شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی

شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی
عنوان(ها)	آیت‌الله العظمی
اطلاعات شخصی
زاده	شمس‌الدین مجتهدی نجفی ۱ فروردین ۱۳۱۲
درگذشته	۷ اسفند ۱۴۰۰ (۸۸ سال)
آثار معروف	رسالهٔ علمیه و عملیه النظر الثاقب و نیل الطالب فرهنگ اصیل، دوره ادبیات گفتار شیعه در اصول و فروع فرهنگ دانشوران در تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون)
تحصیلات	قم، تهران، نجف
استادان	محمدحسین کاشف الغطاء سید روح‌الله خمینی آقا بزرگ تهرانی عبدالکریم حائری یزدی محمدحسین کاشف الغطاء آقا ضیاءالدین عراقی محمدحسین نائینی محمدحسین غروی اصفهانی

شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی (۱ فروردین ۱۳۰۲ – ۸ اسفند ۱۴۰۰)، مرجع تقلید شیعه و از مدرسین حوزه‌های علمیه نجف، قم و تهران بود. وی دارای فتواهای فقهی با تلفیق و تقریب اصول سنتی و نوگرا و نیز صاحب فتواهایی با عناصر روادارانه و دگراندیشانه است. وی در ۷ اسفند ۱۴۰۰ در سن ۸۸ سالگی به علت بیماری درگذشت.

خانواده و خاندان

شمس الدین محمد مجتهدی نجفی از خانواده و خاندانی تا ۷–۶ نسل از عالمان دینی، سادات، مراجع است، پدرش شیخ نجم الدین مجتهدی و مادر سادات حسینی، خواهر یکی از مراجع گذشته به نام سید سیف الدین حسینی و برادران، عموها و اقوام و عموزاده‌های او مثل جمال الدین مجتهدی و کمال الدین مجتهدی از فقها و مدرسین حوزهٔ قم و نجف بوده‌اند.

تحصیلات

آغاز تحصیل را در مکتب‌خانه مادرش سادات حسینی و سپس پدرش نجم‌الدین مجتهدی از قرآن، ادبیات، تجوید، گلستان و بوستان سعدی، نصاب‌الصبیان، الفیه ابن مالک، مقدمات، مطول، مغنی و … شروع نموده است. بعد به همراه برادران بزرگتر راهی حوزه می‌شود و مقامات حریری، الفیه، شرح جامی، شمسیه، قوانین، منطق منظومه، شرح الاشراق، شوارق الابهام را با یحیی مدرسی، دین محمدی زنجانی، سید مجتبی انگورانی، عبدالکریم خوئینی می‌گذرانند.

برخی تألیفات

• رسالهٔ علمیه و عملیه
• مناسک حج
• النظر الثاقب فی کتاب المکاسب- النظر الثاقب و نیل الطالب
• فرهنگ اصیل
• گفتار شیعه در اصول و فروع
• فرهنگ دانشوران در تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون)
• مثنوی آدم
• مثنوی انبیاء
• منظومه آدم
• منظومه پیامبران
• رساله‌ای در قاعدهٔ إذن
• دانشنامه جامع خدیجه کبری
• جلوه‌های عشق (دیوان اشعار)
• نغمه‌های عشق
• رساله‌ای در قاعدهٔ لوث و قسامه

نقد اشعار منتسب به فردوسی

مجتهدی نجفی؟ شعر و موسیقی را نیز مورد توجه داشته و از سالهای ۱۳۲۵ و ۱۳۲۸ به تدریج اشعارش در کنار کتاب‌ها و رساله‌ها و آثارش منتشر شده است. وی در حمایت از مقام زنان و مادران به انتقاد از اشعار منتسب به فردوسی نیز پرداخته است:

...		...
همی گفت اگر بنده‌ای پند ده		زن و اژدهاهردو در خاک به
من اینک نگویم سخن اینچنین		که بس دلخراش است و نی دلنشین
اساس مقالم جز این نیست بیش		که هر چیز نیکوست در جای خویش
زن و اژدها هر دو پاک است و راد		که دارند از حق نشانی به یاد
هر آن ذرّه‌ای کز خدایافت جان		وجودش فروغی بود بر جهان
فروغ جهان از زن و اژدهاست		اگر زن، زن و اژدها، اژدهاست
هرآنکس ز اندازه بیرون رود		وجودش جهان را بلائی بود
بلای جهان ناکسان است و بس		نه هر مرد و هر زن، نه هر خار و خس

اصلاح نظام مرجعیت و روحانیت

در کتاب‌ها و رساله‌های شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی دو نگاه اصلاحی برای نظام مرجعیت و روحانیت، در همان دههٔ ۳۰ و ۴۰ مطرح می‌شود، یکی اصلاح به منظور خارج ساختن طلبگی و روحانیون از حالت شغل و کسب و کار که می‌شد با حفظ اقتصاد و زندگی روحانیت، آنها را به منزله یک خانوادهٔ بزرگ زیر سایهٔ مراجع تقلید و نواب عام حجت بن الحسن قرار داد و به تأمین معیشت همه آن‌ها پرداخت؛ و نگاه دیگر هم تقویت اهداف روحانیت و مرجعیت، طلبگی و تحصیلات حوزوی به سوی تبلیغ دین و آمادگی برای ظهور و فداکاری در جهت حفظ اعتقادات شیعه.

دست‌نوشتهٔ آقابزرگ تهرانی

بازنگری در خمس و زکات

طبق آرا و فتاوی شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی، برفرض اگر از قیل و قال اعاظم فقه و اصول نیز بگذریم و شبهات و سئوالات پیرامون اصل خمس و زکات و همچنین فلسفه و اهداف این دوراهم در عصر غیبت امام زمان برای فقها و مراجع جامع‌الشرایط شیعه بپذیریم و همهٔ ابهامات برحق علمی و فقهی را نیز پاسخ گوئیم، باز هم این روش اخذ و موارد وصول و دریافت تا شیوه‌های خرج و برج، فراوان محل اشکالات جدی و نیازمند اصلاح و تحولات اساسی است.

دست نوشته سید روح‌الله خمینی

جستارهای وابسته

• ولایت فقیه
• حوزه علمیه قم
• حوزه علمیه نجف

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی