت گاهی و اجتماعی بنا به شرایط مختلف زمانی و رویدادهای ناگوار و خشونت بار مانند: جنگ، قتل و غارت بارها نابود شده و دوباره بخاطر پدید آمدن دوره‌های از صلح و آرامش برقرار گردیده‌است؛ و جود ده‌ها تپه باستانی که نمایانگر قلعه‌ها و دژهای نظامی و آبادی‌های مهم هستند و نیز وجود گور دخمه‌ها، کوره‌های سفال‌گری و قنات‌ها و سایر اشیا و آثار و حدس و گمان باستان شناسان و تاریخ پژوهان نشانگر وجود شهرهای مهم تا دوره اشکانیان و حتی ساسانیان در منطقه می‌باشد. پدیده شکل‌گیری آبادی‌ها و شهرها در دشت شاه‌پسند همانند سایر مناطق دشت گرگان و سپس ویرانی و نابودی آن‌ها در تمام دوران اسلامی ادامه داشت نمونه بارز آن تخریب و زوال شهرهایی مانند: دشت حلقه و جرجان (گنبد فعلی) و آبادی‌ها و غصبات اطراف آن‌ها بدست هلاکو خان مغول است. در عصر صفویه دوره ایی از اثبات و آرامش نسبی برقرار گردید و برای چندمین بار مردمان گریزان از ناامنی‌ها و چپاول برای استقرار و سکونت بسوی دشت‌ها سرازیر شدند و روستاها و شهرهایی ایجاد نمودند. نام شاه‌پسند یا شاه فسند نخستین بار در عصر صفوی شنیده می‌شود و بیانگر آن است که نامگذاری مجدد آن در زمان رضا شاه همراه با آگاهی تاریخی بوده و صرفاً به تکیه به برخی روایت‌ها و داستان‌های غیر مستند اقدام نشده‌است. اولین اقوام شکل دهنده قریه قره تکن اجداداقوام وطایفه‌های نوری، نوری قره تکن و نوریان ساکنین فعلی هستند بر اساس مدارک مکتوب تاریخی آزادشهر در دوره صفویه به شاه فسند معروف بوده همچنین در وقفنامه خواجه مظفرالدین بتکچی به تاریخ ۹۰۹هجری قمری شاه فسند در حوزه کبود جامه معرفی می‌گردد. در تاریخ معاصر از پایان عصر صفوی تا حضور رضا شاه و حضور دوباره مردم در دشت شاه‌پسند دوره ایی از بی‌ثباتی، ناامنی، چپاول و رقابت‌های خشونت بار میان ترکمن‌ها و مردمان بومی صورت می‌پذیرفت و برای چندمین بار روستا نشینی و شهرنشینی در پهن دشت گرگان و همچنین شاه‌پسند دچار ضعف و بحران و انحطاط می‌گردد.[۳]
دلایل نامگذاری شاه‌پسند[ویرایش]
در سال ۱۳۴۲ خورشیدی و در عهد سلطنت محمد رضا شاه، سنگ بنای شهرداری آزادشهر گذاشته شد و دارای شهرداری مستقل گردید. با توجه به آنکه مردم از سال‌ها پیش این مکان را شاه‌پسند می‌نامیدند از اینرو در دفاتر رسمی و دیوانی اسناد دولتی و تقسیمات کشوری نیز نام شاه‌پسند را انتخاب گردید و از آن پس رسماً با عنوان شهرداری شاه‌پسند آغاز به کار کرد.[۴]
علت نامگذاری شاه‌پسند[ویرایش]
- ۱-وجود یک گیاه یا گل به نام شاه‌پسند
- ۲- به دلیل حضور رضا شاه در شاه‌پسند
- ۳- ریشه تاریخی شاه‌پسند در تاریخ معاصر
نام یک گل (verbena)[ویرایش]
گل شاه‌پسند یک سرده از تیره شاه‌پسندیان است و شامل ۲۵۰ گونه از گیاهان فصلی و دائمی یا گل‌های نیمه چوبی است که دارای خواص دارویی می‌باشد. این گیاه بومی اروپا و آمریکا می‌باشد که در شرایط طبیعی و آب و هوایی خزری از جمله منطقه آزادشهر رشد می‌کند و در بهار و تابستان و پاییز گل می‌دهد. تعداد انگشت شماری این فرضیه را مطرح می‌کنند که شاید علت نامگذاری شاه‌پسند به دلیل رویش این گیاه بوده‌است البته این فرضیه قابل پذیرش نیست؛ زیرا این گل بومی اروپا و آمریکا بوده و بعدها به عنوان گل تزیینی وارد ایران شده‌است همچنین سند معتبری وجود ندارد که این گیاه در دشت شاه‌پسند می‌روییده‌است.[۴]
