عباسعلی داداش‌بیگ

عباس‌علی داداش‌بیگ
زادهٔ	۱۱۹۳ش (۱۲۳۰ ق) آلاشت، سوادکوه
درگذشت	۱۲۵۷ش (ذیحجه ۱۲۹۵)، ۶۴ سال تهران
آرامگاه	صحن آرامگاه ناصرالدین شاه حرم شاه عبدالعظیم
ملیت	ایرانی
دیگر نام‌ها	یاور عباسعلی خان داداش‌بیگ سوادکوهی
پیشه	یاور تامینات (سرگرد نظمیه)
همسر(ها)	نوش‌آفرین آیرملو
فرزندان	رضاشاه
والدین	مرادعلی خان سلطان

شناسنامه رضاخان که در سن ۴۲ سالگی وی برایش صادر شده‌است.

عباس‌علی داداش‌بیگ (زاده ۱۱۹۳ ه‍. ش آلاشت، سوادکوه - درگذشته ۱۲۵۷، تهران) پدر رضاخان پهلوی بود.بطور سنتی گفته شده است که یک نظامی شاغل در اصطبل بوده است اما منابع متاخر وی را بعنوان یکی از نیروهای نظامی فوج در سوادکوه معرفی می کنند.وی از طایفه پالانی بود.قدیمی ترین سندی که وی را از طایفه پالانی معرفی می کند گزارشی است که سفارت فرانسه در تهران برای وزارت خارجه ان کشور نگاشته است.

زندگی‌نامه

عباس‌علی داداش‌بیگ فرزند مرادعلی خان سلطان از بزرگان منطقه سوادکوه مازندران بود و در روستای آلاشت در یک خانواده پرجمعیت متولد شد. وی ۲ برادر و ۶ خواهر داشت. عموی وی آخوند عباسعلی نام داشت که از علمای دوران آقامحمدخان و فتحعلی‌شاه قاجار بود، پیش از آن که ازدواج کند فوت می‌کند و مرادعلی خان به یاد برادر نام فرزند خود را عباسعلی می‌گذارد و خانواده پدری هم وی را داداش بیگ به معنای آقا داداش نام می‌نهند. پدر وی به گفته برخی منابع در جنگ هرات (افغانستان) حضور داشت و در این جنگ کشته می‌شود. عباس‌علی در دوران جوانی به تهران رفت و چون اجدادش به حرفه سپاهی‌گری روی آورد. وی ابتدا با درجه نایبی در فوج سوادکوه مشغول خدمت شد و با درجه یاوری (سرگرد) بازنشسته شد و با عنوان یاور عباسعلی خان به همراه برادر بزرگترش چراغعلی خان، ریاست فوج سوادکوه در دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار را به عهده داشت. وی و اجدادش که همگی از پهلوانان خطه مازندران و سوادکوه بودند خدمات بسیاری به قاجاریان کردند و در دفاع از امنیت و مرزهای ایران تلاش نمودند.

خانه اصلی عباس‌علی در منطقه سیتاق آلاشت بود که در ابتدا به متعلق به پدرش مرادعلی خان سلطان بود. او مدتی از سوی فوج سوادکوه به عنوان رئیس تأمینات یا نظمیه در بخش بابل‌کنار منصوب می‌شود و به همین خاطر چند سالی را در درازکلا به همراه همسرانش بسر می‌برد. در برخی منابع آمده‌است که وی چهار بار ازدواج کرد و از همسر اولش ۴ پسر (فتح‌الله، عبدالله، اسماعیل، عنایت‌الله) و ۳ دختر (خورشید، بهار، خاور) و از همسر دوم به نام «خانم کوچک» ۲ پسر (نامدار، جواد) و ۳ دختر (درّی‌جهان، نبات، حکیمه) داشت، ولی در کتاب رضاشاه از تولد تا سلطنت نوشته سید رضا نیازمند ذکر شده که وی دو بار ازدواج کرد، مرتبه اول با یکی از بستگان خود در آلاشت و مرتبه دوم با نوش‌آفرین آیرملو دختری ۱۶ ساله از مهاجران قفقازی در تهران که بعد از ازدواج در آلاشت ساکن شدند. وی هنگامی که دومین همسرش باردار بود، برای مداوای بیماری خود به تهران رفت و در سن ۶۴ سالگی در تهران بر اثر بیماری درگذشت. چهل روز پیش از مرگ وی، نوش‌آفرین در ۲۴ اسفند ۱۲۵۶ پسری به دنیا می‌آورد که بعدها با نام رضاشاه سلسله قاجار را برانداخت و سلسله پهلوی را بنیان‌گذاری کرد. وی از همسر اول خود سه فرزند دختر به نام‌های (خورشید خانم، ددُرخانم و نبات خانم) داشت.

