محرک (دارو)
مُحَرّک‌ها یا انگیزنده‌ها (به انگلیسی:Stimulants) به صورت عموم به ترکیبات شیمیایی سایکو اکتیو گفته می‌شود که باعث تحریک دستگاه عصبی مرکزی می‌شوند.[۱] بسیاری از محرک‌ها دستگاه اعصاب محیطی را نیز تحریک می‌کنند.
از اثرات اصلی محرک‌ها می‌توان به افزایش هشیاری، تمرکز، سرعت تفکر، اعتماد به نفس، سرخوشی و افزایش یا کاهش اشتها اشاره کرد.
سازوکار[ویرایش]
محرک‌ها دامنه گسترده‌ای از داروها را شامل می‌شود به همین دلیل سازوکار داروهای این دسته با یکدیگر متفاوت و گوناگون هستند.
بسیاری از محرک‌ها مهارگر بازجذب کاتکولآمینها هستند(بوپروپیون، متیل فنیدیت، شیشه و کوکائین) برخی دیگر آگونیست گیرنده‌های آدرنژیک(افدرین) و شمار کمی از آن‌ها نیز به صورت غیرمستقیم بر مسیر سمپاتیک تأثیر می‌گذارند(کافئین و نیکوتین)، برخی از محرک‌ها باعث آزادسازی مخازن کاتکول‌آمینی بداخل سیناپس می‌شوند(شیشه و آمفتامین) و از این طریق اثر تحریکی خود را بروز می‌دهند. هر چند بسیاری از داروهای محرک چندین سازوکار را با هم دارا هستند.
این داروها از طریق افزایش فعالیت گیرنده‌های تحریکی و کاهش فعالیت گیرنده‌های مهاری سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) می‌باشند. تحریکات عصبی با فعال شدن دستگاه اعصاب سمپاتیک انجام می‌شود. مواد درون‌زاد محرک در مغز کاتکولآمینها هستند که شامل ۳ میانجی عصبی(نوروترانسمیتر)به نام‌های اپی نفرین (آدرنالین)، نور اپی نفرین (نورآدرنالین) و دوپامین هستند.
انواع محرک[ویرایش]
از نظر منشأ:
- محرک‌های طبیعی استخراج شده از گیاهان:نیکوتین، کافئین و کوکائین.
- محرک‌های شیمیایی:این مواد در آزمایشگاه یا صنعت سنتز می‌شوند که خود این‌ها به دسته مخدری مانند مت آمفتامین (شیشه)، اکستازی و(MDMA)و… و دسته دارویی مانند متیل فنیدیت (ریتالین)، دگزآمفتامین (دکسترو آمفتامین)، مدافینیل، افدرین تقسیم می‌شوند.
کاربرد درمانی[ویرایش]
برخی از محرک‌ها دارای خاصیت درمانی شناخته‌شده هستند که برای درمان یا کنترل بیماری‌های گوناگونی چون اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، چاقی مفرط و نارکولپسی به‌کارگرفته می‌شوند.
جستار‌های وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ cite web|title=stimulant – definition of stimulant in English | Oxford Dictionaries|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/stimulant%7Cwebsite=Oxford[پیوند مرده] Dictionaries | English|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170226074716/https://en.oxforddictionaries.com/definition/stimulant%7Carchivedate%3D26 February 2017|df=dmy-all}}
- Wikipedia Contributers, "Simulant" , http://en.wikipedia.org/wiki/Stimulant، ۹ Mehr ۱۳۸۵
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ محرک (دارو) موجود است. |
گروه های عمده داروهای شیمیایی – بر اساس سیستم طبقه‌بندی شیمیایی آناتومیکی درمان | |
|---|---|
| لوله گوارش / سوخت‌وساز (A) | |
| خون و اندام‌های سازنده خون (B) | |
| دستگاه قلبی عروقی (C) | |
| پوست (D) | |
| دستگاه ادراری-تناسلی (G) | |
| دستگاه غدد درون‌ریز (H) | |
| عفونت‌ها و آلودگی‌های بیرونی (J، P، QI) | |
| بیماری‌های بدخیمی (L01–L02) | |
| بیماری‌های ایمنی (L03–L04) | |
| ماهیچه‌های اسکلتی، استخوان‌ها، و مفاصل (M) | |
| مغز و دستگاه عصبی (N) |
|
| دستگاه تنفسی (R) | |
| اندام‌های حسی (S) | |
| سایر ATCها (V) | |
 | این یک مقالهٔ خرد شیمی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |