بی‌خوابی

برای دیگر کاربردها، بی‌خوابی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بی‌خوابی
تخصص	عصب‌شناسی، روان‌پزشکی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰	F51.0, G47.0
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	307.42, 307.41, 780.51, 780.52
دادگان بیماری‌ها	26877
ئی‌مدیسین	med/۲۶۹۸
پیشنت پلاس	بی‌خوابی
سمپ	D007319

بی‌خوابی یا کم‌خوابی یک علامت است که فرد به‌طور مستمر به خواب نمی‌رود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بی‌خوابی گویند.

بی‌خوابی یکی از اختلالات خواب است که در روان‌شناسی خواب مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. ناتوانی در به خواب رفتن یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی می‌گویند. کم‌خوابی در واقع خود بیماری به حساب نمی‌آید بلکه جزء علایم بیماری محسوب می‌شود. کم‌خوابی معمولاً ناشی از اضطراب و تنش هیجانی است. از دیگر علل کم خوابی، می‌توان احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، افسردگی و مصرف کافئین را نام برد. کم‌خوابی در بین زنان ۱٫۴ برابر مردان رایج است. بنابر آمارهای وزارت بهداشت آمریکا سالانه ۶۴ میلیون نفر از آمریکایی‌ها از کم‌خوابی رنج می‌برند. مصرف داروهای ضدافسردگی، قرص‌های خواب‌آور می‌تواند برای درمان موقت این بیماری مفید باشد؛ اما بهترین راه برای درمان بی‌خوابی در بیش‌تر افراد، استفاده از روش CBT-I است. به این درمان، درمان شناختی رفتاری بی‌خوابی نیز می‌گویند.

به تازگی محققان با توجه به تحلیل رفتار و عادات گروه‌های مختلفی از مردم در کشورهای مختلف و از گروه‌های سنی متفاوت، و همچنین بررسی گروه‌های مختلف از افرادی که از انواع بی‌خوابی رنج می‌برند به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از تلفن همراه به دلیل وجود نرم‌افزارهایی مانند شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های پیام‌رسان در آن‌ها یکی از عوامل تأثیرگذار در بی‌خوابی هستند. این نرم‌افزارها به خصوص زمانی که روی تلفن همراه استفاده می‌شوند و با کاربر به تخت خواب می‌روند، باعث برهم زدن تمرکز پیش از خواب می‌شوند؛ به گونه‌ای که تقریباً بعد از دریافت یا ارسال یک پیغام، بدن برای آنکه بتواند مجدداً به تمرکز لازم برای خواب برگردد به حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد. این موضوع به دلیل تکرار شدن و با در نظر گرفتن اینکه شبکه‌های اجتماعی در همه جای دنیا در دسترس بوده و تعطیلی و هزینهٔ چندانی هم ندارند، به یکی از عوامل بی‌خوابی در عصر حاضر تبدیل شده‌است.

بر طبق دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی آمریکا در سال ۲۰۰۷، ۶۴ میلیون آمریکایی از کمبود خواب رنج می‌برند. زنان بی‌خواب ۱٫۴ برابر مردان بی‌خواب هستند.

به نظر متخصصان میزان بی‌خوابی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است؛ اما به‌طور کلی اختلالات خواب در همه سنین حتی در سنین کودکی نیز مانند بزرگسالی وجود دارد. آمار گویای این نکته است که یک سوم مردم ایران از بی‌خوابی به عنوان شایع‌ترین اختلال خواب رنج می‌برند. محققان معتقدند که بازدیدهای پرتکرار روزانه از شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر فرصت برخورداری از یک خواب خوب شبانه را از بین می‌برد و از سوی دیگر، افرادی نیز که مشکلات خواب دارند، ممکن است از پرسه زدن در این شبکه‌های مجازی به عنوان راهی برای وقت‌گذرانی استفاده کنند.

انواع بی‌خوابی

سه نوع بی‌خوابی تاکنون شناخته شده‌است: گذرا، حاد و مزمن.

1. بی‌خوابی گذرا بین چند روز تا یک هفته طول می‌کشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد.
2. بی‌خوابی حاد به بی‌خوابی اطلاق می‌شود که بین سه هفته تا شش ماه است، پس از قطع مواد مخدر سنتی و صنعتی مثل شیره و متادون یا داروهای خواب‌آور مثل زولپیدم یا آلپرازولام طی ۸الی۲۲ روز بی خوابی یا بدخوابی ایجاد شده که این نشانه سعی بدن برای ایجاد شرایط عادی است که پس از آن بدن به حالت نورمال بازمی‌گردد.
3. بی‌خوابی مزمن به بی‌خوابی بیش از یک سال اطلاق می‌شود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند این نوع کم خوابی می‌تواند سال‌ها طول بکشد. برخلاف دو نوع قبل این نوع کم‌خوابی می‌تواند اختلالی باشد که نتیجه مستقیم مشکلات روانی است. تأثیرات آن که با توجه به ریشه اش متفاوت خواهد بود شامل خواب‌آلودگی، خستگی عضلانی یا روحی، و توهم می‌شود. غالباً مبتلایانِ به بیخوابی مزمن افزایش هوشیاری(alertness) خواهند داشت.