محمدرضا پهلوی در کتاب مأموریت برای وطنم اینچنین آورده‌است: «پدرم در سال ۱۲۵۶ در استان مازندران که نزدیک بحر خزر است، پا به عرصه وجود گذاشت. او بر خلاف پادشاهان قاجار که چنان‌که گفتم از نژاد ترک بودند، از خانواده ای اصیل ایرانی بود و پدر و جدش در ارتش ایران با سمت افسری خدمت کرده بودند. جد او در یکی از جنگ‌های ایران و افغانستان از خود شجاعت و رشادت مخصوصی نشان داده و پدرش فرماندهی هنگی را که در استان مازندران ساخلو داشت، عهده‌دار بود.»

مزار وی در آرامگاهی معروف به مساعدالسلطان در صحن آرامگاه ناصرالدین شاه واقع در جنوب باغ طوطی ودر قسمت غرب حرم شاه عبدالعظیم قرار دارد. رضاشاه هنگامی که به زیارت قبر پدرش می‌رود، در جواب پیشنهاد یکی از درباریان مبنی بر تعویض سنگ مزار کوچک پدرش می‌گوید: میل دارم سنگ قبر پدرم به همان طریق که در روز اول گذارده باقی مانده و یادگاری از آن روزها باشد.

برروی سنگ قبر این نوشته‌ها حک شده‌است که بعضاً با سطربندی اشتباه می‌باشد:

وفات مرحوم

مقفور رضوان جا

یگاه داداش بیک یاور

فوج سوادکوه ولدمر

حرم مرادعلی سلطان

تاریخ زلحجه الحرام

۱۲۹۵

حاشیه‌ها

شجره‌نامه رضاشاه از کتابچه خطی منسوب به آقابزرگ تهرانی

بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ و روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی ایران برخی از رسانه‌ها و اشخاص سعی در وارونه جلوه دادن حقایق تاریخی در جهت تخریب اصل و نسب دودمان پهلوی و شخص رضاشاه نمودند و با انتشار تصویری از عکس معروف میرزا رضا کرمانی ضارب ناصرالدین‌شاه قاجار مدعی شدند که امنیه سیه چرده‌ای که سر زنجیر بسته شده به میرزا رضای کرمانی را در دست دارد، همان یاور عباسعلی خان پدر رضاشاه پهلوی است که از مهاجران بادکوبه و جزء سپاه قزاق بود که به ایران آمد ولی بعداً به علت اعتیاد به مواد مخدر از قشون قزاق اخراج شد و بعداً به عنوان امنیه دولتی به خدمت کامران میرزا نایب السلطنه درآمد؛ و در مدت ۵۴ سلطنت پهلوی هیچ تاریخ‌نگار و نویسنده ای حق اشاره به این موضوع را نداشت و برای همین است که هیچ عکسی از پدر رضا شاه در آن دوران منتشر نشد.ولی این خبرگزاری‌ها که این شایعات را بدون کوچکترین دقت تاریخی دامن می‌زنند این واقعیت تاریخی را در نظر نمی‌گیرند که ناصرالدین شاه در سال ۱۲۷۵ بدست میرزا رضای کرمانی ترور شد. در صورتی که پدر رضاخان در سال ۱۲۵۷ و ۱۸ سال قبل از این واقعه درگذشته بود و در ضمن پیشینه اجداد رضاخان بیانگر این واقعیت است که پدر وی اصالتاً سوادکوهی بود و هیچگاه جزء قوای قزاق نبوده‌است. بریگاد قزاق در سال ۱۲۵۸ بدستور ناصرالدین شاه تشکیل شد که یکسال پس از مرگ یاور عباس‌علی خان می‌باشد.

جستارهای وابسته

• شجره‌نامه خاندان پهلوی
• تبارنامه دودمان پهلوی
• رضاشاه از تولد تا سلطنت

نگارخانه

• زادگاه رضا شاه در آلاشت
• 
  زادگاه رضاشاه
• 
  اتاق زادگاه
• 
  روستای آلاشت

منابع

• آلاشت، زادگاه اعلی‌حضرت رضاشاه کبیر- «هوشنگ پورکریم» با همکاری «هما تاج بازیار» و ساده‌نویسی زیر نظر شورای نویسندگان مرکز انتشارات آموزشی-انتشارات وزارت فرهنگ و هنر-آبان ماه ۱۳۴۸ به مناسبت جشن فرهنگ و هنر، صفحات ۲۳ تا۲۶