ذوالنون مصری

با ذوالنون اشتباه نشود.

مقبره ذوالنون مصری در شهر مردگان قاهره.

ذوالنون مصری (شیخ ابوالفیض ثوبان ابن ابراهیم ) (زاده: ۱۸۰ قمری - درگذشت:۲۴۶ قمری) از بزرگان صوفیان در مصر بود. وی در شهر اخمیم مصر در کنار رود نیل بدنیا آمده ودر شهر مردگان(العرفه) در جنوب شرقی قاهره دفن شده است.

در نزد متوکل خلیفه عباسی سخن چینی بسیاری از او کردند و متوکل او را به بغداد احضار کرد و ۴۰ روز در زندان نگاهداشت ولی در چند جلسه مباحثه ای که باوی داشت متوکل توبه کرده بسیار گریست و او را گرامی داشت. ذوالنون پیرو طریقه ملامت بود و در توکل بی‌نظیر بیشتر اهل مصر اورا کافر و زندیق میدانستند و تا زنده بود منکر او بودند ولی پس از مرگ درستی احوال او مشخص گردید.

سخنانی که درباره او گفته‌اند

جواد نوربخش: ذوالنون مصری از بزرگان صوفیه و دانشمندان غیر عرب است. او شریعت را توأم با طریقت عمل می کرد، اما بیانش درباره صوفیه و احوال و مقامات صوفیه بود. ذوالنون اولین کسی بود که اصطلاحات عشق بازی را وارد تصوف کرد و معانی رمزی برای آنها قایل گردید. … او که از فلسفه یونان متأثر بود با عصای عقل و دانش تا پایان عمر در جستجوی علم و معرفت بیشتر می کوشید. از این رو هرکجا نشان پیری را می داند بی درنگ به سوی او می شتافت.

روزبهان : ذوالنون مصری رئیس قوم بود، در همه مقامات کامل و صاحب تصانیف.

هجویری: سفینه تحقیق و کرامت و گنجینه شرف اندر ولایت، ابوالفیض ذوالنون بن ابراهیم مصری، از اخیار قوم و بزرگان و عیاران طریقت بود. راه بلا سپردی و طریق ملامت رفتی.

آثاری که درباره وی منتشر گردیده است

علاوه بر مطالب و اشعاری که در آثاری چون تذکرة الاولیای عطار، شرح شطحیات روزبهان، نفحات الانس جامی، کشف المحجوب هجویری، طبقات الکبرای شعرانی، مثنوی مولوی، هفت اورنگ جامی و مصیبت نامه عطار نیشابوری آمده، کتاب زیر نیز منتشر گردیده است: ««ذوالنون مصری از مشاهی دانشمندان و صوفیه مصر»» تألیف جواد نوربخش توسط انتشارات خانقاه نعمت اللهی لندن در شهریور سال ۱۳۷۸ منتشر گردید که شامل یازده بخش می باشد.

از سخنان او

• وی را پرسیدند از توبه گفت "توبه عام از گناه بود و توبه خاص از غفلت."
• گفتند علامت توکل چیست؟ گفت"طمع از خلایق بریدن، خلع ارباب و قطع اسباب"
• گفتند از مردم چه کسی با صیانت تر؟ گفت"آنکه زبان خود نگه دارد."
• و گفت: دوستی با کسی کن که به تغیر تو متغیر نگردد.

جستارهای وابسته

• سهل تستری

منابع

• عبد الکریم بن هوازن قشیری. رساله قشیریه تصحیح بدیع الزمان فروزانفر.انتشارات علمی فرهنگی تهران ۱۳۶۱ صفحه ۲۶.
• عطار نیشابوری. فریدالدین محمد،گزیده تذکرِةالاولیاء به کوشش محمد استعلامی. انتشارات امیر کبیر چاپ سوم ۱۳۷۰ صفحه ۱۰۲

در ویکی‌نبشته موجود است: بوستان سعدی