داروهای ضدافسردگی

کسانی که از افسردگی شدید رنج می‌برند، معمولاً با یکی از انواع داروهای ضد افسردگی درمان می‌شوند. در موارد مقاوم ممکن است بیمار دو نوع دارو دریافت کند. البته روشهای روان درمانی نیز در این بیماران کاربرد دارد.

انواع داروهای ضدافسردگی

۱. سه حلقه‌ای‌ها (TCA) (از این جهت سه حلقه‌ای نامیده می‌شوند که در ساختار شیمیایی آن‌ها سه حلقه وجود دارد) مانند ایمی پرامین، آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین. این داروها اولین دسته از داروهای ضدافسردگی هستند که پیدایش آنها تحول بزرگی در درمان بیماران افسرده ایجاد کرد. عمل اصلی داروهای این گروه در مغز مهار بازجذب سروتونین و نوراپینفرین با بلوک نمودن عمکرد انتقال دهنده‌های سروتونین و نوراپی نفرین است. لذا موجب افزایش سطح مغزی سروتونین و نوراپینفرین می‌شوند. این داروها اثر بسیار کمی بر روی انتقال دوپامین دارند.

از محاسن این داروها اثربخشی بالا و قیمت ارزان آنهاست. ولی خواب آلودگی، افزایش وزن، خشکی دهان و تاری دید و به طور کلی اثرات آنتی کولینرژیک از عوارض بارز این داروهاست که باعث می‌شود برخی از بیماران نتوانند آنها را تحمل کنند. همچنین این داروها ممکن است باعث کاهش فشار خون وضعیتی و طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب شوند و به همین سبب استفاده از آنها در سنین بالا و در بیماران قلبی می‌تواند مخاطره آمیز باشد. در حال حاضر این داروها به عنوان خط دوم درمان یا در موارد مقاوم به درمان استفاده می‌شوند.

2. بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI) مانند ترانیل سیپرومین و فنلزین. مصرف کنندگان این دسته دارویی باید از مصرف غذاهای حاوی تیرامین مانند پنیر پرورده اجتناب کنند. این داروها با مهار کردن مونوآمین اکسیداز آنزیمی که انتقال‌دهنده‌های عصبی را تخریب می‌کند، سطح سروتونین، اپینفرین، دوپامین و مونوآمین‌های دیگر را در مغز بالا می‌برند. بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز در درمان افسردگی به خصوص انواع مقاوم و آتیپیک بسیار موثر هستند اما عوارض خطرناک و تداخلات دارویی و حتی غذایی گسترده باعث می‌شود از انتخاب‌های آخر برای درمان افسردگی باشندذ.

3. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، جذب مجدد سروتونین را در سیناپس بازداری می‌کنند. SSRIها عوارض جانبی کم تری دارند مانند فلوکستین، سیتالوپرام، سرترالین و فلووکسامین. در حال حاضر به علت اثربخشی خوب، عوارض کم ودر دسترس بودن این دسته از داروها خط اول درمان را تشکیل می‌دهند.

شایعترین عارضه این دسته از داروها عوارض جنسی است؛ مانند کاهش میل جنسی و تاخیر در رسیدن به اوج لذت جنسی. این عوارض کمتر برای آقایان مشکل آفرین است ولی در خانم‌ها نیاز به درمان مستقل پیدا می‌کند. داروی بوپروپیون می‌تواند به بهبود این عارضه کمک کند.

عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی

اصولاً اغلب این داروها به دلیل اثر بر روی میانجی‌های عصبی مختلف عارضه دار هستند ولی عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی معمولاً با گذشت زمان به تدریج کاهش می‌یابد. معمولاً کمترین عوارض را مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین دارند و بیشترین عوارض را بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز.

کاربرد داروهای ضدافسردگی

اگرچه داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی ساخته شده‌اند. اما در درمان اختلالات بسیار دیگری مانند اضطراب، حملات هراس و وسواس هم موثر هستند.

نام ژنریک	گروه	نام ژنریک به انگلیسی	نام تجاری	تشخیص
ایمی پرامین	TCA	Imipramine	Tofranil	اختلال پانیک، اختلال اضطراب فراگیر
کلومیپرامین	TCA	Clomipramine	Anafranil	اختلال وسواس فکری-عملی
فنلزین	MAOI	Phenelzine	Nardil	اختلال پانیک، جمع‌هراسی
ترانیل سیپرومین	MAOI	Tranylcypromine	Parnate	اختلال پانیک، هراس اجتماعی
ایزوکربوکسازید	MAOI	Isocarboxazid	Marplan	اختلال پانیک، جمع‌هراسی
بوپروپیون	DRI	Bupropion	Zyban	اختلال پانیک،
سرترالین	SSRI	Sertraline	Zoloft	اختلال پانیک، اختلال اضطراب فراگیر
فلووکسامین	SSRI	Fluvoxamine	Luvox	اختلال وسواس فکری-عملی
فلوکستین	SSRI	Fluoxetine	Prozac	اختلال اضطراب فراگیر، اختلال پانیک، جمع‌هراسی، اختلال فشار روانی پس آسیبی
سیتالوپرام	SSRI	Citalopram	Celexa	اختلال اضطراب فراگیر، اختلال پانیک، جمع‌هراسی، اختلال فشار روانی پس آسیبی
ونلافاکسین	SNRI	Venlafaxine	Effexor	اختلال اضطراب فراگیر

منابع

کارل هافمن، مارک ورنوری، جودیت ورنوری (۱۳۸۱)، روان‌شناسی عمومی (از نظریه تا کاربرد)، ج. ۲، ترجمهٔ مهران منصوری و همکاران، ارسباران، شابک ۵-۰۱-۶۳۸۹-۹۶۴

http://www.nimh.nih.gov/health/topics/index.shtml

http://en.wikipedia.org