به دلیل حضور رضا شاه در شاه‌پسند[ویرایش]
از سال ۱۳۰۷تا ۱۳۱۷ خورشیدی رضا شاه ۱۲ بار به استرآباد آمده و در کاخ موزه گرگان اسکان داشته‌است. او در سال ۱۳۱۳ خورشیدی از منطقه و شهر رامیان بازدید داشته‌است در یکی از سفرها به خاطر نظارت بر عملیات راه‌سازی شاه‌پسند خوش ییلاق وارد دشت شاه‌پسند شده و ساعاتی در این مکان توقف می‌نماید داستان‌های گوناگونی بیان می‌شود که نام شاه‌پسند به میمنت و مبارکی حضور رضا شاه در منطقه و تعریف و تمجید وی از موقعیت مکانی و طبیعی آن نامگذاری کرده‌اند. ظاهراً رضا شاه دربارهٔ مستعد بودن منطقه برای کشاورزی و اهمیت راه‌های ارتباطی شاه‌پسند تاکیید کرده و ساخت منازل جدید و استفاده از مصالح مقاوم و انتقال کوه نشینان و مهاجران به شاه‌پسند توصیه نیز داشته‌است. اغلب افراد کهنسال و قدیمی دلیل نامگذاری شاه‌پسند را صرفاً حضور شخص رضا شاه عنوان کرده انداما مدرک معتبر، نوشته مستند و قابل اعتنایی در این باره بدست نیامده است.[۴]
ریشه شاه‌پسند در تاریخ معاصر[ویرایش]
به نظر می‌رسد مستندترین اخباری که می‌توان دربارهٔ مبنا و ملاک نامگذاری شاه‌پسند در زمان شکل‌گیری و حتی در روزهای تأسیس شهرداری مورد توجه قرار داد استناد به سایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و همچنین وجود وقفنامهٔ سال۹۰۷هجری مظفرالدین بتکچی به رشته تقریر درآمده‌است. با توجه به وجود یک آبادی و روستا تا اواخر دوره صفویه به نام شاه فسند محتمل است که شخص شاه یا دولت وی به این پیشینه آگاه بوده و از میان پراکندگی نام‌های محلی نام شاه‌پسند را برای این مکان تاریخی برگزیده‌اند.[۴]
فراورده‌ها[ویرایش]
مرکبات -آلوجات - غلات - گندم - جو - برنج- کلزا - پنبه _زیتون _ گلابی _ گردو _گیلاس _آلبالو _گوجه _خیار _ بادمجان _ سیب زمینی _
موقعیت[ویرایش]
محل تلاقی مسیر ارتباطی ۳ شهر بزرگ گنبد کاووس و گرگان و شاهرود بوده و مسیر ارتباطی شمال کشور به مشهد از این شهر می‌گذرد. به نحوی که از شمال به شهرستان گنبد کاووس، از غرب به مرکز استان (گرگان)، از شرق به جنگل گلستان و استان خراسان و از جنوب هم به شهرستان شاهرود و استان سمنان محدود می‌شود. گرچه شواهد تاریخی بازمانده اندکند، اما می‌توان انتظار داشت به سبب همین موقعیت تاریخی از دیرباز آزادشهر محل سکونت بوده باشد؛ خاصه از آن رو که در نزدیکی آن امام زاده و زیارتگاه است و اصولاً چنین زیارتگاهی در اماکن مسکونی بنا می‌شود و محل اجتماع است. به نظر می‌رسد آنجاها که در متون تاریخی کهن از «دروازهٔ جرجان» یاد می‌شود، اشاره به نام روستایی باشد که هسته‌ای اولیهٔ همین آزادشهر کنونی است؛ مثلاً گفته شده‌است که محمد بن جعفر صادق، فرزند امام ششم شیعیان در «باب جرجان» کشته، و به خاک سپرده شد.
منابع[ویرایش]
- ↑ «نتایج سرشماری سال۱۳۹۵». معاونت برنامه‌ریزی استانداری گلستان (به نقل از مرکز آمار ایران). ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲.
- ↑ «۱۴ قومیت ساکن در شهرستان آزادشهر، نمونه وحدت و همدلی هستند». تیتر آزاد. ۱۱ / اسفند / ۱۳۹۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «تاریخ رامیان و فندرسک» تألیف محمد علی سعیدی
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «نگاهی اجمالی به آزادشهر» مجلهٔ ندای شرق مازندران سال۷۴
