محرک (دارو)
مُحَرّک‌ها یا انگیزنده‌ها (به انگلیسی:Stimulants) به صورت همگانی به ترکیبات شیمیایی سایکو اکتیو گفته می‌شود که باعث برانگیختن دستگاه عصبی مرکزی می‌شوند.[۱] بسیاری از انگیزنده‌ها (محرک‌ها) دستگاه اعصاب محیطی را نیز برانگیخته می‌کنند.
از اثرات اصلی انگیزنده‌ها می‌توان به افزایش هشیاری، تمرکز، سرعت تفکر، اعتماد به نفس، سرخوشی و افزایش یا کاهش اشتها اشاره کرد.
سازوکار
[ویرایش]انگیزنده‌ها (محرک‌ها) دامنه گسترده‌ای از داروها را شامل می‌شود به همین دلیل سازوکار داروهای این دسته با یکدیگر متفاوت و گوناگون هستند.
بسیاری از انگیزنده‌ها (محرک‌ها) مهارگر بازجذب کاتکولآمینها هستند(بوپروپیون، متیل فنیدیت، شیشه و کوکائین) برخی دیگر آگونیست گیرنده‌های آدرنژیک(افدرین) و شمار کمی از آن‌ها نیز به صورت غیرمستقیم بر مسیر سمپاتیک اثر می‌گذارند(کافئین و نیکوتین)، برخی از محرک‌ها باعث آزادسازی مخازن کاتکول‌آمینی بداخل سیناپس می‌شوند(شیشه و آمفتامین) و از این راه اثر تحریکی خود را بروز می‌دهند. هر چند بسیاری از داروهای انگیزنده (محرک) چندین سازوکار را با هم دارا هستند.
این داروها از راه افزایش فعالیت گیرنده‌های تحریکی و کاهش فعالیت گیرنده‌های مهاری سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) نقش خود را ایفا می‌کنند. تحریکات عصبی با فعال شدن دستگاه اعصاب سمپاتیک انجام می‌شود. مواد درون‌زاد محرک در مغز کاتکولآمینها هستند که شامل ۳ میانجی عصبی(نوروترانسمیتر)به نام‌های اپی نفرین (آدرنالین)، نور اپی نفرین (نورآدرنالین) و دوپامین هستند.
انواع انگیزنده
[ویرایش]از نظر منشأ:
- انگیزنده‌های طبیعی استخراج شده از گیاهان:نیکوتین، کافئین و کوکائین.
- انگیزنده‌های شیمیایی:این مواد در آزمایشگاه یا صنعت سنتز می‌شوند مانند مت آمفتامین (شیشه)، اکستازی و(MDMA)و… و دسته دارویی مانند متیل فنیدیت (ریتالین)، دگزآمفتامین (دکسترو آمفتامین)، مدافینیل، افدرین تقسیم می‌شوند.
کاربرد درمانی
[ویرایش]برخی از محرک‌ها دارای خاصیت درمانی شناخته‌شده هستند که برای درمان یا کنترل بیماری‌های گوناگونی چون اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، چاقی مفرط و نارکولپسی به‌کارگرفته می‌شوند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ cite web|title=stimulant – definition of stimulant in English | Oxford Dictionaries|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/stimulant%7Cwebsite=Oxford[پیوند مرده] Dictionaries | English|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170226074716/https://en.oxforddictionaries.com/definition/stimulant%7Carchivedate%3D26 February 2017|df=dmy-all}}
- Wikipedia Contributers, "Simulant" , http://en.wikipedia.org/wiki/Stimulant, 9 Mehr ۱۳۸۵
پیوند به بیرون
[ویرایش]
 | این یک مقالهٔ خرد شیمی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |