هَخامَنِش (درگذشته ۶۵۰ پیش از میلاد[۱]) نام کسی است که دودمان هخامنشی خود را به نام او می‌خواندند. واژه هخامنش معنای دارنده اندیشه راست را می‌رساند. وی نیای بزرگ هخامنشیان و سرپرست طایفه پاسارگادیان بوده باشد.
هخامنش توسط دیاکو پادشاه مادها به فرمانداری پارسه منصوب می‌شود و در حمله‌ای که تعدادی از جنگجویان پارسی علیه تعدادی از سربازان سناخریب پادشاه آشور ترتیب داده بودند سرکردگی آنان را بر عهده داشت. حکومت هخامنش در آنشان درست در زمانی بود که طایفه دیگری از آریایی‌ها (مادها) در غرب ایران در حال تشکیل حکومت مقتدری بودند.
فرزندان و دیگر بازماندگان هخامنش سرانجام به تأسیس حکومت نیرومندی در آسیا موفق گردیدند که از ۵۵۹ ق. م تا سال ۳۳۰ ق. م دوام آورد. بعد از هخامنش حکومت آنشان به فرزندش چیش‌پیش رسید.
