ویشتاسپ (پدر داریوش یکم)

ویشتاسپ
زاده	۵۵۰ پ. م
وفاداری	شاهنشاهی هخامنشی
سال‌های خدمت	۵۵۹ پ. م
درجه	ساتراپ پارس در دوران کوروش بزرگ و کمبوجیه ساتراپ هیرکانی، پارت و باختریا در دوران پادشاهی داریوش بزرگ
جنگ‌ها/عملیات‌ها	سرکوب شورش پارت و هیرکانی
فرزندان	داریوش بزرگ شاه هخامنشی آرتافرنه یکم ساتراپ لیدی اردوان آرتان

به گفته آمیانوس مارسلینوس، ویشتاسپ به عمق هند نفوذ کرد، جایی که علم از برهمن‌ها آموخت. از نظر تاریخی، این مربوط به زمان فتح دره سند به دست هخامنشیان است.

"" کتیبه نیبور "با خواندن" داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ، یک هخامنشی، که این کاخ را ساخت ".

ویشتاسپ (یونانی: Ὑστάσπης)، ویشتاسپا (پارسی باستان:𐎻𐏁𐎫𐎠𐎿𐎱 Vištāspa) (۵۵۰ پیش از میلاد)، ساتراپ هخامنشی پارت، هیرکانی، باختر و پارس بود. او پدر داریوش بزرگ، پادشاه شاهنشاهی هخامنشی، آرتافرنه یکم ساتراپ لیدی و اردوان سردار پارسی و آرتان بود که اردوان مشاور معتبری برای برادرش داریوش و همچنین پسر و جانشین او، خشایارشا یکم بود.

ویشتاسپ پسر آرشام، عضوی از خاندان سلطنتی پارسیان هخامنشی بود. او در دوران کمبوجیه و احتمالاً در دوران کوروش بزرگ نیز ساتراپ پارس بود. وی کوروش بزرگ را در سفرش علیه ماساگت‌ها همراهی کرد. با این حال، او را دوباره به پارس فرستادند تا مراقب پسر بزرگ خود، داریوش، که کوروش پس از یک خواب، مظنون به خیانت او بود، باشد.

علاوه بر داریوش، ویشتاسپ سه پسر دیگر نیز داشت: اردوان، آرتافرنه، و آرتان، و همچنین دختری که با نیزه‌دار داریوش، گئوبروه ازدواج کرد.

آمیانوس مارسلینوس او را رئیس مغ‌ها می‌کند و داستان تحصیل در هند تحت برهمن‌ها را تعریف می‌کند، رویدادی که مطابق با فتح دره سند به دست هخامنشیان می‌باشد:

در منابع باستان، ویشتاسپ گاهی با گشتاسپ (نام اوستایی ویشتاسپ)، حامی اولیه زرتشت یکسان تلقی می‌شود.

نام ویشتاسپ در کتیبه‌های موجود در تخت جمشید و در سنگ‌نوشته بیستون وجود دارد، جایی که نسب کامل داریوش بزرگ آورده شده‌است:

داریوش شاه بزرگ می‌گوید: پدر من ویشتاسپ [Vištâspa] است. پدر ویشتاسپ آرشام بود. پدر آرشام آریارمنه [آریارامنا] بود. پدر آریارمنه چیش‌پیش بود. پدر چیش‌پیش هخامنش [Haxâmaniš] بود. پادشاه داریوش می‌گوید: به همین دلیل ما را هخامنشی می‌نامند. از دوران باستان ما نجیب بوده‌ایم؛ از دوران باستان سلسله ما سلطنتی بوده‌است. پادشاه داریوش می‌گوید: هشت تن از سلسله من قبل از من پادشاه بودند. من نهم هستم، نه نفر پشت سر هم ما پادشاه بوده‌ایم.

پادشاه داریوش می‌گوید: به لطف اهورامزدا من پادشاه هستم. اهورامزدا پادشاهی را به من عطا کرده‌است.

— کتیبه بیستون

تبارنامه هخامنشیان

هخامنش شاه پارس ۷۰۵–۶۷۵

چیش‌پیش شاه پارس ۶۷۵–۶۴۰

کوروش یکم شاه پارس ۶۴۰–۶۰۰

آریارمنه شاهزاده

کمبوجیه یکم شاه پارس ۶۰۰–۵۵۹

اروکو

آرشام شاهزاده

کوروش بزرگ شاه ایران ۵۵۹–۵۳۰/۲۸

ویشتاسپ شاهزاده

فارناک یکم ساتراپ فریگیه دودمان فارناکیان

مگاباتس رهبر نظامی

آرتیستون شاهدخت

بردیا شاهزاده بردیای دروغین) به عنوان او حکومت کرد.) ۵۲۲

کمبوجیه دوم شاه ایران ۵۳۰–۵۲۲

آتوسا شاهدخت

داریوش بزرگ شاه ایران ۵۲۲–۴۸۶

آرتافرنه ساتراپ لیدیه

اردوان مستشار

مگابازوس فرمانده

پارمیس

(از دختر گئوبروه) آریابیگنه دریاسالار

(از آتوسا) ماسیشته ساتراپ باختر

(از آتوسا) خشایارشا شاه ایران ۴۸۵–۴۶۵

(از آتوسا) هخامنش ساتراپ مصر

(از آرتیستون) ارته‌زوستر ازدواج کرده با مردونیه

(از پارمیس) آریامرد

آرتافرنه دوم ساتراپ لیدیه

آرتیفیوس فرمانده

آرتاینته

اردشیر یکم شاه ایران ۴۶۵–۴۲۴

داریوش ولیعهد

ویشتاسپ ساتراپ باختر

آرشام ساتراپ مصر

امیتیس ازدواج کرده با مگابیزوس

خشایارشای دوم شاه ایران ۴۲۴

سغدیانه شاه ایران ۴۲۴–۴۲۳

داریوش دوم شاه ایران ۴۲۳–۴۰۴

آرسیتس ساتراپ فریگیه

پروشات شاهدخت

باگاپایوس شاهزاده

اردشیر دوم شاه ایران ۴۰۴–۳۵۸

آمستریس شاهدخت

کوروش کوچک شاهزاده

اوستن شاهزاده

اردشیر سوم شاه ایران ۳۵۸–۳۳۸

آریاسپ شاهزاده

رودروگون ازدواج کرده با یرواند یکم ساتراپ ارمنستان

آپاما ازدواج کرده با فارناباز دوم ساتراپ فریگیه

سی‌سی‌گامبیس شاهدخت

آرشام دوم شاهزاده

داریوش سوم شاه ایران ۳۳۶–۳۳۰

هوخشدره هخامنشی شاهزاده

اردشیر چهارم شاه ایران ۳۳۸–۳۳۶

پروشات شاهدخت

اسکندر مقدونی پادشاه مقدونیه و ایران ۳۲۹–۳۲۳

استاتیرا شاهدخت

دری‌په‌تیس ازدواج کرده با هفستیون فرمانده

آماستریس ازدواج کرده با کراتروس فرمانده؛ دیونیسیوس حاکم هراکلیا؛ لوسیماخوس پادشاه تراکیه

جستارهای وابسته

• سنگ‌نبشته بیستون
• نظریه یکسان بودن ویشتاسپ هخامنشی و ویشتاسپ کیانی

منابع

• ای.م. دیکونوف. تاریخ ماد. ص ۱۰۳٬۱۰۴٬۱۲. شابک ‎۹۶۴-۴۴۵-۱۰۶-۶