عوارض کم‌خوابی

• کاهش بهره ذهنی
• ابتلا به سرطان
• کند شدن واکنش محیطی
• خطر افسردگی
• افزایش خطر اختلالات عصبی
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• افزایش خطر ابتلا به دیابت
• توهم
• پرخاشگری
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی
• فشار خون
• چاقی: پژوهش‌گران مرکز تحقیق تغذیه و چاقی نیویورک به این نتیجه رسیدند که کم‌خوابی شبانه علاوه بر به هم ریختن حال و هوا و مزاج آدمی موجب چاقی و به هم ریختن ظاهر بدن می‌گردد.

علت بی خوابی

دلایل زیادی وجود دارد که چرا نمی توان خوابید. این مسائل می توانند به زندگی شخصی شما مربوط شوند، مانند استرس در مورد کار یا خانواده یا می توانند کاملاً پزشکی باشند، مانند درد شدیدی که از بین نمی رود.

اما پزشکان هنوز نتوانسته اند علت دقیق بیخوابی غیر از مسائل پزشکی مانند بیماری ها را کشف کند.

مطالعات نشان می دهد تحرک روزانه و تحریک بدن نقش موثری در بی خوابی دارد. همچنین استرس های روزانه مانند اینکه ذهن شما از استرسی به استرس دیگر سوق پیدا می کند و عملکرد مغز را بالا می برد همین امر شما را ساعت ها بیدار نگه می دارد. درست زمانی که چشمهایتان را می بندید و هزاران فکر در ذهنتان می گذرد و دائم از این فکر به فکر دیگری می روید.

برخی از دلایل پزشکی و غیر پزشکی بیخوابی عبارتند از:

 استرس یا فشار:   اساساً ، هنگام تلاش برای خوابیدن، استرس باعث می شود مغز شما بیش از حد کار کند. استرس به دلیل فکر های زیاد و مخدوش و مشوش مانع از به خواب رفتن مغز می شود.

 افسردگی: مطالعات نشان می دهد که در صورت بروز مداوم بی خوابی، شما سه برابر بیشتر از دیگران دچار افسردگی می شوید. رابطه بین بی خوابی و افسردگی بسیار پیچیده است، اما پزشکان دریافته اند که بی خوابی اغلب درست قبل از اینکه بیماران دچار افسردگی شوند، وجود دارد. در تحقیقی مشخص شده است که بیش از 80 درصد بیمارانی که از نوعی بی خوابی رنج می برند، دارای اختلال خلقی مانند اضطراب یا افسردگی هستند.

درد مزمن: درد ، زمان خواب را تشخیص نمی دهد، هر زمان که بخواهد به سراغتان می آید و خواب را از چشمان شما می رباید. یک مطالعه در مورد خواب نشان داد که فقط 36 درصد از افراد مبتلا به درد مزمن می توانند خواب راحتی داشته باشند. در مقابل کسانی که از آرتروز، ریفلاکس معده، ناراحتی مفصلی و غیره رنج میبرند هر شب حداقل 45 دقیقه از زمان خوابشان را به علت درد از دست می دهند.

بیماری مزمن: نه تنها درد مزمن ناشی از بیماری هایی مانند آرتروز و رفلاکس معده سبب بیخوابی می شود ، بلکه بیماری های شدید مانند سرطان یا آلزایمر نیز میتوانند شما را ساعت ها بیدار نگه دارند. مطالعه ای روی بیش از 5 هزار بیمار مبتلا به طیف وسیعی از بیماری های مزمن نشان داد که بیش از 30 درصد بیماران به دلیل بیماری به ندرت خواب خوبی دارند.

اثرات جانبی دارو: اگرچه ممکن است در نهایت برای درمان بی خوابی برای شما دارو تجویز شود، اما عجیب این که داروهایی وجود دارند که سبب بی خوابی می شوند داروهایی مانند: داروهای ضد افسردگی، استاتین ها (برای کلسترول)، بتا بلاکرها

بسیاری از این داروها حاوی کافئین هستند و موجب اختلال خواب می شوند.

  حساسیت:  در مطالعه ای میان 2 گروه از افراد مشخص شد افراد مبتلا به آلرژی بیشتر دارای اختلال خواب هستند تا دیگران.

همانطور که آلرژی ها باعث بی خوابی می شوند در داروهایی که برای درمان آلرژی استفاده می شود نیز ممکن است مواد شیمیایی باشد که موجب بیخوابی شود.

درمان بی‌خوابی

درمان اولیه بی‌خوابی به روش‌های غیر دارویی مانند مناسب نمودن بستر، مطالعه قبل از خواب، اصلاح عادات غذایی و روش‌های دارویی مانند مصرف بنزودیازپین‌ها و زولپیدم صورت می‌گیرد.

باید توجه داشت که مصرف داروهای خواب‌آور اعم از بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها و زولپیدم باعث ایجاد اعتیاد شده و مصرف آنها معمولاً بیش از دو هفته توصیه نمی‌شود

درمان‌های غیر دارویی بهترین روش درمان بی خوابی مزمن است. این درمان‌ها بصورت حرفه ای در کلینیک‌های خواب ارائه می‌شوند و شامل روش های شناختی-رفتاری و همچنین روشهای مبتنی بر پذیرش و تعهد و روش های فراشناختی است.

در میان درمان‌های طبیعی گاهی ریشه گیاه سنبل الطبیب می‌تواند در درمان بی خوابی خفیف مفید باشد. همچنین عسل و برخی مواد غذایی مشابه حاوی تریپتوفان، ممکن است برای درمان بی خوابی خفیففقز یتهباثقسخعرذسثرنزحلاصر7ثذر7فغلبزذق

ذب8عضلذثق

تب

آۀ

خواب

• درمان بی خوابی
• چرا خوابم نمی برد؟